Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum

This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the world's books discoverable online.

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover.

Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the
publisher to a library and finally to you.

Usage guidelines

Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.

We also ask that you:

+ Make non-commercial use ofthefiles We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.

+ Refrainfrom automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

+ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.

About Google Book Search

Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web

at|http : //books . qooqle . com/

!'•

\ . < '

- 301 . 1

l^artoarli CoUege l.iiirar5

FROM THE

SALISBURY KUNP

Given in 1S58 by Stephen Sali)»bury, of Worcester,

Mus. (Class of 1817), for "the purchase of books

in the Greek and Latin languages, and books

in other languages illustrating: Greek

and Latin books."

o

1J0RPV8

8CRIPT0RVM EC0LE8IA8TIC0RVM

LATINORVM

EDITVM CONSILIO ET IMPENSIS

ACADEMIAE LITTERARVM CAESAREAE

VINDOBONENSIS

voL. xxxviin.
ITINERA HIEROSOLYMITANA

SAECVLI mi— VIII

EX KECEN8I0NE

PAVLI GEYER.

PRAGAE VINDOBONAE LIPSIAE

F. TEMPSKT -p. TEMPSKY ' G. PRfiYTAG

MDCCCIAXXXTIII.

ITINERA
HIEROSOLYMITANA

SAECVLI mi-VIH

RECENSVIT
ET COMMENTARIO CRITICO INSTRVXIT

PAVLVS GEYER.

PRAGAE

VINDOBONAE

LIPSIAE

F. TEMPSKT

F. TEMPSKY

MDCCCI.XXXXVIII.

G. PRETTAG

o

1J0RPV8

8CRIPT0RVM ECCLE8IA8TIC0RVM

LATINORVM

EDITVM CONSILIO ET IMPENSIS

ACADEMIAE LITTERARVM CABSAREAE

VINDOBONENSIS

VOL. XXXVIIIL

ITINEEA HIEROSOLYMITAXA

SAECVLI IITI— VIII

EX HECENSIOME

PAVLI GEYER.

PRAGAE VINDOBONAE LIPSIAE ,

F. TEMPSKT Y. TEMPSKY G. FRfitTAG

MDOCCLXXXXTIII.

ITINERA
HIEROSOLYMITANA

SAECVLI IIII-VIH

RECENSVIT
ET COMMENTARIO CRITICO INSTRVXIT

PAVLVS GEYER.

PRAGAE VINDOBONAE LIPSIAE

F. TEMPSKY p. TEMPSKY G. PREYTAG

MDCCCLXXXXVIII.

-/X-^il:-i-/^7^

CSSI' {

z

^ jTt^^ .

[

'>

Typii exprewit Budolpbui M. Rolircr, Bruiiae.

^

■j \

PRAEFATIO.

vum abhinc duo lustra Ministerii Bauarici liberalitate mihi
potestas facta esset Italiam obeundi cognoscendae antiquitatis
causa, propositi mei erat cum alios codices manuscriptos tum
codicem Aretinum excutere paulo ante Francisci Gamurrini
uiri doctissimi indagatione e bibliothecae, in qua compluria
saecula latitauerat, tenebris in lucem protractum, Woelfflinus
enim piaeceptor carissimus et uiua uoce et recensione editi-
onis principis Gamurrinianae in ephemeridis, qui inscribitur
ArcJiiv fiir lateinische Lexikographie tind Gramfnaiik, uol IV
p. 338 s. publicata monuerat codice denuo in comparationem
uocato nonnihil posse fructus capi cum ad ipsius auctoris
uerba emendanda tum ad sermonis familiaris, qualis saeculo
quarto exeunte Gallis in usu fuisset, proprietatem cognoscen-
dam. Codice Aretino excusso animum aduerti ad alias terrae
sanctae descriptiones; nam nonnullis aliis codicibus inspectis
mihi persuaseram nouissimas editiones a Toblero et Molinerio
in lucem editas non genuinam scriptorum formam, qualis ex
optimis codicibus erui posset, exhibere, sed editorum arbitrio
modo huius modo illius codicis auctoritatem nuUa ratione aut
uia sequentium saepeque temere mutantium concinnatam,
immo deprauatam. Itaque negotium ab Academia litterarum
Caesarea Vindobonensi mihi impositum, ut Siluiae, quae fertur,
peregrinationem in hoc corpore scriptorum ecclesiasticorum
latinorum edendam curarem, ita amplexus sum, ut etiam
Antoninum Placentinum et Arculfum adicere statuerem, quo-
rum ille quidem studiis Gildemeisteri non parum emendatus,
sed tamen non omnibus numeris absolutus anno 1889 typis

XXXVIIII Itin. Hlerosol. ^

II Praefatio.

inandatus est, hic quantopere nouo post Toblerum editore
egeret, iam pridem a Friderico Vogel in dissertatione, quae
inscribitur Be Hegesippo, qui dieitur, losephi interprete, Erlaii-
gae 1881, demonstratum, nuper a Gildemeistero comprobatum
est. Cum autem Arculfus pleraque ex Eucherio, qui dicitur,
excerpserit, Arculfum ipsum Baeda in libello de locis sanctis
exscripserit, etiam haec opuscula addere placuit. Ne autem,
qui hac editione usuri essent, Itinerarium Burdigalense, Theo-
dosium, Breuiarium desiderarent, etiam haec adiungere ani-
mum induxi, quamquam me non fugit, libelli Baedae, qui est
de locis sanctis, editionem a ceteris eius operibus, Itinerarium
Burdigalense ab Itinerario Antonini non facile posse separari,
cuius noua editio ab 0. Cuntz et W. Kubitschek praeparatur.
Hieronymi epistolas, quibus de ten^a repromissionis agit, Vitam
sanctae Paulae, epistolam ad Marcellum, epistolam ad Dar-
danum, ab hac editione exclusi, quoniam Hieronymi opera
uniuersa in hoc corpore publicantur. Baedae libellum cum
quasi in appendice addiderim satis habui praeter antiquissimos
codices eos tantum adhibere, quos sine nimia difficultate adire
potui, praesertim cum hic libellus satis bene traditus sit neque
multis locis emendatore egeat. Petrus diaconus, qui anno 1137
libelium de locis sanctis ex diuersis auctoribus compilauit, Baedae
opusculura fere totum transscripsit. Neque uero ea erat causa,
cur eius libellum denuo prelo mandarera, sed quod etiara ex
Siluiae peregi-inatione atque adeo ex ea parte, quae in codice
Arretino conseruata non est, multa in suum librum transsumpsit.
Praeter editiones singulorum scriptorum, quas suo quamque
loco aflferam, uelut Siluiae editionem alteram Gamurriniariam
1889, editionem Rossicam a uiro doctissimo Pomialowsky
confectam, Petersburg 1889, editionem Britannicam loh. Ber-
nardi, London 1891, Gildemeisteri editionem Antonini Pla-
centini, Berlin 1889, Theodosii, Bonn 1882, editionem Rossicam
Antonini a Pomialowskio publici iuris factam, Petersburg 1895,
quibus omnibus quantum debeam grato anirao profiteor, haec
potissimum opera enumero, quibus in hac editione adornanda
potissimis subsidiis usus sum:

Praefatio. IH

Palaestinae descriptiones ex saeculo IV,, F. et VL Itine-
rariutn Burdigala Hierosolymam, Feregrinatio S, Paulae,
Eucherius de hcis sanctis, Theodorus de siiu terrae sanctae,
Nach Drucken und Handschriften mit Bemerkungen herans-
gegeben von Titus Tobler, St. Gallen. Huber und Comp, 1869,
149 pp. 6^.

Itinera Hierosolymitana et descriptiones terrae sanctae bellis
sacris anteriora et lcUina Kngua saec. IV— IX exarata sum-
ptibus societatis iUustrandis ori&ntis latini monumentis edidit
T, Tobler, I, Geneuae typis I. G, Fick 1877, 240 pp, I 2
ediderunt Titus Tobler et Augustus MoUnier, Genevae 1880,
LVpp, et 241—418, 8"^,

Codices manuscripti, editiones ceteraque subsidia biblio-
graphica summa diligentia congesta sunt in opere egregio:
iZ. Boehricht, Bibliotheca geographica Pdlaestinae. Berlin 1890.

Ipse de singularum peregrinationum codicibus manuscriptis,
editionibus, fontibus, sermonis proprietatibus, corruptelis sa-
nandis has lucubrationes edidi:

Kritische BemerTcungen zu S, Siluiae Aquitanae peregrinatio
ad loca sdncta ron P. Geyer, Programm des Gymnasiums bei
St. Anna, Augsburg 1890, 8^. 60 pp,

Kritische und sprachliche Erlduterungen zu Antonini Pla-
centini Itinerarium. Progr. Augsburg 1892. 8^. XIV et 76 pp,

Adamnanus, Abt von lona. I. Theil. Sein Leben. Seine
Quellen, Sein Verhdlinis zu Pseudo — Eucherius de locis sanct''S.
Seine Sprache. Progr. Augsburg 1895. 8^ 47 pp.

Adamnanus. II. Theil, Die handschriftlichc UeberUeferung
der Schrift de Jocis sanctis, Progr, Erlangen 1897. 8^. 66 pp,

Codices manuscriptos ipse plerosque contuli magnam par-
tem eximia bibliothecariorium liberalitate Augustam Vindeli-
corum aut Erlangam transraissos, alios in meum usum con-
tulerunt uiri docti M. Bamard, E. Hauler, R. Kauer, Fl. Weigel,
R. WQnsch. NonnuUas emendationes ad Siluiam pertinentes
mecum communicauit Max Bonnet, codicis Turicini scripturam
et antiquitatem meo rogatu examinauit Schweizer-Sidler, com-
plures Siluiae locos liberalissime pro me denuo ad codicem

IV Praefatio.

Aretinum contulit Pr. Gamumni. Quibus omnibus uiris doctis
et si qui alii me opere et consilio adiuuerunt gratias ago
quam maximas.

Quoniam haec de uniuersa huius editionis indole disputaui
ad singulorum libellorum subsidia critica enarranda transeo.

Itinerarium Burdigalense
anno CCCXXXIIP ab homine Aquitano conscriptum, quo-
niam antiquissimam continet locorum sanctorum descriptionem,
agmen ducat itinerum Hierosolymitanorum, quae hoc uolumine
comprehenduntur. Codex antiquissimus et longe praestantis-
P simus est Pithoeanus, nunc Parisinus 4808 (P), quem codicem
miscellaneum accuratissime descripserunt Parthey et Finder
editionis suae p. XIII et XXXIV, deinde A. Biese in prae-
fatione ad Geog^-aphos latims minores, HeUbronnae 1878,
jo. XXXVI s., cf. etiam Toblerum in prooemio libri, qui
inscribitur Palaestinae descriptiones ex saeculo IV^, V^ et VP,
St, GaUen 1869. Est codex membranaceus saec. VIIII, pars
codicis Parisini 4808, qiii continet Itinerarium Burdigalense
foliis septem 66'— 77**; codex diligenter exaratus manum
correctoris passus est ab ipso scriba diuersam et recentiorem.
Fol. 72»» EXPLICIT ITINERARIVM; sequitur: De gentibus.
Gomer in genesi etc; adscriptum est a manu recentiore: ex
opuscuUs donini hieronimi. Fol. 73' De fluminibus, 73'' de
mensihus, qui tractatus clauditur: mare suan. octmms. In
linea ^ + 1 eiusdem paginae uacante scriptum est: De hiC"
rosolima relatio cuiusdam simelici sermone composita. Fol. 74' —
78' Iheodosius de hcis sanctis. Excipit in eadem pagina 78'
sine titulo tractatus duabus columnis scriptus, cuius initium
est: Jw proxiintiis gallicanis quae ciuitates sint. Fol. 66 — 79
inter se continent et cum ab antecedentibus tum a sequenti-
bus partibus scriptura discrepant; sunt enin^ reliquiae eiusdem
codicis, cuius quaternio XXVI et XXVII erant, duo postrema
folia abscisa sunt. Hunc codicem in meum usum contulit uir
doctus Florianus Weigel.

Singulas editiones, quoniam omnes ex eodem codice fluxe-

Pra«fatio. V

runt, enumerare supersedere possiim. Editio rrinceps ador-
nata est a Pithoeo 1589, de quo libro rarissimo uide Toble-
rum 1. c. p. 49. Multo magis uulgata erat editio Andr. Schotti,
Coloniae Agrippinae 1600, quam denuo aliorum suisque ad-
notationibus auctam edidit Petriis WesseJing sub hoc titulo:
^Vetera Romanorum Jtineraria, siiie Antonini Angusti Itiner
rarium etc. Amstelactann 1735\ pp. 535 — 617. Prima editio
critica cum recenti eaque accuratissinia codicis Parisini col-
latione est: ^ltinerarium Antonini Augtisti et Hierosohjmitanum
ex libris manu scriptis cdiderunt G. Farthey et 31. Pinder,
Berolini 184S\ cuius libri paginas 261 — 290 Itinerarium
Hierosolymitanum explet.

Hac editione publici iuris facta innotuit alter codex, Vero- V
uensis 52 (V), quem detexit T. Tobler, cf. Topographie von
lerusaUm, Berlin 1853 I p. XIII, primus a D. Detlefsen de-
scriptum publicauit A, Barthekhny, Revue archeologique, nou-
reUe serie, Paris aoiU 1864, 10, p. 99 — 108. Descriptio eius
inuenitur apud Reifferscheidum, Bihliotheca patrum lat. ItaL
I p. 104 ss. Codex est membranaceus saec. Vnil uel potius
X formae oblongae, longus 29, 3 cm, latus 13, 5 cm, continet
folia 276 duodetricenorum uersuum. Constat ex tribus partibus
ab initio separatis a diuersis manibus scriptis. Prima pars
fol. 1 — 99 continet homilias s. Gregorii et alios sermones
ecclesiasticos, altera fol. 100—225 regulam s. Benedicti, sen-
tentias Ephrem Syri aliosque tractatus, tertia fol. 226 — 238
Itinerarium Hierosolymitanum, fol. 238 — 240 notitiam prouin-
ciarum Galliarum, fol. 240—260 epistolam Damasi papae ad
s. Hieronymum eiusque responsum, denique ordinem episco-
porum Romanorum usque ad Gregorium tertium (a. 731).
Duo folia itinerarii excisa sunt, singuli uersus nonnuUi omissi
sunt, ita ut haec desint: p. 26, 1 usque ad p. 30, 8. 5, 6.
7, 17. 8, 15. 10, 15. 11, 5. 6. 11. Versa uice post p. 18,
22 Inde Sarepta mil VIIII in solo codice Veronensi legitur.
Codicem pro me diligentissime excussit E. Hauler.

Tertius liber manu scriptus est cod. Sangallensis 732 (S) S
anno 811 exaratus, cuius accurata descriptio exstat apud

VI Praefatio.

Scherrenim Handschriften der Stiftsbibliothek von St, Gdllen,
Hodle 1875, p. 240; cf. etiam Tobler, Palaestinae d^criptiones
2h 55 5., in quo p. 104-114 sub titulo: DE VIRTVTIBVS
HIEllVSALEM exstat pars itinerarii p. 21, 3—25, 17. 19, 25
ciuitas nec, polim ibi est mors (sic) agar — 21, 2.

Ad horum trium librorum fidem eam partem Itinerarii
Burdigalensis, quae ad teiTam sanctam pertinet, edidit Toblerus
in libro supra allato Palaestinae descriptiones etc. St. GaUm
1869, p. 1 — 9 cum adnotationibus p. 43 — 83, totum Itinera-
rium in Itineribus et Descriptionibus etc. I p. 1 — 26 ita tamen,
ut magis rebus quam uerbis aut litteris animum intenderet.
Nouam editionem Itinerarii Antonini cum Hierosolymitano
promiserunt 0, Cuntz et W, Kubitschek, cf. Beitrdge zur
Texthritik des Itinerarium Antonini, Wiener Studien 1893
p. 260—298.

Cum ipse Itinerarium Burdigalense denuo edidi, mei prx)-
positi erat, quid quoque loco in codicibus scriptum sit, quam
accuratissime notare. Nomina locorum saepe coiTupta con-
iecturis tentare ausus non sum; ut tamen, quid scriptor signi-
ficare uoluerit, magis perspicaum fieret, eas nominum formas,
quae etiam in Itinerario Antonini occurrunt, in comparationem
uocaui ad paginas et uersus editionis Wesselingii. In omnibus
fere rebus codicem P secutus sum; nam ut cod. S mirum
quantum uitiatum omittam, ex cod. V, qui, praeterquam quod
nomina locorum multo corruptiora exhibet, etiam neglegentius
scriptus est, id quod ex ipsis lacunis apparet, (etiam signum
S = semis, in cod. P quater seruatum in V deest), non
multum fructus percipi posse ad libellum emendandum mihi
persuasi. Atque primum quidem V ex eodem archetypo descen-
dere uidetur, quo P, quod maxime patet ex p. 31, 22 ss.,
ubi adnotationem criticam inspicias. Eundem errorera uterque
ex archetypo assumpsit 18, 24 mutatio ad Nonum mil. IIII,
ubi VIIII exspectes. 6, 24 in utroque post Mediolanum, cum
sit finis itineris, male ma^isio Fluuio Frigido mih XII ad-
ditur. Eadem menda inueniuntur in milibus, mansionibus, mu-
tationibus colligendis. Non raro fit, ut in codice V eadem

Praefatio. VII

samma quae in P efficiatur, quamquam uersus quidam desuut;
uelut in V, cum uersus 5, 6 prorsus omissus sit, 5, 9 XI
pro XII ponatur, tamen 7, 1 eadem summa efficitur atque in
P; similiter 10, 5 idem numerus colligitur, quamquam 8, 10
numerus milium, 8, 15 totus uersus deest. Item 10, 15. 11,
6. 11 desunt; nihilo secius 11, 21 tota summa codicis V
nihil differt a P.

Etiam in distaotiis mansionum uel mutationum indicandis
alter ab aUero non raro dissonat. Omitto paruas discrepantias,
quae errori scribae facile tribui possunt, uelut 14, 12 niansio
Libtmi mih XI P, X V, quamquam numero XI probato ratio
congruit cum It. Ant. 140, 3, ubi inter Nicomediam et Libura
XXI milia ponuntur, quae summa numeris 14, 11 X et 12
XI (P) collectis efficitur; aliis locis, uter errauerit, non facile
discemas, uelut 16, 11: XVI P, XV V, quorum neutrum cum
Itin. Ant. p. 144, 4 consentit; similiter 19, 19. 32, 23. Etiam
his locis uterque errare uidetur 7. 21. 11, 24 F///V, VIIII
P, ubi multo maiorem numerum exspectes; similiter 14, 19.
Pag. 14, 14 ciu. Nicia mil. VIII V, VIIII V; hoc numero
cum antecedente, mut. Liada mil. XII^ collecto secundum P
XXI milia inter Libum et Niciam efficiuntur, secundum V
XXII, cum It. Ant. p. 141, 1 XXIII milia ponantur. 16, 20
inter Tyanam et Faustinopolim in P XII, in V X, in Itin.
Ant. p. 145, 3 XVIII milia numerantur. 18, 5 inter Gabalam
et Laodiceam XIIII milia interesse P, XIII V, XVIII It. Ant.
p. 148, 1 tradit. Itfm ab Hierusalcm euntibus Bcthleem milia
quattuor (sic P, VI V, VII S) sxiper strata est monumenUim
liachel 25, 1 omnes codices refutantur auctoritate Hieronymi,
qui tom. III p. 202 ed. Vallars. locum sepulcri Rachel V,
Bethleem ipsam {Onom. ed. Lagarde p, 101, (i) VI railia pas-
suum ab Hterosolymis abesse raeraoriae prodidit.

NonnuIIis locis sane cod. V numeros rectius tradere uide-
tur: p. 30, 10 a Tarracina ad Medias X railia ponuntur, inde
Appi Foro Vmi P, VIII V. It. Ant. p. 107, 5 Appi Forum
et Tarracina XVUI m. p. inter se distare feruntur. 13. 1. 2
mut. Tipso a Drizupara X P (VIII V), Tunorullo a Tipso XI

VIII Praefatio.

P (VIII V) a se abesse traduntur; numeri codicis V coUecti
congi*uunt cum It. Ant. p. 138, 1, ubi inter Drizipara et Izi-
rallo XVI milia numerantur. 18, 22 s. P haec exhibet: Chii'
tas Sidona mil. VIII. Ibi HeUas ad uidtiam ascendit et petiit
sibi cybum. Cum autem illam uiduam non Sidone, sed Sare-
ptae fuisse constet, cod. V prorsus ad sensum interponit: Inde
Sarepta mil, VIIII Sed quod numerus milium inter Sidona
et Tyrum hoc modo iusto maior efficitur, emendatio non arche-
typo, sed ingenio scribae cod. V deberi uidetur. Similiter 14,
10 summae aperte corruptae cod. P (mil. VIII) in cod. V
alia (L) substituitur, quae, quamquam magis ad uerum (LII)
accedit, tamen ne ipsa quidem recta est. Idem cadit in p. 19,
24, ubi numerus milium VI cod. P inter Scythopolim et Aser
iusto minor, XVI cod. V maior esse uidetiir. Itidem 15, 16
ubi P numerura, 15, 14 ubi totum uersum omisit, quae in
cod. V supplentur, non omnino recta uidentur, cum coU. It
Ant. p. 142, 5 illo loco non XIII, sed XI, hoc non VIIII,
sed XVI milia efficiantur.

Quid mihi de codice V uideatur, ut paucis comprehendam:
ad eundem archetypum descendere uidetur, ad quem cod. P,
cum quo aliquotiens eisdem con-uptelis laborat. Nonnunquam
cod. V locos aperte uitiatos emendai*e conatur. Multo negle-
gentius scriptus est quam P, quod maxime in nomina cadit,
in Veronensi saepe male mulcata recentiorisque aetatis ortho-
graphiam et formam prae se ferentia. Quae cum ita sint, in
textu constituendo codicis P lectiones secutus sum, ita tameu,
ut, ubi mihi codicis V traditio magis arriserit, in adnotatione
critica non reticuerim.

Sanctae Siluiae Peregrinatio.
Haec peregrinatio primum a lohanne Francisco Gamurrini
e bibliothecae fratemitatis s. Mariae uel laicorum Aretinae
tenebris in lucem protracta est. Postquam in ephemeride, quae
inscribitur Studi e documenii di stona e diritto V (1884)
p, 81 ss, et VI (1885) p, 145 ss. de hoc libro a se detecto,
de eius aetate et auctore disputauit, eum primo edidit hoc

Praefatio. IX

titulo praefixo: S. Hilarii traciatus de mysteriis et hymni et
S. Sihiiae Aqtiitanae peregrinatio ad loca sancta. Accedit Petri
IHaconi liber de locis sanctis. Bihlioteca deW accademia storico-
giuridica twl IV. Romae 1887. 4!^. 161 pp., quam editionera
principem altera emendatior secuta est. Stndi e documenti IX
(1888) p. 97—174.

De codice ipso eiusque fatis Gamumni fusius disputat locis
allatis et in praefatione editionis principis. Codex Aretinus,
in catalogo librorum manuscriptorum numero VI, 3 signatus,
est membranaceus saeculo undecimo litteris langobardo-casi-
nensibus exaratus. Altus est 26, 2 centim., latus 17, 1 cen-
tim., habet folia triginta septem in quaterniones distincta.
Constat ex duabus partibus, quarum prior quindecim foliis —
plura enim deperierunt — tricenorum ternorum uersuum Hilarii
tractatum de mysteriis et hymnos continet, altera eadem fere
aetate scripta foliis uiginti duobus (pag. 31—74) tricenorum
quinorum uersuum, litteris paulo minoribus, scriptura minus
diligenti, sed prioris partis simili, hanc peregrinationem, cui
editor Siluiae nomen tribuit. Ne haec quidem pars integra ad
nos peruenit, nam initium et finis deest, et in medio libro
mutila est, pag. 59 hulus editionis et p. 75 singulis foliis
excisis.

Cum codex Aretinus saeculo undecimo exaratus, peregrinatio
ipsa saeculo quarto exeunte (circa annum 383) conscripta sit,
orthographiam non eandem esse atque auctoris ipsius consen-
taneum est; atque etiam uestigia quaedam exstant archetypi
orthogiaphiam processu temporum mutatam esse. In arche-
typo assimilatio consonarum neglecta esse uidetur; tales formae
etiam in codice Aretino manserunt: inpugnant 63, 2. inmorari
44, 20 (immorari 45, 25. 61, 13). inbeciWtate 40, 4 et 45, 5.
Ifihomon 83, 21. 94, 10. (Imbomon 86, 13. 19, 91, 29. 92, 16.
94, 16). inpossibile 66, 4. inpugnant 63, 2. adtendunt 66, 22 (ante-
cedente attendimus 66, 20). adtenduntur 78, 2. adceleratur 93, 27.
adparuit 59, 23 (apparere 37, 6. 59, 13. 63, 24) etc. Versa uice
d assimilatur sequenti n in uocabulo annotare 75, 14. 24. 96,
20. 97, 3. annuniiata 82, 20. Aggarus pro Abgarus 60, 17. 62,

X Praefatio.

12. 13 etc. Sed librarius sibi non constat; sic scribitur coni-
memoro 71, 24. commoror 37, 22. compleo 38, 30. 41, 10 etc.
impono 51, 22. 55, 24. impensus 41, 22. affero 43, 26. 48,
30. Ante d saepius n pro m scribitur, uelut tundixi 44, 22.
quandiu 49, 27. aliquandiu 58, 21. Ad similitudinem uer-
borum cum praepositionibus compositorum facta est falsa
forma Ponpeiopolin 69, 15.

Peculiaritates in usu aspirationis partim ab ipsa Siluia, ut
hoc nomine auctoris utar, profectae esse uidentur, uelut ho-
stium = ostium 39, 28 etc. nide indicem uerborum (ostium 88,
28 etc. 92, 5) cf. gallice huis, heremus 46, 2. 3. 21. 47, 4 etc. cf.
gallice hermite, hermitage, hahundans 56, 5. 61, 21. Nota est
etiam forraa hii 63, 19. 64, 3. 6. 71, 15 et hisdem 84, 2. 95, 30
etc. {isdem 55, 8. 100, 24). Helias 41, 16. 17. 58, 22. 23. 59, 5
est uulgaris huius nominis forma. Saepe h ad duas uocales diri-
mendas interponitur; Bathuhel 66, 23. 29. 67, 1. 4. Israhel
37, 22. 41, 29. 43, 6 passim. Fanuhel 77, 26. Scriptura
uariat inter Ahraam 66, 27. 31. 67, 1. 9 et Ahraham 65, 19.
22. 30. 66, 21. NaJior 67, 1, Nachor 67, 4, Naor 66, 23.
29. Falsa aspiratione scribitur hac pro ac 39, 15. 40, 8. 18,
donec librarius cognito errore 42, 4 hac forma abstinuit.
heramento 57, 11. Helpidius 65, 23. 25. Hisauri 70, 4. Hi-
sauria 69, 11. 16. 18. hiens 56, 6. 83, 13. hiiur 76, 26. 87, 6.
hiuH 85, 14. homatus 77, 7 {omatus 77, 9). hispatii 53, 17
praeterea habet i prostheticum ante s impurum. Transpositio
aspirationis occurrit in Anthiocia 60, 24. 26. 61, 1 {Antiochia
60, 30). Phitona 48, 2 {Pithona 47, 27). cathecuminus pro
catechumenus 71, 25. 72, 25 etc. cathecisis pro catechisis 97,
24. 98, 3. 5. 8. Tharsns pro Tarsus 69, 9. 10. 11. 14. 70,

13. Aspiratio omittitur semper in uocabulis graecis: agiu 58,
1. ehdomada, ebdomadarius, eorte, olesericus, ymnus, leruso-
lima, uide ind. nom. et rer. Tenuis pro aspirata inuenitur in
uocabulo cociea 39, 12; Tatnu^ 50, 11, sed Tathnis 50, 12.
Pro h nonnumquam ch scribitur: Nachot* 67, 4. nichil 40, 6.
54, 16. 69, 24. 89, 20. nichilominus 59, 8. michl 47, 10.
56, 15. 62, 24 et saepius.

Pracfatio. XI

E consonis littera m in fine uocabulorttm non raro abicitur,
non solum in declinationis, sed etiam in coniugationis formis,
uelut nosse 46, 22. 50, 14. uenisse 60, 8. accedere 69, 12;
uersa uice nonnunquam falso affigitur uelut atrium grandem 89,
5. qtiam pro qua 96, 16. Idem, quod in m etiam in t cadit:
esset pro esse 89, 21. faceret pro facere 60, 2. furasset pro
furasse 88, 17. Raro s eliditur; quale pro quales 62, 20; in-
certum est: de iUa statua quas pro de illas statuas quas 49,

10. Falso s additur, sed sequente s: ad Jucernares similiter
75. 11.

Inter se consonae nonnumquam permutantur, uelut b et v:
lebat 72, 14. baluis 95, 10. infra annotauimus pro annotabi-
mtis 75, 14. d et t: aliquod pro aliquot 50, 22. 63, IJ. aput
pro apud 69, 28. i//w^ pro illud 41, 6. di et z: baptidiare
90, 22. 91, 24. 98, 26. baptizare 57, 16. 58, 15. x et s:
saepius extimare pro aestimare 76, 17. 89, 26. 97, 10.
98, 25 {estimare 37, 18. 66, 4. 68, 1). qu et c: in quo mo-
ditas pro incommoditas 49, 1. quooj^erta 54, 22. quod olla
gomor 57, 14. qui = cui 59, 25.

De uocalibus saepissime e pro ae, z pro y {girus, lerusolima,
licinicon, simbolum, siriste, sirus etc), cepi et cQpi pro co^i
scribi ex notis criticis apparet. Cum uero m finale obmutescere
coeperit, interdum uocabula in um pro o et in o pro um
terminantur, uelut dormito = donnitum 74, 16. locum = toco
42, 29. 68, 11. sithito = subitum 94, 15. 5?f50 = sursum cf.
ind. uerb. graio = gratum 64, 22. per giro = 2>^r ^irww 38,
15. 63, 10. etc. Praeterea e pro / et i pro e efc ae occurrit:
retinere = retineri 44, 15. aputactites = aputactitis 70, 11.
81, 1. grandis = ffrandes 56, 10. tractantis = tractantes

11, 23. Persi = Fersae 62, 29. J2<^ = qui 84, 2.

Codex unicus huius peregrinationis Monte Casini exaratus
est; quem ab Ambrosio Rastrellinio, qui 1599—1602 munere
abbatis Casinensis fuoctus monasterium s. Florae Aretinum
regendum suscepit, Aretium translatum esse Gamurrini satis
probabilibus causis demonstrat. Ibi eum anno 1788 uir doctus
Angelo di Costanzo uidit et in hodoeporico suo commemorat.

XII Praefatio. )

cf. Archivio siorico per le Marche e V Umhria, uoh II p. 557.
Illo monasterio iussu Napoleonis anno 1810 sublato hic codex
cum plerisque aliis libris in bibliothecam fraternitatis s. Ma-
riae illatus est, ubi Franciscus Gamurrini eum inuenit.

Recensionem alteram Gamurrinianam secuta est editio Ros-
sica in scriptis societatis Eossicae Palaestinensis: Peregrinatio
ad loca sancta saectdi IV exeuntis edita, rossice uersa, noiis
iMustrata ab lohanne Pomialowsky. Petrohurgii 1889. 312 pp.
8^, in cuius usum Cholodniak codicem Aretinum transscripsit
et p. 257 ss. non paucos locos con-uptos emendauit. Editio
denique Anglica publicata est paucis annis post: Pdkstine
Pilgrims' Text Societt/. The Pilgrim^e of s. Sihia of Aqui-
tania to the holy Places circa 385 A. D. Translated with in-
troduciion and notes hy John 11. Bemard. With an appendix
by colonel Sir C. W. Wikon. London 1891, 150 pp. 8^, ubi
textus latinus excusus est p. 79 — 136. Ipse in programmate
gymnasii Annaei Augustani: Kritische Bemerkungen zu s. SiU
uiae Aquitanae peregrinatio ad loca sancta. Von Paulus Geyer.
Augsburg 1890. 60 pp. 8^ de textu Siluiae emendando et de
elocutione eius egi, saepeque eandem uiam ingressus sum ad
locos corruptos sanandos quam Cholodniak, cuius coniecturae
cum editione Pomialowskii mihi non prius innotuerunt, quam
dissertatio mea iam typis exscribi coepta est. In appendice
p. 51 — 60, quid mihi de Cholodniakii coniecturis uideatur,
exposui. Alios locos emendauit Woclfflinus, qui de Siluiae
genere dicendi egit Archiv f. lat. Lexik. IV p. 259 — 76, ego
Archiv IV p. 611 — 615, Sittl, J. v. Miillers Jahresherichte
1889 t. LIX p. 57 s., Du Chesne, Origines du culte chretien :
nonnuUas emendationes per litteras mecum communicauit
M. Bonnet, cf. p. 54, 9. 94, 1. Cum compluribus locis lec-
tiones codicis a me enotatae ab eis discreparent, quas Cho-
lodniak affert, et quae in secunda editione Gamurrinii inue-
niuntur, — Cholodniak enim p. 262 eos locos congessit, qui-
bus a secunda editione Gamurrinii dissentit — interdum du-
bitatio oborta est. Quoniam autem coUata tabula photogra-
phica codicis, quam Gamurrini editioni priori addidit, intellexi

Praefatio. XIII

ne Cholodniakium quidem, quamuis accurata plerumque eius
transscriptio sit, eiToris immunem esse, (uelut p. 48, 1 grandis
legit, cum in codice, ut imago photographica designat et
Gamurrini legit, gratus exstet), ipsum Gamurrinium adii, ut
causam disceptaret Is summa humanitate petenti mihi ob-
secutus codicem denuo euoluit. Falso autem Cholodniak his
locis Gamurrinium erroris insimulauit: 47, 19 ioebelsefon, non
iobelsepon in codice est; 47, 20 ostenstis^ non ostensum; 49,
28 publicus^ non publicum; 55, 23 eisdem, non eis; 57, 10
contiget^ non continget; 63, 23 obsedebant, non obsidebant; 64,
27 €ul nos, non ad uos; 65, 6 ad ecclesiam, non ad eccksia;
68. 21 Nam et euhgias, non nam euhgias; 74, 14 uiris aut
mulieribus, non uiris ac mulieribus; 75, 24 sit, non jit; 94,
25 inde et cum, non inde cum; 97, 19 ibi non intrat tunc,
non ibi non tunc; 99, 22 latini sunt, id est, non latini id est;
99, 24 grec////atini^ non greci latini, Alios Cholodniakii erro-
res correii KriL Bemerkungen p. 52. Quaecumque alia de
SCuiae peregrinatione scripta sunt, enumerantur in lioeh-
richtii bibliotheca Falaestinae^ in editione FomialotvsJcii et in
ephemeride, quae inscribitur: Zeitschrift des deutschen Palae-
stinavereins, herausgeg. von Prof. Lic. Hermann Guthe, t. XV,
Leipeig 1892, p. 117 ss.

Restat, ut de titulo huius libri paucis perorem. ,Peregri-
natio' a Gamurrinio hic liber inscribitur, quod PE in extremo
paginae tertiae angulo et in media undeseptuagesima scriptum
inuenit. De tempore et loco, quo peregrinatio scripta esse
uideretur, acutissime argumentatus est in praefatione editionis
principis, aJia Bernardus in editione sua profert; cf. etiam
Woelfflinii Archiuum VIII 479 s. IX 298 ss. Peregrinationem
a femina Gallica circa annum 385 scriptum esse pro certo
haberi potest. Siluiam uero, sororem Rufini illius, huius libri
esse auctorem mihi quidem persuaderi non potest; nam quod
Palladius in historia Lausiaca de Siluia narrat, eam omnes
antiquorum in scripturas sacras commentarios perlegisse, Gre-
gorii, Stephani, Pierii, Basilii quorundamqne aliorura, in eam,
quae hanc peregrinationem conscripsit, cadere non potest,

Xini Praefatio.

cum, praeterquam quod scripturas sacras optime nouit, nul-
lum profundioris doctrinae uestigium in eius opusculo appa-
reat. Quid? quod linguae graecae uix mediocriter gnara fuisse
uidetur, id quod probatur episcopi uerbis, qui peregrinae dicit
p. 57, 29 in hodie hic hortus aliter non appeUatur graeco ser-
mone nisi ,cepos tu agiu iohanni\ id est quod uos dicitis latine
,hortus sancti lohannis', nedum patres graecos legere potuerit.
Eti^i usu uocabulorum graecorum, in quibus saepe accusa-
tiuiw pro nominatiuo uel genetiuo usurpatur (uide Eufraten,
PmpeiopoUm, Bamessen, Siriae Celen, cathecisin in indice rerum
^ Arcbiv f. lat. Lexik. IV 276), opinio eorum refutari uidetur,
qui Siluiam hunc librum scripsisse arbitrantur. Nihilominus
titulum ab editore principe huic libro inditum, cum sub hoc
nomine peruulgatus sit, retinui eademque de causa capitulorum
numeros a Pomialowskio, qui incisiones a Gamurrinio factas
secutus est, indicatos non mutaui, quamquam hac ratione sin-
gula capitula longitudine ualde inter se differunt, nonnunquam
etiam res dissonae in idem capitulum rediguntur, uelut in capi-
tulo 16 et 25, ubi in medio capitulo singula folia excisa sunt.

Petrus Diaconus (a. 1137).

Petri Diaconi libellum ut in appendice post Siluiae pere-
grinationem edidi. Cum enim in ceteris itineribus Hierosoly-
mitanis uuUa Siluiae uestigia inueniantur, Petrus Diaconus,
coenobii Casiuensis bibliothecarius, cum libellum de locis
sanctis e compluribus auctoribus compilaret, etiam nonnulla
ex hac peregrinatione excerpsit. Opusculum suum Guibaldo
abbati dedicauit, qui anno 1137 ab imperatore Lothario ad
hanc dignitatem euectus non plus duobus mensibus abbatis
munere functus est. Maxima pars libelli Petri e Baeda excerpta
est, alia e diuersis fontibus, quos Anonymi uocabulo signaui,
in his etiam Siluia, quam cum nonnunquam in antecedentibus
tum contiuuo inde a p. 115, 13 paene ad uerbum exscribit.
Hoc modo nonnuUa, quae de codice Aretino deperierunt, e
Petro Diacono suppleri possunt.

Codicem a Petro Diacono ipso exaratum, in bibliotheca Casi-

Praefatio. XV

neDsi numero 361 signatum, saeculo XV Honoratus monacbus
transscripsit, quod exemplar est codex Neapolitanus regius
D 22. Ex his duobus codicibus Petri libellum primum a
Mignio in Patrolog. t. CLXXUI p. 1115—1134 publicatum
edidit comes De Riant: Fetri Casinensis dyaconi liber de
locis sancti^ seu descriptio terrae et totius terrae itinerarium.
Neapoli 1S70 et iterum Gamurrini in editione principe Siluiae
p. 111 — 143, qui nonnulla, quae comitem De Biant fugerunt,
melius uidit, sed etiam nonnulla omisit, uelut p. 109,
114, 19. 116, 7. 117, 26. 118, 10. 119, 8. 24. 120, 5—8. 13.
Ipse noua collatione codicis Casinensis usus uon sum, sed
editiones a De Biant et Gamurrini confectas inter se com-
paraui; nonnullis locis, quibus inter se dissentiunt, discre-
pantiam auctorum notaui, codicis Neapolitani menda et inter-
polationes in notis criticis repetere inutile uisum est. Neque,
ut locos e Baeda excerptos exscriberem, a me irapetraui, prae-
sertim cum Petrus uitiato exemplari Baedae usus sit, uerba
Baedae nonnumquam amputauerit, Baedae libellus ipse in
calce huius tomi a me editus sit. Pomialowsky in editione
sua Gamurrinium ad uerbum secutus est.

Eucherius.

Opusculi, cui in codicibus Euchierii episcopi nomen tribuitur,
quod est de situ Hierosolymae uel ludaeae, tres libri manu
scripti exstant.

1. Codex Escorialensis B. II, 18 membranaceus saec. VIII E
foliorum 95, cuius specimen datur ab Ewald — Loewe, Exempla
scipturae Visigothime 1883, fab. VIL Codex ille, quem inter-
cedente uiro doctissimo mihique amicissimo Ottone Staehlin
maxima liberalitate B. Wilnsch pro me contulit, est miscella-
neus, neque omnes eius partes usque ad VIII. saeculum
descendunt; continet. autem liaec: Fol. 1 Isidorus de rerum
natura. fol. 35 Breidarium rermn gestarum popidi Romani.
Hufi Festi V, C, Agtisti Valenti, fol. 44 Incipit qua loca
tangere debeas, cum nauigare ceperis. fol. 47 Sine titulo:
I^tur Hierofiymi presbyteri succedit auctoritas, fol. 49** Trac-

XVI Praefatio.

tatus historiciis, cui a manu recentiore inscriptum est: Pro-
sper Aquitanus, fol. 55 Incipit de origine Goto^iim a doniino
Isidoro editum. fol. 56 Oceani orientalis insulue. fol. 59 duae
columnae e codice uetustiore, lectu difificillimae. fol. 60 Geo-
graphica. Quae fol. 56 inchoata sunt, continuantur. fol. &2^
Nunc haereticorum sententias opinionesque. fol. 66 Palimpsestus
lectu difficilis. fol. 67 Geographica. fol. 83 Incipit sermo s.
Ambrosii episcopi de pace. fol. 84** Incipit tradatus s, Augu-
stini. fol. 87 A -{- Q. In nomine domini nostri lesu Christi.
Incipit opuscidum sancti Eucherii episcopi de situ HierosoUmae
uel ludae. Faustino preshytcro insulano Eucherius episcopus.
fol. 89^ Iheronymus ad Aculciam, fol. 91 Palimpsestus. fol. 92
Incipit indicuhim de aduentum Henoc. fol. 95 InuentaHum
libromm anni CMXX.

P 2. Codex Parisinus bibl. nat. lat. 13348 membranaceus s.
VUI, 21 X 15 centim., (scriptura 15 X H centim.), uicenas
habet lineas in singulis paginis. Continet haec: fol. 1 Liber
s, Hieronymi in Genesim seu quaestiones in Genesim. fol. 43
De locis hebraicis audore h. Hieronymo. fol. 64 Eucherii
episcopi episiola ad Faustum. fol. 69** Epistola ad Niceam
hypodiaconum Aquilegia auctore b. Hieronymo. fol. 72 Eius-
dem ad Castorinam materteram. fol. 72^ Ad Euangelum pre-
sbyterum de Melchisedech. fol. 78 Constantina Augusta et Bon
masi uersus. foL 78** Dicta cuiusdam sapientis. fol. 89 S.
Ephrem seu Efrem de fine mundi. fol. 93** S. Methodii Pa"
terensis episcopi de consummatione saecuU interprete Petro
monacho. Contulit pro me uir doctus Spout.

V 3. Codex Vaticanus 636 A in folio membranaceus saec. XIII,
quem ipse Romae excussi, constat ex duabus partibus Vat.
636 et 636 A, altera 75, altera 52 foliorum, eadem manu
nitide bipertitis paginis scriptus est, tituli et subscriptiones
sunt rubra. Illae duae partes iam ab initio coniunctae erant,
posteriore aetate a conglutinatore inter utrumque codicem
quinque folia inserta sunt. Continet autem haec: fol. 1 — 71
Liber uenerahilis Baedae. de tabernaculo sedis. [fol. 72 uacat.
fol. 73 b Vc^sus de s. Maria. fol. 74 De PoUtico (fragmentum

Praefatio. XVII

mirabiliornm urbis Romae). fol. 75 Liber s. Mariae de Esram].
— Vat. 636 A: fol. 72— 78b Beda de hcis sandis. fol. 79 a
— 99 b Liber Adamnani de situ Hierusalem. fol. 99 b — 107 a
BeUUio heati Antonini martyris de locis transmarinis sacris.
fol. 107 a — 109 b Incipit epistola Eucherii episcopi ad Fau-
stum (sic) presbyterum. fol. 109 b Explicit epistola de situ
ierrae repromissionis Eucherii episcopi ad Faustinum (sic)
priminsulanum. Ex libro Gregorii Turonensis episcopi primo
de miraculis sanctorum quaedam excerpta. fol. 122 b — 123 b
Versus Bedae de dii ituiicii.

Alterius generis librorum unicum specimen est codex E,
qui plerumque textum meliorem praebet, ab altera parte stant
P et V, quorum consensus statim hac lacuna cernitur p. 126,
6, ubi uerba desunt: a septentrione ingressis, quae con-
firmantur a Baeda epitomatore p. 303, 20, quo in com-
parationem uocato etiam apparet p. 126, 6 interpunctione
mutata legendum esse: Ingressis a septentrionali parte urbem
primum de locis sanctis etc. Quare quoniam haec omissio soli
librariorum culpae tribuenda est, nihil inde argumenti repeti
potest, non Eucherium, quem uocant, a Baeda exscriptum
esse, sed uersa uice hunc libellum e Baeda excerptum esse,
nec magis ex uocabulo nuper p. 126, 10 in PV omisso, ut
feci in programmate gymnasii Augustani 1895 p. 25, cum
mihi collatio codicis E nondum suppeteret. Alia exempla con-
sensus codicum P et V sunt haec: 125, 3 uel relatione] uel
om. PV; cognitus] agnitus; 125, 6 decus etpraesidium meum] PV
om. E; 11 est] om. PV; 14 planitie] planiciefn; 126, 2fertur] ut
fertur etc. Atque tantus est consensus, ut V ex ipso P de-
scriptum esse putaueris, nisi quod quaedam in P uitiose tra-
dita librarius codicis V emendare conatus est; uelut 127, 21
exomaiu P, exomato non minus perperam V; 128, 17 in
eiemplari codicis V iam erom pro erumpens exstitisse uide-
tur, quod, quoniam sensu caret, librarius omisit. Alii loci,
quibus V uitiatam exemplaris lectionem emendare conatus
est, sunt 126, 20 a fundamenta P, ad fundamenta V; 127, 2
tenJitur uicina templi P, osienditur in uicinia templi V; me-

XX .71111 Ilin. nierosol. b

XVIII Praefatio.

liore fortuna usus est emendator, ubi peruersam lectionem
cod. P 127, 3 apparit ut signis recte mutauit in apparet insignis,

Itaque cum codex Y ad textum emendandum nihil praebeat
subsidii, satis uisum est lectiones eius usque ad p. 128, 20
notare. Keliqua pars epistolae, cum ex epistola Hieronymi ad
Dardanum et Heges. 1. III c. 16 p. 181—184, 70 compilata
sit, hi auctores ipsi sufficiunt ad textum codicibus E et P
traditum emendandum.

Editio princeps huius libelli adomata est a Labbeo, Noua
bibliotkeca nianuscriptoruin libromm, Parisiis 1657, tom. I
p. 665—67, sub hoc titulo: Epistola Eucherii episcopi ad
Faustum presbyterum. Ex codice Vaticano Bedae de taberna'
culo cum seqq. mutuatus est iam olim B. P. lacobus Sir-
mondus, nos ex eius apographo descripsimus. E codice P apud
Toblerum-Molinierum p. LIV — LV nonnuUae lectiones selectae
afferuntur. Ipse primus praeter P etiam E adhibui. Cum prius
existimarem hunc libellum a monacho quodam Britanno e
Baedae libello, Hegesippo, Hieronymo conscriptum esse (cf.
Adamnanus I p. 18 ss.), sententia mea labefactata est, cum
mihi meliores codicis Escorialensis lectiones innotuissent;
etiam Furrer uir doctissimus, Theolog. Litte^-aturzeitung 1896
p. 472 ss., nonnulla notatu digna contra illam sententiam pro-
tulit. Itaque mihi non licere existimabam hunc libellum ex
itinerum Hierosolymitanorum corpore excludere.

Theodosius (circa a. 530).
De codicibus libelli, qui Theodosius de situ terrae sanctae
inscribi solet, accuratissime egit Gildemeister, cuius hic uesti-
giis insisto, in praefatione editioni suae praemissa: Theodo-
sius de situ terrae sanctae im echten Text und der Breuiarius
de Hierosolyma vervoUstdndigt herausgegeben von Dr. L Gilde-
meister, Prof. in Bonn. Bonn 1882. Nomen Theodosii non
nisi in codice Vaticano saec. IX et apud Geruasium Tilbe-
riensem inuenitur, qui in opere, quod uocatur Otia Impcrialia,
anno 1211 conscripto etiam compendium geographicum com-
pilauit, in quod hoc quoque opusculum recepit. E Geruasio,

Praefatio. XIX

cuins liber a Leibnitzio, Scriptores rerum Brunsuic, 1707,
I p. 948 ss., editiis est, manauit codei Londin. Mus. Brit.
Cotton. Titus D III 8^ foL 68; qui quia inscriptus est: De
situ ierre sancle secundtm theod' et de uia filiorum IsraeJ,
cum in ceteris codicibus titulus desit, Toblerus nomen abbre*
uiatum primum expleuit Theodericus (1865), deinde Theo-
doms (1869), in Itineribus uero (1879) Theodosius.

Libros manuscriptos Gildemeister recte in duo genera diui-
sit. Ceteris ut antiquitate ita integritate praestat codex olim
Rthoeanus, nunc bibliothecae nationalis Parisiensis 4808, P
quem accuratissirae typis eipressit Anaiole de BartMleniy^
Revue archSologique nouvelle s^rie X p, 108 — 112; fuit quon-
dam uiri docti Pithoei, deinde in bibliothecam Colberti de-
uenit, exaratus est saeculo nono, nunc cum uariis tractatibus,
in his et itinerario Burdigalensi (cf. p. IV), conglutinatus
est. Denuo cum textu Barthelemii contulit Florianus Weigel.

Huic maiime cognatus est codex Haganus n. 165, fol. H
126 — 134, saeculi VIII, olim abbatiae Bertinianae, quem typis
eiscripsit Tobler, Itinera p. 360—360 ***; desinit p. 143,
10 huius editionis. In eadem codicis pagina sequuntur Baepae
quaestiones in lib. reg. IV p. 133 ed. Colon. 1688.

Eiusdem familiae est etiam codex Vaticanus 6018 saeculi V
IX, qui pertinet usque ad p. 144, 15; ultima uerba sunt:
In ipsa prouincia est ciuitas Sebastia, ubi sunt martiros XL,
Sequitur haec clausula: Hec est mensura uel sapientia par-
ttbus orienialis. Explidt. Ut subscriptionem ita etiam titulum
habet: In nomine domini dei summi incipit expositio ciuitatis
Hierusalem uel rebus eius, dicta Theodosii archidiaconi de
partibus orieniis per terminium. In medio maiorem lacunam
exhibet, inde a p. 141, 12 ad quam domnus Christus usque
ad p. 143, 10 aquam ibi in cisternas habent. Quae ratio inter
hunc et ceteros codices intercedat, Gildemeister non indicat.
Eum eidem fainiliae cui P et H adnumerandum esse com-
plaribus locis eilincitur, quibus codices aperte in duos ordines
diseedunt. P. 143, 14 otnnes in barcas ascendunt P, ascendunt
in barcas V, cum altera familia, cuius optimus testis codex

b*

XX Praefatio.

Guelferbytanus (G) est, habeat: omnes per barcas ueniunt»
143, 15 consentit V cuna P: maris desiccat milia sex contra
G: recedit maris per milia sex; itidem res se habet in uersu
sequente: tenduntur super se papiliones PV, super extenditur
tentorius G. 143, 18 daemonia excluduntur PV, daemonia ex-
peUuniur G. 138, 16 ubi requiescit s. Zacharias HV; uerbum
omisit P, secunda manu ex coniectura additum est iacet, quod
G exhibet.

Quamquam autem in hac editione codicibus prioris fami-
liae ducibus et fundamentis usus sum, tamen a me non im<
petraui, ut apparatum criticum lectionibus uariantibus codicis
V onerarem, cum temerariis interpolationibus, transpositionibus,
mutationibus abundet. Exempla talium additamentorum sunt
p. 138, 7, ubi ante lor et Dan inseritur koc est. 138, 11 post
Mariosa additur nam in ehraica lingua Vironida dicunt^ post
elecirina additur quae in Esaia dicitut, Quid? quod post
p. 143, 10 tota periodus adiungitur: De fine terminium Rie-
rusalem usqm in Betleem, qui inferpretatur domus panis, ubi
Herodes fuit rex, miiiaria sunt VI. Verba autem, quae legun-
tur p. 143, 18 ss. Si quis uero de uexaticis ad ipsam ancho-
ram attingere potuerit et eam tetigerit, statim liberaiur inter-
polator iste hoc modo mutauit: si qui deuexati fuerint, qui
ueniunt, et tangere potuerit uel obsculare, mox et de presente
saluaniur; p. 144, 3 ss. et omnes, qui ibi manebant, Juh
mines pares stm comedebant; nam modo tanta misericordia
ibi est, ut ad stratas sedeant per peregrinos suscipiendos ita
mulcata sunt: d omnes manebant cum pares suros iUic. Nam
modo—peregrinis suscipiendis ; quod die noctuque domino lau-
des referunt. Cui usui est lectiones uarias librarii enotare, qui
tam temere uerba exemplaris sui mutat: 137, 2 porta Ben-
iamin exiens ad lordanem] p. B. a lordane habens finem? —
p. 137, 15 ex cori-upto nomine cynopolim fecit nicopoli; pro
murtyrizatus est scripsit martyrium suscepit^ altera familia
habet passus est. 138, 20 ubi Olofernis moriuus est] ubi lu-
deus occistis est. 139, 11 Diocaesarea] alia Caesarea; 139, 14
pro corrupto syce taburi habet ciuitate Guria. Luculentissimum

Praelatio. XXI

interpolationis exemplum praebet 144, 9: uni/m (monasterium)
est religionis Wandalorum et aliud Rafnanorum] unum reluh
sarum ancillarum dei et alium est monachorum,

Optimum alterius familiae exemplum est codei Guelferby- G
tanus (Weiflenburg 99) p, 144—151 saec. IX. Desinit p. 149,
9 cum uocabulo propter uno folio abscisso. Accuratissimam
hnius codicis coUationem ab Ottone de Heinemann illius
bibliothecae praefecto confectam publicauit Molinier Itin.
p. XXIY, qua etiam in hac recensione usus sum.

Simili affinitatis uinculo, atque V cum PH cohaeret, codei
W cum G coniunctus est, nisi quod interpolationes codicisW
W etiam multo magis temerariae sunt. Hunc codicem Wesso-
brunnensem, nunc bibliothecae regiae Monacensis 22053, s. IX,
totum typis descriptum inuenis apud Toblerum-Molinerium
p. 353 — 59. Hic titulus praefixus est: Indpit (,nume>rus in
militarum (leg. miliarium\ uhi Dominus pedibus ambulauit.
De hcis sanciis. Hic codex textum multis locis decui^tatum
et in angustius contractum praebet et compluribus lacunis
foedatus est, quarum maxima a p. 144, 7 usque ad p. 144,
23 inrigat omnem terram Aetkiopiae pertinet; desinit p. 149,
19. Statim ipsum initium idoneum est, ex quo cognoscatur,
quomodo interpolator iste Theodosii uerba tractauerit. Cum
Theodosius recte sex portas urbis Hierusalem enumeret, libra-
rius codicis W Apocalypsim 21, 12 s. imitatus de duodecim
portis hariolatur, trinis a singulis caeli plagis, cum scribit:
Ciuitas Hierusalem hahet portas XIL Parte orientis porte III,
parie mefidianae porte III, parte occidentis porte III, parte
aquihnis porte III, et inter porta et porta milia trea. Ad
p. 137, 5 cfe manu sua arauit addit: et seminauit et ibi est
monasterium, et in ipso monasterio CCC monachi, qui possi-
dent agrum iUum^ et ipse ager in anno tertio fructum dat, et
singuU frudi VIII modios dant, P. 137, 10 hoc modo ampli-
ficauit: In qua lacob somnium uidit scalam ad caelum iunctam,
per quam ascendebant angeli et discendebant, et dominus in-
cumbebat in cacumine eius, ct ihi uouit lacob uotum dofnino
dicens: De omnibus, que dederis mihi, decimas decimabo tibi.

XXII Praefatio.

Eiusmodi additamenta spuria sunt praeterea ad p. 137, 14
decollcUus est] in carcerem; ad p. 138, 4 Ibi dominus puerum
centurionis sanauit; p. 138, 8 tali modo uariatur et augetur:
et subtus ciuitatem congregant se in unum et ex ipso loco uo-
catur lordanis fluuius usque ad locum, ubi intrat in mare
mortua; p. 139, 14 post milia V additur ubi natus est loseph
sponstis beate Marie uirginis; ad p. 139, 15: piscantibus in
mari; p. 140, 5 s. taliter deformata sunt: Deinde usque ad
domum Z(zchariae patris lohannis baptistae et matris sei (sic!)
Elisabeth mil. I; p. 140, 7 pro Hiereniias propheta scribitur:
sanctus Hieronimus presbiter, Nota etiam interpolationem p.
145, 18 fluxerunt aqu^e et ipse mcatur torrentis. Mirum in
modum sensum sequentis periodi turbauit et ibi nascUur da-
ctalus et exinde usque ad Nicolaum maior est mil. XII. Se
ipsum autem superare uidetur interpolator iste p. 145, 24,
ubi post lohannis baptistae sic pergit: Ibi est monasteria mo-
nachorum, et quando monachus exiturus erit, ter ex flumine
lordanis exiet aqua et mittit in ecclesia sandi lohannis, et ibi
monachi senos solidus pro sepuliura dant. Hanc enumerationem
claudam hoc eiemplo; p. 148, 8 sic legitur: De Hierusalem
in Luea XII mU. Et ibi Alexander magnus Macido mensur-
rauit altitudinem caeli, prqfunditatem maris. Sed sat superque
in his ineptiis temerarii interpolatoris uersatus sum, quarum
maiorem numerum ideo enumeraui, ne quis mihi crimini daret,
quod uarias lectiones huius antiquissimi codicis ex apparatu
eritico exclusi. Accedit, quod librarius exemplari usus est codici G^
simillimo, uelut p. 137, 16 martyrizatus est] passus est 6W;
item p. 138, 1 fontes] fontanas; p. 139, 1 Silona] sydonia;
p. 139, 2 Emmaus] inmau G inmaus W; p. 139, 17 terc"
bintum] tereuetitu 6 terrauetitu W; p. 145, 19 habet] nascitur,
E recentioribus codicibus tres ad hanc familiam pertinent
B,C,Einter se artissime cohaerentes: B = reg. Christ. 554 s. XII,
C = reg. Christ. 630 s. XIII, E = Paris. bibl. national. lat.
4892 in fol. s. XII. Maxime notabiles lectiones horum codi-
cum inueniuntur apud Toblerum, Itin. p. 81 — 88***. Totum
opusculum antecedit praefatio, quae nusquam nisi in his tribus

Pracfatio. XXIII

libris inuenitur, quae sic orditur: MeUhisedeck sacerdos Dei
et rex Scdem, (juem cLdfirmant iiem esse filium Noe, et termi-
natur: Inde habet initium iste liber, quia finis maxime ser-
monem inde iterum habebit. Quae in hoc prooemio continentur,
pleraque ex Hegesippo uel potius Eucherio excerpta sunt,
uelut p. 81, 13 88. ed. Tobler-Molinier: Inicium longitudinis
eius a uico Arpha usque ad uicum luliadem porrigitnr, in
quo ludeorum pariter ac Tiriorum communis habitatio est =
Eucher. p. 134, 4 — 6. P. 81, 15 ss.: Latitudo autem eius a
monte Libani usque ad Tiberiadis lacum extenditur = Eucher.
p. 134, 1—4. Cum eis, quae sequuntur p. 81, 16 ss.: In
medio autem ludaeae ciuitas IherosoHma est, quasi umbilicus
regionis tocius etc. comparanda sunt Eucher. p. 133, 2 — 11.
Alia ex Hieronymo deprompta esse uidentur, uelut p. 81, 5
Salem quidam putant esse lerusalem ex Hieron., Onom. sacra
ed. Lagarde p. 132, 12: hanc es^^e losephus refeti, quae in
Geticsi scribilur Saltm sub rege Melchisedec, quo loco etiam
Hierosolyma a lebusaeis condita et Cananaei a ludaeis expulsi
esse traduntur. Huius librorum generis proprium est, quod
milia saepius in leugas conuersa sunt; deinde p. 149, 20 hoc
additamentum exstat: Inuentio s. crucis, quando inuenta est ab
Helena matre Constantini < VI nonas mai; cxaltatio sanctae
crucisy VIII Kal. octobris. Horum librorum, qui recentissimus
esse uidetur, C, plerisque lacunis sordidatus est, etiani eis
locis, quibus B et E integri sunt, uelut p. 137, 18 ubi domna

— p. 138, 1 usque ad deest; item p. 140, 5 De Hierusalem

— p. 140, 6 milia V; p. 144, 13 qui mulsit — Mcrcurius
martyr. Etiam in aliis rebus E et B a codice C dissentiunt;
exempli gratia in praefatione per omnia saecula C, pcr sae-
cula saecuiorum BE; p. 146, 1 pro lordane C, i^o redunda-
cionc lordanis BE; p. 146, 23 monticelli C, monfes Celsi BE;
p. 147, 14 missas celebrant C, BE addunt annuatim; p. 148,
11 compendiaria] compenzaria BE6; p. 149, 1 reuocaius C,
reuolutum BE; p. 149, 5 recepit] recipit BE.

Qui codices cum in plerisque lectionibus cum G congruant
(p. 140, 1 eandem lacunam habent, quam GW ubi requie-

XXIV • Praefatio.

scunt usque ad duplice) in adnotatione critica eorum con-
b sensum (b) inde a p. 149, 9, ubi G desinit, notaui ad huius

familiae imaginem explendam.
S Bestat, ut explicem, cur codicis Sangallensis 782 anno
DCCCXI scripti, quamuis aetate uenerabilis, lectiones in notis
criticis silentio praeterierim; de quo libro conferas Gilde-
meisterum 1. c. p. 7. Continet legem Alamannorum et assum-
ptionem beatae Mariae, quam excipiunt excerpta quaedam ex
Theodosio: p. 137, 1—14. 137, 16-138, 14. 140, 5 s. 8 s.
140, 12 — 141, 4. Sequitur Breuiarius, quem uocant, hoc
titulo pruefixo: De doctrina, quod esi in sancta Hiemsalem, deinde
fragmentum Itinerarii Burdigalensis p. 19, 25 — 21, 2, (cf. p.
V), cui annectitur Theodosius p. 144, 21—145, 2. 147, 20—24
et, quamuis ualde interpolatuS; locus de septem dormientibus
p. 148, 1 — 6, denique sub titulo De uirttUibtiS Hiemsalem
alterum fragmentum Itinerarii Burdigalensis p. 21, 3 — 25, 17.
Loco illo p. 148, 1 ss. uerba ad pedes — Quiriacus desunt,
sed post Felicitas haec adduntur: Et in spdunca montis celen:
Ibi requiescunt corpora sanctorum, id sunt: Maximianus, Mar-
tirianus, Dionisius, lohannes, Seraphion et Constantio, qui
martyres facti sunt in ciuitate Epheso regnoMtem Decii im-
peratoris, In tempore iUo, quod mani/estati sunt, inuenerunt,
quod habuerunt CCCLXXII annos in tempore Maximiano
imperatore cum sandorum corpora resurrexissent. Et amplexus
cst Maximianus imperator sanctos iHos et omnes uidentes in-
clinantes capita sua dormierunt. Deo gratias. Non facile est
hoc excerptum ad alterum utinim codicum genus referre, prae-
sertim cum multa ad arbitrium mutata uel omissa sint, uelut
p. 137, 7 ibi erat—in qua Beiksaida 137, 9. 137, 14 Cappa-
docia legitur pro Sebastea; 138, 4 Bethania pro Bethsaida.
137, 14 post decollatus est additur: ab Hcrode^ similiter 138,
6 De Bethsaida usque in Faniada corrumpitur de Beniamin
usque in Fannonia. 140, 5 ubi habitauU sancta Elisaheth male
interpolatur ubi salutauit sancta Maria Elisabeth. Cum 138,
12 Liberius S, Libarius Q pro Libanus, 140, 9 suscitauit
GWS pro resuscitauit magis cum secunda familia facere ui-

Praefatio. XXV

deatur, certiora nestigia exstantr qiiibiis appareat codicem S
artiore cognationis uinculo cum codicibus prioris stirpis PH
contineri, uelut 138, 8 coniungunt PH, coniungmtur S, at
nerbum simplex iungit, iungunt ceteri, in quibus Gb; 138,
1 et 3 fontes—fontanas GbW; 188, 9 lordanis HPS — lor-
danem 6 cum ceteris; 144, 21 flumina duo PS — duo fiu-
fnina Gb; 145, 1 perrexit PS — pergit QbW. Quibus de
causis recte mihi uideor iudicare, librarium codicis S exem-
plari eiusdem stirpis usum esse, ex qua HP emanauerunt.

Hoc opusculum non ab initio uniuersa capitula 32 amplexum
esse, quae in hac editione exscribuntur, sed paulatim addita-
mentis auctum esse primo obtutu patet Neque casu factum
esse uidetur, ut codex H cum capitulo 11 desinat; nam
deinceps ordo saepe interpolationibus et additamentis turbatus
est. IUe quidem uir doctus, qui editiones a Gildemeistero et
Pomialowskio confectas recensuit, Litterarisches CentraJblaU
1892 p. 928, iam caput 9 posteriore aetate ad uerba p. 140,
9 — 12 amplificanda, similiter caput 11 ad caput 9 (p. 142,
8) augendum et iltustrandum in margine additum et ad suum
utrumque locum transponendum esse censet. Quod quamquam
aliquam speciem ueri prae se ferre non nego, tamen a trans-
positionibus abstinendum esse censui. Nam ipsum capituli 9
initium Sanduslacohus—praecipitaiusest hoc capitulum ex ante-
cedente capitulo 8 Sanctus Stepkanus foras porta Galilaeae tapi-
dattis est pendere docet. Quae uero sequuntur p. 142, 1 ss.
Piscina Siioe a lacu^ ubi missus est Hieremias propheta, habet
passus numero C etc. continuantur eis, quae p. 141, 11 traduntur
iuxta se missus est sanctus Hieremias in lacum. Etiam quae
p. 142, 3 traduntur De domo PikUi usque ad piscinam pro-
baticam passus plus minus numero C neia sunt ex p, 141,
10, ubi praetorium Pilati commemoratur, et apte p. 142, 5
de piscina probatica agitur, cum paulo ante p. 142, 1 piscinae
Siloe mentio facta sit. Similiter quae de morte lacobi et
Stephani nanantur, ipsa similitudine martyrii inter se cohae-
rent, ita ut, quae p. 141, 18 ss. et 142, 7 ss. traduntur,
inter se apta coUigataque uideantur. S. lacobus de pinna

XXVI Praefatio.

templi praecipitatus est; sepultus est in monte Oliueti, cui
uallis losaphat adiacet, qua descripta scriptor reuertitur, unde
egressus est, ad pinnam templi, cuius mentio p. 142, 8 in-
ciderat, cum p. 143, 4 pergit A pinna templi subttis est
monasterium de castas. Quibus de causis ordinem rerum in
codicibus traditum mutare uon sum ausus. Etiam in eis, quae
sequuntur, quamquam series et contextus rerum non semel
inteiTumpitur, a transpositionibus abstinui. Quamquam enim
nonnuUa mera additamenta marginalia ad ea, quae antecedunt,
uidentur esse, tamen plerumque etiam inter se uinculo quo-
dam continentur, quo ea diuellere prohibemur. Velut quae in
posteriore parte capituli 23 inde a pagina 147, 10 de resusci-
tatione Lazari traduntur, primo obtutu ad p. 140, 9 ss. re-
uocanda uidentur, sed tamen a priore capituli parte non pos-
sunt seiungi. Quoniam enim in illa de iuuene ab Helia ad
uitam reuocato mentio facta est, facilis est transitus ad Laza-
rum a Domino resuscitatum.

Breuiarius de Hierosolyma (saec. VI)
inscribi solet breuis descriptiuncula locorum Hierosolymis
sanctorum libello Baedae de locis sanctis annexa in codice
A Ambrosiano M 79 sup. (A) saec. XII, fol. 44' — 44\ cf.
Gildemeisteri praefationem ad Theodosium p. 12, in quo
libello Gildemeisterus Breuiarum edidit p. 33 s. ad fidem
exemplaris accuratissime a uiro doctissimo Ceriani transscripti.
Eiusdem descriptiunculae contractior forma inuenitur in codice
Sangallensi 732 (S), quem supra p. V et p. XXIV descripsi.
Gildemeisterus codices A et S inter se contaminauit; ipse
codicis A auctoritatem secutus codicis S lectiones in adnota-
tione critica attuli.

Antoninus Placentinus (circa a. 570).

Itinerarii, quod falso Antonini Placentini uomine fertur, —

nam id non ab ipso Antonino, sed ab uno e comitibus eius

scriptum esse ex ipso initio apparet — codices omnes enume-

rauit, descripsit, in tres classes digessit uir de Antonino

Praefatio. XXVII

emendando omnium optime meritus, lohannes Gildemeister, ia
praefatione editionis suae, quam inscripsit: Antonini Placentini
Itinerarium im unentsteUten Text mit deutscher Uehersetzung
herausgegeben von Vr, L Gildefneister, Prof. in Bonn, Berlin.
H, Beuther 1889. Cuius quoniam uestigiis insistens ipse de
Autonino emendando prolixius egi in programmate gymnasii
Annaei Augustani 1892, hic ea tantnm, quae notatu dignissima
uidentur, breuiter comprehendam.

In textu constituendo his potissimum codicibus usus sum:
Codice bibliothecae sancti Galli Nr. 133 saeculi IX ineuntis, G
pag. 602 — 657, quem accuratius descripsit Scherrer, Band-
schrifien der Stiftsbibliothek St. Gallen, Halle 1875, p. 47.
Altus est 18 centim., latus 7 centim., spatium, quod scriptura
obtinet est 11, 5 X 6, 5 centim., undeuicenorum uel uiceno-
rum uersuum in unaquaque pagella, litteris minusculis lango-
bardicis neglegentissime scriptus. Scatet lacunis, mendis ortho-
graphicis et grammaticis, quae utrum auctoris an librarii
culpae tribuendae sint, saepe difficillimum est diiudicatu.
Singula uocabula saepe male inter se separantur, nonnulla
manu antiqua, sed ab ipsius librarii litteris diuersa correcta
sunt.

Codex monasterii Renaugiensis, nunc bibliothecae cantonalis R
Turicinae saeculi noni, ut uidetur, exeuntis uel decimi ineuntis,
fol. 30 — 43; altus 31 centim., latus 23, 5 centim.; spatium,
quod litterae obtinent, est 25 X 18, 5 centim., tricenarum
linearum in unaquaque pagella. Litteris carolingicis belle exa-
ratus est; uerba scriptoris multo magis ad praecepta gram-
maticae conformata sunt quam in codice G. Cur Gildemeistero
non assentiar codicem si non saeculo VIII exeunte, at IX in-
eunte scriptum esse iudicanti, exposui in programmate gymnasii
Erlangensis, cui inscripsi: Adamnanus IL Tlieil p. 66 ss.
Hic codex constat ex compluribus partibus diuersis ma-
nibus scriptis et continet fol. 1 — 28 Adamnani libros tres
de locis sanctis, deinde Venantii Fortunati uersus VIII 3,
93—178; fol. 30—43 Antonini Placentini Itinerarium; fol.
44 — 51 fragmeiitum Baedae quaestionum in libros Begum,

XXVIII Praefatio.

opp. Colon. 1688 uol. III p. 341—346. Ne B quidem lacunis
caret, sed nec numero nec magnitudine lacunis codicis 6
pares sunt. Nam cum in codice G fere sexaginta numerauerim,
in quibus decem maiores, in B circiter uiginti quinque inueni
easque plerumque minores. Uno loco glossema in margine
exstat: p. 185, 13 ad burdones, qui in wontibm molent in
luargine adnotatur alias manent. 186, 6 unguebant plantas
nostras glossema in textum irrepsisse uidetur, cum R exhi-
beat: unguebant pedes nostros, wnguebant plantas nostras, Gum
non semel solus genuinam lectionem seruauerit, praecipue eis
locis, quibus G lacunis uitiatus est, nonnunquam librarius,
quae non intellexit, mutauit uelut 161, 14 omisit sedit; 165,
22 in proximoj proxima S; 167, 9 aput baisamo (= apa-
balsamo, opobalsarao) 6] balsamo B; 169, 1 uerba scriptoris
contraxit, quia non intellexit; 182, 16 a parte AethiopiaeJ
aperte Aethiopes B.

Utrumque codicem magna bibliothecariorum liberalitate
Augustam Yindelicorum transmissum post Gildemeisterum
denuo excussi; nonnulla, quae hunc uirum doctum fugemnt,
eius apparatu critico adiutus emendare uel rectius legere potui.
E quibus has potissimum lectione^, quae in apparatu Gilde-
meisteri desiderantur, exhibeo, alia in notis criticis inueniuntur:

Gildemeister.

Codices G et R

160,

3 facim fuit

factus fuerat

162,

9 exiuit

exurgit B

163,

13 circuitu

in circuitu (-m B)

163,

11 de mari

de mare

164,

5 maior fU

fit maior

164,

8 positam

posita

164,

11 Elisaeus

heliseus, (sic semper helias, he-
remus).

165,

2 ciuitatem

in ciuitatem

166,

9 dominus

deus

167,

4 diuo, tenente

diuo et tenente etiam B

168,

4 Quo loco

In quo loco

168,

16 lapides illi

lapides iUos etiam B

Praefatio. XXIX

Gildemeister.

Codices G et R

169,

5 in prauinciam

in prouincia

169,

9 in ascensione

in ascensionein domini

170,

8 uirorum et mulierum

uirorum ac mulierum

170,

10 inclusa fuit sancta

fuit inclusa {inclausa G) uel iacet

Pelaffia uel iacet

sancta Pelagia sic habet G et R

171,

6 corpus domini posi-
tum fuit lesu Chri--

Sti Gr

sic habet G et R

172,

2 etinipsapetracruor

cruor sanguinis omisit R cruor

sanguinis B et cruor

sanguinis parit in ipsa pc-

sanguinis in ipsa pe-

tra G

tra Q

172,

6 autaiiudquod{aliud
om. R)

aut quod omisso aliud GR

172,

15 scriptum e erat K

scriptum est

174,

15 qua cnAcifixus est Q

in qua crudfixus est

174,

19 et gemmis G

€X gemmis

175,

7 dominum audit BG

dominum audit G, d. audiuit R

176,

9 ingrediuniur

ingreditur

177,

4 agitatur

exagitaiur

177,

19 qua se laqumuit

cum qua se laqueauit

179,

2 airium

atrio

180,

13 habent nomina

nomina habent

180,

19 ad miliarium secun-
dum

ad secundum miliarium

181,

4 est mortuus

moriuus est

181,

7 sponsi uestimentum

uestimmium sponsi

181,

16 dicehat

dicebant

182,

7 nuUa potuimus ra-
tione

nuUa ratione poiuimus

183,

4 familiae R

familia

183,

6 sareca missa

et sareca missa

183,

17 ecce muUitudo

et ecce muttiiudo

184,

21 antequam egrediatur
luna

omisit R

XXX Pracfatio.

Gildemeister. Codices G et R

187, 5 practer ecclesiam et praeier eccUsiam cum pre-

sbytero suo ct

187, 15 extendit extenditur H, extendit G

188, 12 Qualisuis enim tem- Qualisuis enim tempestas sit

pestas maris sit^ in- maris, tamquam in stagnum

fra littore illo infra littore illo

189, 22 Antonius antoninus

190, 10 ibi est monasteritm ibi est et mofiasterium E

191, 3 Barbarissum barbarisso

Praeter G et B altera codicum familia exstat, quos hoc
potissimum uitio omnium communi inter se cohaerere apparet,
quod duae paginae inde a pagina 159, 7 — 160, 9 et p. 160,
10 — 161, 12 inter se commutatae sunt, de qua re uide
p. 195 et 196 huius editionis. Quorum uetustissimus et longe

Br praestantissimus est codex Bruxellensis saeculi IX uel X,
cuius accuratissima descriptio inuenitur in prooemio editionis
Gildemeisteri p. VIII et in Catalogo codicum hagiogr. Bibl.
Eeg. Brux. Partis I, quae codices latinos membranaceos com-
plectitur, tom. I p. 379, quem ediderunt hagiographi BoIIan-
diani, Analecta BoIIandiana tom. II — V, Bruxellis 1886. An-
tonini itinerarium exhibent fol. 52' — 68" in duobus quaternioni-
bus scriptura et pergamena inter se differentibus. Folia siu-
gula sunt alta 17, 5 centim., lata 9 centim., scriptura 14x8
eentim. Inter utramqi^e partem lacuna est; desunt enim uerba
c. 23 p. 206, 16 Marie usque ad p. 207, 1 in ipso pi-etorio,

M Ad hunc proxime accedit et paene in omnibus rebus con-
gruit codex Monacensis 19149 saec. X, olim Tegeniseensis
1607, fragmentum quattuor foliorum duodeuicenarum linearum.
Cum bibliopega his foliis ad libros uestiendos usus sit et
Guilelmus Meyer demum ea a tegumentis resoluerit, ita mu-
tilata sunt, ut superior margo amputatus sit. Itaque cutn
longitudo prius 17, 2 centim. fuerit, nunc 14 centim. est.
Latitudo est 13, 2 centim., sed altera pars ita decurtata est,
ut 8, 4 centim. supersint. Scriptura est 11 X 9 centim.

B Codex Bernensis saec. X, in Sinneri catalogo p. 635 numero

Praefatio. XXXI

582 signatas. Descripsit Gildemeister 1. c. p. IX s. et ego,
Adamnanus II p. 20 s, Codei est longiis 19, 5 centim., latus
18, 5, foliorum 96 undeuicenorum uersuum; continet Arcul-
fum fol. 1 — 46, euangelium Nicodemi fol. 46 — 75, Antoninum
fol. 76— -96. Ut Arculfi ita etiam Antonini textus nonnuUis
foliis excisis mutilatus est. Desunt enim haec: p. 196, 5 inde
a uenimus usque ad p. 198, 26 faciunt; item postremum
folium abscissum est, ut eitremum uocabulum sit p. 217, 25
Epiphaniam,

Ut codices Br M B, ita etiam codicem Yaticanum 636 A
saec. XIII, Vindobonensem 2432 saec. XII, Berolinensem la-
tinum 32 saec. XY cum editione Gildemeisteri comparaui,
sed cum hi et ceteri a Toblero, Gildemeistero, Boehrichtio
enumerati teitum etiam multo magis deprauatum et iuter-
polatum eihibeant quam Br M B, eos commemorasse sufficiat.

Codices omnes praeter G et B alterius recensionis sunt,
interpolationibus, lacunis, singulis uerbis uel transpositis uel
ad arbitrium mutatis foedatae. In singulis tamen uerbis non-
numquam genuinas lectiones seruasse et nonnulla, quae in
codice R ad praecepta grammaticae conformata sunt, intacta
reliquisse uidentur, ueluti 159, 13 fuU; 161, 5 amola; 161,
6 ubi scdebai; 163, 9 pertransit; 163, 13 in ante ista; 170,
21 talea[s] stat; 172, 17 ad ante adorandum; 175, 15 de
ante petra iUa; 176, 2 habet; 177, 20 uenimus; 188, 8 per-
mittunt^ cf. Krit. Erlanterungcn zu Antonini Placentini Itine-
rarium p. V s. Praeter eos uero locos, quibus haec recensio
sola ueram lectionem praebet, etiam aliis locis non sine com-
modo adhibetur, quibus B et G inter se discrepant; hic enim
secundae recensionis assensus nonnumquam aliquod momentum
addere potest ad alterius utrius lectionem comprobandam,
cf. Krit. ErMuterungen p. VII. Sed cum haec recensio ab
originaria teitus forma, qualem G et R exhibent, adeo dis-
sonet, ut, si uarias lectiones eius illi textui subicere uelis,
apparatus criticus pai'um perspicuus fiat, ipse rem ita institui,
ut post illam genuinam recensionem hanc recentiorem seiunctim
typis mandarem. Ut in illa codicera R et G, qui cur mihi.

XXXII Praefatio,

quamuis neglegenter sit scriptus, multis in rebus maiore fide
dignus esse uideretur quam cod. fi, exposui KriL ErUiute-
eungen p, I ss.^ secutus sum, ita in altera recensione codice
Br potissimum auctore usus sum, in notis criticis discrepan-
tias codicum B et M annotaui.

Bestat, ut de editionibus ceterisque subsidiis artis criticae
disseram, de quibus quoniam accuratissinie et rectissime Gilde-
meister egit, haec pauca commemorare sufficiat. Editio prin-
ceps prodiit sub hoc titulo: Itlncrarium B. Antonini Mar-
tyris^ e Musaeo CL Menardf, cum notationilus aliquot uomm
obscurarum. luliomagi Andium 1640. 4. 54 pp. e codice inter-
polato. Nec maiorem usum praebet editio Papebroeckii: Acta
Sanctorum Aniv. T. 11. Maji p. XI—XVIII 1680, quam
transcripsit Ugolini, Thesaurus aniiquitatum sacrarum Vene-
tiis 1747, tom. VII. col 1207—1230 et Migne, Patrol lat.
tom. LXXII col. 899—918.

Editione principe ut fundamento nituntur editiones a Tob-
lero 1863 Antoninus Mariyr, de locis sanctis, quae perambu-
lauit circa a. d. 570. Nach Hand- und Druclcschriften mit
Bemerkungen herausgegehen von Titus Tobler. St Gallen 1863.
Huber & Comp. 8. 129 pp. et denuo in Itineribus et descri-
ptionibus terrae sanctae Geneuae 1877 tom. I p. 90 — 118
in lucem emissae, ubi etiam transcriptio codicis Yaticani pu-
blicata est p. 119 — 135, item eicei-ptum codicis Caduinensis
p. 135 — 138, totus denique textus iterum exscriptus est ad
quattuor codices secundae stirpis tom. I, 2 p. 360*** — 382.

Nemo melius de Antooino emendando meritus est quam
J. Gildemeister, qui primus, quae ratio inter singulos codices
intercederet, inquisiuit, libros in duos ordines discedere co-
gnouit, codicem B ad scriptorem emendandnm adhibuit mul-
tasque difficultates expediuit. Sed etiam post Gildemeisterum
non paucas difficultates expediendas esse ipse ostendi in disser-
tatione, quae inscribitur: Kritische und sprachliche JErldute-
rungen jsu Antonini Flacentini Itinerarium. Augsburg 1892.
XIV et 76 pp. 8. Quae in hac dissertatione de hoc scriptore
emendando sermoneque eius conformando iudicaui, fere omnia

Praefatio. XXXIII

probauit, qui nouissime Antoninum edidit ad fidem coUationum
Gildemeisteri: Antonini Placentini Itinerarium saectdo sexto
extunte scriptum recensuit, uertit, notis illustrauit L Pomia-
lowslcy. Petersburg 1895. 187 pp. 8. (tomus XIII scriptorum
a societate Pdaestinensi Bossica editorum). Qui quantum ad
hunc scriptorem eiplicandum contulerit, non est mei iudicii,
cum commentarius eius rossice scriptus sit. Hodieque non
sine fructu adeas programma uniuersitatis Lipsiensis, in qua
Fridericus Tuch doctissime et diligentissime de tempore pere-
grinationis, de peregrinatore eiusque libro, de eius itineribus
agit: Antoninus Martyr, seine Zeit und seine Pilgcrfatirt nach
dem Morgenlande. Leip^ig 1864. 4. 39 pp.

Adamnanus (Arculfus circa a. 670).

De Adamnano quoniam prolixius egi in duobus program-
matis, altero Gymnasii Annaei Augustani 1895, quod inscripsi:
„Adamnanus, Abt von lona. Sein Leben. Seine Werke. Seln
Verhdltnis zu Ps. Eucherius de hcis sanctis. Seine Sprache,"
altero Gymnasii Erlangensis 1897: y,Adamnanus II. Theil.
Die handschriftUche Ueberlieferung der Schrift de locis sanctis" ,
quicunque accuratius inquirere uoluerit, illos libellos adeat.
Hic notatu dignissima breuiter perstringam.

Ad Adamnani libellos tres de locis sanctis emendandos e
duodeuiginti codicibus, quos excussi, liis potissimum usus sum:

Primus est codex Vindobonensis n, 458 saec. X, olim Salis- Y
burgensis 174, membranaceus, 28, 1 X 18, 7 centim., scri-
ptura 20, 5 X 14 centim. foiiorum 191, in quaterniones, qui
in inferiore margine indicati sunt, digestus, cum figuris. Ar-
culfi libelli in 26 paginis prioribus exarati sunt, 25 lineis in
singulis paginis. Sequuntur praeter dialogum de operiDus sex
dierum Alcuini tractatus super psalmps.

Ad huuc proxime accedit codex Parisinus latinus 13048, P
olim S. Gerraanus latinus 844 (olira 665), membranaceus
(28, 2 X 18 centim., scriptura 22 X 13 centim.), s. IX, cuius
accuratam descriptionem inuenis in Fr. Leonis editione Ve-
nantii Portunati, Berolini 1881, Mon. Germ. Hist. Auct. antiq.

XXXVdll Itla. Hierosol. C

XXXIIII Praefatio.

t IV prooem. p. YIII, foliorum 82, quae singula sunt uice*
norum senorum uersuum. Liber constat ex tribus partibus a
•diuersis manibus scriptis, quarum prima continet Arculfum siue
Adamnanum foliis 1 — 28; codex autem est mutilus, cum
quinque folia nunc desiderentur. De primo enim quaternione
primum et ultimum folium, 1 et 8, abscisa sunt, ita ut pro-
logus cum part^ capitulationis desideretur. Incipit fol. primum:
De lancea milUis p. 222, 11 et lacuna exstat a uerbis de
sepulchro domini p. 236, 4 usque ad p. 237, 24, ubi codex
denuo incipit dixit partes. Ad folium sextum huius quaterni-
onis falso duo folia sordida et maculata agglutinata sunt, in
quibus scriptum est p. 277, 6 Haec pulchra — incidatU
p. 279, 10 et p. 287, 2 inquam tantummodo — in quadam
domu p. 288, 16. Desideratur porro folium, in quo exarata
erant, quae leguntur p. 275, 4 — campi planitiem p. 277, 6.
Deperierunt praeterea quattuor folia continua a p. 279, 10
aut ne uestibtdi — in ternis p. 287, 2. Arculfum excipiunt
fol. 29 et 30 uersus Venantii Portunati VIII 3, 93—178, qui
idem exstant in codice Turicino, sequuntur deinde carmina.
Venantii fol. 32 — 58, opuscula quaedam Cassiodori et Augu-
stini. Orthographia eo ab aliis codicibus discrepat, quod sae-
pius 0 pro u, c pro t inuenitur.
Z Codex Turicinus saec. X, quem iam supra p. XXVII descripsi,
cum iiguris. Adamnanus exaratus est in 28 primis foliis: sunt
tres quaterniones octonorum foliorum in margine inferiore
niimeris I, II, III signatae, et ternio sex folioruni 31 X 23, 5
centim., scriptura 25 X 18, 5 centim., singulae paginae sunt
tricenorum uersuum. Passim correcturae eiusdem manus
inueniuntur. Descriptus uidetur ex archetypo, cuius librarius
nonnullis compendiis usus erat; quo factum est, ut p. 291,
12; 295, 4 et 7 librarius prinio propter loco post scriberet,
deinde cognito errore ipse corrigeret; similiter 292, 13 quia
pro quam, 296, 18 quialibet pro quamlibet. Non solura eosdem
uersus Fortunati post Arculfi libellum habet, quos P, sed
etiam p. 225, 20 idem glossema iricum in textum irrepsit,
de quo uide adnotationem criticam.

Praefatio. XXXV

Codex Bruxellensis 2921—22 saec. X (18 X 12 centiin.,Br
scriptura 14, 7 X d centino.), quem, quia etiam Antoninum
continet, iam supra p. XXX descripsi. Adamnanum continent
folia 52 priora, sex quaterniones et una binio. singulae pa-
ginae sunt uicenarum trium linearum. Retractatus est a cor-
rectore.

Hi codices sunt quasi duces trium familiarum, e quibus
maxime sincera esse uidetur, quae codicibus T e P repraesen-
tatur. Codex T diligentius scriptus est; nam quamquam mendis
non caret, tamen non tot lacunas exhibet quot codex P, et
cum temporis iniuria non mutilatus sit, hoc potissimum libro
textus nititur eis locis, qui in codice P aut prorsus omissi
sant aut euanuerunt et male rescripta sunt^ cf. adn. crit. ad
p. 279, 10. Consensus horum codicum etiam apparet ex nu-
mero capitulorum libri primi, quae in utroque undetriginta
Dumerantur.

Secnndae enim stirpis codices, quoioim praecipuum testem
ceteris aetate et bonitate multo praestantem Turicinum (Z),
quondam Augiensem, adbibui, librum primum in uiginti sex
capitula diuidunt. Neque uero tanta codicem Z esse prae-
stantia, quanta Gildemeistero uidetur, qui in editionis Antonini
praefatione p. IV dicit: Soweit die Handschriften des Arculfus
hekannt sind, enthdU sie den bei weitem besten Text, iam ostendi
in programmate Augustano 1895 p. 8 et Erlangensi 1897
p. 16. Cum Parisino eo consentit, quod eosdem uersus Ye-
nantii Fortunati YIII 3, 93—178 Arculfi libello adiungit et
p. 225, 20 idem glossema iricum exhibet.

Multo magis etiam et ab hac et a prima familia ei codices
diiferunt, quorum longe antiquissimus et praestantissimus est
Bruxellensis (Br). In hoc tertio codicum genere ipsius scri-
ptoris uerborum ordo saepissime temere mutatus est, et multae
praeterea peculiaritates inueniuntur, qnibus obseruatis primo
8tatim obtutu, qui codices huc pertineant, iudicari potest.
Atque primum quidem in capitulatione libri primi XXXII
capitula numerantur, in ipso textu XXX, capitulationes autem
trium librorum uniuersae primura librum antecedunt, cum in

XXXVI Praefatio.

ceteris codicibus sua cuique libro capitulatio praemissa sit.
Maiore autem fide in hac re PTZ dignos esse quam Br patet
cum ex altero Adamnani opere, e uita Columbae, in quo et
ipso suam quisque libellus capitalationem prae se fert (cf.
Adamn. I p, 34 ss.\ tum ei eo, quod etiam in hoc opusculo
ante tertium certe libellum codex Br capitulationem repetit.
Tituli autem in hoc codicum genere ita ante singula capitula
repetuntur, ut nonnumquam duo uel ter comprehendantur, in
ceteris uero libris plerumque desunt et numeris tantum lit-
terisque initialibus designantur. Qua in re huius familiae con-
suetudinem praeferendam esse eo probatur, quod in uita Co-
lumbae et ipsa tituli singulis capitulis superscribuntur. Accedit,
quod ipsius teitus uerba nonnumquam ad titulum referuntur,
uelut p. 243, 19. 272, 7. 273, 3. In omnibus denique codi-
cibus^ etiam primae et secundae stirpis, uestigia exstant, qui-
bus probatur, etiam in horum archetypo titulos singulis capi-
tibus primitus fuisse praefixos; nam inde a I. I c. X reliquiae
quaedam titulorum occurrunt. Verba porro, quibus totum opus
clauditur p. 296, 15 ss.: Obsecro itaque eos etc. in Br ut
alter prologus post capitulationes posita sunt, qua in re huius
recensionis auctor Adamnani textum ad Sulpicii Seueri exem-
plum confoiinasse uidetur, qui similibus uerbis in praefatione
uitae Martini utitur 1, 9. Alia eiempla transpositionis in
codice Br eiusque affinibus obuia occurrunt p. 245, 8. 264,
23. 265, 4. Denique cura p. 282, 18—283, 5 oninino desit,
uersus 283, 6 — 11, quibus de crocodilis agitur, in fine libri
III additi sunt. Additamentis spuriis auctus est textus p. 240,
14 (uide adn. crit.). Initio libri secundi ex Sulpicii Seueri
Dial. I c. 8 § 2 uerba uncinis inclusa addita sunt: In hiiius nostri
secundi libeUi exordio de situ [Hierusalcm parrochiae id estj
Bethlem ciuitatis. Etiam alio loco huius recensionis auctor ipsius
Sulpicii librum consuluisse uidetur; p. 247, 7 solus Br et co-
gnati codices cum Sulpicio Seuero Chron. II 33, 5 recte tradunt
harena, ceteri mendose area, Uno praeterea loco solus Br sin-
ceram lectionem seruauit p. 293, 16 ippuni^ ex quo loco etiam
291, 15 et 293, 6 sanari posse ostendi Adamn, 1 p. 10,

Praefatio. XXXVII

Restat, ut de editionibus Adamnani disseram. Frimus Adam-
nanum post multorum saeculorum obliuionem in lucem
protulit Jacobus Gretser lesuita, cuius editio: Adamnani
Scotohibemi de situ terrae sanctae. Ingolstadii 1610. 4^ denuo
typis impressa est in IV tomo operum onuiium eiusdem,
Batisbonae 1734. Quod Gretseri codex, quo unico fonte usus
est, aetatem non tulit, nou est quod nimis doleamus. Nam
quibuscumque locis a ceterorum codicum fide abhon*et, eius
lectiones merae corruptelae sunt. Eum saeculo XIII non anti-
quiorem fuisse et eidem familiae adscribendum esse, cuius
optimus testia est cod. Turicinus, ostendi Adamn. II p. 26 s,
Melioribus fundamentis nititur editio Mabillonii in Actis san-
ctorum ordinis s. Benedicti s. III part. II 1672 p. 499 ss.
Mabillonius enim, qui editionis suae p. 502 se Adamnanum
ei manu scriptis codicibus Vaticano et Corbeiensi et editione
Gretseri publicasse dicit, rem ita instituit, ut codicis P potis-
simum auctoritatem sequeretur, lacunas autem ex codice Va-
ticano, quem eiusdem familiae csse atque Br ostendi Adam-
nanus II p. 45 5., expleret; praeterea in margine nonnumquam
uarias lectiones tertii codicis eiusdem familiae, sed multo
magis uitiati adnotauit, quem codicem Parisinum 12948, olim
bibliothecae S. Germani a Pratis, esse probaui 1. c. p. 46 ss.
Nostra aetate Delpit clericus Francogallus Arculfi libellos de
locis sanctis recensuit et edidit in libro, qui inscribitur: Essai
sur les pel^rinages d lertisalem, Paris 1870. Qui quamquam
nonnullos codices Mabillonio ignotos adhibuit, tamen non modo
nihil profecit in textu purgando, sed ubicunque a Mabillonio
recedit, cum nimiam fidem habeat codicibus interpolatis, quo-
rum deterrimus Caduinensis 39 s. XIII, de quo disputaui
Adamn. II p. 50 ss., ei uel maiime probatur, textum uitiauit.
Nec multo felicior quam in Antonino fuit in Arculfo recen-
sendo Toblerus, quamquam multis codicibus in lucem protractis
eum cum de uniuersis Itineribus Hierosolymitanis tum de
Arculfo bene meruisse non est infitiandum. Quodsi James Rose
Macpherson, qui Adamnani opusculum anglice uei*tit, Pilgrims
Text Society t. X. 1889, non satis habuisset editionom Tobleri

XXXVIII Praefatio.

adhibere, sed usque ad Mabillonii editionem descendisset, non
fuisset coactus fateri, quid Arculfus significare uellet, sae-
pius non posse intellegi. Accedit, quod eum fugit Frideri-
cum Yogelium in dissertatione, quae inscribitur De Hegesippo,
qui dicitur, losephi interprete, Erlangae 1881 et in recensione
editionis Toblerianae in ephemeride, quae uocatur Grdttinger
Gelehrte Anzeigen 1881 p. 218 ss,^ fontibus Adamnani inuesti-
gatis non paucis locis nouam lucem attulisse. Cnius uestigiis
insistens nonnullos etiam alios locos indagaui, quibus ab
Adaranano exscriptis teitus emendari possit, in programmate
Gymnasii Annaei Augustani 1895. Non paucis enim locis
etiam optimorum codicum lectiones tam corruptae sunt, ut
fontibus non compertis emendari non possent, uelut p. 277, 5
et 268, 17, de quibus egi loco allato p. 9. Alii loci id generis
sunt 269, 5. 279, 11. 17. IS. 280, 2. 6. 9. 16. 281, 5. 9.
10. 14^ ubi adnotationes criticae inspiciendae sunt. Etiam
p. 265, 4 huc referendum uidetur: Galgal in quinto miliario ai
Hiericho, ubi, si Onom. sacra ed. Lagarde p. 126, 28 s. com-
paraueris: Et ostenditur usque hodie locus desertus in secundo^
lerichus miliario numerus V ex U (= II) comiptus esse ui-
detur, deinde codex T, in quinto ab Hiericho miliario solus
rectum uerborum ordinem semauit. Qua comparatione instituta
etiam codicum T et P praestantia optime euincitur, uelut
280, 1 T solus exhibet artaiur; haud scio an etiam 280, 11,
ubi T habet: et quamuis maxima tempestate fit inius tuiissi-
mus portus collato Heges. p. 266, 48 fit pro est in textum
recipiendum fuerit. 240, 14 uacuum TBr, cauum PZ; 268,
13 Inde quoque TBr, Unde quoque PZ; 269, 5 amhitu TBr
(omisit PZ) codicis T lectio fontium auctoritate genuina esse
conuincitur; uersa uice 247, 4 in codice P recte traditur
caJcaii deo pulueris cum ceteri calcati a deo exhibeant.

Mea recensio editioni Mabillonii multo similior est quara
Toblerianae; eo potissimum textus a me constitutus ab illo
discrepat, quod lacunae codicis P e codice eiusdem farailiae
et bonitatis expletae sunt et quod fontibus inuestigatis non
paucae difficultates expediuntur. Orthographia codicura non

Praefatio. XXXIX

aequalis est; assimilationem consonarum Adamnanus plerum-
que neglexiase, nonnunquam uero insolentius adhibuisse uide-
tur, uelut in uocabulis ammoneo, ammirabilis, annotare, com-
memorare, commorari^ di pro de gcripsisse uidetur^ praesertim
sequente s, uelut discribere^ discendere; irico more nonnunquam
consonae duplicatae sunt, uelut semper repperio scribitur, quae
omnia singillatim enumerare non opus est, cum in adnotatione
critica etiam ortbographiam codicum enotauerim praeter eos
locos, ubi e pro ae ponitur. Ipse in rebus orthographicis
codicum uetustiorum auctoritatem secutus sum neque ubique
aequabilitati studui. Figurae ecclesiarum, quibus Adamnani
descriptio illustratur, desumpsi e codice Parisino; nam qui
hunc scripsit, multo accuratius archetypi fignras depinxit quam
scriba codicis Y, quem exemplaris sui delineationes exornasse
et amplificasse ostendi Adamn. II p. 9 $.

Baeda (saec. VIII ineunte).
Baedae libellum de locis sanctis, quo, quoniam ex Adam-
nano, Eucherio, Hegesippo excerptus et compilatus est, qui
illis scriptoribus uti uolunt, carere non possunt, quasi in
appendice edidi. Ex magna codicum farragine, quos R. Roeh-
richt in Bibliotheca Palaestinae enumerat, primum quidem ei
eximendi sunt, qui fragmenta tantum exhibere disertis uerbis
dicuntur; ea enim maximam partem nihil aliud sunt nisi illa
relatio compendiosa, quam Baeda ex suo ipse libello excerpsit
et Historiae Ecclesiasticae gentis Anglorum I. V c. 16 et 17
inseruit, uelut No. 23 catalogi Roehrichtiani, fragm. Herbi-
polense man. theol. s. IX, quod typis exscripsit Tobler-Moli-
nier p. 235 — 37. Accedit No. 12, cod. bibl. municipalis Lau-
dun. s. IX, 4^ p. 164 ss., No. 2 cod. Auenionensis Mus. Cal-
uet. s. XV; No. 8^ Cantabrig. Corp. Christi 66 s. XIV;
No. 10" Parisin. 15038 s. XIII fol. 172—75. His fragmentis
eo facilius carere possumus, quod codex antiquissimus Histo-
riae Ecclesiasticae, Cantabrigiensem dico, biennio post Baedae
mortem exaratus his omnibus antiquitate et puritate multo
praestat.

XL Praefatio.

Sed ne ceteros quidem codices, qui integrum libellum con-
tinent, omnes excutere propositi mei erat. Cum uerba auctoris
raro ita corrupta sint, ut, quid scripserit^ cognosci non possit,
codices autem per totius orbis bibliothecas dispersi sint, anti-
quissirois tantum uelut fundamentis nouae editionis uti, e
reliquis eos tantum in subsidium uocare constitui, ad quos
aditus sine nimio sumptu et labore pateret. Atque primum
omnes libros enumerabo, quos aut totos excussi aut singulis
locis inspexi. Capitula quaedam excerpta, sed alia atque Bae-
dae historia ecclesiastica, codex Monacensis 4351 s. XV con-
tinet, in codice uero 13001 et 13002 s. XII a Roehrichtio
sub numero 16** et 16*^ indicato solum primum caput huius
libelli reperiri Laubmannus bibliothecae Monacensis praepo-
situs, qua est humanitate, roganti mihi rescripsit. Magnam
spem coUocaui in codice 17 catalogi Boehr., libro seminarii
Namurensis 760 s. IX; sed quamquam bis per litteras illius
seminarii praefectum diligenter de hoc codice rogaui, respon-
sum non tuli. Hac spe deiectus impetraui, ut codex Bruxel-
lensis 8658 s. IX (No. 7 apud Roehr.) mihi Augustam Vin-
delicorum transmitteretur, sed, heu, iterum spe deceptus sum^
nam ne ipse quidem quidquam continet praeter illam epitomam
historiae ecclesiasticae nec maiorem usum affert ad Baedam
emendandum quam illud fragmentum Herbipolitanum.

No. 4 cat. Boehr., codicem Berolinensem 32, 8^ saec. XV, Au-
gustae Vindelicorum examinaui. Descripsi, Adamnanus II p. 42,
Vat. No. 20 cat. Roehr., cod. Vaticanum 636 A s. XII, quem
descripsi Adamnanus II p. 45 s., ipse Romae cum editione
Tobleri comparaui.
V^ No. 22' cod. Vindobonensis 2432 s. XI, olim Hohendorf.
IV 26 s. XII, fol. 43, longus 24, 2 centim., latus 16, 3
(scripturae latitudo est 11, 6 centim., longitudo 19), unde*
tricenarum linearum in singulis paginis, totus eadem manu
scriptus. Continet fol. 1 — 14^ Vitam Alexandri. Fol. 14* ss.
Incipit epistnla eiusdem Akxandri regis magni Macedanis ad
magistrum suum Aristotelem de sUu Indiae, deinde: Explicit
epistula Alexandri magni. Descriptio locorum, quae uidit Ber-

Praefatio. XLI

mrdus sapiens, quando iuit lerusakm uel rediit, et ipsa leru-
salem et de lods circa eam. Quo finito cum uerbis homo cofi"
spicari possit statim fol. 28 a sine nomine auctoris sequitur:
De situ lertisalem. Fol. 85 a: Incipit itinerarium • Antonini
martyris — Fol. 43 b cui est honor et gloria per omnia sae-
ctda saeculorum. cf. Gildemeister, Antonin. p. XIII. Ipsum
codicem cum editione Tobleri Augustae Vindelicorum contuli.

Ipse enotaui lectiones codicis Monacensis 629 s. XIII Mb.
(No. 16 a Roohricht); foliorum est 96, longus 16, 4 centim.,
latus 11, 2 (longitudo scripturae est 12, 4, latitudo 11, 2).
Singulae paginae sunt 18 uersuum, fol. 1 — 49 ab eadem manu
scripta. In foliis 1 — 19 est Baedae libellus sub hoc titulo:
Incipiunt capituia de situ iherusalem et locis sanctis in ea.
Post capitulationem legitur: Incipit opusculum Bedc presbiteri
impense docti de lods sanctis. Tituli rubri singulorum capi-
tulorum plerique litterulis nigris in inferiore margine repe-
tuntur. Fol. 19 a De situ terrae repromissionis uenerabilis Bedc
presbiteri opusculim explicit. In media aqua, guae dicitur Vis-
gaa, incipit Ungaria, fol. 21 b sequitur: Visio Othmari pres-
biteri; fol. 28 a Visio Fursei; fol. 38 a Exceptio quaedam de
miraculis beati Hieronimi presbiteri; fol. 44 a Visio iheronimi
presbiteri; fol. 45 b De studio legendi; fol. 46 a: Incipit passio
sanctue Felidtatis cum VII filiis suis. Inde a folio 49 b se-
quuntur complures tractatus a uariis manibus scripti.

Codex latinus Monacensis 4351 olim monasterii s. Udalrici U
Augustani chartaceus s. XV (No. 16^ Boehricht), fol. maior.,
daabus columnis scriptus. In foliis 1—201 est Chronicon
abbatiae Urspergensis. A diuersa manu scripta sunt folia
202—12. Fol. 203 a— 206 a: Tractatus de statu terre ihero-
solimitane. Excerpta capitula ex Beda incipiunt 204 b — 205 b.

Codicis bibl. Cotton. Faustin. A VII s. XII, quem descri- L
psi Adamnanus II p. 1 s., uir doctus Mordaunt Bernard duo
capitula pro me inspexit.

Ex duobus aliis codicibus Britannicis ea editio confecta est,
quae prodiit in opere, quod inscribitur, Becueil de uoyages et
de m^moires publie par la soddte de g4ographie, Paris 1839,

XLII Praefatio.

tam. IV, ubi p. 794 — 816 Franciscus Michel Baedae libellum

cum integris lectionibus horum codicum edidit:

0 Codex Collegii Lincolnensis Oxonii 29 (No. 18 Boehricht)

4. s. XUI*(cf. Michel L c. p. 784 et Giles, Venerab. Bedae opera

uoL IV p. Vn), qui ut V^ etiam itinerarium Bemardi continet.

C Alter est cod. Londin. bibl. Cottonianae, Faustina B 1, cod.

membranaceus foL min., constans foliis 227, in quo et ipso Ber-

nardi monachi itinerarium cum Baedae libello coniunctum est.

Praeterea rara specimina quorundam aliorum codicum pro-

posuit Toblerus; sunt autem hi:

Fb Codex membranaceus bibL nat. Paris. lat. 14797 saec. XII
(19 d Roehricht) fol. 19—25.

Pc Codex membranaceus bibl. nat. Paris. lat. 12277 saec. XV
(19 c Roehricht) fol. 52—58.

Ego horum quattuor codicum lectiones integras in apparatu
critico enotaui:

M Codex Mouacensis 6398 s. IX, olim Frisingensis 189 (16 c
Roehricht), foliorum 74, longus 23 centim., latus 18 (scrip-
turae longitudo est 16, 5 centim., latitudo 12, 3). Priores
duo quatemiones (secundi duo postrema folia abscisa sunt)
seu 14 folia Baedae libellum contineut. Singuli quaterniones
per totum librum litteris indicantur, postrema tria folia item
abscisa sunt. Unam iiguram exhibet basilicae Sioneae, reli-
quarum spatium uacuum relictum est. Fol. 13 b etiam littera
initialis nigro colore inchoata tantum est, oraatio rubra deest.
Inde a folio 15 sequuntur homiliae quadragesimales, quae
incipiunt: Notum est uobis, fratres carissimi^ etfrequenti sancti
euangelii lectione compertum^ concluduntur: qui uos in sua
uoluntate proficientes conseruet in aetemum.

P Codex Parisinus 2321 saec. X (19a Roehricht), liber mi-
scellaneus, quem pro me contulit Florianus Weigel. Continet
Isidori Hispalensis etymologias aliosque tractatus theologicos.
Fol. 135 b incipit Baedae opusculum sine titulo sic: Fagifui
sacra magis quae memoranda refert. Fol. 143 b Explicit IncipU
chronica heatorum Augustini et leronimi, Habet figuras rudes.

V Codex Vindobonensis 580, olim hist. eccles. 147 s. XI (22 a

Praefaiio.

XLIII

Boehricht), anno 1753 alba pergamena uestitus. In folio primo
a conglutinatore addito a manu saeculi XYII scriptum est:
No. 486 Theohg, Jat. MS. Joan. Sambucj Timauiens. Est
codex miscellaneus foliorum 178, qni continet opuscula Bae-
dae, Hieronymi, Augustini, Isidori. Fol. 10—17 libellus Bae-
dae de locis sanctis quaestionibus de ueteri testamento inter-
positus est; sine titulo sic incipit: Descripsi breuiter finesgue
situsque locorum etc. Post capitula exstat: Expliciunt capitula,
incipit liber de lods sanctis.

No. 14 Ambrosianus (A) M 79 sup. s. X; sed Robertus .
Kauer^ uir doctissimus, qui huius libri lectiones diligentissime
in usum meum enotauit, mihi rescripsit hunc codicem miscel-
laneum testante uiro doctissimo Mercati, bibliothecae Ambro-
sianae praeposito, duodecimo demura saeculo exaratum esse; nam
fol. 268^ legi: Decreta Urbani pape. Anno dnce incarnacionis
millesimo XCV; fol. 269': Accio concilii contra heresim de
inuestitura. Anno ab incamacione dei mil. CXIL

Libri manuscripti omnes, quotquot mihi noti sunt, in duos
ordines discedunt, quorum alteri codices APVU tribuendi sunt.
Alterius recensionis eiusque recentioris sunt plerique alii
libri, quorum longe antiquissimus est M. Cuius recensionis
peculiare signum est, quod uerba capituli II mirum in modum
transposita sunt; eo enim ordine leguntur, quem in adnota-
tione critica ad p. 305, 10 designaui. Quo loco cur ordo
adeo perturbatus sit, id in causa fuisse apparet, quod in arche-
typo huius recensionis textus figura ecclesiae interposita hoc
modo interruptus erat:

p. 305, 9 dominici potas ministra

In loco antem illo

Lancea militis

(IIj

sancia loca

(I;

depingere curaui.

extra montem (III a) (III b) Sion pos. cern.

Scriba primo spatium, quod erat ad dexteram partem figurae

XLIill Praefatio.

expleuit uers. 10 — 14; deinde, ne alterum latus uacaret, in
sinistra parte perrexit u. 16 — 20. A uerbis extra montem ad
alterum latus transiit, cum pergeret Sionposita cemuntur,
Sequentes autem librarii primo columnam sinistram II + III a,
deinde dextram I + IIIb descripserunt.

Atque primae quidem classis codicum P et V in plerisque
rebus tantus est consensus, ut V si non ex ipso P, at certe
ex eodem archetypo descriptus esse uideatur. Cuius con-
gruentiae passim in apparatu critico exempla inueniuntur uelut
302, 18 quippe] itaque, 303, 10 scripta] dicta^ 305, 8 habens
anstilas] ansulas habens, 307, 4 reuixit] resurrexit etc. Quae
cum ita sint, ut hi primae ac genuinae recensionis auctores
praecipui nou raro etiam in mendis congruant, animum induxi,
ut etiam codicis Ambrosiani lectiones in apparatu critico po-
nerem, quandoquidem, licet erroribus scateat, tamen nonnun-
quam idoneus uidetur, cuius cum alterius recensionis codi-
cibus consensu uera et pura textus forma declaretur. Huius
codicis scriba Hegesippum ipsum inspexisse uidetur; nam cum
p. 314, 12 ceteri exhibeant lineis utarUur indumentis solus cum
Heges. p. 251, 35 scribit: lineis utantur exuuiis indumento-
rum\ p. 315, 4 oras Heges. p. 249, 42, horas A, {h)oram ceteri.

Codice uero U, quamquam eiusdem est recensionis, eo
cai'6re posse mihi uisus sum, quod non solum his, quos modo
commemoraui, aetate longe est inferior, sed etiam quod scrip-
toris uerba saepe amputauit et ad arbitrium mutauit. Idem
cadit in codicem, quo usus est Petrus Diaconus.

Quoniam de prirai ordinis codicibus disserui, restat, ut de
alterius recensionis libris disputem. In quos quoniam a nuUo
priorum editorum inquisitum est, non alienum esse a propo-
sito existimaui, quae ratio inter singulos intercedat, exponere.
Sunt autem codices MVat. BV^OCMb.; etiam Pb et Pc, quan-
tum ex raris lectionibus in editione Tobleri notatis intellegi
potest, huic recensioni adnumerandos esse ostendam. E quibus
sex priores totos exscripsi, codicis Mb pessime interpolati
locos selectos examinare satis habui. Praeter ordinem p. 305,
10 ss. turbatum exempli gratia haec menda inter se communia

Praefntio. XLV

habent: p. 307, 9 pidabionensis APVJ pictauensis MBV^OCMb,
piciauiensis Vat. p. 307, 14 pons] fms. p. 314, 18 Zoaros\
goaros; p. 318, 5 transcendente] ascendente codices supradicti
et Pc. P. 314, 16 omnes hi codices nomen urbis Scythopolis
corruptum exhibent; in MVat. BMb enim habetur Sextopolis^
in VgOC uero etiam altera pars uocabuli corrupta est; legitur
enim sexto miliario, Ut autem hoc loco, ita etiam plerisque
aliis codices V^OC, quibus id quoque commune esse supra
demonstrauimus, quod cum Baeda Bernardi itinerarium con-
iungunt, inter se concinentes alteram quasi quandam speciem
huius recensionis exhibent, uelut p. 302, 15 quo] qui; 303, 1
uisuntur] sunt; 303, 7 aKns] alius autem; 303, 8 autem] de-
est; 303, 20 parte urbem] urbis partem; 304, 2 afjixo] affixi;
304, 6 solet offerri] offerri solet; 304, 11 parietis niedii] pa-
rietibus mediis; 304, 15 jyetra excisum] in petra excisum; 305,

3 monumenti et sepulchri] et sepulchri et monumenti; 309, 1
per interualla] deest; 310, 7 erbosa] arbusta etc.

Artiore autem necessitudinis uinculo 0 et V^ inter se con-
iuncti sunt; ueluti hi singulorum capitulorum titulos serua-
uerunt, quos C omisit, permultis autem locis inter se couci-
nentes a codice G dissonant, id quod paucis e plurimis exem-
plis probabo. Velut p. 302, 23 legitur in C cuitis in] cum
OV,, similiter 304, 1 in 0 golgothana] golgoia OV,, item 304.

4 rota cum Iwnpadibus] rotarum lampadebus; 304, 5 uero]
om.; 305, 20 cemuntur] ccrtiitur OV, et Vat.; 306, 17 eir-
cumdant] frequeniant; 310, 24 ualidi Jtaminis] ualidae Jiam-
mae etc.

Inter ceteros huius familiae codices quae ratio intercedat,
data occasione explicabo; id pro cei-to af&rmauerim nullum
recentiorum codicum ex ipso Monacensi emanasse, cum lacuna,
quae in illo hiat p. 323, 2 odor perfundit, Dc nodis emm
ligni sancti in nuUo eorum occurrat.

Restat, ut, quo iure codices L. Pb, Pc, quorum exigua ad-
modum specimina mihi praesto erant, huic secundo codicum
ordini tribuerim, ostendam. Atque L p. 311, 5 pro monu-
inenium Lazari habet ubi monumenium Lazari est ut Vat.

XLVI Praefatio.

OCMb; ibidem pro demonsirat] demonstratur cumMVat. BMb;
310, 26 toi] tota L ut MVat.VgOC; 310, 16 sertiat] retinent
L, retinet Vat.; 319, 6 qtuidrifida] quae dicitur fida L. Cum
idem legatur in codice Mb, qui quin eiusdem sit prosapiae
ac MVatBCOVj, non est dubium, et praeterea in Pb, idem
in Pb cadere ueri simillimum est. Etiam 318, 23 natura fror
gilia] natiiram fragilem MbPb inter se congruunt; 320, 10
quoque ambo pari uitio laborant; XX et trium stadiorum
spatio ceterorum codicum lectio est, pro qua habet XX et
IIIl Mb, XXIV Pb. Versa uice duobus aliis locis Pb magis
cum codice C facit. 321, 2 ostiis nili] flumine nili solummodo
COVg et Pb, hostiis nili Mb. P. 323, 7 Adamnanus lacinioso
sermone] adobnanus (adortiatus Pb) latino sermone COVgPb.
317, 1 taurt] scauri COV,, quod mendum sine dubio emen-
daie conatus in similiiudinem auri Pb exhibet.

Codicis denique Pc cum hac familia consensum haec indicant:
317, 17 poma pulcherrima] plurima poma p,; 318, 13 undae]
undique Vat.BMbPc; 321, 5 meatus] mcatu BPbPc; 311, 15
plani] plana BPc. Id unum adiecerim, codices Pb et Pc ab-
surdissimis interpolationibus inquinatos esse; qua re nullus
fructus ex eis percipi potest. Verba auctoris quam sint non-
nullis locis corrupta, maxime patet, si capitulum XI De na-
iura maris mortui, inde a p. 316, 21 cum Hegesippo p. 252,
12 ss., ex quo est excerptum, compares. Neminem fore puto, qui
exempli gratia uerba 317, 4 ss: qaa (quia) uas dimersum
arie quod bibat etc. extricaret, nisi ex Hegesippo appareret,
quid Baeda sibi uellet. Qua comparatione instituta elucebit,
codices primae recensionis plerisque locis proxime ad genui-
nam lectionem accedere, inter alterius autem recensionis libros
codicem M longe esse optimum, VgOC textum exhibere saepe
deprauatum peruersisque coniecturis foedatum, codicis Pb
scribam saepe hariolatum esse, Toblerum denique in tanta
copia eligendi magis forte fortuna quam uia et ratione usum
esse, uelut: 316. 22 generumj genera Pb Tobler; 317, 3
lucemam accensamj lucerna accensa COV^; ib. ferunt Heges.
APV] feriur MVat.COV^; 317, 4 ante extincio addit nec

Praefatio. XLVII

Tobler cum COV^ contra ceteros codices et Heges. p. 252,
14; 317, 5 qtiod uiuat Heges.] quod bibat codd., antequam
bibat COVj. Totum locum foedissime interpolauit Pb: f(rtur
supematare sine conuersione, ut nec tingui nec demergi possit.
Sed baec hactenus.

Editiones, quoniam nihil eis iuuamur ad artem criticam
exercendam, post Boehrichtium denuo enumerare inutile exi-
stimaui.

Augustae Vindelicorum m. Octobri a. 1898.

Paulus Geyer.

TABVLA.

I. Itinerarium Burdigalense 1—33

II. S. Siluiae, quae fertur, peregrinatio ad loca sancta . . 35 — 101

III. Petri diaconi liber de locis sanctis 103—121

IIII. Eucherii, quae fertur, de situ Hierusolimitanae urbis

atque ipsius ludaeae epistola ad Faustnm presbyterum 123—134

V. Theodosius de situ terrae sanctae 135—150

VI. Breuiarius de Hierosolyma 151 — 155

VII. Antonini Placentini Itinerarium 157 — 191

Recensio altera 193—218

VJII Adamnani de locis sanctis libri tres 219 — 297

VIIII. Baedae liber de locis sanctis 299—324

X Indices.

I. Index scriptorum 325—327

IL Index nominum et rerum 328—388

III. Index uerborum et locutionum

1. Ad Itinerarium Burdigalense 389—391

2. Ad Siluiae peregrinationem 391—419

3. Ad Petrum diaconum 420 — 426

4. Ad Eucherium 426—427

5. Ad Theodosium 427—433

6. Ad Breuiarium 433—434

7. Ad Antoninum Placentinum 434—455

8. Ad Adamnanum 455—480

XI. Corrigenda 481.

ITINERARIVM BVRDIGALENSE.

XXXVII ir Itin. Hleroaol.

P = codei Parisinus 4808 8. VIIII
V = codei YeronensiB LII (50) 8. X
8 = codei SangaUensis s. Vlin

549 1 ITINERARIUM

2 A BURDIGALA HIEKUSALEM USQUE

3 ET AB HERACLEA PER AULONAM

4 ET PER URBEM ROMAM
5 5 MEDIOLANUM USQUE

6 SIC:

7 Ciuitas Burdigala, ubi est fluuius Garonna,

8 per quem facit mare Oceanum accessa et

9 recessa per leugas plus minus centum.

> 10 mutatio Stomatas leug VII

550 1 mutatio Sirione leug VIIII

2 Ciuitas Vasatas leug VIIII

3 mutatio Tres Arbores leug V

4 mntatio Oscincio leug VIII

• 5 mutatio Scittio leug VIII

6 Ciuitas Elusa leug VIII

7 mutatio Vanesia leug XII

8 Ciuitas Auscius leug VIII

9 mutatio Ad Sextum leug VI

> 10 mutatio Hungunueno leug VII

In margine codicia Parisini fol. 66 a hgitur: Einc editum ab Andrea

Schotto 2 BORDEGALA V 3 DERACLA ^. m. corr, P ERACLA V
ALAVNA P 4 ORBEM primitus fuit littera 0, post in U mutata,

ut uidetur V b MEDIOLANIYM V lineae 1—6 rubris litteris

uncial^>u8 8criptae sunt 7 bordegala V 8 accessa postrema littera
J. m. correcta V 9 nimierQm centmn V 10 Hinc duae columnae PV
mut Ciut mans semper abbreuiantur F, raro P leugs est abbrematio
codicis F, leng codicis P leugs n. VII V 11 senone V, sirione etiam
li. Ant. 461, 4 ^leug corr. 2. m. P 12 inde a linea 12 post leugs

aid. N V uasatas leugs n. VIII V 13 tris arboris i ex % 1. m.
corr. V 14 oscyneio V 15 socio V 16 tolosa V 20 hungunerras
ex hungunerro 1. m. corr. V

l*

4 Itinera Hi er o s ol jmi t an a

Weat.

550 11 mutatio Bucconis leug VII

551 1 mutatio ad louem leug VII

2 Ciuitas Tholosa leug VII

3 mutatio Ad Nonum mil VIIII

4 mutatio Ad Vicesimum mil XI 6

5 mansio Elusione mil VIIII

6 mutatio Sostomago mil VIIII

7 uicus Hebromago rail X

8 mutatio Cedros rail VI

9 castellum Cai-cassone mil VIII lo

10 mutatio Tricensimum mil VIII

552 1 mutatio Hosuerbas rail XV

2 Ciuitas Narbone mil XV

3 Ciuitas Biterris mil XVI

4 mansio Cessarone mil XII is

5 mutatio Foro Domiti mil XVIII

6 mutatio Sostantione mil XVII

7 mutatio Ambrosio mil XV

8 Ciuitas Nemauso mil XV

9 mutatio Ponte Aerarium mil XII so

10 Ciuitas Arellate mil VIII

553 1 Fit a Burdigala Arillate usque milia CCCLXXI,
2 mutationes XXX, raansiones XI.

18-19 cf, It. Ant p. 389, 6—388, 6 et 397, 2—396, 1

1 buccones V 2 leuguas nufli VII V 8 tolosa V 6 eleusione V
7 sustomago V 8 ebromago V 9 cpedros liU. o 2, m. expuncta P c^-
dros V 10 carcasBon^ V 11 tricencimnm P trecesimura F 12 husuer-
bas F 18 narbone F 14 beterris F beterias It. Ant p.389,5 beterris
p. 397, 1 15 cesserone It Ant p. 389, 4 et 396, 9 17 sustancione V
sextatione It Ant. p. 389, 2, sextantione p. 306, 7 18 ambrosi F

ambrussuro It Ant p. 389, 1 et 396, 6 19 nemausum It Ant p. 388,
7 et 396, 5 20 herarum F X^II eraso n.Y V 21 arelate F et It
Ant p. 388, 6 22 aburdigala P bordegala F arillate P arelate F

milia CCCLXXII: F numeri collecti efficiunt CCCLXXV milia pas-
suum, si pro aingulia leugis MD passus posueris. Mutationea autem sunt
XXXII, mansiones praeter uicttm et cagtellum X

Itin. Bardigalense 5

553 3 mutatio Amagine mil VI II

4 mutatio Bellinto mil X

5 Ciuitas Auenione mil V

0 mutatio Cypresseta . . mil V

i 7 Ciuitas Arausione mil XV

8 mutatio Ad Letoce mil XIII

9 mutatio Nouem Craris mil X

10 mansio Acuno mil XV

554 1 mutatio Vacianis mil XII

) 2 mutatio Umbenno mil XII

3 Ciuitas Valentia mil VIIII

4 mutatio Cerebelliaca mil XII

5 mansio Augusta mil X

6 mutatio Darentiaca mil XII

i 7 Ciuitas Dea Vocontiorum mil XVI

8 mansio Luco mil XII

9 mutatio Vologatis mil VIIII

555 1 Inde ascenditur Gaura mons.

2 mutatio Cambono mil VIII

) 3 mansio monte Seleuci mil VIII

4 mutatio Dauiano mil VIII

5 mutatio Ad Pine mil XII

6 mansio Vapinco mil XI

7 mansio Catorigas mil XII

5 8 mansio Hebriduno . mil XVI

11—25 cf, It. Ant p. 358, 2—357, 5 23—25 cf. etiatn It.

Ant p. 342, 3—342, 1

1 arnagene V ernagino It. Ant. p. 344, 1 VIIII V 8 auinione F
4 cepresaata V 5 XIII V 6 ^tc iLersw deest V 7 nouencrai-es V

N

8 mil X F 9 uacianis 2. m. corr, P Bantianis F mil XI F 10 nu-
merus deest V 13 agusta F 15 deanocontinorum F dea bocontiorum

_ N

It. Ant.p. 357, 10 17 uolocates F 18 niorB 2. w. corr. P 20 monte
seleuco It. Ant. p. 357, 8 22 ad flnem F 23 nuappinco F

24 catoricas F catarrigas It. Ant. p. 342, 2 et 357, 6 25 ebreduno V
eburoduno It, Ant p, 342, 1 et 357, 5

6 ItineraHierosolymitana

Weas.

555 9 Inde incipiunt Alpes Cottiae.

10 mutatio Rame mil XVII

11 mansio Byrigantum mil XVII

556 1 Inde ascendis Matronam.

2 mutatio Gesdaone mil X s

3 mansio Ad Marte mil VIIII

4 Ciuitas Secussione mil XVI

5 [nde incipit Italia.

6 mutatio Ad Duodecimum mil XII

7 mansio Ad Fines mil XII lo

8 mutatio Ad Octauum mil VIII

9 Ciuitas Taurinis mil VIII

10 mutatio Ad Decimum mil X

557 1 mansio Quadratis mil XII

2 mutatio Ceste mil XI is

3 mansio Eigomago mil VIII

4 mutatio Ad Medias mil X

5 mutatio Ad Cottias mil XIII

6 mansio Laumello mil XII

7 mutatio Duriis mil VIIII 20

8 Ciuitas Ticeno mil XII

9 mutatio Ad Decimum mil X

10 Ciuitas Mediolanum mil X

11 [raansio Fluuio Frigido mil XII]

2—^. 7, 1 cf. It Ant. p. 341, 6—339, 8 et p. 357, 4 —
356, 1

1 pennine V 3 byrigane y eadem m. ex i corr. V brigantione It.
Ant. p. 341, 5 et 357, 3 4 ascendes V matroniam V 6 ad-

marte V ad mariJs It. Ant. p. 341, 4 et 357, 2 7 segucio V segu-
sione It. Ant. p. 341, 3 et 357, 1 8 Italia] alia P 11 ad octauu F
12 taurines V 16 regomago V 19 laumellum It. Ant. p. 340, 2 et
347, 2; lauraello p. 356, 9 20 dunis V 21 ticino V ticinum It.
Ant. p. 340, 1 et 356^ 8 23 mediolano V 24 fluuio frigdo P cum
haec mansio post finem itineria Mediolcmensis hic superflua sit, Parthey
huc ex pagina sequente uersum translatum esse statuit.

Itin. Burdigalense 7

Wess.

558 1 Fit ab Arillato Mediolanura usque milia CCCCLXXV,

2 mutationes LXIII, mansiones XXII.

3 mutatio Argentia mil X

4 mutatio Ponte Aurioli mil X

5 5 Ciuitas Vergamo mil XIII

6 mutatio Tellegate mil XII

7 mutatio Tetellus mil X

8 Ciuitas Brixa mil X

9 mansio Ad Flexum mil XI

w 10 mutatio Beneuentum mil X

11 Ciuitas Verona mil X

12 mutatio Cadiano mil X

13 mutatio Auraeos mil X

559 1 Ciuitas Vincentia mil XI

»5 2 mutatio Ad Finem mil XI

3 Ciuitas Pataui mil X

4 mutatio Ad Duodecimum mil XII

5 mutatio Ad Nonum mil XI

6 Ciuitas Altino mil Vmi

^ 7 mutatio Sanos mil X

8 Ciuitas Concordia niil VIIII

5-10 cf. It Ant. p. 127, 10—128, 4 21 cf. It. Ant. p. 128, 5

1 arelate V usque mediolano V miUe corr. 2. m. P CCCLXXV P
2 mut. LXIII. mut. LXIII. alterum 2. m. deletum est P. It. Ant. p.
339, 7 a Mediolano Arelate per Alpes Cottias CCCCXI milia passuum
esse feruntur. Hoc loco si singulos numeros coUegeris efficiuntur omisso
uersu 12 milia CCCCLXXXVI, mut. sunt XLIIII, mans. XXI 3 ar-
gentea V 4 aureoli V 5 bergamo V bergame ciuitas It. Ant. p.
127, 10 6 tallegate V 7 mille 2. m. corr. P 8 brixia ciuitas
It. Ant. p, 127, 11 9 haec mansio nominatur Sermione It. Ant. p.

127, 12 10 beneauentum V 12 caclianno V 13 aureo3 V

14 uinoentia, litt. ui in rasura V 16 patauis It. Ant. p. 128, 3 17 Ad
Daodecimum om. V, sed a librario huius saeculi in margine adscriptum
est 19 altinum It. Ant. p. 128, 4 20 sanus V 21 VIII V

8 Itinera Hierosoly mit an a

Wen.

559 9 mutatio Apicilia mil Vlin

10 mutatio Ad Undecimum mil X

11 Ciuitas Aquileia mil XI

12 Fit a Mediolanum Aquileia usque milia CCLI,

13 mutationes XXIIII, mansiones VIIII. 5

14 mutatio Ad Undecimum mil XI

560 1 mutatio Ad Foniolus mil XII

2 [mutatio Castra mil XII]

3 Inde sunt Alpes luliae.

4 Ad Pirum summas Alpes mil VIIII lo

5 mansio Longatico mil X

6 mutatio Ad Nonum mil Vnil

7 Ciuitas Emona mil XIIII

8 mutatio Ad Quartodecimo mil X

9 mansio Hadrante mil XIII 15

10 Fines Italiae et Norici.

11 mutatio Ad Medias mil XIII

12 Ciuitas Celeia mil Xm

561 1 mutatio Lotodos mil XII

2 mansio Bagindoue mil XII 20

3—20 cf. IL AnL p. 128, 6^129, 5

1 adpacilia V 2 rectius XI V 4 mediolano V 5 numeri collecti
efficiunt CCXXVmi, mutationes autem sunt XXII. It. Ant. p. 124, 1
CCLXX (CCLX P) milia ponuntur 7 fumoluB V 8 hunc uersum
a librario omissum 2, manrn addidit. Sed hic excidisse uersum supra
seclusum mansio Fluuio Frigdo mil XII recte suspicatur Farthey coll.
It. Ant. p. 128, 7, ttbi haec mansio XXXVI m. p. ultra Aquileiam
ponitur 9 aurgunt alpes iulif ad pirum summas alpes V Inde snnt
alpes iuliae ad || f. 67 a Pirum summas etc. P 10 mil yilll om. V

12 mutuatio 2. m. corr, P 13 semona V hemona It Ant. p. 129, 2
15 hwnc uersum om. V adrante It. Ant. p. 129, 3 mansio hadrante
finos italiae | et norci milia XIII P fines itali^ omisso et norici V post
italiae duae lineae uacant 17 mutAatio 2. m. corr. P 18 ceiia V
20 ragendone V ragundone It. Ant. p. 129, 5

Itin. Burdigalense 9

WeH.

561 3 mutatio Pultouia tnil XII

4 Ciuitas Petouione mil XII

5 Transis pontem, intras Pannoniam

6 inferiorem.

7 mutatio Eamista mil VIIII

8 mansio Aqua uiua mil VIIII

9 mutatio Popolis mil X

10 Ciuitas louia mil VIIII

11 mutatio Sunista mil VIIII

562 1 mutatio Peritur . mil XII

2 mansio Lentolis mil XII

3 mutatio Cardono mil X

4 mutatio Cocconis mil XII

5 mansio Serota mil X

6 mutatio Bolentia mil X

7 mansio Maurianis mil VIIII

8 Intras Pannoniam superiorem.

9 mutatio Serena mil VIII

10 mansio Vereis mil X

\ 11 mutatio loualia mil VIII

12 mutatio Mersella niil VIII

13 Ciuitas Mursa mil X

563 1 mutatio Leutuano mil XII

2 Ciuitas Cibalis mil XII

3 mutatio Celena mil XI

2—2.4 cf. It. Ant. p. 129, 6-131, 3

1 mutvatio 2. m. corr. P poltouia V XVI V 2 potouione,
ui corr. ex m V patauione uel poetouione It. Ant. p. 129, 6 Ciut
potouione j transis ponte intras in pannonia { inferiore mut ramesta mil
VIIIl V b, 7 et 10 mutgatio 2. m. con\ P populis V 8 iouia Utt

ia tuanuerunt V 11 lertoles V 13 coccones V 15 bolenta 2. m.
eorr. P 16 maurianes V marinianis It. Ant. p. 130, 5 17 supe-
riore V 20 iouenalia V 22 morsa V 23 leutuano V 24 cili-
ciales V cibalas It. Ant. p. 131, 2 25 Cflena V

10 ItineraHierosolyinitana

Wess

563 4 mansio Ulmo mil XI

5 mutatio Spaneta mil X

6 mutatio Vedulia mil VIII

7 Ciuitas Sirmium mil VIII

8 Fit ab Aquileia Sirmium usque milia CCCCXII, 5

9 mansiones XIIII, mutationes XXXVIIII.

10 mutatio. Fossis mil VIIIl

11 Ciuitas Bassianis mil X

12 mutatio Nouiciani mil XII

13 mutatio Altina mil XI to

14 Ciuitas Singiduno mil VIII

564 1 Finis Pannoniae et Misiae.

2 mutatio Ad Sextum mil VI

3 mutatio Tricornia Castra mil VI

4 mutatio Ad Sextum Miliare . . . ... mil VII 15

6 Ciuitas Aureo Monte , mil VI

6 mutatio Vingeio mil VI

7 Ciuitas Margo mil VIIII

8 Ciuitas Viminatio mil X,

9 ubi Diocletianus occidit Carinum. 20
10 mutatio Ad Nonum mil VIIII

565 1 mansio Municipio rail VIIII

2 mutatio louis Pago mil X

1~22 cf. It. Ant. p. 131, 3^-134, 1

1 ulmos uicus It. Ant. p. 131, 3 2 X tn rasura 1. m. V 3 uidu-
alia V 4 sirmi It. Ant. p. 131, 4 5 CCCCXII primum C ohscuriore
atramento 2, m. add. P. numeri coUecti efficiunt CCCCXI. lU Ant. p.
124, 2 inter Aquileiam et Sirmium CCCCI m. p. interesse dicuntur
6 manaiones XII II 2. m. corr. in XVII P; reuera sunt XVI 8 bas-
sianes V 11 singiduno castra It. Ant. p. 132, 1 12 fines V misie F
16 hunc uersum om. V ad sextu miliare P 17 uinceiaii. Ant.p. 132, 3
19 uirainacio V et It. Ant. p. 133, 2 20 dioclicianus V 21 mut. ad
nona. mil. VIIII P 22 maus. nmndpio P munecipio V 23 ioues V

Itin. Burdigalense H

Weu.

o65 3 rautatio Bao mil VIT

4 mansio Idomo mil VIIII

5 mutatio Ad Octauum mil VIIII

6 mansio Oromago mil VIII

5 7 Finis Myssiae et Daciae.

8 mutatio Sannatorum mil XII

9 mutatio Cametas mil XI

566 1 mansio Ipompeis mil VIUI

2 mutatio Rappiana mil XII

10 3 Ciuitas Naisso mil XII

4 mutatio Redicibus mil XII

5 mutatio Ulmo mil VII

6 mansio Romansiana mil VIIII

7 rautatio Latina mil VIIII

15 8 raansio Turribus mil VIIII

9 mutatio Translitis mil XII

10 mutatio Ballanstra mil X

11 mansio Meldia mil VIIII

12 mutatio Scretisca mil XII

«0 567 1 Ciuitas Serdica mil XI

2 Fit a Syrmium Serdica usque milia CCCXIIII,

3 mutationes XXlin, mansiones XIII.

4 mutatio Extuomne mil VIII

5 mansio Buragara mil VIIII

6 mutatio Sparata mil VIII

7 mansio Iliga . mil X

2—:26 cf. lU Ant. p. 134, 2—136, 1

2 idimo It. Ant, p. 134, 2 4 horreo margi It. Ant. p. 134, 3 uer-
SU8 5 et 6 om. V et asiae P 7 caminitas V 8 pompeis It. Ant.
p. 134, 4 9 rampiana V 11 hunc uersum om, V 13 remisiana
It. Ant. p. 135, 1 16 translites V 19 scretesca V 21 sirmia V
numeri collecti efficiunt CCCXVII, mutationes sunt XXXIIII, man-
nones XIIII. ^23 extaome V 24 buracara V bagaraca It. Ant.
p. 135, 5 mil VIII V 26 liilica V helice It. Ant. p, 136, 1 (elice P)

12 Itinera Hi erosolyinitan a

WesB.

567 8 mutatio Soneio inil VIIII

9 Finis Daciae et Traciae.

10 mutatio Ponte Ucaai mil VI

11 mansio Bona Mansio mil VI

568 1 mutatio Alusore mil VIIU 5

2 mansio Basapare mil XII

3 mutatio Tugugero mil VIIII

4 Ciuitas Filopopuli mil XII

5 mutatio Syrnota mil X

6 mutatio Paramuole mil VIII lo

7 mansio Cillio mil XII

8 mutatio Carassura mil VIIII

9 mansio Arzo mil XI

10 mutatio Palae mil VII

11 mansio Castozobra mil XI i&

12 mutatio Rhamis mil VII

569 1 mansio Burdista mil XI

2 mutatio Daphabae mil XI

3 mansio Nicae mil VIIII

4 mutatio Tarpodizo mil X 20

5 mutatio Urisio mil VII

6 mansio Virgolis mil VII

7 mutatio Narco mil VIU

8 mansio Drizupara mil VIIII

4—24 c/. It. Ant. p. 136, 2—137, 7 20—24 cf. etiam It. Ant.
323, 1—323, 3

1 raut ea; aliis Utteris 2. m. corr. P mut SO. V 2 fines V dacie P
datie V 3 ponteugaa V 4t ab Helice XXI m. p. mansio Lissas coU
locatur It. Ant. p. 136, 2 6 bessapara It. Ant. p. 136, 3 8 eilo-
populi P philippopoli It. Ant. p. 136, 4 9 seraota V 11 cillis It,
Ant. p. 136, 5 13 arso It. Ant. p. 136, 7 15 subzupara uel saza-
nara It. Ant. p. 137. 1 16 rammes V 17 busdicta V burdicta, bur-
dipa It Ant. p. 137, 2 18 dapabe mil X F 20 iarpodico 2. m. corr, P
arboditio V burtudizo It. Ant. p. 137, 5 burdidizo p. 323, 1 22 uir-
goles V bergule It. Ant. p. 137, 6 et 323, 2 23 narco 2, m. corr. in
nargo P 24 dritiopara V drizipara It. Ant. p. 137. 7 druzipara p. 323, 3

Itin. Bardigalense 13

We«B.

569 9 mutatio Tipso mil X

10 mansio TunoniUo mil XI

570 1 mutatio Beodizo mil VIII

2 Ciuitas Heraclea mil VIIII

i 3 mutatio Baunne mil XU

4 mansio Salamembria mil X

5 mutatio Callum mil X

6 mansio Atyra mil X

7 mansio Regio mil XII

I 8 Ciuitas Conatantinopoli mil XII

571 1 Fit a Serdica Constantinopolim milia CCCCXIII,

2 mutationes XII, mansiones XX.

3 Fit omnis snmma a Burdigala Constantinopolim

4 uicies bis centena uiginti unum milia,

5 mutationes CCXXX, mansiones CXII.

6 Item ambulauimus Dalmatico et Zenofilo cons. III.

7 kal. Inn. a Calcidonia et reuersi suraus Con-

8 stantinopolim VII. kal. lan. consule suprascripto.

9 A Constantinopoli transis Pontum, uenis Calcedo-
) 10 niam, ambulas prouintiam Bithiniam.

2—4 cf. It. Ant. p. 138, 1—138, 2 2—10 cf. etiam It. Ant.

p. 323, 4—323, 8

1 mil VIII V 2 tunoroUo V izirallo It. Ant. p. 138, 1 tirallo p. 323, 4
mil VIII V inter Drizupara et leirdllo XVI w. p. esse feruntur It.
Ant.p. 138, 1 et 323. 4 3 mil VIIII V 4 herachlea 1. m. corr. P era-
clea V heraclia It. Ant. p. 138, 2 perintho herac. m. p. XVIIL It.
Ant, p. 323, 5 quocum conffruunt numeri codicis V 5 baunn^ V
6 salambrie F 7 eallum V 8 alesra V 10 Ciuitatefl 2. m. corr. P
11 constantinopoli V mille 2. m. corr. P. Humeri collecti effidunt
CCCXLVIIII; mutationes autem sunt XXXVII, mansiones XVIII
13 omnea V bordegala V constantinopoli V 14 singuli numeri
coUecti efficiunt MMCLX VIL aummae sex itinerum in codice indicatae
MMCXXXVI 15 mnt potiua mutationes CGVIII, mansiones

LXXXVIII; 8% summas supra scriptas collegeris, inuenies mutationes
CXCII, mansiones LXXXVIIII 16 dalmaticei zenofilo const P te-
nophilo consolibus V 11 d III kal. jun V calccdonia V constantino-
poliF 18 VIII F COSUPOF 19 calcedonia F prouinciara bitjnam F

14 ItineraHieroBolymitana

WeM.

571 11 mutatio Nassete rail VII S

572 1 mansio Pandicia mil VU S

2 mutatio Pontamus mil XIII

3 mansio Libissa mil yilll

4 Ibi positus est rex Annibalianus, qui fuit 5

5 Afrorum.

6 mutatio Brunga mil XII

7 Ciuitas Nicomedia mil XIII

8 Fit a Constantinopolim Nicomedia usque milia . . .

9 Vni, mutationes VII, mansiones ni. lo

573 1 mutatio Hyribolum mil X

2 mansio libum mil XI

3 mutatio Liada mil XII

4 Ciuitas Nicia mil VIII

5 mutatio Schinae mil VIII i5

6 mansio Mido mil VII

7 mutatio Chogeae mil VI

8 mutatio Thateso mil X

9 mutatio Tutaio mil VIIII

10 mutatio Protunica mil XI 20

11 mutatio Artemis mil XII

2—19 cf. It. Ant. p. 139, 3—141 3

1 Darsite V VII V VIII sed per postremam lineolam haec nota

2, m. ducta est 8 P itUem in linea 2 2 panticio Its Ant,

p. 139, 3 4 liboBa V 7 brunca i. m , corr. m. 2 in brunga P mil
Vllll V 9 a constantinopoli V mA, VIII. mutatiofi {uirgula 2, m.
,add.) VII. mans yill (V 1. m, expunct.) P milia L V; sunt autem
nuiMiris coUectis milia LXII; LXI efficiuntur It, Ant. p. 231, 1—3
11 hiribolum V 12 libo It. Ant, p. 140, 3 X F rectiorem esae

numerum XI apparet ex. Itin. Ant. 14 VIIII V ne id quidem recte,
cf. It. Ant. 15 schen^ V 16 moedo orientis It. Ant, p. 141 , 2

mido uhi 0 2. m. ex e corr, P 17 chogia V 19 maft. tutado mil.
Vin V mutT t»i**i<> miJ VIIII P tottaio It, Ant. p. 141, 3 20 pro-

toniaca V

Itin. Burdigalense 15

Wais.

574 1 maDsio Dablae mil VI

2 mansio Ceratae mil VI

3 Finis Bithiniae et Galatiae.

4 mutatio Finis mil X

) 5 mansio Dadastau mil VI

6 mutatio Trans Monte • . . mil VI

7 mutatio Milia mil XI

8 Ciuitas luliopolis mil VIII

9 mutatio Hycronpotaoium rail XIII

) 10 mansio Agannia mil XI

11 mutatio Ipetobrogen mil VI

575 1 mansio Mnizos mil X

2 mutatio Prasmon mil XII

mansio Malagordis mil VIIII

5 3 mutatio Cenaxem paludem mil XIII

4 Ciuitas Anchira Galatia mil XIII

5 Fit a Nicomedia Anchira Galatia usque

6 milia CCLVm,

7 mutationes XXVI, mansiones XII.

8 mutatio Delemna mil X

9 mansio Curueunta mil XI

1—21 cf. It Ant p. 141, 4-143, 2

1 doble V dablis It Antp. 141, 4 2 c^rate V 3 fines bitinie et gala-
cie V 4 fines V 5 dadartano V dabastana It Ant p. 142, 1 7 melia V
9 hyponcrotamtl 2, m. corr. P hicronpotama V 10 laganeos It Ant

p. 142, 3 11 petobrogen corr. 1. m. P petobrogen V 12 einonizouB V
uidetur esse eadem mansio, quae It Ant p. 142, 4 minizo uocatur
13 trasmon V 14 hune uersum om, P; maneio Manegordo collocatur
XXVIII m. p. a Minieo It Ant p. 142, 5 15 cenaiempalidcm P

cenaxempalide V 16 galaci^ V mil XIII om. P 17 aucira galacia V
19 mut. XVI V numeri coUecti efficiunt CCXLIIII uel, omissie nume-
ris mans. Malogordis mil VIIII et Ciuitas Anchira mil XIII, mil
CCXII, mansiones auiem sunt XI. 21 curueonta V corbeunca uel cur-
beunca It Ant p. 143, 2

16 Itinera Hier OBoly mi tana

Weu.

575 10 mutatio Rosolodiaco mil XII

11 mutatio Aliassum mii XIII

12 Ciuitas Aspona mil XVIII

576 1 rautatio Galea mil Xm

2 mutatio Andrapa mil VIIII s

3 Finis Galatiae et Cappadociae.

4 mansio Parnasso mil XIII

5 mansio logola mil XVI

6 mansio Nitalis mil XVIII

7 mutatio Argustana mil XIII lo

8 Ciuitas Colonia mil XVI

577 1 mutatio Momoassan mil XII

2 mansio Anathiango mil XII

3 mutatio Chusa mil XII

4 mansio Sasima mil XII i5

5 mansio Andauilis mil XVI

6 Ibi est uilla Fampati, unde ueniunt equi curules.

7 Ciuitas Thiana mil XVI

578 1 Inde fuit AppoUonius magus.

2 Ciuitas Faustinopoli mil XII »o

3 mutatio Caena mil XIII

4 mansio Opodanda mil XII

1—22 cf. It. Ant. p. 143, 3^145, 4 et p. 206, 1 88.

1 rosolodiacho V rosolaciaco It. Ant. p. 143, 3 orBolagiaco p. 206, 1
2 aliastl V 3 arpona P aspona It. Ant. 143, 4 et 206, 2 4 nm-
tyatio 2. m. corr. P 6 gallatiae 2. m. corr. P fines galaci^ et cap-
pad V 8 iogula V ozzala It. Ant. p. 144, 2 9 nitazi It. Ant. p.
144, 3 10 XIIII qiM eraso manu recentiore VIII suprascriptum est V
II coloniam Arcilaida It. Ant. p. 144, 4 milia XV V 13 roammoasam
i.m.eo; mammaasum corr. V 13 anachiango mil XIII Knantianulas It.Ant.
p. 144, 5 15 sasem^ V 16 andaailes V andabilis It. Ant. p. 145, 1

17 pammati V aeqai i ::i (ai erasum) P curalis 2. m. corr. P
curoles V 18 mil XVI om. P thyana mil XVIII V tiana mpm XVI
It Ant. p. 145, 2 19 apollonius V 20 mil -X- V faustinopolim
mpm XVm lU Ant p. 145, 3 21 cona rail VIIII V 22 opodando V
podando It. Ant. p. 145, 4

Itin. B ard igalense 17

WeM.

5 mutatio Pilas mil XIIII

579 1 Finis Cappadociae et Oiliciae.

2 mansio Mansucrinae mil XU

3 Ciuitas Tharso mil XII

4 Inde fuit apostolus Faulus.

5 Fit ab Anchira Galatia Tharso usque milia CCCXLIII,

580 1 mutationes XXV, mansiones XVIIL

2 mutatio Pargais mil XIII

3 Ciuitas Adana mil XIIII

10 4 Ciuitas Mansista mil XVUI

5 mutatio Tardequeia mil XV

6 mansio Catauolo mil XVI

7 mansio Baiae mil XVII

8 mansio Aleiandria Scabiosa mil XVI

15 581 1 mutatio Pictanus mil VIIII

2 Fines Ciliciae et Syriae.

3 mansio Pangrios mil VIII

4 Ciuitas Antiochia mil XVI

5 Fit a Tharso Cilicia Antiochiam milia CXLI,
20 6 mutationes X, mansiones VII.

7 ad palatium Dafne mil V

582 1 mutatio Hysdata mil XI

3^18 cf. It. Ant. p. 145, 5—146, 4

e

1 niil XIII V 2 fines V 3 mansuerine ^. m. corr. P nampsncrone

t"
It. Ant. p. 145, 5 4 tarso cilicie V fni supra Uneam 1. m. add. V

6 gallatia corr. U. m. P galacia V tarso V numeri collecH efficiunt

CCCXVII, H addideris 577, 7 numerum XVI, mutationes swnt XXIIII,

mansiones XII II 8 pargas V 9 a^dana corr. 2. m. P gadana V

12 mans. catauo lorais P catabolo It. Ant. p. 146, 1 13 bais It.

Ant. p 146, 2 15 platanus F 16 fines PV corr. 2. m. P et add.

2. m. P 17 pagrius V pagris It. Ant. p. 146, 4 18 anchiotia V

19 tarso cilicie V anchiochia usque V mil add. 2. m. P numeri

coUecti efficiunt CXLII 22 stadata V

XXXVUII Itin. Hii^roflo]. 2

18 ItineraHierosolymitana

Wess.

582 2 mansio Platanus mil VIII

3 mutatio Bachaias mil VIII

4 mansio Cattelas mil XVI

5 Ciuitas Ladica mil XVI

6 Ciuitas Gauala mil XIIII 5

7 Ciuitas Balaneas mil XIII

8 Finis Syriae Coelis et Foenicis.

9 mutatio Maraccas mil X

10 mansio Antaradus mil XVI

11 est ciuitas in mare a ripa mil 11. 10

12 mutatio Spiclin mil XII

583 1 mutatio Basiliscum mil XII

2 mansio Arcas mil VIII

3 mutatio Bruttus mil IIII

4 Ciuitas Tripoli mil XII 15

5 mutatio Triclis mil XII

6 mutatio Bruttos alia mil XII

7 mutatio Alcobile mil XII

8 Ciuitas Birito mil XII

9 mutatio Heldua mil XII 20

10 mutatio Porphirion mil VIII

11 Ciuitas Sidona mil VIII

* *

12 Ibi Helias ad uiduam ascendit et petiit sibi cybum.

13 mutatio Ad Nonum mil IIII

1—2J3 cf. It Ant p. 147, 2-149, 2
1 platanos It. Ant p. 147, 2 2 baccaias V 3 catelas corr.

2. m. V catela It. Ant. p. 148, 1 4 laedeca V laudicia It Ant

p. 147, 4 5 gabala V et It Ant p. 148, 1 XIII V XVIII It Ant
6 balanea mpm XXIIII It Ant p. 148, 2 7 fines V fohine V

9 antarado It, Ant p. 148, 3 12 baselisco V 14 brutius corr, 2. m, P
15 trepoli V 16 trecles V 17 bratto salia V 18 alcouile V

19 bireto V berito It Ant p. 149, 1 20 heldu^e eorr. 2. m. P eldua V
21 parphiiion P parpinon V 22 Inde Sarepta rail VIIII add. V, recte,
ut uidetur 23 cibum V 24 numerus corruptus uidetur; inter Sidona
et Tyrum milia XXI III statuit It Ant p. 149, 3

Itin. Burdigalense 19

584 1 Ciuitas Tyro mil XII

2 Fit ab Antiochia Tyro usque railia CLXXIIII,

3 mutationes XX, mansiones XI.

4 mutatio Alexandroschene mil XII

6 5 mutatio Ecdeppa mil XII

6 Ciuitas Ptolomaida mil VIII

7 mutatio Calamon mil XII

8 mansio Sicamenos mil III

585 1 Ibi est mons Carmelus, ubi Helias sacrificium faciebat.
10 2 mutatio Certha mil VIII

3 Finis Syriae et Palestinae.

4 Ciuitas Caesarea Palestina, id est ludaea mil VIII

5 Fit a Tyro Caesarea Palestina milia LXXIII,

6 mutationes n, mansiones III.

15 7 Ibi est balneus Cornelii centurionis, qui multas

8 aelymosinas faciebat. In tertio miliario est mons

586 1 Syna, ubi fons est in quem mulier si lauerit,

2 grauida fit.

3 Giuitas Maximianopoli mil XVII

«0 4 Ciuitas Stradela mil X

5 Ibi sedit Achab rex et Helias prophetauit; ibi est

6 campus, ubi Dauid Goliat occidit.

7 Ciuitas Sciopoli mil XII

587 1 Aser, ubi fuit uilla lob mil VI

M 2 Ciuitas Neapoli mil XV

1—8 cf. It. Ant, p. 149, 3—5
2 anciocia V numeri collecti effieiunt CCLVII, mutationes sunt
XXIIII 4 alexadroschene V 5 ecdeppa altero ip 2. m. ex t correcto
ut uidetur P hec deppa V 6 Ciuit ptolomaida. m. VIII P ptomaida
mil VIIII V 7 calomon V 8 secaminus V sycamina It. Ant. p. 149, 6
10 cirtha V 9 ibi F 11 fines corr. 2. m. P fines syrie finices et
palestin^ V 12 palastina V iudea V mil VII V la tiro V numeri
collecti effidunt LXIII, mutationes sunt VII 15 cornilii eorr. 2. m. P
corneli V centoriones V 16 elymosynas V Inde est .IIL miliario V
18 graaeda V 19 maxianopoli P mil XVIII V 20 isdradela V
21 acap V 22 golift V 23 cithopoli V 24 XVI V 25 neapolini V

2*

20 ItineraHierosoljmitana

We«g.

587, 3 Ibi est mons Agazaren; ibi dieunt Samaritani Abraham
sacrifieium obtulisse, et ascenduntur ad summum montem
gradi numero CCC. Inde ad pede montis ipsius locus est,

588 cui nomen est Sechim. Ibi positum est monumentum, ubi
positus est loseph in uilla, quam dedit ei lacob pater eius. s
Inde rapta est et Dina filia lacob a filiis Amorreorum. Inde
passus mille locus est, cui nomen Sechar, unde descendit
mulier Samaritana ad eundem locum, ubi lacob puteum fodit,
ut de eo aquam impleret, et dominus noster lesus Christus
cum ea locutus est; ubi sunt et arbores platani, quas plan- lo
tauit lacob, et balneus, qui de eo puteo lauatur.

Inde milia XXVni euntibus Hierusalem in parte sinistra
est uilla, quae dicitur Bethar. Inde passus mille est locus,
ubi lacob, cum iret in Mesopotamia, addormiuit, et est ibi
arbor amigdala, et uidit uisum, et angelus cum eo luctatus i5
est. Ibi fuit rex Hieroboam, ad quem missus fuit propheta,

589 ut conuerteretur ad deum excelsum, et iussum fuerat prophe-
tae, ne cum pseudoprophetam, quem secum rex habebat, man-
ducaret, et quia seductus est a pseudoprophetam et cum eo
manducauit rediens, occurrit prophetae leo in uia et occidit 20
eum leo.

589, 6 Inde Hierusalem . . . milia XH.

16 cf. I Meg. c. 13

1 agazam V ubi V saraaretani corr. 2. m. F 2 ascenditur
usque montem summum gradibus S 3 gradi/// P nuili 1. «t., na.
fli corr. 2. m. P numerum V pedera VS montes V 4 est

om. S sicem V sichem S positum om. V monimentum V

ibi positus est S 6 et om. V 7 milia S sicar V sichar S

discendit V 8 ibi iacob S 9 aqua P implerit V noster
om. VS 10 et om. P platani] plantati S 11 palneos S

de eo] deo V 13 qui, corr. 1. m. ut uidetur in que V betar V

est om. V 14 ubi om. S in mesopotamiam S dormiuit V obdor-
miuit S et om. V est om. S 15 amigdale V amigdoli S uisa V
locutus ^S' 17 conuertatur S 18 seodoprophetam V pseudoprophete S
quos S secum habebat rex V rex secura habebat S 19 ad seodo-
propheta V et quia— manducauit om. S 20 et om. S 21 leo
om. VS

Itin. Bardi galense 21

Weas.

Pit a Caesarea Palestina Hierusalem usque milia CXVI,
mansiones IIU, mutationes IIII.

Sunt in Hierusalem piscinae magnae duae ad latus templi,
id est una ad deitera, alia ad sinistra, quas Salomon fecit,
6 interius uero ciuitati sunt piscinae gemellares, quinque por-
ticos habentes, quae appellantur Betsaida. Ibi aegri multorum
annorum sanabantur. Aqua autem habent hae piscinae in
modum coccini turbatam. Est ibi et crepta, ubi Salomon

590 daemones torquebat. Ibi est angulus turris excelsissimae, ubi
10 dominus ascendit, et diiit ei his, qui temptabat eum ....

Et ait ei dominus: Non temptabis dominum deum
tuum, sed illi soli seruies. Ibi est et lapis angularis
magnus, de quo dictum est: Lapidem, quem reproba-
uerunt aedificantes, hic factus est ad capud an-
1.'^ guli. Et sub pinna turris ipsius sunt cubicula plurima, ubi
Salomon palatium habebat. Ibi etiam constat cubiculus, in
quo sedit et sapientiam descripsit; ipse uero cubiculus uuo
lapide est tectus. Sunt ibi et eicepturia magna aquae sub-

591 terraneae et piscinae magno opere aedificatae. Et in aede ipsa,

11 Matth. 4, 7 Luc. 4, IJS 12 Matth. 4, 10 Luc. 4, 8 13 Matih.
2h 42 Luc. 20, 17 Fsalm. 118, 22

1 ad S hierusalem om. V usque in hierusalem S numeri collecti

effidunt C 2 manS. IIII, primum I add. 2. m. P mutationes IIII
om. V Titulm: DE VIRTVTIBVS HIERVSAL S 3 alatus P

4 ad dexterft ('^ 2. m.) P ad dextris S et alia V ad sinistra (^ 2.
m.) P a sinistris S 5 ciuitate V ciuitatis S pigne S gemillares V

▼ beU

porticos corr, 2. m. P porticus V 6 v^^taida corr. 2. m. P uetaide

lUlera t in ras. V hethsaide S 7 sanantur S aqua {^ 2. m.) P

aquam S habent^ piscin^ V habent in modum piscine S 8 cocci

natura V coccini turbatum S et om. V et ibi S cripta V ad-

scripta S 9 demon ac torquebat iS' Et ibi S angulis corr. 2. m. P
10 bis corr. 2. m. P \i\% om. S 11 edd. addunt: si filius dei es, mitte
tc deorsum. 12 Et ibi est S 14 aedificantes— pinna om. S hic
factus est] item P caput VS 15 turre V 16 ibi om. S ibi sedit S
17 discripsit V describsit S 18 scepturia V excepturiae S magne S

e

subterrane corr. 2, m. P subterrinae S 19 edificatae V in ^dem

ipsam V in aede ipaaip corr. 2. m. P in eadem ipsa S

22 ItineraHierosolymitana

Wew.

ubi templum fuit, quem Salomon aedificauit, in marmore ante
aram sanguinem Zachariae ibi dicas hodie fusum, etiam parent
uestigia clauorum militum, qui eum occiderunt, per totam
aream, ut putes in cera fixum esse. Sunt ibi et statuae duae
Adriani, est et non longe de statuas lapis pertusus, ad quem s
ueniunt ludaei singulis annis et unguent eum et lamentant
se cum gemitu et uestimenta sua scindunt et sic recedunt.
Est ibi et domus Ezechiae regis ludae.

Item exeuntibus Hierusalem, ut ascendas Sion, in parte

592 sinistra et deorsum in ualle iuxta murum est piscina, quae lo
dicitur Silua; habet quadiiporticum; et alia piscina gran-
dis foras. Haec fons sex diebus atque noctibus currit, septima
uero die est sabbatum; in totum nec nocte nec die currit.

In eadem ascenditur Sion et paret, ubi fuit domus Caifae
sacerdotis, et columna adhuc ibi est, in qua Christum fiagellis 15
ceciderunt. Intus autem intra murum Sion paret locus, ubi
palatium habuit Dauid. Et septem synagogae, quae illic fue-
runt, una tantum remansit, reliquae autem arantur et semi-
nantur, sicut Isaias propheta dixit.

593 Inde ut eas foris murum de Sion, euntibus ad porta Nea- 20
politana ad partem dextram deorsum in ualle sunt parietes,
ubi domus fuit siue praetorium Ponti Pilati; ibi dominus
auditus est, antequam pateretur; a sinistra autem parte est

594 monticulus Golgotha, ubi dominus crucifixus est. Inde quasi
ad lapidem missum est cripta, ubi coi-pus eius positum fuit »

19 cf. Isai. c. 1, 8
1 quod S salom. S 2 zacchari^ V Ibi PV om. S dicunt usqae
hodie S hodie V quod etiam S parentij corr. 2. m. T 3 in

V

totam P 4 ut pote s.incera corr. 2. m. P fixum fuiase 8 5 hadriani V
adriaria S et est S pertunsus S 8 est ibi et domus, et 1. m. suprascr. P
9 Inter euntibus S in hierlm P 10 qui S silua, 0 ea: u corr. 2. m. P
grandes V 12 septimo autem die S 13 nec die nec nocte S 14 caiphae S
16 caecidef P cederunt VS Itus S parit V 17 palacium V quam
habuit S septe V synagoge Fsinagoge S fuerant V 19 esaias V
20 murusF ad porta neappohtani, ^ corr.^.m.PportamF/Snapolitanam F
neapolitanam S 21 partem, t ex i corr. 2. m. P dexteram S 22 sine S
pontiial^.i^.w.Ppontii^ xxhiVS 23adF 24golguttaF 25 8cripta5

Itin. Buriligalense 23

We*s.

et tertia die resuiTexit; ibidem modo iusso Constantini impe-

ratoris basilica facta est, id est dominicum, mirae pulchri-

tudinis, habens ad latus excepturia, unde aqua leuatur, et

balneum a tergo, ubi infantes lauantur.

5 Item ab Hierusalem euntibus ad poi*ta, quae est contra

oriente, ut ascendatur in monte Oliueti, uallis quae dicitur

losafath; ad partem sinistram, ubi sunt uineae, est et petra

o95 ubi ludas Scarioth Christum tradidit, a parte uero dextra est

arbor palmae, de qua infantes ramos tulerunt et ueniente

10 Christo substrauerunt. Inde non longe quasi ad lapidem mis*

sum sunt monumenta duo monubiles mirae pulchritudinis

facta: in unum positus est Isaias propheta, qui est uere mo-

nolitus, et in alio Ezechias, rex ludaeorum.

Inde ascendis iu montem Oliueti, ubi dominus ante passione

ih apostolos docuit. Ibi facta est basilica iusso Constantini. Inde

non longe est monticulus. ubi dominus ascendit orare et ap~

paruit illic Moyses et Helias, quando Fetrum et lohannem

^M secum duxit. Inde ad orientem passus mille quingentos est

uiUa, quae appellatur Bethania. Est ibi cripta, ubi Lazanis

so positus fuit, quem dominus suscitauit.

Item ab Hierusaiem in Hiericho milia XVIII.
Descendentibus montem in parte dextra retro monumentum

V

1 tercia di^ sorrexit V ibi V iasso corr. 2. m. P iiissu S

2 mire pulchre S 3 exceptoria, o ea; u corr. 2. m. P excepturiae S

lauatur S 4 atergo V a dergo S labantur V 5 ad port&,

-w 2. m. P portam VS 6 orientS, — 2. m. P orientem S ascenditur S
in montem S ualles V 7 iosaphat S ad parte sinistrS V uinae S
est om. S 8 prata V iuda P scariot V ad parte V autem dex-
tera 8 est om. S 9 rama S toUerunt V detulerunt S 10 non
om. S ad om. i^ lapidis, iex e corr. 2. m. P lapidcs V 11 monouiles V
munibulis 8 12 positum est aesaias S esaias V monolitus] munibulis S
13 et in alio — ludaeorum om. S ezezias V 14 ascendes V in
montem in montem S pasaiong ^ 2. m. P passiong V 15 discipu-

T

los S insso corr. 2. m. P iusau S mire puchritudinis add. S 16 Ibi

b h

apparuit illi S 17 elias S 18 oriente V quingentus V 19 i?etania
corr. 2. m. P uetania V Ibi est scripta S 20 positus est V fuit po-
situs S suscitauit dominus S 21 hierico V 22 de monte S dextera S

24 Itinera Hi e ros oly mit ana

Wesa.

est arbor sicomori, in qua Zachaeus ascendit, ut Christum
uideret. A ciuitate passos mille quingentos est ibi fons Heli-
sei prophetae.

Antea si qua mulier ex ipsa aqua bibebat, non faciebat
natos. Ad latum est uas fictile. Helyseo misit in in eo sales 5
et uenit et stetit super fontem etdixit: Haec dicit dominus:
sanaui aquas has; ex eo si qua mulier inde biberit, filios

597 faciet. Supra eandem uero fontem est domus Rachab fomi-
cariae, ad quam exploratores introierunt et occultauit eos,
quando Hiericho euersa est, et sola euasit. Ibi fuit ciuitas lo
Hiericho, cuius muros girauerunt cum arca testamenti filii
Israel et cecidenint rauri. Ex eo non paret nisi locus, ubi
fuit arca testamenti et lapides duodecim quos filii Israel de
lordane leuauerunt. Ibidem lesus filius Naue circumcidit filios
Israel et circumcisiones eorum sepeliuit. 15

Item ab Hiericho ad mare mortuo milia nouem. Est aqua
ipsius ualde amarissima^ ubi in totum nuUius generis piscis
est nec aliqua nauis, et si qui hominum miserit se, ut natet,

598 ipsa aqua eum uersat. Inde ad lordane^ ubi dominus a lo-
hanne baptizatus est milia quinque. Ibi est locus super flu- 20
men, monticulus in illa ripa, ubi raptus est Helias in caelo.

4 c/. II Eeg. 2, 19 88. 6 II Reg. 2, 21

c

1 sigomori corr. 2. m. P sichomori V in quam S descendit S 2 ui-

V

derit V passos (v 2, n..) P passas VS mille D (sic) Fmille quing. est
ibj om. S 4 antea] id & S ///ex ante ex rasura P 5 helysei i ex 0 con\
2. wi. P heliseo V helisei et S in eos^ales corr. 2, m. P 6 supra S

dixit om. S 7 inde biberit] haberet S filius faciit V 8 eandem
corr. 2. m. P uero om. 8 raab VS 10 hiericho om. S uersa P
11 hierico V murus V archa S testamenti om. S 12 caeci-
def P 13 archa S XII PS quos leuauercnt de lordanen filii
Israel S isrtil V 14 ibi S 15 circumcisio S 16 Item It in rasura

2. m. P Ita hiericho S hierico V mortuo corr. 2. m. P id VIII S
VIIU V 17 nuHis S 18 naues V quis S et natet S 19 Inde a
iordane P De iordanen S de iohanne S 20 V VS est locus

V

super— ripa ubi om. V supra S 21 caelo corr. 2. m. P

Itin. Bardigalense 25

WCM.

Item ab Hierusalem euntibus Bethleem milia quattuor super
strata iu parte dextra est monumentum, ubi Kachel posita
est, uxor lacob. Inde milia duo a parte sinistra est Bethleem.
Ubi natus est dominus lesus Christus, ibi basilica facta est

5 iusso Gonstantini; inde non longe est monumentum Ezechihel.

Asaph, lob, et lesse, Dauid, Salomon, et habet in ipsa cripta

ad latus deorsum descendentibus hebraeis litteris scriptum

nomina supra scripta.

599 Inde Bethasora milia XUII, ubi est fons, in quo Philippus

10 eunuchum baptizauit.

Inde Terebintho milia VIIII. Ubi Abraham habitauit et pu-
t«um fodit sub arbore terebintho et cum angelis locutus est
et cibum sumpsit, ibi basilica facta est iussu Constantini
mirae pulchritudinis.

15 Inde Terebintho Cebron milia II Ubi est memoria per qua-
drum ex lapidibus mirae pulchritudinis, in qua positi sunt
Abraham, Isaac, lacob, Sarra, Rebecca et Lia.

iOi) 1 Item ab Hierusolyma sic:

2 Ciuitas Nicopoli mil XXII

3 «0 Ciuitas Lidda mil X

4 mutatio Antipatrida mil X

5 mutatio Betthar mil X

6 Ciuitas Caesarea mil XVI

1 bethlem sic semper VS mii VI V m\t VII S supra strata S
2 in parte dertra om. S ibi racbael S 3 mit II VS a parte a corr.

2. m, P 4 dns om. S 5 iusso corr. 2. m. F iuseu VS ezechiel VS
6 asap 8 iob iesse om. et V scripta V 7 a latns S deo-
rum 8 descentibus S ebreis F litteris om, P 8 snp scripta P
snp scripta V 9 bettasora V b&sabe dittha ossa S ibi est fons S pylyp-
pns V 10 ennucum V 11 therebintoP terebinto F ad tyribentum iS
Vin VS Ibi S 12 terebinto V tyrihentum 8 13 cyhum P sumsit T'
14 mirae pulchritudinis om, 8 15 therebintho P terebinto V terebintum S
Ibi VS 16 in quo ^S^ \1 in codice S hic sequuntur: Est ciuitas Nec-
polim; ibi est mors Agar. Ibi dicunt Samaritani et quae seq. p. 20,
1—21, 2, deinde: De monte Arminiae (= Theod. § 62 et 75 ed. Gildetn.),
denique. De uirtutihus Hierusalem, cf. aupra p. 21, 1 88. hierusolima V
hinc duae columnae PV 19 nicopolg V 22 bettartt V

26 ItineraHierosolymitana

w<

601 1 Fit omnis summa a Constantinopoli usque Hieru-

2 salem milia undecies centena LXIUI, muta-

3 tiones LXVIin, mansiones LVIII.

4 Item per Nicopolim Caesaream milia LXXIII S,

5 mutationes V, mansiones III. *

10

6 Item ab Heraclea per Macedoniam.

7 mutatio Aerea mil XVI

8 mansio Kegisto mil XII

9 mutatio Bedizo mil XH

10 Ciuitas Apris mil XII

G02 1 mutatio Zesutera mil XII

2 Finis Europae et Bhodopeae.

3 mansio Sirogellis mil X

4 mutatio Drippa mil XIIII

5 mansio Gipsila . . mil XH i5

6 mutatio Demas mil XII

7 Ciuitas TraianopoH mil XIH

8 mutatio ad Unimpara mil VIII

9 mutatio Salei mil VII S

10 mutatio Melalico mil VIII 20

11 mansio Berozicha mil XV

603 1 mutatio Breierophara mil X

6—^1 cf. It. Ant. p. 332, 6—331, 8; 16—21 cf. It. Ant.
p. 322, 6—1

1 seqq. hic dcsunt duo folia in cod. Veronefisi. 2 LX. IIII mt P
singuli numeri collecli faciunt MCXXXXVII, sed duo uersus nume-
ris carent; aummcie autem septem itinerum in codice P indicaiae rfficiunt
MCXIII .3 sunt mutationes GII, mansiones LIII; si summas in codice
scriptas collegeris, efficientur mutationes XCIIII, mansiones LVIII.
4 per nicopoli caeearea P numeri collecti efficiunt LXVIIl 6 ma-
chedonia P 8 resieto It. Ant. p. 332, 5 syracella It. Ant. p. 332, 3
15 gripsala corr. 2. m. P gypsala It. Ant. p. 332, 2 16 dymis It.

Ant. xh 333, 4 et 322, 5 18 timpiro It. Ant. p. 322, 3 20 milolito
It. Ant. p. 322, 2 21 brendice It. Ant. p. 322, 1 brizice It. Ant.

p. 331, 8

Itin. Bnrdigal en 8 e 27

Wess.

603 2 Ciuitas Maximianopoli mil X

3 mutatio Ad Stabulo Dio<medi8> . . . mil XII

4 mutatio Bumbodona mil X

5 Ciuitas Epyrum mil X

5 6 mutatio Purdis mil VIII

7 Finis Bhodopeae et Macedoniae.

8 mansio Hercontroma mil VIIII

9 mutatio Neapolim mil VIIII

10 Ciuitas Philippis mil X

10 604 1 ubi Paulus et Sileas in carcere fuerunt.

2 mutatio ad Duodecimum mil XII

3 mutatio Domeros mil VII

4 Ciuitas Amphipolim mil XIII

5 nmtatio Pennana mil X

15 6 mutatio Euripidis mil X

7 Ibi positus est Euripidis poeta.

605 1 mansio ApoUonia mil XI

2 mutatio Heracleustibus mil XI

3 mutatio Duodea mil XIIII

w 4 Ciuitas Thessalonica mil XUI

5 mutatio Ad Decimum mil X

6 mutatio Gephira mil X

606 1 Ciuitas Pelli, unde fuit Alexander Magnus
2 Macedo mil X

as 3- mutatio Scurio mil XV

4 Ciuitas Edissa mil XV

1-26 cf. It. Ant. p. 331, 6—330, 5 et 321, 5-319, 3

2 stabnlo dio. ni^ XII P stabolo diomedis It Ant. p. 331, 5

3 rnmbodona eadem esse tUdetur aique cosinto It. Ant. p. 321, 4 4 to-
piro It. Ant. p. 321, 3 otopisco It Ant p. 331, 4 7 acontisma
It Ant p. 321, 2 et 331, 3 8 VIIII corr. 2. m. P 11 ad duo-

decim. P 13 amphipholim P 15 peripidis P 16 euripidis poet (^
2. m.) P 17 appollonia P 19 duo dea P 23 polli P dio
cletianopolis It Ant p, 330, G 26 edessa It Ant. p. 330, 5

28 ItineraHierosolymitana

Wew.

606 5 mutatio Ad Duodecimum mil XII

6 mansio Cellis mil XVI

7 mutatio Grande mil Xini

8 mutatio Melitonus mil XIIII

9 Ciuitas Heraclea mil XIII 5

607 1 mutatio Parambole mil XII

2 mutatio Brucida mil XVnil

3 Finis Macedoniae et Epiri.

4 Ciuitas Cledo mil XIII

5 mutatio Patras mil XII lo

6 mansio Claudanon mil IIII

7 mutatio In Tabemas mil VIIII

8 mansio Grandauia mil VIIII

608 1 mutatio Treiecto mil VIIII

2 mansio Hiscampis mil Vnil 15

3 mutatio Ad Quintum mil VI

4 mansio Coladiana mil XV

5 mansio Marusio mil XIII

6 mansio Absos mil XIIII

7 mutatio Stefanaphana mil XE 20

8 Ciuitas ApoUonia mil XVIII

9 mutatio Stefana mil XH

10 mansio Aulona treiectum mil XII

609 1 Fit omnis summa ab Heraclea per Macedoniam

2 Aulona usque milia DCLXXXVIII, muta- »5

3 tiones LVHI, mansiones XXV.

4 Trans mare stadia mille, quod facit milia centum,

5 et uenis Odronto mansio mille passus.

6 mutatio Ad Duodecimum mil XHI

2-28 cf, It Ant, p. 330, 4—329, 1 2 cf, It, Ant. p, 319, 2

1 ad duo decimn P 8 ephyri P 24 per machedoniam P 25 nv-
meri collecti efficiunt DCLXXVIIII S 26 mutationes swnt LVIIII
28 hydrunto It. Ant. p. 118, 4 et 329, 1

Itin. Bnrdigalense 29

609 7 mansio Clipeas mil XII

8 mutatio Valentia mil XIII

9 Ciuitas Brindisi mil XI

10 mansio Spilenaes mil XIIII

11 mutatio Ad Decimum mil XI

12 Ciuitas Leonatiae mil X

13 mutatio Turres Aurilianaa mil XV

14 mutatio Turres luliana mil VIIII

15 Ciuitas Beroes mil XI

> 16 mutatio Butontones mil XI

610 1 Ciuitas Rubos mil XI

2 mutatio Ad Quintodecimo mil XV

3 Ciuitas Canusio mil XV

4 mutatio Undecimum mil XI

i 5 Ciuitas Serdonis mil XV

6 Ciuitas Aecas mil XVIII

7 mutatio Aquilonis mil X

8 Finis Apuliae et Campaniae.

9 mansio Ad Equum Magnum mil VIII

0 10 mutatio uicus Pomo Nouo mil XII

11 Ciuitas Beneuento mil X

12 Ciuitas et mansio Claudiis mil XU

13 mutatio Nouas mil VIIII

14 Ciuitas Capua mil XII

5 611 1 Fit sumroa ab Aulona usque Capua

1—19 cf. It Ant. p, 118, 3--115, 7 3—9 cf. It. Ant. p. 315,
2-^6 19—24 cf. It Ant. p. 112, 2—111, 7

1 lupias lU Ant. p. 118, 3 3 brundisium It, Ant. p, 118, 2 4 spe-
luncas mpm. XX It. Ant. p, 118, 1 6 egnatiae It. Ant. p. 117, 4

7 turribus It Ant. p. 117, 3 9 uaria It Ant p. 117, 2 barinm p.
315, 2 XV ex XI corr. 2. m. P 10 butuntoneB corr. 2. m. P butruntus

It Ant p. 117, 1 12 ad quinto decimo corr, 2. m. P 15 erdonias

V

It. Ant p. 116, 2 18 apoliae carr. 2. m, P 19 aequum P equo
tutico It Ant p. 112, 2 22 caudie It. Ant p. 111, 9

30 ItineraHierosolymitana

611 2 milia CCLXXXVim, mutationes

3 XXV, mansiones XIII.

4 mutatio Ad Octauum mil VIII

5 mutatio Ponte Campano mil VIIII

6 Ciuitas Sonuessa mil Vlin s

7 Ciuitas Menturnas mil VIIII

8 Ciuitas Formis mil VIIII

9 Ciuitas Fundis mil XII

10 Ciuitas Tarracina mil XIII

11 mutatio Ad Medias mil X lo

12 mutatio Appi Foro mil VIIU

612 1 mutatio Sponsas mil VII

2 Ciuitas Aricia et Albona mil XIIII

3 mutatio Ad Nono mil VII

4 in urbe Koma mil VIIII i5

5 Fit a Capua usque ad urbem Romam milia CXXXVI,

6 mutationes Xnil, mansiones VIUI.

7 Fit ab Heraclea per Aulona in urbe Roma usque

8 milia undecies centena Xm, muta-

9 tiones XVII, mansiones XLVL »o

10 Ab urbe Mediolanium.

11 mutatio Rubras mil VIUI

6—15 cf. It Ant. p. 109, 1-107, 2
1 CCLXXXVini recte^ ai iter maritimum omiseris. Cum ah Hydrunto
usque Equo Tutico p. 115, 8 CCXXXV mpm statuantur, db Equo
Tutico Capuam mpm Llll It Ant, p, 111, 7, idem fere numerus
(CCLXXXVIII) efficitur. 2 mansiones sunt XIIII 5 sinuessa It
Ant, p. 108, 4 6 mintumiB It, Ant. p. 108, 3 7 hinc denuo incipit

c

cod. V tarragina corr. 2. m. P terracina It. Ant p. 107, 5 (tarracina P)

•d

9 mil Vni V 13 aritia et albuna V 14 ad iontt V 16 usque urbe
roma corr. 1. m. V urb6 romft (-— ' corr. 2. m.) P numeri collecti

efficiunt CXXV; CXXIIIl effiduntur ex It Ant p. 107, 2—109, t
mutationes sunt XIJI 18 eraclea V 19 mil. XI centena mil. Xlll V
hunc numerum efficiunt trium itinerum eummae supra indieatae, numeri
sinffuli collecti faciunt MXCIU s

Itin. Bnrdigalen 86 31

613 1 mutatio Ad Vicensimum mil XI

2 mutatio Aqua Viua mil XII

3 Ciuitas Ucriculo mil XII

4 Ciuitas Narniae mil XII

5 5 Ciuitas Interamna mil VUII

6 mutatio Tribus Tabernis mil III

7 mutatio Fani Fugitiui mil X

8 Ciuitas Spolitio mil VII

9 mutatio Sacraria mil VIII

0 10 Ciuitas Treuis mil IIII

11 Ciuitas Fulginis rail V

614 1 Ciuitas Foro Flamini mil III

2 Ciuitas Noceria mil XII

3 Ciuitas Ptanias mil VIII

i 4 raansio Herbelloni mil VII

5 mutatio Ad Hesis mil X

^ 6 mutatio Ad Cale mil XIIII

7 mutatio Intercisa mil VIIII

615 1 Ciuitas Foro Simproni mil VIIII

j 2 mutatio Ad Octauo mil VIIII

3 Ciuitas Fano Fortunae mil VIII

4 Ciuitas Pisauro

5 mil XXIIII

3-23 cf. It Ant. p. 125, 1—126, 4

1 ad am. V uicesimtl V 8 uericulo corr. 2, m. ex ucriculo P
Qcricolo nians V utriculi ciuitas It. Ant. p. 125, 1 4 namia ciuitas
li. Ant. p. 125, 2 5 interamnia ciuitas mil VIII {al. VIIIIj It. Ant.
p. 125, 3 6 taemis V 7 fugenui V 9 seraria V 10 tranes V
12 flameni V foro Flamini uicus It. Ant. p. 1^5, 5 15 eibello V

heluillo uicus It. Ant. p. 125, 6 16 adesse V 17 ad calce V

calle uicus It. Ant p. 125, 7 19 eemproni F It. Ant. p. U26, 1

20 ad octanum V 21 furtune V 22 ss. quae codices tradunt corrupia
esse apparet; rede Parthey Wesseiingum sectUus: Exspectaueris Ciuitas
Pisauro . . . mil VIII | Ciuitas Arimino . . . mil XXIIII. Fit a Roma
Qsqne Ariminum milia CCXXIIII, mutationes XXIIII, mansiones XIIII.
ef. It. Ant. p. m, 3 et 4

32 ItineraHierosolymitana

Weaa.

615 6 usque Ariminum

7 mutatio Conpetu mil XII

8 Ciuitas Cesena mil VI

G16 1 Ciuitas Foro Populi mil VI

2 Ciuitas Foro Liui mil VI s

3 Ciuitas Fauentia mil V

4 Ciuitas Foro Comeli mil X

5 Ciuitas Claterno mil XTTT

6 Ciuitas Bononia mil X

7 mutatio Ad Medias mil XV lo

8 mutatio Victuriolas mil X

9 Ciuitas Mutena mil III

10 mutatio Ponte Secies mil V

11 Ciuitas Regio mil VHI

12 mutatio Canneto mil X i6

13 Ciuitas Parme mil Vm

14 mutatio Ad Tarum mil VII '

15 mansio Fidentiae mil VIII

16 mutatio Ad Fonteclos mil VIII

17 Ciuitas Placentia mil XIII ao

617 1 mutatio Ad Bota mil XI

2 mutatio Tribus Tabemis mil V

3 Ciuitas Laude mil VIIII

4 mutatio Ad Nonum mil VII

5 Ciuitas Mediolanum mil VII 23

3—25 cf, It, Ant. p. 1:26, 10—127, 9

1 usqui ad rimina V 4 foropuli V 5 hic tieraiM a librario omis-
8US 2. manu in spatio guod est inter lineam 4 et 6 additm eat V
maii foro liti V 6 numero VII 1, m. eraso 2. m. X ecriptum est in
codice V inter Caeaenam et Fauentiam XXIIIl milia paamum interesse
feruntur It. Ant, p, 126, 11 11 uictoriolas V 12 motena V mutina
It. Ant. p. 127, 3 16 parma ciuitae It, Ant. p. 127, 5 18 sidoncie V
fidentiola uicus It Ant. p. 127, 6 19 fonteclus V 21 post mut. ///
rasura trium litterarum V 23 VIII V a Placentia usque Laude

XXIIII m. p. feruntur It. Ant. p. 127, 8 25 mediolanium V

Itin. Burdigalense 33

Weas.

617 6 Fit omnis summa ab urbe Roma Mediolanium

7 usque milia CCCCXVI,

8 mutationes XLII, mansiones XXIIII.

1 cf. It, Ant p. 123, 8 et 9

1 omnes V mediolano V 2 mille corr, 2. m. in raiJ P mii

CCCCXCI, mnt XLini, mans, XXXIIII V Ab urbe usque Mediolanum
mpm CCCCXXXIll coUocantur It. Ant. p. 123, 9; eandem sumtnam
^utneri coUecii p, 1:24, 8—127, 9 efficiunt. Numeri Itinerarii Hiero-
solymitani coUecH faciunt miUa CCCCXVII, mutationes mnt XLVIII,
mansionea XXVIII EXPLICIT ITINERARIVM P

ZXXVIIII Ilin. Hl«rotol.

S. SILVIAE, QVAE FERTVR,

PEREGRINATIO AD LOCA SANCTA

A = cod. ArretinuB b. XI.

(MVLTA DESVNT)

ostendebantur iuita scripturas. Interea ambulantes perue- [31]
ninaus ad quendam locum, ubi se tamen montes illi, inter

5 quos ibamus, aperiebant et faciebant uallem infinitam ingens,
planissimam et ualde pulchram, et trans uallem apparebat
mons sanctus Dei Syna. Hic autem locus, ubi se montes
aperiebant, iunctus est cum eo loco, quo sunt memoriae
concupiscentiae. In eo ergo loco cum uenitur, ut tamen 2

10 commonuerunt deductores sancti illi, qui nobiscum erant,
dicentes: consuetudo est, ut fiat hic oratio ab his qui
ueniunt, quando de eo loco primitus uidetur mons Dei: sicut
et nos fecimus. Habebat autem de eo loco ad montem
Dei forsitan quattuor milia totum per ualle illa, quam dixi

15 ingens.

Vallis autem ipsa ingens est ualde^ iacens subter latus 2
montis Dei, quae habet forsitan, quantum potuimus uidentes
aestimare aut ipsi dicebant, in longo milia passos forsitan
sedecim, in lato autem quattuor milia esse appellabant. Ipsam

io ergo uallem uos trauersare habebamus, ut possimus montem
ingredi. Haec est autem uallis ingens et planissima, in qua 2
filii Israhel commorati sunt his diebus, quod sanctus Moyses
ascendit in montem Domini, et fuit ibi quadraginta diebus
et quadraginta noctibus. Haec est autem uallis, in qua factus

25 est uitulus, qui locus usque in hodie ostenditur; nam lapis
grandis ibi fixus stat in ipso loco. Haec ergo uallis ipsa est,

8 cf. Num. 11, 34 22 cf. Exod. 24. 18 24 cf. Exod. 32
1 numeris undnis inclusis in margine indicantur paginae codicis
4 sex A se Gamurnni {2) et Sittl 6 planiesima A 7 mons dei

sanctus Syna Gholodniak 8 qni A 18 estiniare A 23 fortasse dei

A = cod. Arretinus s. XI.

(MVLTA DESVNT)

ostendebantur iuita scripturas. Interea ambulantes perue- [31]
nimus ad quendam locum, ubi se tamen montes illi, inter

b quos ibamus, aperiebant et faciebant uallem infinitam ingens,
planissimam et ualde pulchram, et trans uallem apparebat
moDS sanctus Dei Syna. Hic autem locus, ubi se montes
aperiebant, iunctus est cum eo loco, quo sunt memoriae
concupiscentiae. In eo ergo loco cum uenitnr, ut tamen 2

lo commonuerunt deductores sancti illi, qui nobiscum erant,
dicentes: consuetudo est, ut fiat hic oratio ab his qui
ueniunt, quando de eo loco primitus uidetur mons Dei: sicut
et nos fecimus. Habebat autem de eo loco ad montem
Dei forsitan quattuor milia totum per ualle illa, quam dixi

15 ingens.

Vallis autem ipsa ingens est ualde, iacens subter latus 2
montis Dei, quae habet forsitan, quantum potuimus uidentes
aestimare aut ipsi dicebant, in longo milia passos forsitan
sedecim, in lato autem quattuor milia esse appellabant. Ipsam

20 ergo uallem nos ti-auersare habebamus, ut possimus montem
ingredi. Haec est autem uallis ingens et planissima, in qua 2
filii Israhel commorati sunt his diebus, quod sanctus Moyses
ascendit in montem Domini, et fuit ibi quadraginta diebus
et quadraginta noctibus. Haec est autem uallis, in qua factus

25 est uitulus, qui locus usque in hodie ostenditur; nam lapis
grandis ibi fixus stat in ipso loco. Haec ergo uallis ipsa est,

8 cf. Num. 11, 34 22 cf. Exod. 24, 18 24 cf. Exod. 32
1 numeris uncinis inclusis in margine indicantur paginae codicis
4 sex A se Gamurrini (2) et Sittl 6 planiBsima A 7 mons dei

sanctus Sjna Cholodniak 8 qui A 18 estimare A 28 fortasse dei

38 ItineraHierosolymitana

m cuius capite ille locus est, ubi sanctus Moyses cum pasceret
pecora soceri sui, iterum locutus est ei Deus de rubo in

3 igne. Et quoniam nobis ita erat iter, ut prius montem Dei
ascenderemus, qui hinc paret, <quia> unde ueniebamus, melior
ascensus erat, et illinc denuo ad illud caput uallis descen- 6
deremus, id est ubi rubus erat, quia melior descensus montis
Dei erat inde: itaque ergo hoc placuit, ut uisis omnibus
quac desiderabamus, descendentes a monte Dei, ubi est i-ubus,
ueniremus, et inde totum per mediam uallem ipsam, qua iacet

in longo, rediremus ad iter cum hominibus Dei, qui nobis lo
singula loca, quae scripta sunt, per ipsam uallem ostendebant,

4 sicut et factum est. Nobis ergo euntibus ab eo loco, ubi
uenientes a Faran feceramus orationem, iter sic fuit, ut per
medium transuersaremus caput ipsius uallis, et sic plecaremus

5 nos ad montem Dei. Mons autem ipse per giro quidem unus is
esse uidetur; intus autem quod ingrederis, plures sunt, sed
totum mons Dei appellatur; specialis autem ille, in cuius
summitate est hic locus, ubi descendit maiestas Dei, sicut

[32] 6 scriptum est, in medio illorum | omnium est. Et cum hi

omnes, qui per girum sunt, tam excelsi sint, quam nun- so
quam me puto uidisse, tamen ipse ille medianus, in quo
descendit maiestas Dei, tanto altior est omnibus illis, ut cum
subissemus in illo, prorsus toti illi montes, quos excelsos
uideramus, ita infra nos essent, ac si coUiculi pennodici
7 essent. IUud sane satis admirabile est et sine Dei gratia puto 25
illud non esse, ut cum omnibus altior sit ille medianus, qui
specialis Syna dicitur, id est in quo descendit maiestas Domini.
taraen uideri non possit, nisi ad propriam radicem illius
ueneriS; ante tamen quam eum subeas; nam posteaquam
completo desiderio descenderis inde, et de contra illum uides, 30
quod, antequam subeas, facere non potes. Hoc autem, ante-

1 cf. Eiod. 3, 1 22 cf. Exod. 19, 18. 20

4 quia hinc parte Cfiolodniak qnia ipse addidi quoniam ante melior
transposuit Bemard 5 et om. Bernard illuc A illinc ipse scripsi 9 to-
tum] tuto Sittl 20 sunt A ipse scripsi sint 81 potest A potes Gamunini

S. Siluiaeperegrinatio 39

quam perueniremus ad montem Dei, iam referentibus fratri-
bus cognoueram, et postquam ibi perueni, ita esse manifeste
cognoui.
Nos ergo sabbato sera ingressi sumus mont^m, et perue- 3
snientes ad monasteria quaedam susceperunt nos ibi satis
humane monachi, qui ibi commorabantur, praebentes nobis
omnem humanitatem; nam et ecclesia ibi est cum presbytero.
Ibi ergo mansimus in ea nocte et inde maturius die dominica
cum ipso presbjtero et monachis, qui ibi commorabantur,

10 coepimus ascendere montes singulos. Qui montes cum infinito
labore asceuduntur, quoniam non eos subis lente et lente per
girum, ut dicimus in cocleas, sed totum ad directum subis
ac si per parietem et ad directum descendi necesse est singulos
ipsos montes, donec peruenias ad radicem propriam illius

15 mediani, qui est specialis Syna. Hac sic ergo iubente Christo 2
Deo nostro adiuta orationibus sanctorum, qui comitabantur,
et sic cum grandi labore, quia pedibus me ascendere necesse
erat, (quia prorsus nec in sella ascendi poterat, tamen ipse
labor non sentiebatur, ex ea parte autem non sentiebatur labor,

io quia desiderium, quod habebam, iubente Deo, uidebam com-
pleri): hora ergo quarta peruenimus in summitatem illam
montis Dei sancti Syna, ubi data est lex, in eo id est loco,
ubi descendit maiestas Domini in ea die, qua mons fumigabat.
In eo ergo loco est nunc ecclesia non grandis, quoniam et 3

85 ipse locus, id est summitas montis, non satis grandis est;
quae tamen ecclesia habet de se gratiam grandem. Cum ergo, 4
iubente Deo, persubissemus in ipsa summitate, et peruenis-
aemus ad hostium ipsius ecclesiae, ecce et occurrit presbyter
ueniens | de monasterio suo, qui ipsi ecclesiae deputabatur, [33]

30 senex integer et monachus a prima uita, et ut hic dicunt

23 cf. Exod. 10, 18

5 quedam A 7 presbitero J.; eadem orthographia semper 10 cepimus A
et sicpaasim; huius uerbi orthographia est modo cepi, m^do cepi 15 quij

que A 22 loco A 26 ^cclesia, «c etiam 40, 9 28 ecclesie A

40 ItineraHierosolymitaua

aacitis, et quid plura? qualis dignus est esse in eo loco.
Occurrerunt etiam et alii presbyteri, nec non etiam et omnes
monachi, qui ibi commorabantur iuxta montem illum, id est
qui tamen aut inbecillitate aut aetate non fuerunt impediti.

5 Verum autem in ipsa summitate montis illius mediani nullus 5
commanet; nichil enim est ibi aliud nisi sola ecclesia et

6 spelunca, ubi fuit sanctus Moyses. Lecto ergo ipso loco omni
de libro Moysi et facta oblatione ordine suo hac sic communi-
cantibus nobis, iam ut exiremus de ecclesia, dederunt nobis
presbyteri loci ipsius eulogias, id est de pomis, quae in ipso 10
monte nascuntur. Nam cum ipse mons sanctus Syna totus
petrinus sit, ita ut nec fruticem habeat, tamen deorsum prope
radicem montium ipsorum, id est seu circa illius, qui medianus
est, seu circa illorum, qui per giro sunt, modica terrola est;
statim sancti monachi pro diligentia sua arbusculas ponunt 15
et pomariola instituunt uel orationes et iuxta sibi monasteria,
quasi ex ipsius montis ten'a aliquos fioictus capiant, quos

7 tamen manibus suis elaborasse uideantur. Hac sic ergo,
posteaquam communicaueramus et dederant nobis eulogias
sancti illi et egressi sumus foras hostium ecclesiae, tunc coepi 20
eos rogare, ut ostenderent nobis singula loca. Tunc statim
illi sancti dignati sunt singula ostendere. Nam ostenderunt
nobis speluncam illam, ubi fuit sanctus Moyses, cum iterato
ascendisset in montem Dei, ut acciperet denuo tabulas, postea-
quam priores illas fregerat peccante populo, et cetera loca, ss
quaecumque desiderabamus, uel quae ipsi melius nonerant,

8 dignati sunt ostendere nobis. Illud autem uos uolo scire,
dominae uenerabiles sorores, quia de eo loco, ubi stabamus,
id est in giro parietes ecclesiae, id est de sumraitate montis

7 cf.' Exod. 33, 22 23 cf. Exod. 34 25 cf. Exod. 32. 19

4 inbeccillitate A etate A 7 omnia A omni scripai cum Cho-
lodniak 9 erirem; A 14 nerrola A terrola Cholodniak 16 ora-
tiones] nihil viutandum est; cf. i^idicem s. u. uel et oratio 17 suspicor
emendandum esse: qua sibi 28 quia] qui A quod Gamurrini (8) quia
scripsi cum Cholodniak

S. Silniaeperegrinatio 41

ipsius mediani, ita infra dos uidebantur esse illi montes, quos
primitus uix ascenderamus, iuxta istum medianum^ in quo
stabamus, ac si essent illi coUiculi, cum tamen ita infiniti essent,
nt non me putarem aliquando altiorea uidisse, nisi quod hic

5 medianus eos nimium praecedebat. Egjptum autem et Pale-
stinam et mare rubrum et mare illud Parthenicum, quod mittit
Alexandriam, nec non et fines Saracenomm infinitos ita snbter
nos inde uidebamus, ut credi uix possit; quae tamen singula
nobis illi sancti demonstrabant.

10 Completo ergo omni desiderio, quo festinaueramus | ascen- 4 [34]
dere, coepimus iam et descendere ab ipsa summitate montis
Dei, in qua ascenderamus, in alio raonte, qui ei periunctus est,
qui locus appellatur in Choreb; ibi enim est ecclesia. Nam 2
hic est locus Choreb, ubi fuit sanctus Helias propheta, qua

15 fugit a facie Achab regis, ubi ei locutus est Deus dicens:
quid tu hic Helias? sicut scriptum est in libris regnorum.
Nam et spelunca, ubi latuit sanctus Helias, in hodie ibi
ostenditur ante hostium ecclesiae, quae ibi est; ostenditur
etiam ibi altarium lapideum, quem posuit ipse sanctus Helias

•20 ad olFerendum Deo, sicut et illi sancti singula nobis ostendere
dignabantur. Fecimus ergo et ibi oblationem et orationem 3
impensissimam, et lectus est ipse locus de libro regnorum:
id enim nobis uel maxime f ea desideraueram semper, ut ubi-
cumque uenissemus, semper ipse locus de libro legeretur.

» Pacta ergo et ibi oblatione accessimus denuo ad alium locum 4
non longe inde ostendentibus presbyteris uel monachis, id est
ad eum locum, ubi steterat sanctus Aaron cum septuaginta
senioribus, cum sanctus Moyses acciperet a Domino legem ad
filios Israhel. In eo ergo loco, licet et tectum non sit, tamen

16 III Reg. 19, 9 27 cf. Exod. 24, 9—14

5 egyptum sic semper A palestinam sie semper A 6 illut A

qao mittit Cholodniak 18 que A 23 locum aperte corruptum

emendare conatus est Gamurrini: uel maxime desiderii fuerat. Ipse ten-
taui: uel maxime consuetudinis erat semper, ut ubicumque ad ea loca,
quae desideraueram, uenissemus, semper e. q. s.

42 ItineraHierosolymitana

petra ingens est per girum habens planitiem supra se, in qua
stetisse dicuntur ipsi sancti; nam et in medio ibi quasi alta-
rium de lapidibus factum habet. Lectus est ergo et ibi ipse
locus de libro Moysi et dictus unus psalmus aptus loco; ac
sic facta oratione descendimus inde. 5

5 Ecce et coepit iam esse hora forsitan octaua, et adhuc
nobis superabant milia tria, ut perexiremus montes ipsos,
quos ingressi fueramus pridie sera; sed non ipsa paiie exire
habebamus, qua intraueramus, sicut superius dixi, quia necesse
nos erat et loca omnia sancta ambulare et monasteria, quae- 10
cumque erant ibi, uidere et sic ad uallis iUius, quam superius
dixi, caput exire, id est huius uallis, quae subiacet monti Dei.

6 Propterea autem ad caput ipsius uallis exire nos necesse erat,
quoniam ibi erant monasteria plurima sanctorum hominum et
ecclesia in eo loco, ubi est rubus; qui rubus usque in hodie 15

7 uiuet et mittet uirgultas. Ac sic ergo perdescenso monte Dei
peruenimus ad rubum hora forsitan decima. Hic est autem
rubus, quem superius dixi, de quo loeutus est Dominus Moysi
in igne, qui est in eo loco, ubi monasteria sunt plurima et
ecclesia in capite uallis ipsius. Ante ipsara autem ecclesiam 20

[35] hortus est gratissimus, ha | bens aquam optimam abundantem,

8 in quo horto ipse rubus est. Locus etiam ostenditur ibi iuxta,
ubi stetit sanctus Moyses, quando ei dixit Deus: solue cor-
rigiam calciamenti tui et cetera. Et in eo ergo loco
cum peruenissemus, hora decima erat iam et ideo, quia iam »5
sera erat, oblationem facere non potuimus. Sed facta est oratio

in ecclesia nec non etiam et in horto ad rubum; lectus est
etiam locus ipse de libro Moysi iuxta cousuetudinem; et sic,
quia sera erat, gustauimus nobis loco in horto ante mbum cum

23 Exod. 3, 6

4 hac sed h lineola perducta deleto A 6 c^pit sic saepe A 9 quia A
qua Gamurrini 10 quecumque A 11 ad] aut A ad scripsi cum

Gaviurrini {2) 12 montis A monti emendauit Gamurrini 17 est ipse
addidi probante Bernardo 29 locum A loco ipae scripsi, cf. Krit. Beitr.
p. 12, probante Bemardo gustatiimus aliquantulum coni. Gamurrini

S. Silniaeperegrinatio 43

sanctis ipsis; ac sic ergo fecimus ibi mansionem. Et alia die
maturius uigilantes rogauimus presbyteros, ut et ibi fieret
oblatio, sicut et facta est.*
£t quoniam nobis iter sic erat, ut per ualle illa media, 5

5 qua tenditur per longum, iremus, id est illa ualle, quam
supeiius diii, ubi sederant filii Israhel, dum Moyses ascen-
deret in montem Dei, et descenderet: itaque ergo singula,
quemadmodum uenimus per ipsam totam uallem, semper
nobis sancti illi loca demonstrabant. Nam in primo capite 2

10 ipsius uallis, ubi manseramus et uideramus rubum illum,
de quo locutus est Deus sancto Moysi in igne, uideramus
etiam et illum locum, in quo steterat ante rubum sanctus
Moyses, quando ei dixit Deus: solue corrigiam calcia-
menti tui, locus enim, in quo stas, terra sancta

16 est Ac sic ergo cetera loca, quemadmodum profecti sumus 3
de rubo, semper nobis coeperunt ostendere. Nam et monstra-
uerunt locum, ubi fuerunt castra filiorum Israhel his diebus,
quibus Moyses fuit in montem. Monstrauerunt etiam locum,
ubi factus est uitulus ille; nam in eo loco fixus est usque in

to hodie lapis grandis. Nos etiam, quemadmodum ibamus, de 4
contra uidebamus summitatem montis, quae iuspiciebat super
ipsa ualle tota, de quo loco sanctus Moyses uidit filios Israhel
habentes choros his diebus, qua fecerant uitulum. Ost^derunt
etiam petram ingentem in ipso loco, ubi descendebat sanctus

« Moyses cum lesu filio Naue, ad quam petram iratus fregit
tabulas, quas afferebat. Ostenderunt etiam, quemadmodum 5
per ipsam uallem unusquisque eorum abitationes habuerant,
de quibus abitationibus usque in hodie adhuc fundaraenta
parent, quemadnaodum fuerunt lapide girata; ostenderunt etiam

80 locum, ubi filios Israhel iussit currere sanctus Moysos de

13 Exod. 3, 5 25 cf. Exod. 32, 19 30 cf. Exod. 32, 27

r

7 ego A 8 que ad modura A 21 que A 25 quem A Ti ante
abitationes littera h erasa est 28 ad huc A 30 filios corr. ex

iiliis A

44 ItineraHierosolymitana

Gporta inporta, regressus a monte. Item ostenderunt nobis

locum, ubi incensus est uitulus ipse iubente sancto Moyse,

[36] quem | fecerat eis Aaron. Item ostenderunt torrentem illum,

de quo potauit sanctus Moyses filios Israhel, sicut scriptum

7est in Exodo. Ostenderunt etiam nobis locum, ubi de spiritu 5
Moysi acceperunt septuaginta uiri. Item ostenderunt locum,
ubi filii Israhel habuerunt concupiscentiam escarum. Nam
ostenderunt nobis etiam et illum locum, qui appellatus est
incendium, quia incensa est quaedam pars castrorum, tunc

8qua orante sancto Moyse cessauit ignis. Ostenderunt etiam 10
et illum locum, ubi eis pluit manna et coturnices. Ac sic
ergo singula, quaecumque scripta sunt in libris sanctis Moysi
facta fuisse in eo loco, id est ea in ualle, quam dixi subiacere
monti Dei, id est sancto Syna, ostensa sunt nobis; quae
quidem omnia singulatim scribere satis fuit, quia nec retineri 15
poterant tanta, sed cum leget aifectio uestra libros sanctos

OMoysi, omnia diligentius peruidet, quae ibi facta sunt. Haec
est ergo uallis, ubi celebrata est pascha completo anno pro-
fectionis filiorum Israhel de terra Egypti, quoniam in ipsa
ualle filii Israhel commorati sunt aliquandiu, id est donec w
sanctus Moyses ascenderet in montem Dei, et descenderet
primum et iterato; et denuo tandiu ibi inmorati sunt, donec
fieret tabemaculum, et singula, quae ostensa sunt in montem
Dei. Nam ostensus est nobis et ille locus, in quo confixum
a Moyse est primitus tabernaculum, et perfecta sunt singula, 25
lOquae iusserat Deus in montem Moysi, ut fierent. Vidimus
etiam in extrema iam ualle ipsa memorias concupiscentiae,

2 cf. Exod. 32, 20 3 cf. Exod. 17, 5 5 cf. Num. 11, 25

7 cf. Num. 11, 4 9 cf Num. 11, 3 11 cf. Exod. 16, 13 et 14

1 ad montem A a monte ipse scripsi ostenderunt torrentem, sed

per uocabulum torrentem lineola ducta est A 4 portauit A potanit

i

Gamurrini filos A 9 quedam^ 12 quecumque^ 15 satis longum
Cholodniak retinere A retineri scripsi cum Sittl et Cholodniak 16 sancti
Cholodniak cf. 44, 12 et 46, 17 24 confix; mos esset A confixom Mosis
esset Woelfflin, Archiv f. lat. Lex. IV p. 274 confixum Mojsi e&t
Pomialoicsky confixit Moyses set Cholodniak confixum a Moyse est scripsi

S. Siluiaeperegrinatio 45

in eo tamen loco, in quo denuo reuersi sumus ad iter nostrum,
hoc est ubi exeuntes de ualle illa grande reingressi sumus
uia, qua ueneramus, inter montes illos, quos superius dixeram.
Nam etiam ipsa die accessimus et ad ceteros monachos ualde

5 sanctos, qui tamen pro aetate aut inbecillitate occun*ere in
monte Dei ad oblationem faciendam non poterant; qui tamen
nos dignati sunt in monasteriis suis aduenientes ualde humane
suscipere. Ac sic ergo uisa loca sancta omnia, quae desidera-11
uimus, nec non etiam et omnia loca, quae filii Israhel tetigerant

10 eundo uel redeundo ad montem Dei, uisis etiam et sanctis
uiris, qui ibi commorabantur, in nomine Dei regressi sumus
in Faran. Et licet semper Deo in omnibus gratias agere 12
debeam, non dicam in his tantis et talibus quae circa me
conferre dignatus est indignam et non merentem, ut peram-

15 bularem omnia loca, quae mei meriti non erant, tamen etiam
et illis omnibus sanctis nec sufficio gi-atias agere, qui meam
paruitatem dignabantur in suis monasteriis libenti animo
8U8cipere uel certe per omnia loca | deducere, quae ego semper [37]
iuxta scripturas sanctas requirebam. Plurimi autem ex ipsis

to sanctis, qui in montem Dei uel circa ipsum montem commora-
bantur, dignati sunt nos usque in Faran deducere, qui tamen
fortiori corpore erant.*

Ac sic ergo cum peruenissemus Faran, quod sunt a monte 6
Dei miiia triginta et quinque, necesse nos fuit ibi ad resumen-

25 diun biduo immorari. Ac tertia die inde maturantes uenimus
denuo ad mansionem, id est in desertum Faran, ubi et euntes
manseramus, sicut et superius dixi. Inde denuo alia die facientes
aquam et euntes adhuc aliquantulum inter montes peruenimus
ad mansionem, quae erat iam super mare, id est in eo loco,

^ ubi iam de inter montes exitur et incipitur denuo totum iam
iuxta mare ambulari, sic tamen iuxta mare, ut subito fiuctus
animalibus pedes caedat, subito etiam et in centum et in

5 p etate il per etate Pomialowsky 15 erant] an erat? 23 fa-
ram A qao Cholodniak 27 facientes arcam Purser in editione
Bemardiana iter facientes ad aquam Cholodniak 32 cedat A

46 ItineraHierosolymitana

ducentos passus, aliquotiens etiam et plus. quam quingentos
passus de mari per heremum ambuletur; uia enim illic penitus

2 non est, sed totum heremi sunt arenosae. Faranitae autem,
qui ibi consueuerunt ambulare cum camelis suis, signa sibi
locis et locis ponent, ad quae signa se tendent, et sic am- s
bulant per diem. Nocte autem signa cameli attendunt. Et quid
plura? diligentius et securius iam in eo loco ex consuetudine
Faranitae ambulant nocte, quam aliqui hominum ambulare

3 potest in his locis, ubi uia aperta est. In eo ergo loco de
inter montes exiuimus redeuntes, in quo loco et euntes inter lo
montes intraueramus, ac sic ergo denuo plicauimus nos ad mare.
Filii etiam Israhel reuertentes a monte Dei Syna usque ad
eum locum reuersi sunt per iter quod ierant, id est usque ad
eum locum, ubi de inter montes exiuimus, et iunximus nos
denuo ad mare rubrum, et inde nos iam iter nostrum, quo is
ueneramus, reuersi sumus, filii autem Israhel de eodem loco,
sicut scriptum est in libris sancti Moysi, ambulauerunt iter

4 suum. Nos autem eodem itinere et eisdem mansionibus, quibus
ieramus, reuersi sumus in Glesma. In Clesma autem cum
uenissemus <denuo,> necesse nos fuit et ibi denuo resumere^ 20
quoniam iter heremi arenosum ualde feceramus.

7 Sane licet terram Gesse iam nossem, id est qua primitus
ad Egyptum fueram, tamen ut peruiderem omnia loca, quae
filii Israhel exeuntes de Kamesse tetigerant euntes, donec
peruenirent usque ad mare rubrum, qui locus nunc de castro, 25
[38] quod ibi est, appellatur Clesma: desiderii ergo fuit, ut | de
Clesma ad terram Gesse exiremus, id est ad ciuitatem, quae
appellatur Arabia, quae ciuitas in terra Gesse est; nam
inde ipsum temtorium sic appellatur, id est terra Arabiae,

17 cf. Num. 10, 12 et 33, 36 29 cf. Gen. 46, 34 (Sept.)

1 dacentis A 3 faranite A 12 ad montem A a monte seripsi
13 iierba: reuersi sunt— usque ad eum locum a Ubrario omissa in infima
pagina tninoribtis litterulis scripta exstant 20 necesae nos fuit denuo
et ibi denuo resumere A; prius denuo post uenissemus transposui
22 terra A nosse A 26 qui ibi est A

S. Siluiae peregrinatio 47

terra lesse, quae tamen terra Egypti pars est, sed melior
satis quam omnis Egyptus est. Sunt ergo a Clesma, id est a 2
mare rubro, usque ad Arabiam ciuitatem mansiones quattuor
per heremo, sic tamen per heremum, ut cata mansiones

5 monasteria sint cum militibus et praepositis, qui nos dedu-
cebant semper de castro ad castrum. In eo ergo itinere sancti
qui nobiscum erant, hoc est clerici uel monachi, ostendebant
nobis singula loca, quae semper ego iuxta scripturas require-
bam; nam alia in sinistro, alia in dextro de itinere nobis erant,

lu alia etiam longius de uia, alia in proximo. Nam michi credat 3
nolo aflfectio uestra, quantum tamen peruidere potui, filios
Israhel sic ambulasse; ut quantum irent dextra, tantum reucr-
terentur sinistra, quantum denuo inante ibant, tantum denuo
retro reuei-tebantur, et sic fecerunt ipsum iter, donec peruenirent

i& ad mare rubrum. Nam et Epauleum ostensum est nobis, de 4
contra tamen, et Magdalum fuimus. Nam castrum est ibi
nunc habens praepositum cum milite, qui ibi nunc praesidet
pro disciplina romana. Nam et nos iuxta consuetudinem de-
duxerunt inde usque ad aliud castrum, et locus Belsefon

s» ostensus est nobis, immo in eo loco fuimus. Nam ipse est
campus supra mare rubrum, iuxta latus montis, quem superius
dixi, ubi filii Israhel, cum uidissent Egyptios post se uenientes,
exclamauerunt. Oton etiam ostensum est nobis, quod est iuxta 5
deserta loca, sicut scriptum est, nec non etiam et Socchoth.

» Socchoth autem est cliuus modicus in media ualle, iuxta quem
colliculum fixerunt casti*a filii Israhel; nam hic est locus, ubi
accepta est lex paschae. Pithona etiam ciuitas, quam aedi- 6
ficauerunt filii Israhel, ostensa est nobis in ipso itinere, in

15 cf. Exod. U, 2(Sept.) 22 cf. Exod. 14, 10 23 cf. Exod. 13, 20
25 cf. Exod. 12, 07 26 cf. Exod. 12, 43 27 cf. Exod. 1, 11

5 monasteria coir. ex manasteria A 15 ostens; A 16 fuimus] fines
Cholodniak 18 romanarum A, aed syllaba rum lineola perdttcta deleta
19 locus Belsefon] ioe belsefon ex ioe belsepon corr, A inde Belsephon
Mommsen, Berl. Sitzungsherichte 1887, p. 361 castrum i. e. Belsephon
coni. Purser in ed. Bemard. 20 ostensum A 27 edificauerunt A

48 ItineraHierosolymitana

eo tamen loco ubi iam fines Egypti intrauimus. relinquentes
iam terras Saracenorum; nam et ipsud nunc Fhitona castrum

7 est. Heroum autem ciuitas, quae fuit illo tempore, id est ubi
occurrit loseph patri suo lacob uenienti, sicut scriptum est
in libro Genesis, nunc est come, sed grandis, quod nos 6
dicimus uicus. Nam ipse uicus ecclesiam habet et martyria
et monasteria pluiima sanctorum monachorum, ad quae singula
uidenda necesse nos fuit ibi descendere iuxta consuetudinem,

8 quam tenebamus. Nam ipse uicus nuuc appellatur Hero, quae
[39] taraen Hero | a terra lesse miliario iam sexto decimo est, lo

nam in finibus Egypti est; locus autem ipse satis gratus

9 est, nam et pars quaedam fluminis Nili ibi currit. Ac sic ergo
exeuntes de Hero peruenimus ad ciuitatem, quae appellatur
Arabia, quae est ciuitas in terra lesse. Unde scriptum est
dixisse Pharaonem ad loseph: In meliori terra Egypti is
colloca patrem tuum et fratres in terra lessen, in
terra Arabiae.

8 De Arabia autem ciuitate quattuor milia passus sunt Ba-
messen. Nos autem, ut ueniremus ad mansionem Arabiae,
per media Bamesse transiuimus, quae Bamessen ciuitas nunc ao
campus est, ita ut nec unam habitationem habeat. Paret sane,
quoniam et ingens fuit per girum et multas fabricas habuit:
ruinae enim ipsius, quemadmodum collapsae sunt, in hodie

2 infinitae parent. Nunc autem ibi nichil aliud est, nisi lantum
imus lapis ingens thebeus, in quo sunt duae statuae excisae, 25
ingentes, quas dicunt esse sanctorum hominum, id est Moysi

et Aaron; nam dicent, eo quod filii Israhel in honore ipsorum

3 eas posuerint. Et est ibi praeterea arbor sicomori, quae dicitur
a patriarchis posita esse; nam iam uetustissima est et ideo
permodica est, licet tamen adhuc fructus afferat. Nam cui- so

5 cf. Gen. 46, 29 14 Gen. 47, 6

r

3 heroum A 5 comes A come Gamurrini 11 gran dis /a^ao

Pomialotosky 12 quedam A 13 que A 25 exclusae A excusae
Sittl excelsae Cholodniak excisae scripsi, quod idem Pomialotcskio ueri
simle uidetur

S. Silaiaeperegrinatio 49

camque incommoditas fuerit, uadent ibi et toUent surculos et
prode jt^Ais est. Hoc autem referente sancto episc^po de Arabia 4
cognoyimus; nam ipse nobis dixit nomen ipsius arboris, quem-
adm(|ijliim appellant eam graece, id est dendros alethiae, quod
5 no^ dicimus arbor ueritatis. Qui tamen sanctus episcopus
3obis Bamessen occurrere dignatus est; nam est iam senior

' uir, uere satis religiosus ex monacho et affabilis, suscipiens
peregrinos ualde bene; nam et in scripturis Dei ualde eruditus
est. Ipse ergo cum se dignatus fuisset uexare et ibi nobis 5

10 occurrere, singula ibi ostendit seu retulit de illas statuas,
quas dixi, ut etiam et de illa arbore sicomori. Nam et hoc
nobis ipse sanctus episcopus retulit, eo quod Farao, quando
uidit, quod filii Israhel dimiserant eum, tunc ille, priusquam
post illos occuparet, isset cum omni exercitu suo intra Bamesse

15 et incendisset eam omnem, quia infinita erat ualde, et inde
post filios Israhel fuisset profectus.

Nobis autem fortuitu hoc gratissimum euenit, ut ea die, 9
qua uenimus ad mansionem Arabia, pridie a beatissimo die
epiphania esset; nam eadem die uigiliae agendae erant in

20 ecclesia. Ac sic ergo aliquo biduo ibi tenuit nos sanctus
episcopus, sanctus et uere homo Dei, notus mihi iam satis |
de eo tempore, a quo ad Thebaidam fueram. Ipse autem 2 [40]
sanctus episcopus ex monacho est, nam a pisinno in monasterio
nutritus est, et ideo aut tam eruditus in scripturis est, aut

25 tam emendatus in omni uita sua, ut et superius dixi. Nos 3
aatem inde iam remisimus milites, qui nobis pro disciplina
romana auxilia praebuerant, quamdiu per loca suspecta ambu-
laueramus, iam autem, quoniam ager publicus erat perEgyptum,

1 in quo moditas A incommoditas emendaui Krit. Beitr, p. 22 Ean-
dem enimdationem proponit Cholodniak et nuper I. v. d. Vliet, Archiv
f. lat. Lex. X p. 16 4* grece A Sgvfipo^ akr^^ia^ in margine codicis
exgtat 6 ramessen corr. ex quamessen A 10 illa statna A iUas

statnas ipse scripsi 19 agende A 27 quandiu A 28 quo ei iam A
quouiam scripsi cum Oamurrini (i) iter autem quo ei iam Gamurrini
(2) et Bemard

XJCXVIIII Itln. Hieroaol. 4

50 ItineraHierosolymitana

quod transiebat per Arabiain ciuitatem. id est quod^^^^^^^^Bittitde
Thebaida in Pelusio, et ideo iam non fuil necessc^ ^^^*^"^ ii<nre

4milites. Profiscentes ergo inde totum per terram Gess?^* ^"^ittr
fecimus semper inter uineas, quae dant uinum, et xp^ ^^^m^
quae dant balsamum, et inter pomaria et agios cultiss/i,^^^ •»m)5 5
et hortos pulcherrimos iter habuimus totum super ripam fluminl? j
Nili inter fundos frequentissimos, quae fuerant quondam uillae
filiorum Israhel. Et quid plura? pulchriorem territorium puto

5me nusquam uidisse, quam est terra lessen. Ac sic ergo ab
Arabia ciuitate iter facientes per biduo totum per terram 10
Gessen peruenimus Tatnis in ea ciuitate, ubi natus est sanctus
Moyses. Haec est autem ciuitas Tathnis, quae fuit quondam

Gmetropolis Pharaonis. Et licet ea loca, ut superius dixi, iam
nossem, id est quando Alexandriam uel ad Thebaidem fueram,
tamen quia ad plenum discere uolebam loca, quae ambulauerunt 15
filii Israhel proficiscentes ex Bamesse usque ad montem Dei
sanctum Syna, ac sic necesse fuit etiam denuo ad teiram
Gessen reuerti et inde Tathnis: proficiscentes ergo de Tathnis,

7 ambulans per iter iam notum perueni Pelusio. Et inde profi-
ciscens denuo, faciens iter per singulas maosiones Egypti, per 20
quas iter habueramus, perueni ad fines Palestinae. Et inde
in nomine Christi Dei nostri faciens denuo mansiones ali-
quot per Palestina regressa sum in Helia, id est in leruso-
limam.
10 Item transacto aliquanto tempore et iubente Deo fuit 25
denuo uoluntas accedendi usque ad Arabiam, id est ad montem
Nabau, in eo loco, in quo iussit Deus ascendere Moysen
dicens ad eum: Ascende in montem Arabot, montem
Nabau, qui est in terra Moab contra faciem leri-
cho, et uide terram Chanaan, quam ego do filiis 30

12 cf. Num. 13, 23 28 Deut. 82, 49

1 transiebatur A quo mittit Ckolodnidk 6 primoe A primo

Bemard plurimos Cholodniak pulcherrimos scnpsi 11 Taphnis coni.
Bemard 14 nosse A ad Alexandriam cont. Cholodniak 22 ali-
quod A

S. Siluiae peregrinatio 51

'^^- Israhel in possessionem, et morere in monte ipso,
l^ in quem ascenderis. Itaque ergo Deus noster lesus, qui 2
'P^ sperantes in se non deseret, etiami et in hoc uoluntati meae
^ effectum praestare dignatus est. Proficiscens ergo leruso | lima 3 [41]
5 faciens iter cum sanctis, id est presbytero et diaconibus de
lerusolima et fratribus aliquantis, id est monachis, peruenimus
ergo usque ad eum locum lordanis, ubi filii Israhel transierant,
quando eos sanctus lesus filius Naue lordanem traiecerat,
sicut scriptum est in libro lesu Naue. Nam et locus ille
10 ostensus est nobis quasi modice altior, ubi filii Suben et
6ad et dimidia tribus Manasse fecerant aram, in ea parte
ripae, qua est lericho. Transeuntes ergo fluuium penienimus 4
ad ciuitatem, quae appellatur Libiada, quae est in eo campo,
in quo tunc filii Israhel castra fixerant. Nam et fundamenta
t5 de castris filiorum Israhel et habitationibus ipsorum, ubi
commorati sunt, in eo loco in hodie parent. Campus enim
ipse est infinitus subter montes Arabiae super lordanem. Nam
hic est locus, de quo scriptum est: Et plorauerunt
filii Israhel Moysen in Arabot Moab et lordane
«0 contra lericho quadraginta diebus. Hic etiam 5
locus est, ubi post recessum Moysi statim lesus filius
Naue repletus est spiritu scientiae: imposuerat enim Moy-
ses manus suas super eum, sicut scriptum est. Nam ipse 6
est locus, ubi scripsit Moyses librum Deuteronomii; hic
26 etiam est locus, ubi locutus est Moyses in aures totius
ecclesiae Israhel uerba cantici usque in finem huius, qui
scriptus est in libro Deuteronomii. Hic est ipse locus, ubi
benediiit sanctus Moyses homo Dei filios Israhel singulatim
per ordinem ante obitum suum. Nos ergo cum uenissemus 7
30 in eodem campo, peraccessimus ad locum ipsum et facta est
ibi oratio, lecta etiam pars quaedam Deuteronomii in eo loco
nec non etiam et canticus ipsius, sed et benedictiones, quas

18 Deut. 34, 8 27 Deut. 32 28 cf. Deut. 33

13 qui A libidda A 28 de filio A dei filios scripsi, cf. Archiv f.
2at. Lex. IV p. 613 probante Bemardo 31 quedam A

4*

52 ItiueraHierosolyniitana

dixerat super filios Israhel. Et iterato post lectione facta est
oratio, et gratias Deo agentes mouimus inde. Id enim nobis
semper cousuetudinis erat, ut ubicumque ad loca desiderata
accedere ualebamus, piimum ibi fieret oratio, deinde legeretur
lectio ipsa de codice, diceretur etiam psalmus unus pertinens 5
ad rem et iterato fieret ibi oratio. Hanc ergo consuetudinem
iubente Deo semper tenuimus, ubicumque ad loca desiderata

8 potuimus peruenire. Ac sic ergo, ut coeptum opus perficeretur,
coepimus festinare, ut perueniremus ad montem Nabau. Euntibus
nobis commonuit presbyter loci ipsius, id est de Libiade, 10
quem ipsum nobiscum rogantes moueramus de mansione, quia
melius ipsa loca nouerat: dicit ergo nobis ipse presbyter: si
uultis uidere aquam, quae fluit de petra, id est quam dedit
Moyses filiis Israhel sitientibus, potestis uidere; si tamen

[42] uolueritis laborem uobis imponere, ut de uia camsemus | for- i&

9 sitan miliario sexto. Quod cum dixisset, nos satis auidi optati
sumus ire; et statim diuertentes a uia secuti sumus presby-
terum, qui nos ducebat. In eo ergo loco ecclesia est pisinna
subter montem non Nabau, sed alterum interiorem, sed nec
ipse longe est de Nabau; monacbi autem plurimi commanent 20
ibi uere sancti, et quos hic ascites uocant.

11 Hi ergo sancti monachi dignati sunt nos suscipere ualde
humane, nam et ad salutationem suam permiserunt nos ingredi.
Cum autem ingressi fuissemus ad eos, facta oratione cum
ipsis eulogias nobis dare dignati sunt, sicut habent consue- s&
2tudinem dandi his, quos humane suscipiunt. Ibi ergo inter
ecclesiam et monasteria in medio fluit de petra aqua ingens,
pulchra ualde et limpida, saporis optimi. Tunc interrogauimus
nos etiam et illos sanctos monachos, qui ibi manebant, quae
esset haec aqua talis et tanti saporis. Tunc illi dixerunt: haec sa

13 cf. Exod. 17, 6 Num. 20, 8

4 uolebamus A ualebamus scrtpsi probante Bernardo 6 oratio ibi A
cum signis transpositionis 11 quem] quae A 16 optati sumus A
ortati (== hortati) sumus ipse conieei 19 inferiorem Cholodniak

28 soporis A

S. Siluiaeperegrinatio 53

est aqua, quam dedit sanctus Moyses filiis Israhel in hac
heremo. Facta est ergo iuxta consuetudinem ibi oratio et 3
lectio ipsa de libris Moysi lecta, dictus etiam psalmus unus,
et sic simul cum illis sanctis clericis et monachis, qui nobis-
5 cum uenerant, perexiuimus ad montem. Multi autem et ex
ipsis monachis sanctis, qui ibi commanebant iuxta aqua ipsa,
qui tamen potuerunt imponere sibi laborem, dignati sunt
nobiscum ascendere montem Nabau. Itaque ergo profici- 4
scentes de eodem loco peruenimus ad radicem montis Nabau,

10 qui erat ualde excelsus, ita tamen ut pars eius maxima
sedendo in asellis possit subiri, modicum autem erat acrius,
quod pedibus necesse erat subiri cum labore, sicut et fac-
tum est.

Peruenimus ei-go ad summitatem montis illius, ubi est nunc 12

15 ecclesia non grandis in ipsa summitate montis Nabau. Intra
quam ecclesiam, in eo loco, ubi pulpitus est, uidi locum
modice quasi altiorem tantum hispatii habentem quantum
memoriae solent habere. Tunc ergo inten-ogaui illos sanctos, 2
quidnam esset hoc, qui responderunt: hic positus est sanctus

20 Moyses ab angelis, quoniam, sicut scriptum est, sepulturam
illius nullus hominum scit: <quoniam certum est eum
ab angelis fuisse sepultum. Nam memoria illius, ubi positus
sit, in hodie [non] ostenditur; sicut enim nobis a maioribus,
qui hic manserunt, ubi <positus sit> ostensum est, ita et

25 nos uobis monstramus, qui et ipsi tamen maiores ita sibi

traditum a maioribus suis | esse dicebant. Itaque ergo mox 3 [43]
facta est oratio, et omnia quae in singulis locis sanctis per
ordinem consueueramus facere, etiam et hic facta sunt: et sic
coepimus egredere de ecclesia. Tunc autem qui erant loci

30 notores, id est presbyteri uel monachi sancti, dixerunt nobis:

20 Deut. 34, 6

4 nobis cum A It modice A modica Cholodniak modicum scripsi
23 non ostenditor A nunc ostenditur Bernard non delendum esse cen-
stid Krit Beitr, p. 27 24 ubi] ibi Cholodniak ubi posilus sit ipse

suppUui

^

X

X

Itinera Hier osoljmitaua

Bi uultis uidere loca, quae scripta sunt in libris Moysi, accedite
foras hostium ecclesiae et de summitate ipsa, ex parte tamen
ut possunt hinc parere, attendite et uidete, et dicimus uobis

4 singula, quae sunt loca haec, quae parent. Tunc nos gauisi
satis statim egressi sumus foras. Nam de hostio ipsius &
ecclesiae uidimus locum, ubi intrat lordanis in mare mortuum,
qui locus subter nos, quemadmodum stabamus, parebat. Vidi-
mus etiam de contra non solum Libiadam, quae citra lordanem
erat, sed et lericho, quae trans lordanem; tantum eminebat
excelsus locus, ubi stabamus, id est ante hostium ecclesiae. lo

5 Maxima etiam pars Falestinae, quae est terra repromissionis^
inde uidebatur; nec non et omnis terra lordanis, in quantum
tamen poterat oculis conspici. In sinistra autem parte uidimus
terras Sodomitum omnes nec non et Segor, quae tamen Segor

6 sola de illis quinque in hodie constat. Nam et memoriale ibi i^
est^ de ceteris autem illis ciuitatibus nichil aliud apparet
nisi subuersio ruinarum, quemadmodum in cinerem conuersae
sunt. Locus etiam, ubi fuit titulus uxoris Loth, ostensus est

7 nobis, qui locus etiam in scripturis legitur. Sed mihi credite,
dominae uenerabiles, quia columna ipsa iam non paret, locus ao
autem ipse tantum ostenditur; columna autem ipsa dicitur
mari mortuo fuisse cooperta. Certe locum cum uideremus,
columnam nullam uidimus, et ideo fallere uos super hanc rem
non possum. Nam episcopus loci ipsius, id est de Segor,
dixit nobis, quoniam iam aliquot anni essent, a quo non s&
pareret columna illa. Nam de Segor forsitan sexto miliario
ipse locus <est,> ubi stetit columna illa, quod nunc totum

8 cooperit aqua. Item de dextra parte ecclesiae, a foras tamen,

14 cf. Gen. 14, 2 Deut. 34, 3 18 cf. Gen. 19, 26

1 excedite Woelfflin Archiv /. lat Lex. IV p. 268 3 dicemus Cho-
lodnidk 8 circa A citra Fomialowaky que A 9 eminerat A eminebat
Gamurrini enim erat Cholodniak tantum eminebat, quantum excelsu»
locus coni. Bonnet 17 conuerse A i!0 domine A 22 quo operta A

lo

certe cum A emendaui ipse et Gamurrini {2) locam uideramus Sitil
25 aliquot corr. ex aliquod A 27 est add. Gamurrini

S. Silaiae peregrinatio 55

accessimus et ostensae sunt nobis inde a contra duae ciuitates,
id est Esebon, quae fuit regis Seon regis Amorreoruin, quae
nunc appellatur Exebon, et alia Og regis Basan, quae nunc
dicitur Sasdra. Item de eodem loco ostensa est nobis a contra
5 Fogor, quae fuit | ciuitas regni Edom. Hae autem ciuitates 9 [44]
omnes, quas uidebamus, in montibus erant positae, infra autem
modice deorsum planior locus nobis uidebatur. Tunc dictum
est nobis, quia in isdem diebus, qua sanctus Moyses uel filii
Israhel contra illas ciuitates pugnauerant, castra ibi fixa ha-

10 buissent: nam et signa ibi parebant castrorum. Sane <de>10
illa parte montis, quam dixi sinistra, quae erat super mare
mortuum, ostensus est nobis mons praecisus ualde, qui dictus
est ante Agrispecula. Hic est mons, in quo posuit Balac
filius Beor Balaam diuinum ad maledicendos filios Israhel et

15 noluit Deus ita permittere, sicut scriptum est. Ac sic ergo 1 1
uisis omnibus, quae desiderabamus, in nomine Dei reuertentes
per lericho et iter orane, quod iueraraus, regressi sumus in
lerusolimam.

Item post aliquantum tempus uolui etiam ad regionem 13

20 Ausitidem accedere propter uisendam memoriam sancti lob
gratia orationis; multos enim sanctos monachos uidebam inde
uenientes in lerusolimam ad uisenda loca sancta gratia ora-
tionis, qui singula referentes de eisdem locis, fecerunt magis
desiderium imponendi michi laboris, ut etiam usque ad illa

25 loca accederem, si tamen labor dici potest, ubi homo desi-
derium suum compleri uidet. Itaque ergo profecta sum de 2
lenisolima cum sanctis, qui tamen dignati sunt itineri meo
comitatum praestare, et ipsi tamen gratia orationis: habens

2 cf. Num. 21, 26 l)eut. 29, 7 3 cf. Num. 21, 83 Deut. 3, 10

5 cf. Num. 23, 28 Deut. 4, 46 13 cf. Num. 23, 14 (Sept.) 20 cf.
lob. 1, 1

1 osteuBe A 4 safdra m codice scrlptum esse affirmat Pomialoiosky
10 de ipse addidi 13 agrisecula A 19 etiam] in codice supra lineam
€8t ecje; eqe legit Gamurrini

56 ItineraHierosolymitana

ergo iter ab lenisolima usque ad Cameas eundo per mansiones
octo — Carneas autem dicitur nunc ciuitas lob, quae ante
dicta est Dennaba in terra Ausitidi, in finibus Idumeae et
Arabiae — : in quo itinere hiens uidi super ripam lordanis
fiuminis uallem pulchram satis et amoenam, habundantem 3
uineis et arboribus, quoniam aquae multae ibi erant et

3 optimae satis. Nam in ea ualle uicus erat grandis, qui appella-
tur nunc Sedima. In eo ergo uico, qui est in media planitie
positus, in medio loco est monticulus non satis grandis, sed
factus sicut solent esse tumbae, sed grandes: ibi ergo in 10
summo ecclesia est et deorsum per girum ipsius colliculi
parent fundamenta grandia antiqua; nunc autem in ipso uico

4 turbae aliquantae commanent. Ego autem cum uiderem locum
tam gratum, requisiui, quisnam locus esset ille tam amoenus.
Tunc dictum est michi: haec est ciuitas regis Melchisedech, 15
quae dicta est ante Salem, unde nunc, comipto sermone,

[45] Sedima appellatur | ipse uicus. Nam in isto coUiculo, qui est
medio uico positus, in summitatem ipsius fabricam quam
uides ecclesia est, quae ecclesia nunc appellatur graeco ser-
mone f opu Melchisedech. Nam hic est iocus, ubi optulit 20
Melchisedech hostias Deo puras, id est panes et uinum, sicut
scriptum est eum fecisse.
14 Statim ergo ut haec au<)iui, descendimus de animalibus,
et ecce occurrere dignatus est sanctus presbyter ipsius loci, et
clerici; qui nos statim suscipientes duxerunt suso ad ecclesiam. 25
Ubi cum uenissemus, statim iuxta consuetudinem primum
facta est oratio, deinde lectus est ipse locus de libro sancti
Moysi, dictus est etiam psalmus unus competens loco ipsi,
2 et denuo facta oratione descendiraus. Cum ergo descendissemus,
ait nobis ille sanctus presbyter iam senior et de scripturis so

3 cf. Gen. 36, 32 21 cf. Gen. 14, 18

4 flurainis iordanis cum signis transpositionis A 5 amenam A 6 mul-
te A 10 grandis A grandes Sittl 13 tumbae perperam Bemard

14 amenus A 15 melchis et haec A emendaui Archiv f, lat. Lex, IV
p. 613 19 greco A 20 opu corruptum est opo^ coni. Gamurrini

S. Siluiaeperegrinatio 57

bene instructus, id est, qui ipsi loco praeerat ex monacho, cui
presbytero et episcopi plurimi, quantum postmodum cognouimus,
uitae ipsius testimonium grande ferebant, nam hoc de ipso
dicebant, dignus qui praesit in hoc loco, ubi sanctus Melchi-
5 sedech aduenientem sanctum Abraam hostias Deo puras primus
optulit: cum ergo descendissemus, ut superius dixi, de ecclesia
deorsum, ait nobis ipse sanctus presbyter: ecce ista fun-
damenta in giro coUiculo isto. quae uidetis, hae sunt de palatio
regis Melchisedech. Nam inde adhuc sic si quis subito iuxta

10 sibi uult facere domum et fundamenta inde contiget, aliquo-
tiens et de argento et aeramento modica frustella ibi inuenit.
Nam ecce ista uia, quam uidetis transire inter iiuuium lordanem 3
et uicum istum, haec est qua uia regressus est sanctus Abraam
de caede CodoUagomor regis gentium reuertens in Sodomis,

16 qua ei occurrit sanctus Melchisedech rex Salem.

Tunc ergo quia retinebam scriptum esse babtizasse sanctum 15
lohannem inEnon iuxta Salim^ requisiui de eo, quam longe esset
ipse locus. Tunc ait ille sanctus presbyter: ecce hic est in du-
centis passibus; nam si uis, ecce modo pedibus duco uos ibi. Nam

20 haec aqua tam grandis et tam pura, quam uidetis in isto uico,
de ipso fonte uenit. Tunc ergo gratias ei agere coepi et 2
rogare, ut duceret nos ad locum, sicut et factum est. Statim
erero GM|imus ire cum eo pedibus totum per uallem amoenis-
simam, donec perueniremus usque ad bortum pomarium ualde

25 amoenum, ubi ostendit nobis in medio fontem aquae optimae
satis et pui*ae, qui a semel integrum fluuium dimittebat. Habe-
bat autem ante se ipse fons quasi lacum, ubi parebat fuisse
operatum sanctum lohannem baptistam. Tunc dixit nobis ipse 3
sanctus presbyter: in hodie hic hortus aliter non appellatur

14 cf. GcD. 14, 1 17 cf. loh. 3, 23

n H „

3 ferebat A 5 ad Tienientem A 9 melchisedech regis A cum signis
traiispositionis 11 heramento A 12 et certe A ecce ista scripsi pro-
banie Bemardo 14 cede A quod oUagomor A 21 c^pi A 23 ce-
pimas A amenissimam A 25 amenum A optime A 26 pure A
quia semel A qui a semet Gamurrini {!) qui a semel scripsi

58 ItineraHierosolymitana

[46J graeco sermone nisi cepos tu agiu iohanni, | id est quod uos
dicitis latine hortus sancti lohannis. Nam et multi fratres
sancti monachi de diuersis locis uenientes tendunt se, ut

41auentur in eo loco. Denuo ergo et ad ipsum fontem, sicut
et in singulis locis, facta est oratio et lecta est ipsa lectio, 5
dictus etiam psalmus competens et singula, quae consuetudinis
nobis erant facere^ ubicumque ad loca sancta ueniebamus, ita

5et ibi fecimus. Illud etiam presbyter sanctus dixit nobis, eo
quod usque in hodierna die semper cata pascha, quicumque
essent baptizandi in ipso uico, id est in ecclesia, quae appellatur 10
opus Melchisedech, omnes in ipso fonte baptizarentur, sic
redirent mature ad candelas cum clericis et monachis dicendo
psalmos uel antiphonas et sic a fonte usque ad ecclesiam
sancti Melchisedech deducerentur mature omnes, qui fuissent

6 baptizati. Nos ergo accipientes de presbytero eulogias, id est 15
de pomario sancti lohannis baptistae, similiter et de sanctis
monachis, qui ibi monasteria habebant in ipso horto pomario,
et gratias semper Deo agentes profecti sumus iter nostrum,
quo ibamus.
16 Ac sic ergo euntes aliquandiu per uallem lordanis super 20
ripam fluminis ipsius, quia ibi nobis iter erat aliquandiu, ad
subito uidimus ciuitatem sancti prophetae Heliae, id est Thesbe,
unde ille habuit nomen Helias Thesbites. Inibi est ergo usque
in hodie spelunca, in qua sedit ipse sanctus, et ibi est memoria

2 sancti Gethae, cuius nomen in libris ludicum legimus* Ac 25
sic ergo et ibi gratias Deo agentes iuxta consuetudinem
perexiuimus iter nostrum. Item euntes in eo itinere uidimus
uallem de sinistro nobis uenientem amoenissimam, quae uallis
erat ingens mittens torrentem in lordanem infinitum, et ibi
in ipsa ualle uidimus monasterium cuiusdam fratris nunc id so

3est monachi. Tunc ego, ut sum satis curiosa^^requirere coepi,

23 cf. III Reg. 17, 1 25 lud. 12, 7
1 greco A copos A 11 ac sic Cholodniak 27 in eo in eo A

O 0

28 amenissimam A 30 nanc A nunni Cholodniak 31 g ego, sed g
deletum est A

S. Siluiae peregrinatio 59

quae esset haec uallis, ubi sanctus monachus nunc mona-
sterium sibi fecisset; non enim putabam hoc sine causa esse.
Tunc dixerunt nobis sancti, qui nobiscum iter faciebant, id
est loci notores: haec est uallis CoiTa, ubi sedit sanctus

5 Helias Thesbites temporibus Achab regis, qua famis fuit, et
insso Dei coruus ei escam portabat et de eo torrente aquam
bibebat. Nara hic torrens, quem uides de ipsa ualle percurren-
tem in lordanem, hic est Corra. Ac sic ergo nichilominus Deo 4
gratias agentes, qui nobis non merentibus singula, quae desi-

10 derabamus, dignabatur ostendere, itaque ergo ire coepimus iter
nostrum sicut singulis diebus. Ac sic ergo facientes iter
singulis diebus ad subito de latere sinistro, unde e contra
partes Fenicis uidebamus, apparuit nobis mons ingens et altus
infinitum, qui tendebatur in longo

15 Unum folium excisum est

qui sanctus monachus uir ascitis necesse habuit post tot 5 [47]
annos, quibus sedebat in heremum, mouere se et descendere
ad ciuitatem Carneas, ut commoneret episcopum uel clericos
temporis ipsius, iuxta quod ei fuerat reuelatum, ut foderent

so in eo loco, qui ei fuerat ostensus, sicut et factum est. Qui 6
fodientes in eo loco, qui ostensus fuerat, iuuenerunt speluncara,
quam sequentes fuerunt forsitan per passus centura, quo ad-
subito fodientibus illis adparuit lapis, quem lapidem cum
perdiscoperuissent, inuenerunt sculptum in coperculo ipsius lob.

25 Cui lob ad tunc in eo loco facta est ista ecclesia, quam
uidetis, ita tamen ut lapis cum corpore non moueretur in alio
loco, sed ibi, ubi inuentum fuerat corpus, positus esset, et
ut corpus subter altarium iaceret. Illa autem ecclesia, quam
tribunus nescio qui faciebat, sic fuit inperfecta usque in
4 UI. Reg. n, 3 et q. 8.

eo

6 corai A coraus ei Ckolodniak de torrente A 12 econtra A

22 faerant] iaerant Cholodniak; ipse olim conieci foderant, sed perperam
et sabito A at sabito Cholodniak adsubito scripsi 24 perdiscoperais-

n

s& A 25 qui A 27 positam A 29 mx euanuii stat leg. Cholodniak
et Gamurrini, fait ipse

60 Itinera Hiero solymit ana

7hodie. Ac sic ergo nos alia die mane rogauimus episcopum,
ut faceret oblationem, sicut et facere dignatus est, et bene-
dicens nos episcopus profecti sumus. Communicantes ergo et
ibi, gratias agentes Deo semper regressi sumus in lerusoliraam,
iter facientes per singulas mansiones, per quas ieramus tres 5
annos.
17 Item in nomine Dei, transacto aliquanto tempore, cum iam
tres anni pleni essent, a quo in lerusolimam uenissem, uisis
etiam omnibus locis sanctis, ad quos orationis gratia me
tenderam, et ideo iam reuertendi ad patriam animus esset, 10
uolui iubente Deo etiam et ad Mesopotamiam Syriae accedere
ad uisendos sanctos monachos, qui ibi plurimi et tam eximiae
uitae esse dieebantur, ut uix referri possit, nec non etiam et
gratia orationis ad martyrium sancti Thomae apostoli, ubi
corpus illius integrum positum est, id est apud Edessam, 15
quem se illuc missurum, postea quam in caelis ascendisset,
Deus noster lesus testatus est per epistolam, quam ad Aggarum
regemper Ananiam cursorem misit, quaeque epistola cum grandi
reuerentia apud Edessam ciuitatem, ubi est ipsud martyrium.

2custoditur. Nam mihi credat uolo aifectio uestra, quoniam io
nullus christianorum est, qui non se tendat illuc gi-atia orationis,
quicumque tamen usque ad loca sancta, id est in lerusolimis
accesserit; et hic locus de lerusolima uicesima et quinta

Smansione est. Et quoniam de Antiochia propius est Meso-
potamiam, fuit mihi iubente Deo oportunum satis, ut quem- ss
admodum reuertebar Constantinopolim, quia per Antiochiam
iter erat, inde ad Mesopotamiam irem, sicut et factum est
Deo iubente.
[48] 18 Itaque ergo in nomine Christi Dei nostri profecta sum

de Antiochia ad Mesopotamiam habens iter per mansiones seu so

2 faceret A 5 fortasse: ante tres annos 8 uenisse A 9 gra-

tiam A 11 ut et ^ ut et— accederem Cholodniak etiam et scripH

18 qnoque epistolam A quaeque epistola scripsi; eandem emendaUonem

exhibent Gamurrini (2) et Cholodmak 24 Mesopotamia Oamurrini

antbiocia A, et sic 26 anthiociam et p. 61, 1 anthiociae, at uero 30

p
antiochia 30 seu uoce seu deleta A

S. Siluiae peregrinatio 61

ciuitates aliquot prouinciae Siriae Celen, quae est Antiochiae,
et inde ingressa fines prouinciae Augustofratensis, perueni ad
ciuitatem Gerapolim, quae est metropolis ipsius prouinciae, id
est Augustofratensis. Et quoniam haec ciuitas ualde pulchra

!> et opnlenta est atque abundans omnibus, necesse me fuit ibi
facere statiuam, quoniam iam inde non longe erant fines
Mesopotamiae. Itaque ergo proficiscens de lerapolim in quinto- 2
decimo miliario in nomine Dei perueni ad fluuium Eufraten,
dequosatis bene scriptum estesse flumen magnum Eufraten

10 et ingens, et quasi terribilis est; ita enim decurrit habens
impetum, sicut habet fluuius Rodanus, nisi quod adhuc
maior est Eufrates. Itaque ergo quoniam necesse erat eum 3
nauibus transire, et nauibus nonnisi maioribus, ac sic im-
morata sum ibi forsitan plus media die; et inde in nomine

15 Dei transito flumine Eufraten, ingressa sum fines Mesopotamiae
Siriae.

Ac sic denuo faciens iter per mansiones aliquot, perueni ad 19
ciuitatem, cuius nomen in scripturis positum legimus, id est
Batanis, quae ciuitas usque in hodie est. Nam et ecclesia

20 cum episcopo uere sancto et monacho et confessore habet,
et martyria aliquanta. Ipsa etiam ciuitas habundans multitudine
hominum est, nam et miles ibi sedet cum tribuno suo. Unde 2
denuo proficiscens, peruenimus in nomine Christi Dei nostri
Edessam. Ubi cum peruenissemus, statim perreximus ad

» ecclesiam et ad martyrium sancti Thomae. Itaque ergo iuxta
consuetudinem factis orationibus et cetera, quae consuetudo
erat fieri in locis sanctis, nec non etiam et aliquanta ipsius
sancti Thomae ibi legimus. Ecclesia autem, ibi quae est, ingens 3
et ualde pulchra et noua dispositione, ut uere digna est esse

90 domus Dei; et quoniam multa erant, quae ibi desiderabam
nidere, necesse me fuit ibi statiua triduana facere. Ac sic ergo 4
uidi in eadem ciuitate martyria plurima nec non et sanctos

9 Gen. 15, 18

1 qnae est proxima Cholodniak 24 perexiaimas Cholodmak 28 qae A
29 et aere Cholodniak 82 ciuitatem A

62 ItineraHierosolymitana

monaclios, commanentes alios per martyi*ia, alios longius de

5 cluitate in secretioribus locis habentes monasteria. Et quoniam
sanctus episcopus ipsius ciuitatis, uir uere religiosus et
monachus et confessor, suscipiens me libenter ait michi:
quoniam uideo te, filia, gratia religionis tam magnum laborem 5
tibi imposuisse, ut de extremis porro terris uenires ad haec

[49] loca, itaque ergo, | si libenter habes, quaecumque loca sunt
hic grata ad uidendum christianis, ostendimus tibi: tunc ergo
gratias agens Deo primum et sic ipsi rogaui plurimum, ut

6 dignaretur facere, quod dicebat. Itaque ergo duxit me primum 10
ad palatium Aggari regis et ibi ostendit michi archiotepam
ipsius ingens simillimam, ut ipsi dicebant, marmoream, tanti
nitoris, ac si de margarita esset, in cuius Aggari uultu parebat
de contra uere fuisse hunc uirum satis sapientem et honoratum.
Tunc ait mihi sanctus episcopus: ecce rex Aggarus, qui ante- 15
quam uideret Dominum, credidit ei, quia esset uere filius
Dei. Nam erat et iuxta archiotipa similiter de tali marmore
facta, quam dixit filii ipsius esse Magni, similiter et ipsa

7 habens aliquid gratiae in uultu. Item perintrauimus in interiori
pavte palatii; et ibi erant fontes piscibus pleni, quales ego 20
adhuc nunquam uidi, id est tantae magnitudinis uel tam
perlustres aut tam boni saporis. Nam ipsa ciuitas aliam aquam
penitus non habet nunc nisi eam, quae de palatio exit, quae

8 est ac si fluuius ingens argenteus. Et tunc retulit michi de
ipsa aqua sic sanctus episcopus dicens: quodam tempore, 25
posteaquam scripserat Aggarus rex ad Dominum et Dominus
rescripserat Aggaro per Ananiam cursorem, sicut scriptum est

in ipsa epistola: transacto ergo aliquanto tempore super-

9 ueniunt Persae et girant ciuitatem istam. Sed statim Aggarus
epistolam Domini ferens ad portam cum omni exercitu suo so
publice orauit. Et post dixit: Domine lesu, tu promiseras

3 & monachns A 8 ostendemus Cholodniak 9 ipsnm A ipsi scripsi
12 ipse dicebat Cholodniak 16 dm (= deum) A dominum Bemard
18 dix ^ 20 quale A 21 et uel A, sed et deleto 24 ac sic, sed
c deleto A 29 persi A

S. Siluiaeperegrinatio g3

Dobis, ne aliquis hostium ingrederetur ciuitatem istam, et ecce
nunc Persae inpugnant nos: quod cum dixisset, tenens manibus
leuatis epistolam ipsam apertam rex, ad subito tantae tene-
brae factae sunt, foras ciuitatem tamen ante oculos Persarum,
5 cum iam prope plicarent ciuitati, ita ut usque tertium milia-
rium de ciuitate essent: sed ita mox tenebris turbati sunt,
ut uix castra ponerent et pergirarent in miliario tertio totam
ciuitatem. Ita autem turbati sunt Persae, iit nunquam uiderent 10 v^
postea, qua parte in ciuitate ingrederentur, sed custodirent

10 ciuitatem per giro clusam hostibus in miliario tamen tertio,
quam tamen custodierunt mensibus aliquot. Postmodumll
autem, cum uiderent se nuUo modo posse ingredi in ciui-
tatem, uoluerunt siti eos occidere, qui in ciuitate erant.
Nam raonticulum istum, quem uides, filia, super ciuitate

15 hac, in illo tempore ipse huic | ciuitati aquam ministrabat. [50]
Tunc uidentes hoc Persae auerterunt ipsam aquam a ciui-
tate et fecerunt ei decursum contra ipso loco, ubi ipsi
castra posita habebant. In ea ergo die et in ea hora, qual2
auerterant Persae aquam, statim hii fontes, quos uides in eo

20 loco, iusso Dei a semel eruperunt; ex ea die hi fontes usque ^'^^*
in hodie permanent hic gratia Dei. Illa autem aqua, quam
Persae auerterant, ita siccata est in ea hora, ut nec ipsi
haberent uel una die quod biberent, qui obsedebant ciuitatem,
sicut tamen et usque In hodie apparet; nam postea nunquam

«5 nec qualiscumque humor ibi apparuit usque in hodie. Ac sic]3
iubente Deo, qui hoc promiserat futurum, necesse fuit eos
statim reuerti ad sua, id est in Persida. Nam et postmodum
quotienscumque uoluerunt uenire et expugnare hanc ciuitatem
hostes, haec epistola prolata est et lecta est in porta, et

30 statim nutu Dei expulsi sunt omnes hostes. Illud etiam retulitl4
sanctus episcopus, eo quod hii fontes ubi eruperunt, ante sic
fuerit campus intra ciuitatem subiacens palatio Aggari. Quod
palatium Aggari quasi in editiori loco positum erat, sicut et

8 ita tamen autem, sed tamen lineis deletum A 11 aliquod A 14 fonti-
cnlum Cholodmak 20 a semet Gamurrini 31 e rupe ierunt A

eruperunt Bcripsi

64 ItineraHierosolymitana

nunc paret, ut uides. Nam consuetudo talis erat in illo
tempore, ut palatia, quotiensque fabricabantur, semper in

15 editioribus locis fierent. Sed postmodum quam hii fontes in
eo loco eruperunt, tunc ipse Aggarus filio suo Magno, id est
isti, cuius archiotipa uides iuxta patre posita, hoc palatium 5
fecit in eo loco, ita tamen ut hii fontes intra palatium inclu-

16derentur. Postea ergo quam haec omnia retulit sanctus epi-
scopus, ait ad me: eamus nunc ad portam, per quam ingressus
est Ananias cursor cum illa epistola, quam dixeram. Cum
ergo uenisseraus ad portam ipsam, stans episcopus fecit lo
orationem et legit nobis ibi ipsas epistolas et denuo benedicens

17nos facta est iterata oratio. Illud etiam retulit nobis sanctus
ipse dicens, eo quod ex ea die, qua Ananias cursor per
ipsam portam ingressus est cum epistolam Domini, usque in
praesentem diem custodiatur, ne quis immundus, ne quis is
lugubris per ipsam portam transeat, sed nec corpus alicuius

ISraortui eiciatur per ipsam portam. Ostendit etiam nobis
sanctus episcopus memoriam Aggari uel totius familiae ipsius
ualde pulchra, sed facta more antiquo. Duxit etiam nos et
ad illum palatium superiorem, quod habuerat primitus rex so
Aggarus, et si qua praeterea loca erant, monstrauit nobis.

19lllud etiam satis mihi grato fuit, ut epistolas ipsas siue
Aggari ad Dominum, siue Domini ad Aggarum, quas nobis
ibi legerat sanctus episcopus, acciperem michi ab ipso sancto.
Et licet in patria exemplaria ipsarum haberem, tamen s»
[51] gratius mihi uisum est, ut et ibi eas de | ipso acciperem,
ne quid forsitan minus ad nos in patria peruenisset; nam
uere amplius est, quod hic accepi. Unde si Deus noster
lesus iusseiit et uenero in patria, legitis et uos, dominae
animae meae. so

20 Ac sic ergo facto ibi triduano necesse me fuit adhuc in

2 quotienscunque Cholodniak 5 parte A pariete ipse cofiieceram

patre Cholodniak 6 in includerentur A 11 bendicens A 22 illum
sed corr. A 27 nos, non VLoa, ut ait Pomialowsky, codicem habere
thihi confirmauit Gamurrini 29 legi si uos A legitis uos Cholodniak
legetis et uos Gamurrini

S. Siluiaeperegrinatio 65

ante accedere usque ad Charris, quia modo sic dicitur. Nam
in scripturis sanctis dicta est Charra, ubi moratus est sanctus
Abraam, sicut scriptum est in Genesi, dicente Domino ad Abraam:
Exi de terra tua et de domo patris tui et uade in

sCharram et reliqua. <Ibi> ergo cum uenissem, id est in 2
Charra, ibi statim fui ad ecclesiam, quae est intra ciuitate
ipsa, uidi etiam moi episcopum loci ipsius uere sanctum et
hominem Dei, et ipsum et monachum et confessorem, qui
mox nobis omnia loca ibi ostendere dignatus est, quae desidera-

10 bamus. Nam duxit nos statim ad ecclesiam, quae est foras 3
ciuitatem in eo loco, ubi fuit domus sancti Abrahae, id est
in ipsis fundamentis et de ipso lapide, ut tamen dicebat sanctus
episcopus. Cum ergo uenissemus in ipsa ecclesia, facta est
oratio et lectus ipse locus de Genesi, dictus etiam unus

15 psalmus, et iterata oratione et sic benedicens nos episcopus
egressi sumus foras. Item dignatus est nos ducere ad puteum 4
illum, unde portabat aquam sancta Rebecca. Et ait nobis
sanctus episcopus: ecce puteus, unde potauit sancta Bebecca
camelos pueri sancti Abrahae, id est Eleazari; et singula ita

a> nobis dignabatur ostendere. Nam ecclesia, quam dixi foras 5
ciuitatem, dominae sorores uenerabiles, ubi fuit primitus domus
Abrahae, nunc et martyrium ibi positum est, id est sancti
caiusdam monachi nomine Helpidi. Hoc autem nobis satis
gratom euenit, ut pridie martyrium die ibi ueniremus, id est

25 sancti ipsius Helpidii, nono k. maias, ad quam diem necesse
fuit undique et de omnibus Mesopotamiae finibus omnes
monachos in Charra descendere, etiam et illos maiores, qui
in solitudine sedebant, quos ascites uocant, per diem ipsum.
qui ibi satis granditer attenditur, et propter memoriam sancti

30 Abrahae, quia domus ipsius fuit, ubi nunc ecclesia est, in
qua positum est corpus ipsius sancti martyris. Itaque ergo 6

4 Gen.

12, 1 17 cf. Gen.

, 24, 15 «. q. 8,

h

1 carris A
Cholodniak

h

2 carra A
15 bendiccns A

5 Ibi ipse

18 potanit

8uppleu\
corr, ex

\ eo pro ergo
portauit A

coni.

XXXVIUI Itin

i. Hierosol.

5

66 ItineraHierosolymitana

hoc nobis ultra spem grate satis eueiiit, ut sanctos et uere
homines Dei monachos mesopotamenos ibi uideremus, etiam
et eos, quorum fama uel uita longe audiebatur, quos tamen
non aestimabam me penitus posse uidere, non quia inpossibile
esset Deo etiam et hoc praestare michi, qui omnia praestare 5
dignabatur, sed quia audieram eos, eo quod extra diem
paschae et extra diem hanc, non eos descendere de locis suis,
quoniam tales sunt, ut et uirtutes faciant multas, et quoniam
[52] nesciebam, quo mense | esset dies hic martyrii, quem dixi.
Itaque Deo iubente sic euenit, ut ad diem, quem nec sperabam, 10

7 ibi uenirem. Fecimus ergo et ibi biduum propter diem mar-
tyrii et propter uisionem sanctorum illorum, qui dignati sunt
ad salutandum libenti satis animo me suscipere et alloqui.
in quo ego non merebar. Nam et ipsi statim post martyrii
diem nec uisi sunt ibi, sed mox de nocte petierunt heremum 15

8 et unusquisque eorum monasteria ^ua, qui ubi habebat. In
ipsa autem ciuitate extra paucos clericos et sanctos monachos?
si qui tamen in ciuitate commorantur, penitus nuUum chri-
stianum inueni, sed totum gentes sunt. Nam sicut nos cum
grandi reuerentia attendimus locum ilhim, ubi primitus domus 20.
sancti Abrahae fuit, pro memoria illius. ita et illae gentes ;
forte ad mille passus de ciuitate cum grandi reuerentia ad- j

9 tendunt locum, ubi sunt memoriae Naor et Bathuhelis. Et
quoniam episcopus illius ciuitatis ualde instructus est de
scripturis, requisiui ab eo dicens: rogo te, domine, ut dicas 2r>
michi, quod desidero audire. Et ille ait: dic, filia, quod uis,

et dicam tibi, si scio. Tunc ego dixi: sanctum Abraam cum
patre Thara et Sarra uxore et Loth fratris filio scio per
scripturas in eo loco uenisse; Naor autem uel Bathuhelem
non legi, quando in isto loco transierint, nisi quod hoc solum 30
scio, quia postmodum puer Abraae, ut peteret Rebeccam •

27 cf. Gen. 11, 31 31 cf. Gen. 24, 10. 15; 22, 23

4 estimabam A 7 eoa delendum censet Cholodniak 14 martyrum A
martyrii Cholodniak 17 ciuitatem A 24 est] et A

S. Siluiaeperegrinatio 67

filiam Bathuhelis filii Nahor filio domini sui Abraae, id est
Ysaac, in Chan-a uenerit. Tunc ait michi sanctus episcopusrlO
uere, filia, scriptura est, sicut dicis, in Genesi sanctura
Abraam hic transisse cum suis; Nachor autem cum suis uel
5 Bathuhelem non dicit scriptiira canonis, quo tempore transierint.
Sed manifeste postmodum hic transierunt et ipsi, denique
et memoriae illorum hic sunt forte ad mille passus de ciuitate.
Nam uere scriptura hoc testatur, quoniam ad accipiendam
sanctam Bebeccam huc uenerit puer sancti Abraae, et denuo

10 sanctus lacob hic uenerit, quando accepit filras Laban Syri.
Tunc ego requisiui, ubi esset puteus ille, ubi sanctus lacobll
potasset pecora, quae pascebat Rachel filia Laban Syri. Et
ait mihi episcopus: in sexto miliario est iimc locus ipse
iuxta uicum, qui fuit tunc uilla Laban Syri; sed cum uolueris

to ire, imus tecum et ostendimus tibi, nam et multi monachi
ibi sunt ualde sancti et ascites et sancta ecclesia est ibi.
Illud etiam requisiui a sancto episcopo, ubinam esset locus 12
ille Chaldaeorum, ubi habitauerant primo Thara cum suis.
Tunc I ait mihi ipse sanctus episcopus: locus ille, filia, quem [53]

«0 requiris, decima mansione est hinc intus in Persida. Nam
hinc usque ad Nisibin mansiones sunt quinque et inde usque
ad Hur, quae fuit ciuitas Chaldaeorum, aliae mansiones sunt
quinque; sed modo ibi accessus Romanorum non est; totum
enim illud Persae tenent. Haec autem specialiter orientalis

«5 appellatur, quae est in confinium Romanorum et Persarum
uel Chaldaeorura. Et cetera plura referre dignatus est, sicut 13
et ceteri sancti episcopi uel sancti monachi facere dignabantur,
omnia tamen de scripturis Dei uel sanctis uiris gesta, id est
monachis, siue qui iara recesserant, quae mirabilia fecerint,

50 siue etiam qui adhuc in corpore sunt, quae cotidie faciant, hi

8 cf. Gen. 11, 31 10 cf. Gen. 28, 2. 5. 10 18 cf. Gen. 11, 28

1 filio sao dnl sui, sed suo lineola deletum est A 4 na6hor A simi-

1
liter p. 68, 6 ra(5hel A 12 €* 14 siri A 18 mihi] m A sim. 19

h

18 chaldeoium A, sic etiam 22 et 26 22 ur A 24 syria orientalis
scribendum uidetur

68 ItineraHierosolymitana

tamen, qui sunt ascites. Nam nolo aestimet affectio uestra,
monachorum aliquando [aliquando] alias fabulas esse nisi aut
de scripturis Dei aut gesta monachorum maiorum.
21 Post biduo autem, quam ibi feceram, duxit nos episcopus
ad puteum illum, ubi adaquauerat sanctus lacob pecora sanctae 5
Eachel; qui puteus sexto miliario est a Chaiiis; in cuius
putei honorem fabricata est ibi iuxta sancta ecclesia ingens
ualde et pulchra. Ad quem puteum cum uenissemus, facta

f est ab episopo oratio, lectus etiam locus ipse de Genesi,

dictus eiiam unus psalmus competens loco atque iterata 10

2oratione benedixit nos episcopus. Vidimus etiam loco iuxta

puteum iacentem lapidem illum infinitum nimis, quem mouerat

3 sanctus lacob a puteo, qui usque hodie ostenditur. Ibi autem

circa puteo nuUi alii commanent nisi clerici de ipsa ecclesia,

quae ibi est, et monachi habentes iuxta monasteria sua, quo- 15

rum uitam sanctus episcopus nobis retulit, sed uere inauditam.

Ac sic ergo facta oratione in ecclesia accessi cum episcopo

ad sanctos monachos per monasteria ipsorum et Deo gratias

agens et ipsis, qui dipati sunt me per monasteria sua, ubi-

cumque ingressa sum, libenti animo suscipere et alloqui illis a>

sermonibus, quos dignum erat de ore illorum procedere. Nam

et eulogias dignati sunt dare michi et omnibus, qui mecum

erant, sicut est consuetudo monachis dare, his tamen, quos

4Iibenti animo suscipiunt in monasteriis suis. Et quoniam ipse

locus in campo grandi est, de contra ostensus est michi a 25

sancto episcopo uicus ingens satis forte ad quingentos passos

de puteo, per quem uicum iter habuimus. Hic autem uicus,

quantum episcopus dicebat, fuit quondam uiUa Laban Syri,

qui uicus appellatur Fadana. Nam ostensa est michi in ipso

[54] uico memoria Laban Syri, | soceri lacob; ostensus est etiam ao
5michi locus, unde furata est Rachel idola patris sui. Ac sic

31 cf. Gen. 81, 19

1 estimet A 2 aliquando aliquando dittoffraphia A, nMl aupplm-
dum est cum Gamurrini 11 locam A emendaui Comm. Woelfflin, p, 94
12 iacente lapipem A 28 et 30 siri A

S. Siluiaeperegrinatio 69

ergo in nomine Dei peruisis omnibus faciens uale sancto epi-
scopo et sanctis monachis, qui nos usque ad illum locum
deducere dignati fuerant, regressi sumus per iter uel mansiones,
quas ueneramus de Antiochia.

5 Antiochia autem cum fuissem regressa, feci postmodum32
septimana, quousque ea, quae necessaria erant itineri, para-
rentur. Et sic proficiscens de Antiochia faciens iter per
mansiones aliquot perueni ad prouinciam, quae Cilicia appeU
latur, quae habet ciuitatem metropolim Tharso, ubi quidem

10 Tharso et eundo lerusolimam iam fueram. Sed quoniam de 2
Tharso tertia mansione, id est in Hisauria, est martyrium
sanctae Teclae, gratum fuit satis, ut etiam illuc accederem,
praesertim cum tam in proximo esset.
Nam proficiscens de Tharso perueni ad quandam ciuitatemSS

15 supra mare adhuc Ciliciae, quae appellatur Ponpeiopolin. Et
inde iam ingressa fines Hisauriae mansi in ciuitate, quae
appellatur Corico, ac tertia die perueni ad ciuitatem, quae
appellatur Seleucia Hisauriae. Ubi cum pemenissem, fui ad
episcopum uere sanctum ei monacho, uidi etiam ibi ecclesiam

20 ualde pulchram in eadem ciuitate. Et quoniam inde ad sapctam 2
Teclam, qui locus est ultra ciuitatem in coUe sed plano,
habebat de ciuitate forsitan mille quingentos passus, malui
ergo perexire illuc, ut statiuam, quam factura eram, ibi facerem.
Ibi autem ad sanctam ecclesiam nichil aliud est nisi mona-

25 steria sine numero uirorum ac mulierum. Nam inueni ibi 3
aliquam amicissimam michi, et cui omnes in oriente testi-
monium ferebant uitae ipsius, sancta diaconissa nomine Mar-
thana, quam ego aput lerusolimam noueram, ubi illa gratia
orationis ascenderat; haec autem monasteria aputactitum seu

30 uirginum regebat. Quae me cum uidisset, quod gaudium
illius uel meum esse potuerit, nunquid uel scribere possum?
Sed ut redeam ad rem, monasteria ergo plurima sunt ibi per 4

4, 5, 7 anthiocia A 10 Tharso sechisit Bemard 12 accedere A
15 qne ^ 22 forsitam A 23 statiua A sibi, sed litt. s lineola
deleta A 29 haec] hic Cholodniak aput ac titum A

70 Itinera Hier osolymi t ana

ipsum collem et in medio miirus ingens, qui includet ecclesiam,
in qua est martyrium, quod martyrium satis pulchrum est.
Propterea autem murus missus est ad custodiendam ecclesiam
propter Hisauros, quia satis mali sunt et frequenter latrun-
culantur, ne forte conentur aliquid facere circa monasterium, 5

5quod ibi est deputatum. Ibi ergo cum uenissem in nomine
Dei, facta oratione ad martyrium nec non etiam et lectus
omnis actus sanctae Teclae, gratias Christo Deo nostro egi
infinitas, qui mihi dignatus est indignae et non merenti in
[55] 6 omnibus desideria complere. Ac sic ergo facto ibi biduo | uisis 10
etiam sanctis monachis uel aputactitis, tam uiris quam feminis,
qui ibi erant, et facta oratione et communione reuersa sum
Tharso ad iter meum, ubi facta statiua triduana in nomine
Dei profecta sum inde iter meum. Ac sic perueniens eadem
die ad mansionem, quae appellatur Mansocrenas, quae est sub i»

7monte Tauro, ibi mansi. Et inde alia die subiens montem
Taurum et faciens iter iam notum per singulas prouincias,
quas eundo transiueram, id est Cappadociam, Galatiam et
Bithiniam, perueni Calcedona, ubi propter famosissimum mar-
tyrinm sanctae Eufimiae ab olim michi notum iam, quod ibi so

8est, mansi loco. Ac sic ergo alia die transiens niare perueni
Constantinopolim agens Christo Deo nostro gratias, quod michi
indignae et non merenti praestare dignatus est tantam gratiam,
id est, ut non solum uoluntatem eundi, sed et facultatem
perambulandi, quae desiderabam, dignatus fuerat praestare et 25

Oreuertendi denuo Constantinopolim. Ubi cum uenissem, per

singulas ecclesias uel apostolos nec non et per singula mar-

tyria, quae ibi plurima sunt, non cessabam Deo nostro lesu

gratias agere, qui ita super me misericordiam suam praestare

10 dignatus fuerat De quo loco, domnae, lumen meum, cum haec so

4 hisa auro8 altero a Uneola deleta A 6 est ibi, sed ordo uirgulis
adscrtptis restitutus eat A 7 lecta' oinnia corr, in omni A 9 anie
merenti est rasura quattuor litterarum A II aputactites A 15 qnae
est] qaa est A 16 alia ex alie corr. A 17 iam in rasura A

23 et 25 prare A 30 donae A

S. Siluiaeperegrinatio 71

ad nestram affectionem darem, iam propositi erat in nomine
Christi Dei nostri ad Asiam accedendi, id est Efesum, propter
martyrium sancti et beati apostoli lohannis gratia orationis.
Si autem et post hoc in corpore fuero, si qua praeterea loca

^ eognoscere potuero, aut ipsa praesens, si Deus fuerit praestare
dignatus, uestrae affectioni referam aut certe, si aliud animo
sederity scriptis nuntiabo. Vos tantum, dominae, lumen meum,
memores mei esse dignamini, siue in corpore, siue iam extra
corpus fuero.

10 TJt autem sciret affectio uestra, quae operatio singulis diebus 34
cotidie in locis sanctis habeatur, certas uos facere debui
sciens, quia libenter haberetis haec cognoscere. Nam singulis
diebus ante puUorum cantum aperiuntur omnia hostia Anastasis
et descendent omnes monazontes et parthenae, ut hic dicunt,

15 et non solum hii, sed et laici praeter uiri aut mulieres, qui
tamen uolunt maturius uigilare. £t ex ea hora usquc in lucem
dicuntur ymni et psalmi responduntur, similiter et antiphonae;
et cata singulos ymnos fit oratio. Nam presbyteri bini uel
temi, similiter et diacones, singulis diebus uices habent simul

£0 cum monazontes, qui cata singulos ymnos uel antiphonas
orationes dicunt. lam autem ubi coeperit lucescere, | tunc 2 [56]
incipiunt matutinos ymnos dicere. Ecce et superuenit episcopus
cum clero et statim ingreditur intro spelunca et de intro
cancellos primum dicet orationem pro omnibus; commemorat

25 etiam ipse nomina, quorum uult, sic benedicet cathecuminos.
Item dicet orationem et benedicet fideles. Et post hoc eieunte
episcopo de intro cancellos omnes ad manum ei accedunt,
et ille eos uno et uno benedicet exiens iam ac sic fit missa
iam luce. Item hora sexta denuo descendent omnes similiter 3

30 ad Anastasim et dicuntur psalmi et antiphonae, donec commo-
Qetur episcopus; similiter descendet et non sedet, sed statim

8 cf. II Cor. 12, 3

4 corpo A 14 parthene A 15 praeter A, praeterea edd. 16 luce' A
25 ipse A an scribendum ipsa? 31 descendet corr. ex descenderet A

72 ItineraHierosolymitana

intrat intra cancellos intra Anastasim, id est intra speluncam,
ubi et mature, et inde similiter primum facit orationem, sic
benedicet fideles, et sic exiens de <intro> cancellos similiter
ei ad manum acceditur. Ita ergo et hora nona fit sicuti et ad

4 sexta. Hora autem decima, quod appellant hic licinicon, nam 5
nos dicimus lucernare, similiter se omnis multitudo coUiget
ad Anastasitn, incenduntur omnes candelae et cerei et fit
lumen infinitum. Lumen autem de foris non affertur, sed de
spelunca interiori eicitur, ubi noctu ac die semper lucema
lucet, id est de intro cancellos, dicuntur etiam psalmi lucer- 10
nares, sed et antiphonae diutius. Ecce et commonetur episcopus

et descendet et sedet susum nec non etiam et presbyteri

5 sedent locis suis, dicuntur ymni uel antiphonae. Et at ubi
perdicti fuerint iuxta consuetudinem, leuat se episcopus et
stat ante cancellum, id est ante speluncam, et unus ex diaconibus 15
facit commemorationem singulorum, sicut solet esse consue-
tudo. Et diacono dicente singulorum nomina semper pisinni
plurimi stant respondentes semper: kyrie eleyson, quod dicimus

6 nos: miserere Domine, quorum uoces infinitae sunt. Et at ubi
diaconus perdixerit omnia, quae dicere habet, dicet orationem 20
primum episcopus et orat pro omnibus et sic orant omnes,
tam fideles quam et cathecumini simul. Item mittet uocem
diaconus, ut unusquisque, quomodo stat, cathecuminus inclinet
caput, et sic dicet episcopus stans benedictionem super
cathecuminos. Item fit oratio et denuo mittit diaconus uocem 85
et commonet, ut unusquisque stans fidelium inclinent capita
sua, item benedicet fideles episcopus et sic fit missa Anastasi.

7 Et incipient episcopo ad manura accedere singuli. Et post-
modum de Anastasim usque ad Crucem <cum> ymnis ducitur
episcopus, simul et omnis populus uadet. TJbi cum peruentum m

[57] fuerit, primum facit orationem, | item benedicet cathecurainos,

3 intro addidit Cholodnidk 13 ad -4 ad finera coni. Gamurrini

14 perducti A perdicti ipse scripsi Archiv f. lat. Lex. IV p. 613 le-

bat A 26 inclin& A 29 ymf dicit A cum ymnis ducitur ipse

scripgi

S. Siluiaepcregrinatio 73

item fit alia oratio, item benedicit fideles. Et post hoc denuo
tam episcopus quam omnis turba uadet denuo post Crucem
et ibi denuo sirailiter fit sicuti et ante Cracem. Et similiter
ad manum episcopo acceditur sicut ad Anastasim ita et ante

5 Crucem, ita et post Cracem. Candelae autem uitreae ingentes
ubique pluriraae pendent et cereofala plurima sunt tam ante
Anastasim quam etiam ante Crucem, sed et post Crucem; finiun-
tur ergo haec omnia cum tenebris. Haec operatio cotidie per
dies sex ita liabetur ad Crucem et ad Anastasim. Septima 8

10 antem die, id est dominica die, aate puUorum cantum colliget
se omnis multitudo, quaecumque esse potest in eo loco, ac
si per pascha in basilica, quae est loco iuxta Anastasim, foras
tamen, ubi luminaria pro hoc ipsud pendent. Dum enim
uerentur, ne ad pulloram cantum non occurrant, antecessus

15 neniunt et ibi sedent. Et dicuntur ymni nec non et antiphonae,
et fiunt orationes cata singulos ymnos uel antiphonas. Nam et
presbyteri et diacones semper parati sunt in eo loco ad uigilias
propter multitudinem, quae se coUiget. Consuetudo enim talis
est. ut ante puUorum cantum loca sancta non aperiantur.

20 Mox autem primus pullus cantauerit, statim descendet epi- 9
scopus et intrat intro speluncam ad Anastasim, aperiuntur
hostia omnia et intrat omnis multitudo ad Anastasim, ubi
iam luminaria infinita lucent, et quemadmodum ingressus
fuerit populus, dicet psalmum quicumque de presbyteris et

25 respondent omnes, post hoc fit oratio. Item dicit psalmum
quicumque de diaconibus, similiter fit oratio, dicitur et tertius
psalmus a quocuraque clerico, fit et tertio oratio et comme-
moratio omnium. Dictis ergo his tribus psalmis et factislO
orationibus tribus ecce etiam thymiataria inferuntur intro

30 spelunca Anastasis, ut tota basilica Anastasis repleatur odo-
ribus. Et tttnc ibi stat episcopus intro cancellod, prendet euan-

4 eps A episcopo scripsi 6 cereofala uide Du Cangii glossarium

N

s. V. 8 crebris A tenebris Gamurrini 11 quecumque A 23 luc& A
29 thiamataria A

74 Itinera Hier o soly mitan a

gelium et accedet ad hostium et leget resurrectionem Domini
episcopus ipse. Quod cum coeperit legi, tantus rugitus et
mugitus fit omnium bominum et tantae lacrimae, ut quamuis
durissimus possit moueri in lacrimis Dominum pro nobis tanta

11 sustinuisse. Lecto ergo euangelio exit episcopus et ducitur cum s
ymnis ad Cnicem et omnis populus cum illo. Ibi denuo dicitur
unus psalmus et fit oratio. Item benedicit fideles et fit missa.

12 Et exeunti episcopo omnes ad manum accedunt. Mox autem
recipit se episcopus in domum suam, et iam ex illa hora reuer-

[58] tuntur omnes monazontes ad Anastasim et psalmi | dicuntur lo
et antiphonae usque ad lucem et cata singulos psalmos uel
antipbonas fit oratio; uicibus enim quotidie presbyteri et
diacones uigilant ad Anastasim cum populo. De laicis etiam
uiris aut mulieribus, si qui uolunt, usque ad lucem loco
sunt, si qui nolunt, reuertuntur in domos suas et reponent i5

^ se dormito.

25 Cum luce autem, quia dominica dies est, et proceditur in
ecclesia maiore, quam fecit Constantinus, quae ecclesia in
Golgoiha est post Crucem, et fiunt omnia secundum consue-
tudinem, qua et ubique fit die dominica. Sane quia hic so
consuetudo sic est, ut de omnibus presbyteris, qui sedent,
quanti uolunt, praedicent, et post illos omnes episcopus prae-
dicat, quae praedicationes propterea semper dominicis diebus
sunt, ut semper erudiatur populus in scripturis et in Dei
dilectione: quae praedicationes dum dicuntur, grandis mara ss
fit, ut fiat missa ecclesiae, et ideo ante quartam horam aut
2foiie quintam missa fit. At ubi autem missa facta fuerit
ecclesiae iuxta consuetudinem, qua et ubique fit, tunc de
ecclesia monazontes cum ymnis ducunt episcopum usque ad

1 dfia A doraini scripsi probante Bernardo 8 exennte A exeunti

ipse scripsi 9 etiam A 10 dicunt^' ftignum ur euanuit, sed etiam

nunc distingui potest 11 lacem euanuit, sed 1 cB legi postest A

•u
13 ana sl A 17 et delendum censet Cholodniak 19 fiunt sic.

non sunt A 20 que A qua et scripsi 27 non fit eoni.

Gamurrini

S. Siluiaeperegrinatio 75

Anastasim. Cum antem coeperit episcopUs uenire cum jmnis,
aperiuntur omnia hostia de basilica Anastasis, intrat omnis
populus, fidelis tamen, nam cathecumini non. Et at ubi 8
intrauerit populus, intrat episcopus et statim ingreditur intra

5 cancellos [martyrii] speluncae. Primum aguntur gratiae Deo,
et sic fit oratio pro omnibus, postmodum mittet uocem diaconus,
ut inclinent capita sua omnes, quomodo stant, et sic benedicet
eos episcopus stans intra cancellos interiores et postmodum
egreditur. Egredienti autem episcopo omnes ad manum accedent. 4

10 Ac sic est, ut prope usque ad qnintam aut sextam horam
protraitur missa. Item et ad lucernare similiter fit inxta
consuetudinem cotidianam. Haec ergo consuetudo singulis
diebus ita per totum annum custoditur exceptis diebus soUen-
nibus, quibus et ipsis qnemadmodum fiat infra annotabimus.

15 Hoc autem inter omnia satis praecipuum est, quod faciunt, 5
ut psalmi uel antiphonae apti semper dicantur, tam qui nocte
dicuntur, tam qui contra mature, tam etiam qui per diem
uel sexta aut nona uel ad lucernare semper ita apti et ita
rationabiles, ut ad ipsam rem pertineant, quae agitur. Et cum 6

3) toto anno semper dominica die in ecclesia maiore procedatur,
id est quae in Golgotha est, id est post Crucem, quam fecit
Constantinus, una tantum die dominica, id est quinqua-
gesimarum per pentecosten, in Syon proceditnr, sicut infra
annotatum inuenietis, sic tamen in Syon ut, antequam sit hora

«5 tertia, illuc eatur, fiat primura missa in ecclesia maiorem
Deest unum folium.
Benedictus qui uenit in nomine Domini et cetera, quae [59]
secuntur. Et quoniam pro monazontes, qui pedibus uadent,
necesse est lenius iri: ac sic peruenitur in lemsolima ea hora,

30 qua incipit homo hominem posse cognoscere, id est prope

27 Mattb. 21, 9

1 coperit A 5 martyrii seclusi 6 orationem A 7 inclinet A
inciinent Gamurrini 11 lucemares A 14 annotauimus A annota-
bimus Oamurrini 25 et illuc eatur Du Chesne, Originea du culte

chr^tien p. 475 fiat A Fit at Bemard Fit Cholodniak 29 leuius A

76 Itinera Hierosolvm it an a

7luce, ante tamen quam lux fiat. Ubi cum peruentum fuerit,
statim sic in Anastase ingreditur episcopus et omnes cum
eo^ ubi luminaria iam supra modo lucent. Dicitur ergo ibi
unus psalmus, fit oratio, benedicuntur ab episcopo primum
cathecumini, item fideles. Becipit se episcopus et uadent 5
se unusquisque ad hospitium suum, ut se resumant. Monazontes
Sautem usque ad lucem ibi sunt et ymnos dicunt. At ubi
autem resumpserit se populus hora incipiente secunda, colligent
se omnes in ecclesia maiore, quae est in Golgotha. Qui autem
ornatus sit illa die ecclesiae uel Anastasis aut Crucis aut 10
in Bethleem, superfluum fuit scribi. Ubi extra aurum et
gemmas aut sirico nichil aliud uides; nam et si uela uides.
auroclaua oloserica sunt, si cortinas uides, similiter auroclauae
oloseiicae sunt. Ministerium autem omne genus aureum
gemmatum profertur illa die. Nuraerus autem uel ponderatio 15
de ceriofalis uel cicindelis aut lucemis uel diuerso ministerio
9nuuquid uel aestimari aut scribi potest? Nam quid dicam de
ornatu fabricae ipsius, quam Constantinus sub praesentia
matris suae, in quantum uires regni sui habuit, hornauit auro.
musiuo et marmore pretioso tam ecclesiam maiorem quam ao
Anastasim uel ad Crucem uel cetera loca sancta in lerusolima?

lOSed ut redeamus ad rem, fit ergo prima die missa in ecclesia
maiore, quae est in Golgotha. Et quoniam dum praedicant,
uel legent singulas lectiones uel dicunt ymnos, omnia tamen
apta ipsi diei, et inde postmodum cum missa ecclesiae facta s5
fuerit, hitur cum ymnis ad Anastasim iuxta consuetudinem:

1 1 ac sic fit missa forsitan sexta hora. Ipsa autem die similiter
et ad lucernare iuxta consuetudinem cotidianam fit. Alia
denuo die similiter in ipsa ecclesia proceditur in Golgotha,
hoc idem et tertia die; per triduo ergo haec omnis laetitia ao

2 astase, sic saepius A 3 supra numero Cholodnidk 18 oleserica A
auroclaae A 14 olesericae A genus] gS in extrema linea A 17 exti-
mari A sic saepe 19 honorauit A homauit coni. Woelffiin^ Archiv f.
lat, Lex, IV p. 260 80 homines A haec omnis Bu Chesne, Orig, du
cuUe chr^t p. 477 et Cholodniak

S. Siluiae peregrinatio 77

in ecclesia, quam fecit ConstantiDUS, celebratur usque ad
sextam. Quarta die in Eleona^ id est in ecclesia, quae est in
monte Oliueti, pulcbra satis, similiter omnia ita ornantur et
ita celebrantur ibi, quinta die in Lazariu, quod est ab lerusolima

5 forsitan ad mille quingentos passus, sexta die in Syon,
septima die iu Anastase, octaua die ad Grucem. Ac sic ergo
per octo dies haec omnis laetitia et is hornatus celebratur
in omnibus locis sanctis, quos superius nominaui. In Bethleem
autem per | totos octo dies cotidie is ornatus est et ipsal2 [60]

10 laetitia celebratur a presbyteris et ab omni clero ipsius loci et
a monazontes, qui in ipso loco deputati sunt. Nam ex illa hora,
qua omnes nocte in lerusolima reuertuntur cum episcopo, tunc
loci ipsius monachi, quicumque sunt, usque ad lucem in ecclesia
in Bethleem peruigilant ymnos seu antiphonas dicentes, quia

10 episcopum necesse est hos dies semper in lerusolima tenere.
Pro sollemnitate autem et laetitia ipsius diei infinitae turbae
se undique colligent in lerusolima, non solum monazontes, sed
et laici uiri aut mulieres.
Sane quadragesimae de epiphania ualde cum summo honore 36

20 hic celebrantur. Nam eadem die processio est in Anastase
et omnes procedunt et ordine suo aguntur omnia cum summa
laetitia ac si per pascha. Praedicant etiam omnes presbyteri
et sic episcopus semper de eo loco tractantes euangelii, ubi
quadragesima die tulerunt Dominum in templo loseph et

«5 Maria et uiderunt eum Symeon uel Anna prophetissa filia
Fanuhel et de uerbis eorum, quae dixerunt uiso Domino, uel
de oblatione ipsa, quam optulerunt parentes. Et postmodum
celebratis omnibus per ordinem, quae consuetudinis sunt,
aguntur sacramenta et sio fit missa.

23 cf. Luc. 2, 21—39

6 astase A 11 et illa hora A ex illa hora Ckolodniak 16 in-
finite A 20 astase A 21 ordines A ordine suo ipse scripsi 22 pre-
dicant A 23 tractantis A 26 faiMihel «tc ipse lecUonem codids

annotaui, famahel Cholodniak samnhel Gamurrini 27 qua A 23 con-
saetudinea A

78 ItiiieraHierosol,ymitana

27 Item dies paschalos cum ueneriiit, celebrantur sic. Nam
sicut apud nos quadragesimae ante pascha adtenduntur, ita
hic octo septimanae attenduntur ante pascha. Propterea autem
octo septimanae attenduntur, quia dominicis diebus et sabbato
non ieiunantur excepta una die sabbati, qua uigiliae paschales s
sunt et necesse est ieiunari: extra ipsum ergo diem penitus
nunquam hic toto anno sabbato ieiunatur. Ac sic ergo de
octo septimanis deductis octo diebus dominicis et septem
sabbatis, quia necesse est una sabbati ieiunari, ut superius
dixi, remanent dies quadraginta et unus, qui ieiunantur, quod lo

2hic appellant eortae, id est quadragesimas. Singuli autem dies
singularum ebdomadarum aguntur sic, id est, ut die dominica
de pullo primo legat episcopus intra Anastase locum resur-
rectionis Domini de euangelio, sicut et toto anno dominicis
diebus fit, et similiter usque ad lucem aguntur ad Anastasem is
et ad Crucem^ quae et toto anno dominicis diebus fiunt.

3Postmodum mane sicut et semper dominica die proceditur
et aguntur, quae dominicis diebus consuetudo est agi, in
ecclesia maiore, quae appellatur Martyrio, quae est in Golgotha
post Crucem. Et similiter missa de ecclesia facta ad Anastase 20
itur cum ymnis, sicut semper dominicis diebus fit. Haec ergo
dum aguntur, facit se hora quinta; lucernare hoc idem hora
sua fit sicut semper ad Anastasem et ad Crucem, sicut et
[61] 4singulis locis sanctis fit; dominica enim die nona fit. | Item
secunda feria similiter de puUo primo ad Anastasem itur sicut a^
et toto anno et aguntur usque ad mane, quae semper. Denuo
ad tertia itur ad Anastasim et aguntur, quae toto anno ad
sextam solent agi, quoniam in diebus quadragesimarum et
hoc additur, ut et ad tertiam eatur. Item ad sextam et nonam
et lucernare ita aguntur, slcut consuetudo est per totum 30

3 septimanas A 4 septimane A 5 ieiunantar A ieiunatur Gaimir-
rint 9 una die sabbati Cholodniak 10 unum A 15 fiet A fit et
Bcripsi probanie Bemardo 17 postmodu A 20 anastase in extrema
linea A 22 hic item Bemard totidem ipse conieci 24 nona] non
Du Chesne l c. p. 479 27 que A

S. Siluiaeperegrinatio 79

annuni agi semper in ipsis locis sanctis. Similiter et tertia
feria similiter omnia aguntur sicut et secunda feria. Quarta
feria autem similiter itur de noctu ad Anastase et aguntur
ea, quae semper, usque ad mane, similiter et ad tertiam et

5 ad sextam; ad nonam autem, quia consuetudo est semper,
id -est toto anno; quarta feria et seita feria ad nonam in Syon
procedi, quoniam in istis locis, excepto si martyrorum dies
euenerit, semper quarta et sexta feria etiam et a cathecuminis
ieinnatur, et ideo ad nonam in Syon proceditur. Nani si

10 fortuito in quadragesimis martyrorum dies euenerit quarta
feria aut sexta feria neque ad nona in Syon proceditur. Diebus
uero quadragesimarum, ut superius dixi, quarta feria ad nona
in Syon proceditur iuxta consuetudinem totius anni et omnia
aguntur, quae consuetudo est ad nonam agi praeter oblatio; nam

15 ut semper populus discat legem, et episcopus et presbyter
praedicant assidue. Cum autem facta fuerit missa, inde cum
ymnis populus deducet episcopum usque ad Anastasem; inde
sic uenitur, ut cum intratur in Anastase, iam et hora luceniari
sit; sic dicuntur ymni et antiphonae, fiunt orationes et fit

20 missa lucernaris in Anastase et ad Crucem. Missa autem
lucemarii in isdem diebus, id est quadragesimarum, serius
fit semper quam per toto anno. Quinta feria autem similiter
omnia aguntur sicut secunda feria et tertia feria. Sexta feria
autem similiter omnia aguntur sicut quarta feria et sirailiter

85 ad nonam in Syon itur et similiter inde cum ymnis usque
ad Anastase adducetur episcopus. Sed sexta feria uigiliae in
Anastase celebrantur ab ea hora, qua de Sion uentum fuerit
cum ymnis, usque in mane, id est de hora lucernarii, quem-

2 alterum siroiliter delet Bemard 5 ad sexta A ad nonam autem
in Sion proceditur Cholodniak 6 ad nona A 7 martiriorum A

9 ieiunantur A ieiunatur Gamurrini et Du Chesne p. 479 11 atqu« A
neque Gamurrini 12 quadragesimarum corr. cx quadragesimerum A
13 sion A 14 oblatio A oblationem ipse conieci 18 astase A

hora] tota A hora ipse emendaui lucernari sic sic, sed priiM illud

sic Uneola per litteram s ducta deletum est lucernaris sit Gamurrini
iam est hora lucernaris. Sic Cholodniak 27 et p. 80, 2 astase A

80 ItineraHierosolymitana

admodum intratam fuerit in alia die mane, id est sabbato.
Fit autem oblatio in A'nastase maturius, ita ut fiat missa ante

Ssolem. Tota autem nocte uicibus dicuntur psalmi responsorii,
uicibus antiphonae, uicibus lectiones diuersae, quae omnia
usque in mane protrahuntur. Missa autem, quae fit sabbato 5
ad Anastase, ante solem fit, hoc est oblatio, ut ea hora, qua
incipit sol procedere, et missa in Anastase facta sit. Sic ergo

9 singulae septimanae celebrantur quadragesimarum. Quod autem
[62] dixi, maturius fit missa sabbato, | id est ante solem, propterea
fit, ut citius absoluant hi, quos dicunt hic ebdomadarios. Nam 10
talis consuetudo est hic ieiuniorum in quadragesimis, ut hi,
quos appellant ebdomadarios, id est qui faciunt septimanas,
dominica die, quia hora quinta fit missa, ut manducent. Et
quemadmodum prandiderint dominica die, iam non manducant
nisi sabbato mane, mox communicauerint in Anastase. Propter 15
ipsos ergo, ut citius absoluant, ante sole fit missa in Anastase
sabbato. Quod autem dixi, propter illos fit missa mane, non
quod illi soli communicent, sed omnes communicant, qui uolunt
eadem die in Anastase commuuicare.
28 leiuniorum enim consuetudo hic talis est in quadragesimis, 80
ut alii quemadmodum manducauerint dominica die post missa,
id est hora quinta aut sexta, iam non manducent per tota
septimana nisi sabbato ueniente post missa Anastasis, hi qui

2faciunt ebdomadas. Sabbato autem quod manducauerint maue,
iam nec sera manducant, sed ad aliam diem, id est dominica, ts
prandent post missa ecclesiae hora quinta uel plus et postea
iam non manducant nisi sabbato ueniente, sicut superius dixi.

3Con8uetudo enim hic talis est, ut omnes, qui suut, ut hic
dicunt, aputactitae, uiri uel feminae, non solum diebns quadra-
gesimarum, sed et toto anno, qua manducant, semel in die 30

7 et missa] ad missam A iam missa Gamurrini et missa seripsi as-
tase A 9 dixij dix A 10 domadarios A ebdomadarios scripsi

15, 19 astase A 21 alj A 24 quod] quando Woelfflin, Archiv

f. lat. Lex. IV p. 274 27 manduoent A 29 aput actite A 30 qua]
quando Gamurrini

S. Silniaeperegrinatio gl

manducant. Si qui autem sunt de ipsis aputactitis, qui non
possunt facere integras septimanas ieiuniorum, sicut superius
diximus, in totis quadragesimis in medio quinta feria cenant;
qui autem nec hoc potest, biduanas facit per totas quadra-
5 gesimas; qui autem nec ipsud, de sera ad seram manducant.
Nemo autem exigit, quantum debeat facere, sed unusquisque 4
ut potest id facit, nec ille laudatur, qui satis fecerit, nec ille
uituperatur, qui minus. Talis est enim hic consuetudo. Esca
autem eorum quadragesimarum diebus haec est, ut nec

10 panem, quod librari non potest, nec oleum gustent, nec
aliquid, quod de arboribus est, sed tantum aqua et sorbitione
modica de farina: . . . quadragesimarum sic fit, ut diximus.

Et completo earum septimanainim .... uigiliae in Anastase 39
sunt de hora lucernarii sexta feria, qua de Syon uenitur cum

15 psalmis, usque in mane sabbato, qua oblatio fit in Anastase.
Item secunda septimana et tertia et iiii* et quinta et sexta
similiter fiunt, ut prima de quadragesimis. Septima autem 2
septimana cum uenerit, id est quando iam duae superant cum
ipsa^ ut pascha sit, singulis diebus omnia quidem sic aguntur

20 sicut et ceteris septimanis, quae transierunt; tantummodo
quod uigiliae, [quae] in illis sex septimanis in Anastase factae
sunt, septima autem septimana, id est sexta feria, in Syon |
fiunt uigiliae iuxta consuetudinem eam, qua in Anastase [63]
factae sunt per sex septimanas. Dicuntur autem totis uigiliis

25 apti psalmi semper uel antiphonae tam loco quam diei. At 3
ubi autem coeperit se mane facere sabbato illucescente, oiFeret
episcopus et facit oblationem mane sabbato. lam ut fiat

1 aput actites A 10 quid liberari A quod librari Gamurrini qui

deliqnari Bemard 12 lacfmam quae est post uerbum farina alii aliter
suppleuerunt: ieiunium Gamurrini ac prima quidem aeptimana Cholodniak
ieiunium ergo ipse scripsi 13 Completo ea iam septiraana Cholodniak
post septimanarum lacunam indicaui 18 et 15 astase A 18 due A
21 qnae seclusi astase A 23 uigiliae delendum censet Cholodniak
ea A eae Gamurrini eam scripsi cum Cholodniak quae A qua scripsi
cum Cholodniak astase A 24 toti singulis *A totis uigiliis

ipse scripsi

XXXVini Itin. UieroMl. 6

82 ItineraHierosolymitana

missa, mittit uocem archidiaconus et dicit: omnes hodie
hora septima in Lazaiio parati simus. Ac sic ergo cum coeperit
se hora septima facere, omnes ad Lazarium ueniunt. Lazarium
autem, id est Bethania, est forsitan secundo miliario a ciuitate.

4Euntibus autem de lerusolima in Lazarium forsitan ad quin- 5
gentos passus de eodem loco ecclesia est in strata in eo loco,
in quo occurrit Domino Maria soror Lazari. Ibi ergo cum
uenerit episcopus, occuiTent illi omnes monachi, et populus
ibi ingreditur, dicitur unus ymnus et una antiphona et legitur
ipse locus de euangelio, ubi occurrit soror Lazari Domino. 10
Et sic facta oratione et benedictis omnibus inde iam usque

5ad Lazarium cum ymnis itur. In Lazario autem cum uentum
fuerit, ita se omnis multitudo colligit, ut non solum ipse
locus, sed et campi omnes in giro pleni sint hominibus.
Dicuntur ymni etiam et antiphonae apti ipsi diei et loco, 16
similiter et lectiones aptae diei quaecumque leguntur. lam
autem, ut fiat missa, denuntiatur pascha, id est, subit pres-
byter in altiori loco et leget illum locum, qui scriptus est in
euangelio: Cum uenisset lesus in Bethania ante sex dies
paschae et cetera. Lecto ergo eo loco et annuntiata pascha »0

6fit missa. Propterea autem ea die hoc agitur, quoniam sicut
in euangelio scriptum est, ante sex dies paschae factum hoc
fuisset in Bethania; de sabbato enim usque in quinta feria,
qua post cena noctu comprehenditur Dominus, sex dies sunt.
Keuertuntur ergo omnes ad ciuitatem rectus ad Anastase et «&
fit lucernare iuxta consuetudinem.
30 Alia ergo die, id est dominica, qua intratur in septimana
paschale, quam hic appellant septimana maior, celebratis de
pullorum cantu his, quae consuetudinis sunt in Anastase uel
ad Crucem usque ad mane agi: die ergo dominica mane so

10 cf. loh. 11, 29 19 loh. 12, 1

O 00

6 instrata A 9 ibi] ubi Cholodniak 16 apte A 20 g ^

27 qnae A qua scripsi cum Cholodniak 29 cantatis A cantu eis Ga-
murrini cantu his Cholodniak 30 agitar A agi scripsi

S. Siluiaeperegrinatio 83

proceditur iuxta consuetudinem in ecclesia maiore, quae appel-
latur Martyrium. Propterea autem Martyrium appellatur, quia
in Golgotha est, id est post Crucem, ubi Dominus passus
est, et ideo Martyrio. Cum ergo celebrata fuerint omnia iuxta 2
5 consuetudinem in ecclesia maiore, et antequam fiat missa,
Tuittet uocem arcbidiaconus et dicit primura: ista septimana
omni, id est de die crastino, hora nona, omnes ad Martyrium
conueniamus, id est in ecclesia maiore. Itera mittet uocem
alteram et dicet: hodie omnes hora septima in Eleona

10 parati simus. Facta ergo missa in ecclesia maiore, id est ad 3
Martyrium, deducitur episcopus cum ymnis ad Anastase et
ibi completis, quae | consuetudo est diebus dominicis fieri in [64]
Anastase post missa Martyrii et iam unusquisque hiens ad
domum suam festinat manducare, ut hora inchoante septima,

15 omnes in ecclesia parati sint, quae est in Eleona, id est in
monte Oliueti, ubi est spelunca illa, in qua docebat Dominus.

Hora ergo septima omnis populus ascendet in monte oliueti,31
id est in Eleona, in ecclesia, sed et episcopus; dicuntur ymni
et antiphonae aptae diei ipsi uel loco, lectiones etiam similiter.

«0 Et cum coeperit se facere hora nona, subitur cum ymnis in
Inbomon, id est in eo loco, de quo ascendit Dominus in caelis,
et ibi seditur; nam omnis populus semper praesente episcopo,
iubetur sedere, tantum quod diacones soli stant semper.
Dicuntur et ibi ymni uel antiphonae aptae loco aut diei:

» similiter et lectiones intei-positae et orationes. Et iam cum 2
coeperit esse hora undecima, legitur ille locus de euangelio,
ubi infantes cum ramis uel palmis occurrerunt Doniino dicentes:
Benedictus, qui uenit in nomine Domini. Et statim leuat
se episcopus et omnis populus, porro inde de summo monte

30 oliueti totura pedibus itur. Nam totus populus ante ipsum
cum ymnis uel antiphonis respondentes semper: Benedictus,

28 Matth. 21, 9

6 iuxta A ista scripsi 7 omne A de addidi cum Cholodniak

9 in eo leona A 14 in qao ante A 16 ibi J. ubi scripsi 19 apte A
26 c^perit A 80 fortasse: ante ipsam uadit

6*

g4 ItineraHierosolymitana

3qui uenit in nomine Domini. Et quotqiiot sunt infantes in
hisdem locis, usque etiam qui pedibus ambulare non possunt,
quia teneri sunt, in collo illos parentes sui tenent, omnes
ramos tenentes alii palmarum, alii oliuarum; et sic deducetur

4 episcopus in eo typo, quo tunc Dominus deductus est. Et de 5
summo monte usque ad ciuitatem et inde ad Anastase per
totam ciuitatem totum pedibus omnes, sed et si quae matronae
sunt aut si qui domini, sic deducunt episcopum respondentes
et sic lente et leute, ne lassetur populus, porro iam sera
peruenitur ad Anastase. Ubi cum uentum fuerit, quamlibet 10
sero sit, tamen fit lucemare, fit denuo oratio ad Crucem et
dimittitur populus.
32 Item alia die, id est secunda feria, aguntur, quae consuetudinis
sunt de pullo primo agi usque ad mane ad Anastase, similiter
et ad tertia et ad sexta aguntur ea, quae totis quadragesimis. 15
Ad nona autem omnes in ecclesia maiore, id est ad Martyrium,
coUigent se et ibi usque ad horam primam noctis semper
ymni et antiphonae dicuntur, lectiones etiam aptae diei et

2I0C0 leguntur, interpositae semper orationes. Lucernarium
etiam agitur ibi, cum coeperit hora esse; sic est ergo, ut to
nocte etiam fiat missa ad Martyrium. Ubi cum facta fuerit
missa, inde cum ymnis ad Anastase ducitur episcopus. In
quo autem ingressus fuerit in Anastase, dicitur unus ymnus,
fit oratio, benedicuntur cathecumini, item fideles, et fit missa.
[65] 33 Item teitia feria similiter omnia | fiunt sicut secunda feria. u
Illud solum additur tertia feria, quod nocte sera, postea quam
missa facta fuerit ad Martyrium et itum fuerit ad Anastaae
et denuo in Anastase missa facta fuerit, omnes illa hora

2noctu uadent in ecclesia, quae est in monte Eleona. In qua
ecclesia cum uentum fuerit, intrat episcopus intra spelunca, 30
in qua spelunca solebat Dominus docere discipulos, et accipit

4 cf. Matth. 21, 8

2 qnp A 7 matrone A 13 secunda fr A 19 orationes fiunt
Cholodnidk lucernaram A lucernarium ipse et Potnialotcshf, item J)u
Chesne l. c. p. 485 21 factum A cum factum fuerit missam Cholodniak

S. Siluiae peregrinatio 85

codicem euangelii et stans ipse episcopus leget uerba Domini,
quae scripta sunt in euangelio in cata Matheo, id est ubi di-
cit: Videte, ne quis uos seducat. Et omnem ipsam allocu-
tionem perleget episcopus. At ubi autem illa perlegerit, fit

5 oratio, benedicuntur cathecumini, item et fideles, fit missa et
reuertuntur a monte unusquisque ad domum suam satis sera
iam nocte.

Item quarta feria aguntur omnia per tota die a puUo primo 34
sicut secunda feria et tertia feria, sed posteaquam missa facta

>o fuerit nocte ad Martyi-ium et deductus fuerit episcopus cum
ymnis ad Anastase, statim intrat episcopus in spelunca, quae
est in Anastase, et stat intra cancellos, presbyter autem ante
cancellum stat et accipit euangelium et legit illum locum,
ubi ludas Scariothes hiuit ad ludeos et definiuit quid ei darent,

15 ut traderet Dorainum. Qui locus at ubi lectus fuerit, tantus
rugitus et mugitus est totius populi, ut nullus sit, qui moueri
non possit in lacrimis in ea hora. Postmodum fit oratio,
benedicuntur cathecumini, postmodum fideles et fit missa.
Item quinta feria aguntur ea de pullo primo, quae consue-36

20 tudinis est usque ad mane ad Anastase, similiter ad tertia et
ad sexta. Octaua autem hora iuxta consuetudinem ad Martyrium
coUiget se omnis populus, propterea autem temporius quam
ceteris diebus, quia citius missa fieri necesse est. Itaque ergo
collecto omni populo aguntur, quae agenda sunt, fit ipsa die

S5 oblatio ad Martyrium et facitur missa hora forsitan decima ibi-
dem. Antea autem quam fiat missa, mittet uocem archidiaconus
et dicet: Hora prima noctis omnes in ecclesia, quae est in
Eleona, conueniarous, quoniam maximus labor nobis instat
hodie nocte ista. Facta ergo missa Martyrii uenitur post 2

20 Crucem, dicitur ibi unus ymnus tantum, fit oratio et offeret
episcopus ibi oblationem et communicant omnes. Excepta

3 Matth. 24, 4 14 Matth. 26, 14

S dicitur, sed 9tgno ur deleto A 4 autem ubi, sed signo transposi-
tionis addito A 14 et ante definiuit addidi 29 uenit A scnbeti-
dum esse: uenitur recte monet Fomialowsky

86 ItineraUierosolymitana

enim ipsa die una per totum annum nunquam offeritur post
Crucem nisi ipsa die tantum. Facta ergo et ibi missa itur
ad Anastase, fit oratio, benedicuntur iuxta consuetudinem
cathecumini et sic fideles et fit missa. Et sic unusquisque
festinat reuerti in domum suam, ut manducet, quia statim ut 5
manducauerint, omnes uadent in Eleona in ecclesia ea, in qua
est spelunca, in qua ipsa die Dominus cum apostolis fuit.

3Et ibi usque ad hora noctis forsitan quinta semper aut ymni
aut antiphonae aptae diei et loco, similiter et lectiones dicun-
tur, interpositae orationes fiunt, loca etiam ea de euangelio 10
leguntur, in quibus Dominus allocutus est discipulos eadem

4die sedens in eadem spelunca, quae in ipsa ecclesia est. Et
inde iam bora noctis forsitan sexta itur susu in Imbomon cum
[66] ymnis in eo loco, unde ascendit Dominus in caelis. \ Et ibi
denuo similiter lectiones et ymni et antiphonae aptae diei i&
dicuntur, orationes etiam ipsae quaecumque fiunt, quas dicet
episcopus, semper et diei et loco aptas dicet.
36 Ac sic ergo cum coeperit esse pullorum cantus, descenditur
de Imbomon cum ymnis et acceditur eodem loco, ubi orauit
Dominus,sicutscriptumestineuangelio:Et accessit quantum so
iactus lapidis et orauit et cetera. In eo enim loco ecclesia
est elegans. Ingreditur ibi episcopus et omnis populus, dicitur
ibi oratio apta loco et diei, dicitur etiam unus ymnus aptus
et legitur ipse locus de euangelio, ubi dixlt discipulis suis:
Vigilate, ne intretis in temptationem. Et omnis ipse 25

2 locus perlegitur ibi et fit denuo oratio. Et iam inde cum ymnis
usque ad minimus infans in Gessamani pedibus cum episcopo
descendent^ ubi prae tam magna turba multitudinis et fati-
gati de uigiliis et ieiuniis cotidianis lassi, quia tam magnum
montem necesse habent descendere, leute et lente cum ymnis 30
uenitur in Gessamani. Candelae autem ecclesiasticae super

Sducentae paratae sunt propter lumen omni populo. Cum ergo

20 Luc. 22, 41 25 Marc. 14, 38

9 apte A 16 quecumque A 19 accedit A acceditur Cholodniak
0
eadem A 27 minim; {sic) A 32 ducente A

S. Silniaeperegrinatio 87

peruentum fuerit in Gessamani, fit primum oratio apta, sic
dicitur ynmus, item legitur ille locus de euangelio, ubi com-
prehensus est Dominus- Qui locus ad quod lectus fuerit,
tantus rugitus et mugitus totius populi est cum fletu, ut

^ forsitan porro ad ciuitatem gemitus populi ooinis auditus sit.
Et iam ex illa hora hitur ad ciuitatem pedibus cum ymnis,
perueuitur ad portam ea hora, qua incipit quasi homo hominem
cognoscere, inde totum per mediam ciuitatem omnes usque
ad unum, maiores atque minores, diuites, pauperes, toti ibi

10 parati, specialiter illa die nullus recedit a uigiliis usque in
mane. Sic deducitur episcopus a Gcssemani usque ad portam
et inde per totam ciuitatem usque ad Crucem. Ante Crucem
autem at ubi uentum fuerit, iam lux quasi clara incipit esse.
Ibi denuo legitur ille locus de euangelio, ubi adducitur Dominus

i& ad Filatum, et omnia quaecumque scripta sunt Pilatum ad
Dominum dixisse aut ad ludeos totum legitur. Fostmodum
autem alloquitur episcopus populum confortans eos, quoniam
et tota nocte laborauerint et adhuc laboraturi sint ipsa die,
ut non lassentur, sed habeant spem in Deo, qui eis pro eo

20 labore maiorem mercedem redditurus sit. Et sic confortans eos,
ut potest ipse, alloquens dicit eis: Ite interim nunc unusquisque
ad domumcellas uestras, sedete uobis et modico, et ad horam
prope secundam diei omnes parati estote hic, ut de ea hora
usque ad sexta sanctum lignum crucis possitis uidere ad

^ salutem sibi unusquisque nostrum credens profuturum; de hora
enim sexta denuo necesse habemus hic omnes conuenire in
isto loco, id est ante Crucem, ut lectionibus et orationibus
usque ad noctem operam demus.

14 cf. Matth. 27, 2 Marc. 15, 1 Luc. 23, 1 loh. 18, 28

7 et pernenitar Cholodniak 11 usque ad crucem portam, sed

uocdbulum crucem lineola perducta deletum est A 12 ciaitate A
20 confortantes A 22 set modico Cholodniak; mihi poiius post

xnodico intereidisse uidetur: resumite uoa 25 nostrum] uestrum

Cholodniak

88 ItineraHierosolymitana

[67] 37 Post hoc ergo missa | facta de Cruce, id est antequam sol
procedat, statim unusquisque animosi uadent in Syon orare
ad columnam illam, ad quam flagellatus est Dominus. Inde
reuersi sedent modice in domibus suis et statim toti parati
sunt. Et sic ponitur cathedra episcopo in Golgotha post b
Crucem, quae stat nunc, residet episcopus in cathedra, ponitur
ante eum mensa sublinteata, stant in giro mensa diacones et
affertur loculus argenteus deauratus, in quo est lignum sanctum
crucis, aperitur et profertur, ponitur in mensa tam lignura

2 crucis quam titulus, Cum ergo positum fuerit in mensa, lo
episcopus sedens de manibus suis summitates de ligno sancto
premet, diacones autem, qui in giro stant, custodent. Hoc
autem propterea sic custoditur, quia consuetudo est, ut unus
et unus omnis populus ueniens, tam fideles quam cathecumini,
acclinantes se ad mensam osculentur sanctum lignum et 15
pertranseant. Et quoniam nescio quanda dicitur quidam fixisse
morsum et furasse de sancto ligno, ideo nunc a diaconibus,
qui in giro stant, sic custoditur, ne qui ueniens audeat denuo

3sic facere. Ac sic ergo omnis populus transit unus et unus
.toti acclinantes se, primum de fronte, sic de oculis tangentes xo
crucem et titulum, et sic osculantes crucem pertranseunt,
manum autem nemo mittit ad tangendum. At ubi autem
osculati fuerint crucem <et> pertransierint, stat diaconus, tenet
anulum Salomonis et cornu illud, de quo reges unguebantur.
Osculantur et cornu^ attendunt et anulum 95

minus se-
cunda usque ad horam sextam

omnis populus transit, per unutu ostium intrans, per alterum

3 quam] quem A 7 ingiro A 12 custodeant, sed a deleto A

15 acclinant A acclinantes scripsi 17 furasset A furasse de scripsi;

V

idem coni. Pomialmoaky 21 pertranseant A 23 et ante per-

transierint ipse addidi 25 attendnnt ut uidetur ex attendent cor-

rectum A et attingunt comu Cholodniak. Lacimam sic supplere
conatur Cholodniak: Ac sic ergo de hora plns minus secunda 26 se-
cunda feria A, sed feria deletum est

S, Siluiaeperegrinatio 89

[per altenira] perexiens, quoniam hoc in eo loco fit, in quo
pridie, id est quinta feria, oblatio facta est. At ubi autem 4
sexta hora se fecerit, sic itur ante Crucem, siue pluuia siue
aestus sit, quia ipse locus subdiuanus est, id est quasi ati'ium

5 ualde grande et pulchrum satis, quod est inter Cruce et
Anastase. Ibi ergo omnis populus se colliget, ita ut nec
aperiri possit. Episcopo autem cathedra ponitur ante Cruce 5
et de sexta usque ad nona aliud nichil fit, nisi leguntur
lectiones sic: id est ita legitur priraum de psalmis ubicumque

10 de passione dixit, legitur et de apostolis siue de epistolis
apostolorum uel de actionibus, ubicumque de passione Domini
dixerunt, nec non et de euangeliis leguntur loca, ubi patitur.
Item legitur de prophetis, ubi passurum Dominum dixerunt,
item legitur de euangeliis, ubi de passione dicit. Ac sic ab 6

13 hora sexta usque ad horam nonam semper sic leguntur
lectiones aut dicuntur ymni, ut ostendatur omni populo, quia
quicquid dixerunt prophetae futurum de passione Domini,
ostendatur tam per euangelia quam etiam per apostolorum
scripturas factum esse. Et sic per illas tres horas docetur

» populus omnis nichil factum esse, quod non prius dictum sit,
et nichil dictum esse, quod non totum completum sit. | Semper [68]
autem interponuntur orationes, quae orationes et ipsae aptae
diei sunt. Ad singulas autem lectiones et orationes tantus 7
affectus et gemitus totius populi est, ut mirum sit; nam

25 nullus est neque maior neque minor, qui non illa die illis
tribus horis tantum ploret, quantum nec aestimari potest,
Dominum pro nobis ea passum fuisse. Post hoc cum coeperit
se iam hora nona facere, legitur iam ille locus de euangelio
cata lohannem, ubi reddidit spiritum; quo lecto iam fit oratio

28 cf. loh. 19. 30

1 per alteram per alterum dittographiam cognouit Cholodniak transit
per unum ostium intrans per alterum: per alterum perexiens Gamurrini
4 estus A 5 grandem A 10 dii A apostolo A apostolis scripsi

14 passionem dicit A de passione dicit scripsi 21 esset A 22 apte A
26 extimari A 27 c^perit A

90 ItineraHierosolymitana

8et missa.» At ubi autem missa facta fuerit de ante Cruce,
statim omnes in ecclesia maiore ad Martyrium . . . aguntur ea,
quae per ipsa septimana de hora nona, qua ad Martyrium
conuenitur, consueuerunt agi usque ad sero per ipsa septi-
mana. Missa autem facta de Martyrium uenitur ad Anastase; s
et ibi cum uentum fuerit, legitur ille locus de euangelio,
ubi petit corpus Domini loseph a Pilato <et> ponet illud in
sepulcro nouo. Hoc autem lecto fit oratio, benedicuntur

9 cathecumini, sic fit missa. Ipsa autem die non mittitur uox,
ut peruigiletur ad Anastase, quoniam scit populum fatigatum lo
esse, sed consuetudo est, ut peruigiletur ibi. Ac sic qui uult
de populo, immo qui possunt, uigilant, qui autem non
possunt, non uigilant ibi usque in mane^ clerici autem uigilant
ibi, id est qui aut fortiores sunt, aut iuueniores; et tota
nocte dicuntur ibi jmni et antiphonae usque ad mane. Maxima ib
autem turba peruigilant, alii de sera, alii de media nocte,
qui ut possunt.
38 Sabbato autem alia die iuxta consuetudinem fit ad tertia,
item fit ad sexta; ad nonam autem iam non fit sabbato, sed
parantur uigiliae paschales in ecclesia maiore, id est in Mar- so
tyrium. Vigiliae autem paschales sic fiunt, quemadmodum ad
nos; hoc solum hic amplius fit, quod infantes, cum baptidiati
fuerint et uestiti^ quemadmodum exierint de fonte, simul cum

2 episcopo primum ad Anastase ducuntur. Intrat episcopus intro
cancellos Anastasis, dicitur unus jmnus, et sic facit orationem ss
episcopus pro eis, et sic uenit ad ecclesiam maiorem cum eis,
ubi iuxta consuetudinem omnis populus uigilat. Aguntur

6 cf. loh. 19, 38

2 onines (oiTif-4.) om. Bemard post Martyrium lacunam indicaui:

excidisse uidetur: procedunt et; Cholodniak post omnes omissum esse

arbitratur: uadent 3 omne septimana sic transponit uocahulum supra

omissum Bernard 7 et add. Gamurrini 8 benedicuntur cathecumini.

sic fideles ac sic fit missa Cholodniak 13 ibi in cod. deletum esse

i
affirmat Cliolodniak 21 sont falso Pomialovosky 23 ezent A

exierint scripsi

S. Silniaeperegrinatio 91

ibi, quae consuetudinis est etiam et aput nos, et facta obla-
tione fit missa. Et post facta missa uigiliarum in ecclesia
maiore statim cum ymnis uenitur ad Anastase et ibi denuo
legitur ille locus euangelii resurrectionis, fit oratio et denuo

5 ibi offeret episcopus; sed totum ad momentum fit propter
populum, ne diutius tardetur, et sic iam dimittetur populus.
Ea autem hora fit missa uigiliarum ipsa die, qua bora et
aput nos.

Sero autem illi dies paschales sic attenduntur quemad-39

10 modum et ad nos et ordine suo fiunt missae per octo dies
paschales, sicut et ubique fit per pascha usque ad octauas.
Hic autem ipse ornatus est et ipsa compositio et per octo
dies paschae, quae et per epiphania, tam in ecclesia maiore
quam ad Anastase aut ad Crucem uel | in Eleona, sed et in [69]

15 Bethleem nec non etiam in Lazariu uel ubique, quia dies
paschales sunt. Proceditur autem ipsa die dominica prima in 2
ecclesia maiore, id est ad Martyrium, et secunda feria et
tertia feria, ubi ita tamen, ut semper missa facta de Martyrio
ad Anastase ueniatur cum ymnis. Quarta feria autem in

20 Eleona proceditur, quinta feria ad Anastase, seita feria in
Syon, sabbato ante Cruce, dominica autem die, id est octauis,
denuo in ecclesia maiore, id est ad Martyrium. Ipsis autem 3
octo diebus paschalibus cotidie post prandium episcopus cum
omni clero et omnibus infantibus, id est qui baptidiati fuerint,

85 et omnibus, qui aputactitae sunt uiri ac feminae, nec non etiam
et de plebe quanti uolunt, in Eleona ascendent. Dicuntur
ymni, fiunt orationes tam in ecclesia, quae in Eieona est, in
qua est spelunca, in qua docebat lesus discipulos, tam etiam
in Lnbomon, id est in eo loco, de quo Dominus ascendit in

30 caelis. Et posteaquara dicti fuerint psalmi et oratio facta 4
fuerit, inde usque ad Anastase cum ymnis descenditur hora
luceniae; hoc per totos octo dies fit. Sane dominica die per

3 denuo] demum CholodniaJc 9 8ero] sex CJwlodniak 15 quia]
qua Cholodniak 18 ita delet Woelfflin, Archiv f. lat. Lex. p, 273

20 eleon A 25 aput actitae A 32 lucemari Cholodniak

92 ItineraHierosolymitana

pascha post missa lucemarii, id est de Anastase, omnis populus
5 episcopum cum ymnis in Syon ducet. Ubi cum uentum fuerit,
dicuntur ymni apti diei et loco, fit oratio et legitur ille locus
de euangelio, ubi eadem die Dominus in eodem loco, ubi
ipsa ecclesia nunc in Syon est, clausis ostiis ingressus est 5
discipulis, id est quando tunc unus ex discipulis ibi non erat,
id est Thomas, qua reuersus est et dicentibus ei aliis apostolis,
quia Dominum uidissent, ille dixit: Non credo, nisi uidero.
Hoc lecto fit denuo oratio, benedicuntur cathecumini, iteni
fideles, et reuertuntur unusquisque ad domum suam sera hora 10
forsitan noctis secunda.

40 Item octauis paschae, id est die dominica, statim post sexta
omnis populus cum episcopo ad Eleona ascendit; primum in
ecclesia, quae ibi est, aliquandiu sedetur, dicuntur ymni,
dicuntur antiphonae aptae diei et loco, fiunt orationes similiter is
aptae diei et loco. Denuo inde cum ymnis itur in Imbomon
susu, similiter et ibi ea aguntur, quae et illic. Et cum coeperit
hora esse, iam omnis populus et omnes aputactitae deducunt
episcopum cum ymnis usque ad Anastase. Ea autem hora

2peruenitur ad Anastase, qua lucernarium fieri solet. Pit ergo 20
lucemarium tam ad Anastase quam ad Crucem et inde omnis
populus usque ad unum cum ymnis ducunt episcopum usque
ad Syon. Ubi cum uentum fuerit, similiter dicuntur ymni apti
loco et diei, legitur denuo et ille locus de euangelio, ubi octauis
paschae ingressus est Dominus, ubi erant discipuli, et arguet n
Thomam, quare incredulus fuisset. Et tunc omnis ipsa lectio
perlegitur, postmodum fit oratio, benedictis <tam> cathecuminis
quam fidelibus iuxta consuetudinem reuertuntur unusquisque
ad domum suam similiter ut die dominica paschae hora
noctis secunda. 30

41 A pascha autem usque ad quinquagesima, id est pentecosten,
hic penitus nemo ieiunat, nec ipsi aputactitae qui sunt. Nam

8 loh. 20, 25

6 nbi A ibi scripsi cum Cholodniak 18 ap actite A 27 tam culd.
Gamurrini

S. Siluiaeperegriaatio 93

semper ipsos dies sicut toto anno ita ad Anastase de puUo
primo usque ad raane consuetudinaria aguntur, | similiter et ad [70]
sexta et ad lucernare. Dominicis autem diebus semper in Martyrio,
id est in ecclesia maiore, proceditur iuxta consuetudinem et inde
5 itur ad Anastase cum ymnis. Quarta feria autem et sexta feria,
quoniam ipsis diebus penitus nemo ieiunat, in Svon proceditur,
sed mane; fit missa ordine suo.

Die autem quadragesimanim post pascba, id est quinta feria, 42
pridie omnes post sexta, id est quarta feria, in Bethleem uadunt

10 propter uigilias celebrandas. Fiunt autem uigiliae in ecclesia
in Bethleem, in qua ecclesia spelunca est, ubi natus est
Dominus. Alia die autem, id est quinta feria quadragesimarum,
ceiebratur missa ordine suo, ita ut et presbyteri et episcopus
praedicent, dicentes apte diei et loco; et postmodum sera

15 reuertuntur unusquisque in lerusolima.

Quinquagesimarum autem die, id est dominica, qua dieiS
maximus labor est populo, aguntur omnia sic de pulio quidem
primo iuxta consuetudinem: uigilatur in Anastase, ut legat
episcopus locum illum euangelii, qui semper dominica die

20 legitur, id est resurrectionem Domini, et postmodum sic ea
aguntur in Anastase, quae consuetudinaria sunt, sicut toto
anno. Cum autem mane factum fuerit, procedit omnis populus 2
in ecclesia maiore, id est ad Martyrium, aguntur etiam omnia,
quae consuetudinaria sunt agi; praedicant presbyteri, post-

25 modum episcopus, aguntur omnia legitima, id est offertur
iuxta consuetudinem, qua dominica die consueuit fieri; sed
eadem adceleratur missa in Martyrium, ut ante hora tertia
fiat. Quemadmodum enim missa facta fuerit ad Martyrium»
omnis populus usque ad unum cum ymnis duceut episcopum

30 in Syon, sed <ut> hora tertia plena in Syon sint. Ubi cum 3
uentum fuerit, legitur ille locus de Actus apostolonim, ubi

1 semper per Cholodniak 7 ordine suo die eadem. Quadragesima

aatem Cholodniak 8 eadem A autem scripsi 18 uigilatur corr, ex
aigiliarum A 27 eadem] ea die Cholodniak adcelerat; A 30 ut
addidi cum Cholodniak

94 Itinera Hierosoly mitana

descendit spiritus, ut omnes linguae -^audirentur et omnes>
intellegerent, quae dicebantur; postmodum fit ordine suo
missa. Nam presbyteri de hoc ipsud, quod lectum est,
quia ipse est locus in Syon, alia modo ecclesia est, ubi
quondam post passionem Domini collecta erat multitudo cum 5
apostolis, qua hoc factum est, ut superius diximus, legunt
ibi de actibus apostolorum. Postmodum fit ordine suo missa,
offertur et ibi, et iam ut dimittatur populus, mittit uocem
archidiaconus et dicet: Hodie statim post sexta omnes in

4Eleona parati simus in Inbomon. Keuertitur ergo omnis 10
populus unusquisque in domum suam resumere se et statim
post prandium ascenditur mons Oliueti, id est in Eleona,
unusquisque quomodo potest, ita ut nullus christianorum

5remaneat in ciuitate, qui non omnes uadent. Quemadmodum
ergo subitum fuerit in monte Oliueti, id est in Eleona, 15
primum itur in Imbomon, id est in eo loco, unde ascendit
Dominus in caelis, et ibi sedet episcopus et presbyteri, sedet
omnis populus, leguntur ibi lectiones, dicuntur interpositi
ymni, dicuntur et antiphonae aptae diei ipsi et loco; orationes
[71] etiam, quae interponuntur, | sempertalespronuntiationeshabent, 20
ut et diei et loco conueniunt; legitur etiam et ille locus de
euangelio, ubi dicit de ascensu Domini, legitur et denuo de
actus apostolorum, ubi dicit de ascensu Domini in caelis post

6 resurrectionem. Cum autem hoc factum fuerit, benedicuntur
cathecumini, sic fideles, et hora iam nona descenditur inde et 25
cum ymnis itur ad illam ecclesiam, quae et ipsa in Eleona
est, id est in qua spelunca sedens docebat Dominus apostolos.
Ibi autem cum uentum fuerit, iam est hora plus decima; fit

1 cf. Act. 2, 4
1 audirentur et orones add. Bonnet 3 praedicant post lectum est
add. Cholodniak 6 legi A legunt coni. Gamurrini 8 etiam A et iam
scripsi cum Cholodniak 10 in ante Inbomon add. Cholodniak 18 qni
modo Cholodniak christianorum A^ non christianus, ut dicit Cholo-
dniak 14 qui non] quoniam Bemard quin Cholodniak 15 subito A
subitum scripsi cum Cholodniak 21 conueniant Cholodniak 23 celis A
26 qua A 27 post spelunca intercidisse uidetur: est in qua

S. Silniaeperegrinatio 95

ibi lucernare, fit oratio, benedicuntur cathecumini et sic fideles.
Et iam inde descenditur cum ymnis, omnis populus usque ad
unum toti cum episcopo yranos dicentes uel antiphonas aptas
diei ipsi; sic uenitur lente et lente usque ad Martyrium. Cum 7

5 autem peruenitur ad portam ciuitatis, iam nox est et occurrent
candelae ecclesiasticae uel ducentae propter populo; de porta
autem, quoniam satis est usque ad ecclesia maiore, id est ad
Martyrium, porro hora hoctis forsitan secunda peruenitur, quia
lente et lente itur totum pro populo, ne fatigentur pedibus.

10 Et apertis ualuis maioribus, quae sunt de quintana parte,
omnis populus intrat in Martyrium cum ymnis et episcopo.
Ingressi autem in ecclesia dicuntur ymni, fit oratio, bene-
dicuntur cathecumini et sic fideles; et inde denuo cum ymnis
itur ad Anastase. Similiter ad Anastase cum uentum fuerit, 8

15 dicuntur ymni seu antiphonae, fit oratio, benedicuntur cathe-
cumini, sic fideles; similiter fit et ad Crucem. Et denuo inde
omnis populus christianus usque ad unum cum ymnis ducunt
episcopum usque ad Syon. Ubi cum uentum fuerit, leguntur 9
lectiones aptae, dicuntur psalmi uel antiphonae, fit oratio,

so benedicuntur cathecumini et sic fideles et fit missa. Missa
autem facta accedunt omnes ad manum episcopi et sic reuertuntur
unusquisque ad domum suam hora noctis forsitan media. Ac
sic ergo maximus labor in ea die suflfertur, quoniam de puUo
primo uigilatum est ad Anastase et inde per tota die nunquam

25 cessatum est; et sic omnia, quae celebrantur, protrahuntur, ut
nocte media post missa, quae facta fuerit in Sion, omnes ad
domos suas reuertantur.

lam autem de alia die quinquagesimarum omnes ieiunant44:
iuxta consuetudinem sicut toto anno, qui prout potest, eicepta

30 die sabbati et dominica, qua numquam ieiunatur in hisdem
locis. Etiam postmodum ceteris diebus ita singula aguntur

2 etiam A et iam scripH cum Cholodniak 6 candele A dncente A
8 martirinm A 10 balnis A 15 antiphone A 16 fiet A fit et
8crip8i cum Cholodniak 19 antiphone A

96 ItiueraHierosolymitana

ut toto anno, id est Cut> semper de puUo primo ad Anastase

2uigiletur. Nam si dominica dies est, primum leget de pnllo
primo episcopus euangelium iuita consuetudinem intro Anastase
locum resurrectionis Domini, qui semper dominica die legitur,
et postmodum ymni seu antiphonae usque ad lucem dicuntur 5
in Anastase; si autem dominica dies non est, tantum quod
yrani uel antiphonae similiter de pullo primo usque ad lucem

Sdicuntur in Anastase. Aputactitae omnes uadent, de plebe
[72] autem qui quomodo possunt uadent, clerici autem | cotidie
uicibus uadent; clerici autem de puUo primo, episcopus autem 10
albescente uadet semper, ut missa fiat matutina, cum omnibus
clericis excepta dominica die, quia necesse est illum de pullo
primo ire, ut euangelium legat in Anastase. Denuo ad hoi-am
sextam aguntur, quae consuetudinaria sunt, in Anastase, similiter
et ad nona, similiter et ad lucemare iuxta consuetudinem, 15
qua consueuit toto anno fieri. Quarta autem et sexta feria
semper nona iu Syon fit iuxta consuetudinem.
45 £t illud etiam scribere debui, quemadmodum docentur hi,
qui baptidiantur per pascha. Nam qui dat nomen suum, ante
diem quadragesimarum dat et omnium nomina annotat pres- 20
byter, hoc est ante illas octo septimanas, quibus dixi hic

2 attendi quadragesimas. Cum autem annotauerit omnium nomina
presbyter, postmodum alia die de quadragesimis, id est qua
inchoantur octo ebdomadae, ponitur episcopo cathedra media
ecclesia maiore, id est ad Martyrium, sedent hinc et inde 25
presbyteri in cathedris et stant clerici omnes; et sic addu-
cuntur unus et unus conpetens; si uiri sunt cum patribus

3suis ueniunt, si autem feminae cum matribus suis. Et*;sic
singulariter inteiTogat episcopus uicinos eius, qui intrauit,
dicens: Si bonae uitae est hic, si parentibus deferet, si ebriacus 30

1 ut ante semper ipse addidi 5 postmodn A antiphone A

8 apnt I actitae in initio nouae lineae A 10 clerici autem clerici

autem altero deleto A 12 quia] qua Cholodniak 16 quam A qaa
scripsi cum Cholodniak 17 ad nonam Cholodniak 21 septimanas
octo, sed ordine uirgulis adscriptis mutato A

S. Silaiaeperegrinatio 97

non est aut uanus? et singula uitia, quae sunt tamen grauiora
in homine, requiret. At si probauerit sine reprehensione esse 4
de his omnibus, quibus requisiuit praesentibus testibus, anno-
tat ipse manu sua nomen illius. Si autem in aliquo accusatur,

5 iubet illum foras exire dicens: emendet se, et cum emen-
dauerit se, tunc accedet ad lauacinim. Sic de uiris, sic de
mulieribus requirens dicit. Si quis autem peregrinus est, nisi
testimonia habuerit, qui eum nouerint, non tam facile accedet
ad baptismum.

10 Hoc autem, dominae sorores, ne aestimaretis sine ratione46
fieri, scribere debui. Consuetudo est enim hic talis, ut qui
accedunt ad baptismum per ipsos dies quadraginta, quibus
ieiunatur, primum mature a clericis exorcizentur, mox missa
facta fuerit de Anastase matutina. Et statim ponitur cathedra

15 episcopo ad Martyrium in ecclesia maiore et sedent omnes
in giro prope episcopo, qui baptidiandi sunt tam uiri quam
mulieres, etiam loco stant patres uel matres, nec non etiam
qui uolunt audire de plebe, omnes intrant et sedent, sed
fideles. Gathecuminus autem ibi non intrat, tunc qua episcopus 2

» docet illos legem sic: id est inchoans a Genese per illos dies
quadraginta percurret omnes scripturas primura exponens
carnaliter et sic illud soluens spiritualiter. Nec non etiam et
de resurrectioue, similiter et de fide omnia docentur per illos
dies; hoc autem cathecisis appellatur. Et iam quando com- 3

25 pletae fuerint septimanae quinque, a quo docentur, tunc
accipient simbolum, cuius simboli rationem similiter sicut
omnium scripturarum rationem exponet eis singulorum ser-
montlHi primum | camaliter et sic spiritualiter, ita et simbolum [73]
exponet. Ac sic est, ut in hisdem locis omnes fideles sequan-

2 ut il at Woelfflin et Pomialowshy 6 tun A 10 extiniaretis A

17 stant loco etiam loco A, sed alterum loco lineola deletum est. Ordo
uerhorum Uneolis superscriptis^ quae transpositionem indicant, mutatus
est A 19 cathecumini — intrant Cholodniak 20 id est sic A sic: id cst

n"

scripsi 22 solu& 3. manu et ohscuriore atramento corr. A 24 etiam A
et iam scripsi cum Cholodniak 26 ratione A rationem scripsi

XXXyilll Itin. Hierosol. 7

98 ItineraHierosolymitana

tur scripturas, quando leguntur in ecclesia, quia omnes docentur
per illos dies quadraginta, id est ab hora prirna usque ad

4 horam tertiam, quoniam per tres horas fit cathecisin. Deus
autem scit, dominae sorores, quoniam maiores uoces sunt
fidelium, qui ad audiendum intrant in catliecisen ad ea, quae &
dicuntur uel exponuntur per episcopum, quam quando sedet
et praedicat in ecclesia ad singula, quae taliter eiponuntur.
Missa autem facta cathecisis hora iam tertia statim inde cum
ymnis ducitur episcopus ad Anastase et fit missa ad tertia;
ac sic tribus horis docentur ad die per septimanas septem. lo
Octaua enim septimana quadragesimarum, id est quae appellatur
septimana maior, iam non uacat eos doceri, ut impleantur ea,

5 quae superius <dicta> sunt. Cum autem iam transierint septem
septimanae <et> superat illa una septimana paschalis, quam hic
appellant septimana maior, iam tunc uenit episcopus mane is
in ecclesia maiore ad Martyrium. Betro in absida post altarium
ponitur cathedra episcopo, et ibi unus et unus uadet, uir
cum patre suo aut mulier cum matre sua, et reddet simbolum

6 episcopo. Keddito autem simbolo episcopo alloquitur omnes
episcopus et dicet: Per istas septem septimanas legem omnem «o
edocti estis scripturarum nec non etiam de fide audistis;
audistis etiam et de resurrectione carnis, sed et simboli omnem
rationem, ut potuistis tamen adhuc cathecumini audire; uerba
autem, quae sunt misterii altioris, id est ipsius baptismi, quia
adhuc cathecumini Cestis>, audire non potestis; et ne aestimetis n
aliquid sine ratione fieri, cum in nomine Dei baptidiati fueritis,
per octo dies paschales post missa facta de ecclesia in Anastase
audietis; quia adhuc cathecumini estis, misteria Dei secretiora
dici uobis non possunt.

3 catliecisis Cholodniak 12 non ante uacat m codice extare ut Ga-
murrinum ita editorem Russictim fugit. In loco aqua aspersa & paene
euanuit A 13 dicta addidi 14 et addidi 17 uiri A uir scripsi
20 istos A 22 singuli A singulonim Cholodniak simboli scripsi

23 uerbura aa A uerum autem Cholodniak uerbum aut Pomialawsky
uerba autem scripsi 24 misterii A qui A quia Gamurrini 25 estis
ipse addidi extimctis A 28 qui A quia Gamurrini

S. Siluiaeperegrinatio 99

Post autem uenerint dies paschae, per illos octo dies, id47
est a pascha usque ad octauas, quemadmodum missa facta
fuerit de ecclesia, et itur cum ymnis ad Anastase, mox fit
oratio, benedicuntur fideles et stat episcopus incumbens in

5 cancello interiore, qui est in spelunca Anastasis, et eiponet
omnia, quae aguntur in baptismo. Illa enim hora cathecuminus 2
nullus accedet ad Anastase; tantum neofiti et fideles, qui
uolunt audire misteria, in Anastase intrant Glauduntur autem
ostia, ne qui cathecuminus se dirigat. Disputante autem

10 episcopo singula et narrante, tantae uoces sunt collaudantium,
ut porro foras ecclesia audiantur uoces eorum. Yere enim ita
misteria omnia absoluet, ut nullus non possit commoueri ad
ea, quae audit sic exponi. Et quoniam in ea prouincia pars 3
populi et graece et siriste nouit, pars etiam alia per se graece,

15 aliqua etiam pars tantum siriste, itaque, quoniam episcopus,
licet siriste nouerit, tamen semper graece loquitur et nun-
quam siriste: itaque ergo stat semper presbjter, qui, episcopo
graece dicente, siriste interpretatur, ut omnes audiant, | quae [74 ]
eiponuntur. Lectiones etiam, quaecumque in ecclesia leguntur, 4

20 quia necesse est graece legi, semper stat, qui siriste inter-
pretatur propter populum, ut semper discant. Sane quicumque
hic latini sunt, id est qui nec siriste nec graece nouerunt, ne
contristentur, et ipsis eiponitur eis, quia sunt alii fratres et
sorores graecolatini, qui latine eiponunt eis. Illud autem hic 5

25 ante omnia ualde gratum fit et ualde admirabile, ut semper
tam jmni quam antiphonae et lectiones nec non etiam et
orationes, quas dicet episcopus, tales pronuntiationes habeant,
ut et diei, qui celebratur, et loco, in quo agitur, aptae et
conuenientes sint semper.

4 imcambens A 10 tante A 12 absolnent A absoluet scripsi

H greci A semper grece cum littera e pro Ae A 17 stat ex statj

corr. A 18 uerha nt omnes andiant initio sequentia pagina^ repetun-
tur A 19 qnecnmqne A 24 grec . . atini duae litterae euanuerunt A
25 memorabile Gamurrini et CholodniaJc legerunt; ipse notaui: uocabu-
lum euanidum, sed potitts admirabile cum littera d distinguatur 29 sunt
Pomialoujsky, sed ipse notaui: potius sint; vK>cahulum paene euanuit A

100 ItiDera Hiorosolymitana

4S Item dies enceniarum appellantur, quando sancta ecclesia,
quae in Golgotha est, quam Martyrium uocant, consecrata est
Deo; sed et sancta ecclesia, quae est ad Anastase, id est in
eo loco, ubi Dominus resurrexit post passionem, ea die et ipsa
consecrata est Deo. Harum ergo ecclesiarum sanctarum encenia 5
cum summo honore celebrantur, quoniam crux Domini inuenta
2est ipsa die. Et ideo propter hoc ita ordinatum est, ut
quando primum sanctae ecclesiae suprascriptae consecrabantur,
ea dies esset, qua crux Domini fuerat inuenta, ut simul omni
laetitia eadem die celebrarentur. Et hoc per scripturas sanctas lo
inuenitur, quod ea dies sit enceniarum, qua et sanctus Salo-
mon consummata domo Dei, quam aedificauerat, steterit ante
altarium Dei et orauerit, sicut scriptum est in libris Parali-
pomenon.

49 Hi ergo dies enceniarum cum uenerint, octo diebus atten- 15
duntur; nam ante plurimos dies incipiunt se undique coUigere
turbae non solum monachorum uel aputactitum de diuersis
prouinciis, id est tam de Mesopotamia uel Syria uel de
Egypto aut Thebaida, ubi plurimi monazontes sunt, sed et de
diuersis omnibus locis uel prouinciis; nullus est enim, qui v>
non se eadem die in lerusolima tendat ad tantam laetitiam et
tam honorabiles dies; saeculares autem tam uiri quam feminae
fideli animo propter diem sanctum similiter se de omnibus
2prouinciis isdem diebus lerusolima coUigunt. Episcopi autem,
quando parui fuerint, bisdem diebus lerusolima plus quadra- 26
ginta aut quinquaginta sunt; et cum illis ueniunt multi clerici
sui. Et quid plura? putat se maximum peccatum incurrisse,
qui in hisdem diebus tantae sollennitati inter non fuerit, si
tamen nulla necessitas contraria faerit, quae hominem a bono

11 cf. 11. Paralip. 7, 8

10 dies celebraretur Cholodniak prohante Bernardo 12 edificauerat A
17 turbae] ubi A turbae Cholodniak actito A aputactitorum Gamur-
rini aputactitum scripsi 22 seculares A 23 sed el A sed et de

Gamurrini se ex Du Chesne, Origines du culte chr^tien p. 500, et
Cholodniak se de scripsi 28 tante A 29 que .4

S. Silniae peregrinatio 101

proposito retinet. His ergo diebus enceniarum ipse ornatus 3
omniam ecclesiarum est, qui et per pascha uel epiphania, et ita
per singulos dies diuersis locis sanctis proceditur ut per pascha
uel epiphania. Nam prima et secunda die in ecclesia maiore,
6 quae appellatur Martyrium, proceditur. Item tertia die in
Eleona, id est in ecclesia, quae est in ipso monte, a quo
asceudit Dominus in caelis post passionem, intra qua ecclesia
est spelunca illa, in qua docebat Dominus apostolos in monte
Oliueti. Quarta autem die

1 pposito A

PETRI DIACONI

LIBER DE LOCIS SANCTia

C = codex Casin. 361 s. XII

Incipit prologus Petri diaconi Casinensis ad Guibaldum

Casinensem et Stabulensera abbatem in libro de locis sanctis.

Domino suo ac patri in Christo uenerabili. Guibaldo, dei

gratia sacri Casini montis abbati, Fetrus Casinensis diaconus

6 debitae obedientiae famulatum.

Quanto cupiditatis igne, pater in Christo uenerande, exar-
serim ac quali quantoue desiderio, ut uos omnipotens deus
de aduersis eriperet, exoptauerim, ipsum deum inuoco testem,
quem mentis abdita, quem conscientiae occulta non fallunt,

10 qui et de ipsis animi motibus generis arbiter creditur futurus
humani. Sed quia iuxta prophetae elogium in manu homi-
num non est uia eius, nec ab homine, sed a domino
gressus hominis diriguntur, nostris id facinoribus exi-
gentibus non est factum, quod humana auiditas concupiuit,

15 sed quae deus arbiter meritis humanis competere iudicauit;
nam cum omnium prauorum grassante impietate ecclesiae
dei status cotidie labefactari cernatur et fere, ut ita dicam,
nuUus aduersus eos insurgit pro domo Israhel partim amore,
partim timore saecularium potestatum: idcirco augustae me-

£0 moriae dominus noster imperator Lothaiins uestram beati-
tudinem in Casinensi cenobio abbatem instituit, ut ea, quae
ad correctionem malorum et salutem bonorum attinent, sollicite
ac diligenter pertractares et effrenatos refrenares ac superbos
humiliares, quatenus recuperata iustitia et restaurata religione

S5 coetus ecclesiasticus sibi iuste ac misericorditer seruire ac
pro Eomani imperii statu dei omnipotentis clementiam exorare
queat. Unde non immerito ab omnibus probis ac sapientibus

11 lerem. 10, 23 12 Prouerb. 20, 24

1 djaconi C 3 Cristo C sic semper 4 djaconus C 16 crassante C
grasaante Gamurnni

C = codex Casin. 361 s. XII

Incipit prologus Fetri diaconi Casinensis ad Guibaldum

Casinensem et Stabulensem abbatem in libro de locis sanctis.

Domino suo ac patri in Cbristo uenerabili. Guibaldo, dei

gratia sacri Casini montis abbati, Fetrus Casinensis diaconus

6 debitae obedientiae famulatum.

Quanto cupiditatis igne, pater in Christo uenerande, exar-
serim ac quali quantoue desiderio, ut uos omnipotens deus
de aduersis eriperet, exoptauerim, ipsum deum inuoco testem,
quem mentis abdita, quem conscientiae occulta non fallunt,

10 qui et de ipsis animi motibus generis arbiter creditur futurus
humani. Sed quia iuita prophetae elogium in manu homi-
num non est uia eius, nec ab homine, sed a domino
gressus hominis diriguntur, nostris id facinoribus exi-
gentibus non est factum, quod humana auiditas concupiuit,

35 sed quae deus arbiter meritis humanis competere iudicauit;
nam cum omnium prauorum grassante impietate ecclesiae
dei status cotidie labefactari cernatur et fere, ut ita dicam,
nullus aduersus eos insurgit pro domo Israhel partim amore,
partim timore saecularium potestatum: idcirco augustae me-

20 moriae dominus noster imperator Lotharins uestram beati-
tudinem in Casinensi cenobio abbatem instituit, ut ea, quae
ad correctionem malorum et salutem bonorum attinent, sollicite
ac diligenter pertractares et effrenatos refrenares ac superbos
humiliares, quatenus recuperata iustitia et restaurata religione

85 coetus ecclesiasticus sibi iuste ac misericorditer seruire ac
pro Romani imperii statu dei omnipotentis clementiam exorare
queat. Unde non immerito ab omnibus probis ac sapientibus

11 lerem. 10. 23 12 Prouerb. 20, 24

1 djaconi C 8 Cristo C sic semper 4 djaconns C 16 crassante (7
grassante Gamurrini

106 Itinera Hierosoljmitana

diligeris ac ueneraris. Nam quis tanti uiri familiaritatem
spernat, affabilitatem contempnat, industriam fugiat? Nam ut
omittam cetera maxima* et egregia uestri ingenii monumenta
insignia, cunctos praecellentes Romani imperii sapientes Tulliana
eloquentia superas et antecessorum uestrorum largam munifi- 5
centiam omnibus horis momentisque praecellis. Tantis, inquam,
et talibus uos cernens sertis redimitum et laureis decoratum
itinerarium de locis sanctis a nobis utcunque exaratum et ex
omnibus, ut ita dicam, libris collectum uestrae paternitati
destinare curaui poscens id a uestra eminentia roborari; inio
quo rog6 non dictantis ignauiam, sed materiam adtendatis
utillimam, nec noui uos et incogniti hactenus aliquid in hoc
itinerario ediscituros, sed ea quae iam uiua uoce illis referen-
tibus, qui ad sepulchrum Domini perrexerunt, edidicistis, uel
ea, quae per uolumina diuersa librorum legistis, nos hic noue- is
ritis collegisse. Quae autem indeclinabilia et immania impedi-
menta a perfidis et scelestis utroque genu claudicantibus nobis
obstiterint, uon iam deum, uerum uos ipsos conscios, uos ipsos
fideles inde clamauerim testes. Ceterum ad tantillum spatii, quod
e largitate diuinae indulgentiae relictum est, istud opusculum so
caelesti munificentia edidi confidens nichilominus de deo de
nostris aemulis quandoque nobis uictoriam coUaturum. Sicut enim
nunquam fit opus solidum, si artifex omnia, prout ratio poscit,
non aptet, sic omnis scriptor manans multimoda uerbositate nul-
lam habebit ualentiam edendi scripturam dulcedine refertam, 25
prout Oratius strenuissimus orator in scriptis suis reliquid dicens:
Omne tulit punctum, qui miscuit utile dulci,
si postquam scribere conetur, materiam non rimetur. lam uero
Christo auspice huius proemii iste sit finis.

Explicit prologus. Incipit liber de locis sanctis.

27 Hor. Ars. Poet. 343

4 praecellentis edd. 12 actenus C 18 denm nerum, uos ipsos edd.;
interpunctionem miUaui nos ipsos fideles Eiant 25 fertam C,

refertam scripsi 29 prohemii C

Petrus diaconns 107

Bedae de locis sanctis libri cap. I et II usque ad uerba: ^Per-
paucae iUic cisternae sunt,*

Anonymus: Sepulcrum uero Domini, de quo supra retu-
limus, est fabricatum in medio templi, templum uero in media

5 ciuitate contra aquilonem non longe a porta Dauid. Post resur-
rectionem autem est ortus, in qua sancta Maria cum domino
locuta est. Foris ecclesiam retro est medietas orbis, < de> quo
loco dicit Dauid : 'Operatus es salutem in medio terrae'.
Alius etiam propheta dicit: 'Haec dicit dominus: ista

10 est Hierusalem in medio gentium posui eam'.

,In Golgotha autem est pars ligni salutiferae crucis, in qua
confixus est dominus, et titulum, quod est repositum in locello
argenteo. Est illic et cornu, unde ungebantur reges, et annu-
lum Salomonis.

15 Non longe autem a medietate mundi est carcer; ibi uero
est alligatio, ibi prope et flagellatio ibique prope et spinis
coronatio, ibi prope est dispolatio et uestimenti diuisio. In
Caluaria autem, ubi crucifixus est Dominus, est mons scissus,
et in ipso monte Caluariae ascenditur per gradus decem et

so septem, et ibi pendent lampades nouem cum singulis nappis
argenteis. Subtus uero est Qolgotha, ubi cecidit sanguis
Christi super petram scissam.

Subtus autem monte Caluariae contra orientem est templum
Domini ex alia parte ciuitatis, quem Salomon aedificauit. Quat-

25 tuor portas habet: prima ab oriente, secunda ab occidente,
tertia a meridie, quarta ab aquilone, quae habent significa-
tionem quattuor pai-tium mundi, de foris uero octo angulos
habet, per unumquodque angulum duodecim passus uoluitur.
In medium templi est mons magnus circumdatus parietibus,

80 in quo tabemaculum, illic et archa testamenti fuit, quae a
Yespasiano imperatore destructo templo Komae delata est.
A latere uero sinistro tabemaculi super saxum posuit dominus

8 Psalra. 78, 12 9 Ezech. 5, 5
7 de addidi 11 et21 golgota C salatipherae C 21 ubi] ibi Riant

108 Itinera Hieroso ymitana

lesus pedem suum, quando eum Syraeon accepit in ulnis, et
ita remansit pes sculptus, ac si in cera positus esset. Ab alio
uero latere saxi est tabemaculus apertus, in quo per gradus
uiginti duo descendunt. Ibi Dominus orabat, ibi et Zacharias
saciificabat. Extra templum locus est, ubi Zacbarias filius 5
Barachiae interfectus est. Super saxum in medio templi pendet
candela aurea, in qua est sanguis Ghristi, qui per petram
scissam descendit. Contra meridiem autem non longe templum
Salomonis, in quo habitauit, constructum est, in quo sunt
portae uiginti quinque; intus habet columpnas trecentas sexa- 10
ginta duo, et subtus non longe cunabula Christi et balneum
eius et lectum sanctae dei genitricis. Subtus templum Domini
ab oriente est porta speciosa, unde Dominus intrauit sedens
super pullum asiuae. Ibi et Petrus claudum sanauit. Contra
aquilonem est ecclesia sanctae Annae, ubi tribus annis beata 15
Maria nutrita fuit. Frope uero est probatica piscina, quae
quinque porticus habet.

Beda c. II a nerhis: ^ln uicinia tewpli Bethsaida piscina^
tisque ad uerba: ^Unde putant ibi mediam esse terram*

Anonymus: In ecclesia uero, quae dicitur sancta Syon, so
est thronus lacobi fratris domini, qui iuxta templum sepultus
est; in eo autem loco fundata est, ubi cenantibus apostolis
post passionem hostiis clausis abparuit dominus. Prope uero
illic est porta, de qua angelus Petrum eduiit. De templo
uero, quem Salomon aedificauit, duae tantum pinnae per- ^
manent, quarum una, quae altior ualde est, ipsa est, in qua
dominus temptatus est a diabolo, reliqua autem destructa
sunt. In area uero Orne lebusei templum constructum fuit.
Prope autem portam effusus est sanguis Zachariae, filii Ba-
rachiae. so

3 tabernaculutn apertnm Biant 9 abitauit C 11 quinque Ga--
murriniy cum Riant disertis uerbis dicat duo {nan duas) »n eodice leffi
28 hostiis] secundum Biant in eodice est: postiis 27 djabolo C

Petrtts diaconus 109

Bedae c. III et IIII usque ad uerba: ^Habebat autem longi-
tudinis octo pedesj

Anonymus: Siidarium uero, cum quo Christus faciem
suam extersit, quae ab aliis Veronyca dicitur, tempore Tibeiii
5 Caesaris Romae delatum est. Arundo uero, cum qua caput
eius percussum est, et sandalia eius et lora, cum quibus
ligatus est, et circumcisio eius et sanguis eius in basilica
Constantiniana Bomae uenerabiliter honorantur.

Bedae c, IIII a uerbis: ^AIiud quoque aliquanto maius Knteum*
10 usque ad finem, c, F, c. VL

Anonymus: Trans ton-entem Cedron est spelunca et super
eam ecclesia in eo loco, ubi quinta feria post cenam Saluatorem
ludaei comprehenderunt, qui locus est in capite uallis losaphat.
In eadem uero ualle stetit palma unde pueri ramos tulerunt,

15 quando claraauerunt Hosanna. Item in monte Oliueti est spe-
lunca et in ea altariura, bene lucida, in qua solebat Do-
minus docere discipulos suos, supra quam speluncam est
sancta ecclesia grandis et non longe est martyrium sancti
Stephani. Inde non longe est locus, ubi orauit dominus, quando

20 factus est sudor eius sicut guttae sanguinis. In itinere autem
Bethaniae uicus est, de quo adducta est asina.

Bedae c. VII excepiis ultimis uerbis: ^Tituh nominis cius usque
hodie desiffnatum.'

Anonymus: Piscina uero, ubi exprobrauit Rabsaces, iuxta
85 Bethleem est. luxta ostium autem speluncae puteus est, unde
aquam concupiuit Dauid. In ualle etiam, quae in Bethleem
est, sunt memoriae regum luda. Non longe autem inde est
ecclesia, quae appellatur Ad Pastores, ubi nunc est uiridarium
grande, clausum parietibus diligenter per girum et est ibi

7 et sanguis eius om. Gamurrini 16 lucidnm C lucida scripsi coll.
110, 1; 112, 16 18 martiriam C 19 orauerit C 21 betanie C
29 grandem G

110 Itinera Hier o solymi tana

spelunca lucidissima habens altarium in eo loco, ubi pastori*
bus, cum uigilias haberent, apparens angelus annunciauit eis
Ohristi natiuitatem.

In Anatho autem est turris, in qua lamentauit leremias
propheta, distat autem ab Hierusalem miliario quarto. Miliario 6
uero ab Hierusalem duodecimo est sepulcrum sancti Amos
prophetae, qui locus appellatur Thecue. In quo itinere contra
mons est, quem excauauit Erodes et fecit sibi palatium super
heremum contra mare mortuum. In Thamnatsare est sepulcrum
«ancti lesu filii Naue; ibi sunt et gladii petrini, unde circum- lo
cisi sunt filii Israel secundo; ecclesia uero ibi constructa est,
distat autem ab Hierusalem miliariis uiginti. In alio autem
monte ad miliarium secundum est ecclesia, ubi requiescunt
corpora sanctorum Eleazari et Finees. Miliario uero nono ab
Hierusalem in loco, qui dicitur Cariathiarim, ubi fuit archa is
«domini, ecclesia illuc constracta est.

Bedae c. VIII.

Anonymus: In uicesimo autem quarto miliario ab Hieru-
«alem iuxta Ebron est fons, in quo baptizauit Philippus apo-
Btolus et euangelista eunuchum Candacis reginae. In loco so
uero, qui appellatur Terebinthus, ubi apparuerunt tres angeli
Abrahae, est puteus Abrahae optimus et speluncae duae luci-
dissimae, ubi habitauit; nam et altarium ibi positum est et
ante se ecclesiam habet. Non longe autem inde mons est,
usque quo deduxit Abraham angelos euntes in Sodomis. Intus 85
uero in Ebron domus consistit Dauid, unde adhuc aliqua pars
stat; nam cubiculum, ubi mansit, usque hodie ibi ad orationem
curritur. Non longe autem ab Ebron ad passus trecentos in
loco, qui dicitur Abramiri, est domus lacobi, ubi ecclesia sine
tecto constructa est. Inde uero ad passus quinquaginta est so
sepulchrum sancti Chaleph. Item Abramiri uinea est, in qua

8 supra Oamurrini 9 thamnalsare C 11 filii Israel. Secunda per-
peram Riant, correxit Gamurrini secnndo C 12 miliari C 23 abi-
tauit C 2V abet G 27 odie C 28 ante longe om. non Gamurrini

Petrus diaconus IU

est spelunca, ubi requiesciint corpora undecim filiorum lacob;
ossa autem loseph separatim sepulta in sua ecclesia sunt.
Non longe uero ab Ebron est sepulchrum Abner filii Ner.

Bedae c. VIIll, X, XI, XII, XIII
5 Anonymxis: Qui autem ad lordanem ire ab Hierusalem
desiderat, per montem Oliueti descendit. A monte Oliueti
Christus ascendit ad celum et ibi fecit Pater noster. Mons
autem Syon a meridie est; ibi obiit sancta Maria et ibi dominns
coenauit cum discipulis suis et ibi misit spiritum sanctum

10 super discipulos. In ecclesia uero, quae est in Bethleem, est
mensa, in qua comedit sancta Maria cum tribus regibus
Christum dei filium requirentibus. Columpnae sunt intus ipsam
ecclesiam sexaginta quadtuor; ibi requiescunt pueri pro Christo
ab Erode interfecti.

15 Fundamenta uero murorum urbis lericho, quos subuertit
lesus filius Naue adhuc ex parte parent. Arbor uero sycomori,
in qua ascendit Zacheus, stat iuxta domum Baab. Non longe
autem ab lericho est locus, unde Helias raptus est in celum.
Trans lordanem uero sunt montes excelsi ualde, inter quos

20 est altior unus, qui uocatur Nabau, in quo ascendit Moyses,
quando uidit terram repromissionis, et mortuus est. Gabaon
non longe est ab Hierusalem, quam expugnauit lesus. Emmaus
autem, ubi dominus cum discipulis suis post resurrectionem
comedit, sexaginta stadiis ab Hierusolimis distat. In turre autem

« Cades domus fuit lacob, cuius fundamenta usque hodie parent.

In Galilea autem est uilla Some, de qua fuit Abisac

Sunamitis et mulier, in cuius domo mansit Elyseus, quae

domus usque hodie permanet. A monte uero Hermon, qui

excelsus ualde est, omnis Galilea uidetur, * in quibus nichil

30 pulchrius est; nam cum sit planities grandis, aliud nichil est
Disi uineae et oliueta.
Ibi autem ager est, in quo Dorainus cum discipulis suis

16 sicoiDori C 27 elizeus liiant 30 pulcrius C

112 Itinera Hie ro soly mi tana

comedit; ibi lapis est, in quo cubitum fixit Dominus, qui usque
hodie uidetur. Non longe uero ab eodem monte fons est, quem
Saluator benedixit, qui fons ad omnes infirmitates ualet.

In uilla uero Naym in domo uiduae, cuius filius resuscitatus
est, nunc ecclesia est; sepultura autem, in qua ponere eum 5
uolebant, usque hodie est.

In Nazara uero est hortus, ubi Dominus fuit, postquam reuer-
sus est de Egypto.

Bedae c. XIIIL

Anonymus: Duo autem miliaria ecclesia ista distat ab 10
eadem uilla, quae olim dicta est Sychem. A longe uero ab
eadem ecclesia passus quingentos est ecclesia, in qua requiescit
sanctus loseph.

Bedae c. XV.

Anontjmiis: Spelunca uero, in qua habitauit, magna est 15
et lucidissima, ubi est positum altarium, et ibi intra ipsam
speluncam est locus, unde aquam tollebat. In eadem autem
ciuitate, ubi fuit synagoga, nunc est ecclesia, ubi dominus
legit librum Tsaiae. Foris autem castellum fons est, unde
aqnam sumebat Maria. so

Bedae c. XVI.

Anonymus: Valde autem est excelsior et altior quam
Hennon; nam et Galilea omnis et mare Tyberiadis inde appa-
ret; contra se uero positi sunt montes utrique.

In Endor est domus pythonissae, ad quam fuit Saul nocte, 25
de qua domo adhuc fundamenta parent. In Tyberiadis in eo
loco nunc ecclesia est, in qua domus fuit apostolorum lacobi
et lohannis. Ibi etiara iuxta mare Tyberiadis est, super quam
dominus pedibus ambulauit. In Caphamaum autem ex domo

1 fecit perperam Gamurrini 7 ortns C 15 abitauit C 16 altare
Jiiant 18 sinagoga C 25 faul C 28 quem Gamurrini 29 pedibus
om. Gamurrini

Petrus diacoDUS 113

apostolorum principis ecclesia facta est, cuius parietes usque
hoJie ita stant, sicut fuerunt. Ibi paraliticum Dominus curauit.
lUuc est et synagoga, in qua Dominus daemoniacum curauit,
ad quam per gradus multos ascenditur; quae synagoga ex

5 lapidibus quadratis est facta. Non longe autem inde cernuntur
gradus lapidei, super quos Dominus stetit.

Ibidem uero super mare est campus herbosus, habens foenum
satis et arbores palmarum multas et iuxta eas septem fontes,
qui singuli infinitam aquam emittunt, in quo campo Dominus

10 de quinque j)anibus et duobus piscibus populum satiauit.
Sane lapis, super quem Dominus panem posuit, est factum
altarium, de quo lapide nunc frustra toUunt uenientes pro
salute sibi et prodest omnibus. luxta cuius ecclesiae parietes
uia publica transit, ubi Mattheus apostolus theloneum habuit.

15 Inde in montem, qui iuxta est, est specula, in qua ascendens
beatitudines dixit Saluator. Non longe autem inde est synagoga,
quam Saluator maledixit; nam cum transiret Saluator et illaui
ludaei fabricarent, interrogauit eos dicens: *Quid facitis?' et
illi: 'Nihir. Et Dominus: 'Ergo si nihil est, quod facitis, nihil

20 erit semper*. Quod usque hodie ita permanet. Postmodum
enim, quotiens uoluerunt illam ludaei fabricare, quidquid per
diem faciebant, per noctem diruebatur et mane semper in ea
mensura inueniebatur fabrica eius, in qua fuerat tunc, quando
maledicta est. Inde autem non longe suut montes Gelboe, ubi

S3 est et uicus Gebus, ubi mortui sunt Saul et lonathas. In lezrael
autem uinea, quae fuit Naboth, nunc puteus tantum est; ibi et
fundamentaturrisusque hodie apparent. Sepulchrum uero lezabel
usque hodie ab omnibus lapidatur. Non longe autem a ciuitate
est mons, in quo sedit Helias propheta, quando eum persequebatur

30 lezabel. A longe autem est pars montis Carmeli; est locus,
ubi Helias altarium Domini consecrauit. Sebastia, quae olim
Samaria dicta est, continet ecclesiam, in qua requiescit corpus

1 qui Gamurrini caius Hiant 11 fortasse: de lapide 12 frnstra =
frusta cf. Krit. Betn, zu Siluia p. 11 non frustra Biant et Gamurrini
eum apographo Neapolitano 15 spelunca C specula ipse conieci 31 al-
tare Gamurrini

XXXVmi Itin. Hlerosol. 8

114 ItineraHierosolymitana

sancti lohannis baptistae et Helisei et Abdiae. In secundo
autero miliario mons est altissimus, in quo sunt duae speluncae
lucidissimae, in quarum una absconditi sunt prophetae sub
lezabel, in altera autem sedit sanctus Helias. Miliario autem
uigesimo a Sychem est templum destructum in Silo, ubi est et 5
sepulchrum Heli sacerdotis. In Bethel autem, ubi constructa est
ecclesia in eo loco, ubi lacob, dum iret in Mesopotamiam, uidit
scalam in celum usque tendentem, ibi est etiam et sepulchrura
prophetae, qui prophetauit aduersus leroboam. Miliario autem
uicesimo secundo ab Hierusolimis inter Socchot ludaeae et 10
inter Zecara Mahel occidit Dauid Goliam Philisteum. In Eleu-
theropoli autem loco Bycoyca, in qua est sepulchrum Abacuc
prophetae. Ab Eleutheropoli autem quintodecimo miliario est
sepulchrum sancti Hesdrae prophetae in loco, qui dicitur Asoa,
et in miliario tertio in loco, qui dicitur Chariassati, quod ante 15
dictum est autem Morastites, est sepulchi-um sancti Micheae
prophetae.

Taphnis est posita super ripam fluminis Nili; ibi est pala-
tium Fharaonis, ubi sanctus Moyses pro filio filiae Pharaonis
habebatur; ibi etiam et capitanei sunt, ubi sanctus Moyses 20
coram Pharaone mirabilia fecit.

Bedae c, XVI II

Anonymus: Memphis uero adhuc palatium continet, ubi
sanctus loseph frequenter ingrediebatur. Inde ad miliarium
sextum contra ripam fluminis Nili est thronus Moysi et Aaron; »5
sunt autem praedicti throni in monte excelso, ubi sunt duae
turriculae, quae per gradus plurimos ascenduntur; una earum
habuit tectum, alia autem sine tecto est. Ibi asc^ndebat Moyses,
quando loquebatur filiis Israhel, cura deprimerentur, in alia
uero orabat. Subtus autem in circuitu carapus est, ubi filii 30
Israhel lateres faciebant. Inde auteni ad raille passus uilla est

2 in qnibns C 10 zochchot C 11 phylieteum C eleateropoli C
13 eleuteropoli C 19 pro filio— sanctus Moyses om. Gamurnni 28 for-
tasse habet

Petrus diaconus 115

supra ripam flnminis, ubi sancta Maria cum Domino fuit,
quaodo in Egyptum perrexit. Inter Memphis uero et Babilonia
milia sunt duodecim, ubi sunt pyramides plurimae, quas fecit
loseph ad frumenta recondenda. Eliopolis distat a Babilonia

smilia duodecim. In medio autem huius ciuitatis est campus
iflgens. in quo est templum Solis, et ibi est domus Fetefrae.
Inter domum autem Fetefrae et t^mplum est domus Asennec.
Murus autem interior intra ciuitatem est antiquior lapideusque
* tantummodo templum cum domo Asennec et domo Fetefrae.

10 Ibi uero est et uiridarium Solis, ubi columna est grandis,
quae appellatur Bomon, in qua Fhoenix post quingentos annos
residere consueuit.

Egyptus autem cum sit ubertissima, loca tamen, quae
tenuerunt filii Israhel, sunt meliora. Fars Arabiae, quae iun-

15 gitur Falestinae, inaccessibile iter habet; nam licet mansionibus
quindecim a . . . eat, loca tamen ipsa sine aqua sunt.

Ab Hierusalem autem usque ad montera sanctum Syna
sunt mansiones uiginti duo. Pelusius uero metropolis est
prouinciae Augustamnicae; Augustamnica autem prouincia in

80 Egypto est. A Felusio autem usque ad montem Syna sunt
mansiones duodecim. Antequam uero peruenias ad' montem
sanctum Syna, oecurrit castrum Clesma super mare rubrum,
ubi filii Israhel sicco pede transierunt mare. Vestigia autem
currus Pharaonis in mediis arenis parent usque in sempiternum.

r> Botae autem ipsae inter se multo plus habent quam currus
temporis nostri, qui nunc in Romano impei:io fiunt; nam inter
rotam et rotam uiginti et quatuor pedes seu amplius fuerunt,
orbitae autem ipsae habent binos pedes in lato. Vestigia uero
currus Pharaonis usque ad mare accedunt, ubi tamen ingres<

80 sus est in mare, dum uult filios Israhel comprehendere. In

2 memphjs C 4 elyopolis C 10 ibi Biant Mhi Oamurrini 11 fenix C
13 aegypti autem cnm sint ubertissima loca Gamurrini 16 interiaceat
Riant 19 Augnste 'Sicee perperam Eiant augusta nycaaim C 22 sanctum
<m. Gamurrini 24hodiemum conieci cf. p. 116, 2 25 abent C distant
con». Biant, parent Gamurrini 27 eo G seu conied 28 abent C
29 accedit C acceduut Gamurrini autem C taraen scripsi

8*

XXg ItineraHierosolymitana

eo autem loco, in quo ingressi suiit filii Israbel in mare, id
est, quousque Fharaouis orbitae parent in hodie, duo signa
posita sunt, unum in dextro et aliud in sinistro, item ac si
columellae factae sunt. Locus autem ipse non longe a castro
est, id est de Clesma. 5

Clesma autem ipsa in ripa est, id est super mare; nam
portas est ibi clausus, qui intro castro ingreditur mare, qui
poiius mittit ad Indiam uel excipit uenientes naues de India;
alibi enim nusquam in Bomano solo accessum habent naues
de India nisi ibi. Naues autem ibi et multae et ingentes sunt; 10
quare portus famosus est pro aduenientibus ibi mercatoribus
de ludia. Nam et ille agens in rebus, quem logotetem appel-
lant) id est, qui singulis annis legatus ad Indiam uadit iussu
imperatoris Komani, ibi ergo sedes habet, et naues ipsius ibi
stant. Hic est locus, ubi peruenerunt filii Israhel fugientes a 15
Faraone, quando de Egypto profecti sunt; hoc autem castrum
postmodum ibi positum est pro defensione et disciplina pro
incursione Saracenorum.

Locus autem ipse talis est, ubi totum heremi sint, id est campi
arenosi, excepto monte illo uno, qui incumbit in mari, in cuius 20
montis latere ex aduerso conligitur marmor poi^phyreticum ; nara
ex eo dicitur appellari mare rubrum, quod hic mons, qui per
spatium grande super mare rubrum iacet, rosseum lapidem ha-
beat uel porphyreticum, nam et ipse mons quasi rosseo colore
est. Qui tamen mons fuit in dextro filiis Israhel fugientibus de 25
Egypto, ubi tamen coeperunt se ad mare appropinquare; nam
uenientibus de Egypto ad dexteram partem ipse mons est erectus
ualde et excelsus satis ac si paries, quem putes manu hominum
excisum esse. Ipse autem mons aridus est penitus, ita ut nec
iruticem in se habeat. Filii autem Israhel exeuntes de Kamesse so
primum per medias arenas errando arabulauerunt; cum uero

1 mari C 3 idem C item scripsi 7 qai— mare om. Gamurrini
12 logoteteraa C 13 ligatus C 14 ibi stant ipsius Gamun-ini

19 totus heremi hesint C totum heremum hesit in caropo arenoso mutat
Eiant 22 quia Gamurrini *^9 excissum C

Petrus diaconua 117

ad raare rubrum appropiauerunt, tunc mons, de dextro illis
qui apparebat, in proximo factus est; et iungentes se ipsi
monti perueniunt ad mare, latus autem montis illius excelsi
de dextro illis ueniebat et mare de sinistro; tunc subito

5 euntibus eis ante ipsos apparnit locus ipse, ubi mons in mare
iungebat, immo ingrediebatur, ut promontoria faciunt. Campus
autem ipse, ubi filii Israhel nocte illa manserunt cum Moyse,
infinitus est et planities eius ingens. Distat uero locus, ubi
incumbit mons in mare, a castro Clesma passus quingentos.

10 Inter castrum autem et ipsum montem medius est locus a

promontorio moutis, ubi ingressi sunt filii Israhel in mare et

Pharao post eos. Traiectus autem, ubi transierunt sicco pede

mare rubrum, habet octo milia passus in lato.

Mare autem rubrum non ob hoc habet nomen, quia rubra est

15 aqua aut turbulenta, sed adeo est limpidus et perlustris et fdgi-
das ac si mare Oceanns. Ibi elecesse nimii saporis et suauitatis
sunt. Omne autem genus piscium in eodem mare sunt tanti
saporis ut pisces maris Italici. Deinde omnia, quaecunque de
mare desiderari solent, illic ad cibum habundant Ibi sunt

80 bucchinae et conchylii diuersa genera, sfondili uero et cocleae
diuersae et ingentes; per litus autem eius diuersae res iacent,
sed maiores et pulchriores quam in nullo mari. Corallum
uero in eodem littore plurimum est, ipse autem mare rubrum
pars Oceani est.

t5 Desertum uero Sur heremus est infinitae magnitudinis, quan-
tum potest unquam homo conspicere, et arena solitudinis illius
inaestimabilis, ubi triduo ambulauerunt sine aqua. A deserto
autem Sur usque ad Maran est mansio una per ripas maris.
In Maran uero arbores palmanim paucissimi sunt; sunt illic

80 et duo fontes, quos indulcauit sanctus Moyses. Inde autem
per triduum de sinistro heremus est infinitus usque in locum,

6 iungebat]/ar<(M»tf incumbebat ubi promontoria perperam Gamurrini
12 cum eis Gamurrini 13 abet C 15 prelustris C 16 iniri Gamur-
rini . 18 ytalici C 20 fondili C 22 'pulcriores C 26 unquam om.
Gamurrini 28 ripam Gamurrini

118 Itinera Hi er o s oljniit ana

qui dicitur Arandara; Arandara autem est locus, qui appellatus
est Helim. Ibi fluuius currit, qui tamen tempore aliquo sic-
eatur, sed per ipsius alueum siue iuxta ripam ipsius inueniun-
tur aquae. Herba uero illic satis habundat, arbores auteni
palmarum illic plurimae sunt. A transitu autem maris rubri, 5
id est Sur, non inuenitur tam amoenus locus cum tanta
et tali aqua et tam habundante nisi istum. Inde ergo media
mansio iuxta mare est.

Demura uero apparent duo montes excelsi ualde, a parte uero
sinistra, antequam ad montes uenias,locus est, ubi pIuitDominus 10
manna filiis Israhel; montes uero ipsi excelsi et erecti ualde
sunt. Ab alia uero parte montium uallis planissima est ac si
porticus, ducentos passus uallis ipsa in latitudine habens. Ab
utroque autem latere uallis montes ipsi excelsi et erecti sunt.
Ubi autem montes aperti sunt, est uallis sex milibus passibus 15
lata, longitudinis autem satis plus habet. Montes uero toti
per girum excauati sunt, taliter autem factae sunt criptae illae,
ut, si suspendere uolueris uela, cubicula pulcherrima sint;
unumquodque autem cubiculum est descriptum litteris hebraeis.
Aquae etiam ibi bonae et habundantes satis in extrema ualle 20
sunt, sed non quales in Helim. Locus uero ipse uocatur
desertus Pharan, unde missi sunt exploratores a Moyse, qui
considerarent terram; ab utrisque uero partibus locus ille
munitus est montibus. Non fert autem locus ille agros aut
uineas nichilque aliud illic est nisi aqua et arbores palmanim. 35

Prope uero ad uicum Faram ad mille quingentos passus
coangustantur montes illi; ut uix triginta passibus lata ibi
sit uallis illa. Ibi appellatur locus ille Saphidin, ubi Amalech
occurrit filiis Israhel, et ubi murmurauit populus pro aqua,
et ubi lethro socer Moysi ei occumt. Locus uero, ubi orauit so
Moyses, quando lesus expugnauit Amalech, mons excelsus
est ualde et erectus, imminens super Faran; ubi autem orauit
Moyses, ecclesia nunc constructa est. Locus autem ipse, quem-

10 eat om. Gamurrini 22 Pharon Biant cum codice, ut uidetur

28 Amalech Riant Hainalech Gamurrini

Petrus diaconus 119

admodam sedit et quemadmodum lapides sub cubitum habuit,
hodie paret. Ibi etiam Moyses deuicto Amalech altare Domiuo
aedificauit. In tantum autem locus iste [quojusque ad quingentos
passus erectus est, ac si per parietem subeas. De Faran uero

5 usque ad montem sanctum Syna milia trigiuta quinque. Porro
in Aseroth adhuc apparet, quemadmodum fuit de lapide uallum
ipsum, ubi habitauerunt filii Israhel, cum reuerterentur a monte
dei. Throni etiam tres ibi sunt de lapidibus facti modice in
editiori loco, unus Mojsi, reliqui uero Aaron et lethro. Gella

10 autem, ubi separata fuit Maria Moysi soror, usque hodie super
terram duos pedes eminet.

Ab Aseroth autem usque ad montem sanctum Syna inter montes
ad dexteram et sinistram totum per uallem ipsam monumentis
plenum est. Prope uero montem sauctum in loco, qui appellatur

lA sepulcra concupiscentiae, totum sepulcris plenum est. Antequam
uero peruenias ad montem Syna, sunt sex montes, qui faciunt
uallem infinitam, planissimam et ualde pulchram. Trans uallem
uero ipsam apparet mons sanctus Syna. Locus autem, ubi se
montes aperiunt, iunctus est cum eo loco, ubi sunt sepulcra

80 concupiscentiae. A loco autem, unde uidetur, usque ad montem
Syna sunt per uallem ipsam quatuor milia passuum. Yallis
autem ipsa ingens ualde est, iacens sub pedibus montis dei,
quae habet in longitudine passus sedecim milia, in latitudine
autem quatuor milia. Qui uult ergo ad montem sanctum

26 pergere, per transuersum ad uallem illam deambulat. Haec
est autem uallis ingens et planissima, in qua filii Israhel
commorati sunt, quando Moyses fuit in montem quadraginta
diebus et quadraginta noctibus. Locus autem, ubi factus est uitu-
lus, usque hodie ostenditur, nam lapis grandis ibi fixus stat. Haec

so ergo uallis ipsa est, in cuius capite ille locus est, ubi sancto
Moysi locutus est deus in rubo de igne. Ab uno autem latere
optimus est ascensus in montem et ab alio descensus; per

2 parent Biant Hamalech Gamurrini 3 ipse usque Gamurrini
7 abitauerunt C 8 ibi om, Gamurrini 24 ad om. Gamui^rini

25 ipsam Gamurrini

120 Itinera Hi erosoly mi tan a

medium autera uallis transuersatur et sic ad inoDteiii dei
peruenitur. Mons uero ipse in giro quidem unus esse uidetur,
intus autem plurimi sunt, sed omnes illi unus mons Syna
appellatur. Specialis autem ille mons est, in cuius summitate
est ille locus, ubi descendit maiestas dei, qui mons in medio 5
omnium montium est. Et cum omnes, qui per girum stmt,
excelsissimi sint, tamen ipse ille medianus. in quo descendit
maiestas dei, tanto altior est omnibus illis, ut, cum quis
ascenderit in illo, prorsus omnes illi montes, quos excelsis-
simos uiderit, ita sub monte uidentur Syna ac si colliculi. 10
Mons autem cum omnibus altior sit ille medianus, qui specia-
liter Syna dicitur, tamen uideri non potest, nisi ad propriam
radicem illius ueneris, ante tamen quam eum subeas; nam
posteaquam ex eo descenderis, inde et de contra illum uides,
quod, anteaquam in eum ascendat, facere non poterit. Montes 15
uero, qui in circuitu sunt, cum maximo labore ascenduntur,
quoniam non ascenduntur per girum in cocleis, sed directe
ascenduntur ac si per parietem et directe descenduntur. In
uertice autem montis Sina, ubi lex Moysi data est, ecclesia
parua constructa est. In summitate uero montis illius nullus 20
babitat, nichil est enim ibi aliud nisi sola ecclesia et
spelunca, in qua habitauit sanctus Moyses. Mons uero ipse
totus petrinus est, ita ut nec fruticem habeat. De sum-
mitate uero montis mediani ita subtus uidentur esse illi
montes excelsissimi quasi colliculi. A uertice autem montis n
Syna Egyptus, Palestina, mare nibrum, mare parthenicum, quod
mittit Alexandriam, nec non et fiues Saracenorum uidentur.

In monte uero Choreb, qui eidem monti coniunctus est,
est ecclesia et ante ecclesiam spelunca, in qua latuit sanctus
Helias sub Achab. Ostenditur ibi etiam altarium lapideum, »0
quem posuit ipse sanctus Helias ad offerendum deo. Non
longe autem inde est locus, ubi stetit sanctus Aaron cum
septuaginta senioribus. In eo loco tectum non est, petra tamen

5, qui mons— maiestas dei om. Gamurrini 13 eum om, Gamurrini
20 uero Gamurrini autem Riant

Petrus diaconus 121

ingens per girum habens planitiem siipra se, ubi illi steterunt;
in medio autem lapideum altarium est. In capite uero uallis,
quae monti subiacet, ibi ecclesia est in eo loco, ubi locutus est
Dominus Moysi in rubo, qui rubus usque hodie uiuit et mittit

5 uirgulta; ibi ergo aqua est optima. Ostenditur etiam in ipsa
ualle, qualiter unusquisque habitationes habuerant, de quibus
habitationibus usque in hodiemum diem fundamenta parent,
quemadmodum fuerunt lapidibus circumdata. Ibi etiam est
locus, ubi tabemaculum foederis primitus fixum est. Ab

10 alia uero parte inter montes exitur et incipitur iam iuxta
mare ambulari, ita ut subito per aquam maris ambules, subito
etiam in quingentos passus per arenam ambulatur heremi;
uia enim illic penitus non est, sed qui ibidem ambulant, in
locis et locis signa ponunt, ad quae signa per diem ambulant,

15 nocte autem signa cameli attendunt.

A mare autem rubro usque ad Arabiae ciuitatem mansiones
quatuor sunt. Filii autem Israhel, quando egressi sunt de
Egypto, quantum ibant dextra, tantum redibant sinistra; quan-
tum denuo in ante ibant, tantum denuo retro reuertebantur,

20 et sic fecerunt ipsi

1 ingens est Gamurrini 6 habuerat Gamurrini 11 ambulare J?tan^
U ad quod signum C 16 autem om. Biant 19 in ante] sinistra

perperam Gamurrini 20 Biant adnotat: C pauca addit, quae abraso
codice legi non possunt

EVCHERII,

QVAE FERTVR,

DE SITV HIERVSOUMITANAE VRBIS ATQVE

IPSIVS IVDAEAE

EPISTOLA AD FAVSTVM PRESBYTERVM.

E = cod. Escorial. R. II s. VIII.
P = cod. Parisinus 13348 s. VIII.
V = cod.^aticanus 636 s, XIII.

Fausto presbytero insulano Eucherius episcopus.

Hierusoliniitanae urbis situm atque ipsius ludaeae, ut mihi
uel relatione cognitus erat uel lectione conpertus, breuiter
amplexus sum breui et ipsum praefatione indicans, quia opu-

5 sculo non diifuso nequaquam esse diffusam praefationem decet.
Vale in Christo, decus et praesidium meum.

Hierusalem ab Aelio Adriano Aelia uocitatur, nam post
subuersionem Titi conditoris Aelii nomen cum opere suscepit.
Natura loci edita adeuntibus eam qualibet ex parte haut dubie

10 ascendendum erit, diutino quippe, sed molli tractu adsurgit.
Situs ipse urbis paene in orbem circumactus est non paruo
muroiiim ambitu, quo etiam montem Sion quondam uicinum
iam intra se recipit, qui a meridie positus pro arce urbi
supereminet. Maior ciuitatis pars infra montem iacet in planitie

15 humilioris coUis sita.

Mons Sion latere uno, quod aquilonera respicit, clericorum
religiosorumque habitationibus sequestratur, cuius in uertice

A -|- ^- Ii^ Q^ dni nri iha xpi. Incipit opuscalum sancti Eocherii
episcopi de situ hierosolimae uel iudae E Epistola Eucherii episcopi
ad Faustura presbyterum V titulus deest P 1 Faustino EV 2 urbis
hierosolim? E hierusolymitanae urbis V 3 uel om PV agnitus PV
compertus EV brebiter E 4 brebi et ipsum E breuique ipsum V
breui id ipsum P pfacione V 5 defusione quamquam P 6 decus
et praesidiura meum om. E 7 helio E hadriano V helia E
uoci . . . ur jE? 8 aeliae P helii E 9 aedita P adeuntibus] adeuntibi P
aiunt V eam] eum E om, V aut dubiae P 10 molliter tracto P as-
surgit V 11 urbes P pene hinc in E urbem P est om. FV
parbo E 12 syon, sic semper V 13 quia a E oppositus E

arche E archae P urbis EP 14 ciuitates P infra] suptu E
planiciem PV planitiae E 15 umilioris E 16 quo E aqui-

lone excipit P 17 religiosoremque P frequentatur P uerticem P

126 Itinera H ierosoly mi t ana

planitiem monachorum cellulae obtinuerunt ecclesiam circum-
dantes, quae illic fertur ab apostolis fundata pro loci resur-
rectionis dominicae reuerentia, eo quod ibi promisso quondam
per Dominum paracleto repleti sunt spiritu.

Celebriores tres sunt portarum exitus, unus ab occasu, s
alter ab oriente, tertius a septentrione ingressis a septentrionali
parte urbem.

Primum de locis sanctis pro conditione platearum deuer-
tendum est ad basilicam, quae Martyrium appellatur, a Con-
stantino magno cultu nuper extructam. Dehinc cohaerentia ab lo
occasu loca uisuntur Golgotha atque Anastasis; sed Anastasis
in loco est resurrectionis, Golgotha uero medius inter Anastasim
ac Martyrium locus est dominicae passionis, in quo etiam rupis
apparet illa, quae quondam ipsam adfixo Domino crucem pertulit
Atque haec tamen extra montem Sion posita cernuntur, quo i6
se ad aquilonem deficiens loci tumor porrexit.

Templum uero in inferiore parte urbis in uiciniamuri ab oriente
locatum magnificeque extructum quondam miraculum fuit, ex
quo parietis unius in ruinis quaedam pinna superest reliquis
a fundamentis usque distructis. Paucae illic cistemae in usum so

1 planiciein P monacorum E cellolae P optinuerant EV ob-

tenuerunt P circundantes V 2 quae] que P quia V ut

fertur PV ab om. E fundata in rasura E loci surrezit ref&ta-

tu9 E 3 ob quod V ibi om. PV promissum quondam PV

quondam promisso E 4 deum E paraclito E paraclyto V repleti

cum correctura E 5 caelebriores P 6 septentrione ingressis a om. PV

io
septentrionale P septetnali, corr, 1. m. V 7 urbis PV 8 de] e -B di-

uertendum EV 9 uaselicam E martinim E martjrum P 10 nuper

om. PV coherentia P 11 loca om. V golgota P atque] et E

anasthasis bis E 12 locn est dmce res. E anastasin P anastasis E

13 martirum E 14 aparet E iUa om. PV condam E ipsa E

apsam V adfixa E afixo P affiio V doraini E domino corpore PV

15 adque E positae PV cerununtur E 16 difficiens P por-

regit P porrigit V 17 inferiori EV in uicinia] inuina E 18 in-

structum E conda E 19 ex co E parietes P ruinas PV

20 a fundamenta P ad fundamenta V de&tructis V usus E

Eucherius 127

aquarum ostenduntur in ea parte ciuitatis, quae ad septen-
trionem tenditur.

Yicina templo Bethsaida piscina gemino apparet insignis
laco, quorum alter hibemis plerumque impletur imbribus, alter
5 rubris est discolor aquis.

Ab ea fronte montis Sion, quae praerupta rupe orientalem
plagam spectat, intra muros atque ad radices coUis fons Siloa
prorumpit, qui alternante aquarum accessu in meridiem fluit.
luxta murum Hierusalem uel templi ab oriente Geennon oc*
10 cuiTit, quae uallis losaphat uocatur, a septentrione in austrum
porrecta, per quam Cedron ton-ens, si quando pluuiarum aquas
recipit, decunit.

Circumiecta Hierusolimitanae urbis aspera ac montuosa cer-
nuntur, quae etiam montem Oliueti mille a se discretum
15 passibus in orientem prospectat. Duae in eo ecclesiae cele-
berrimae habentur, una in eo fundata loco, in quo Dominus
ad discipulos habuisse sermonem, alia in illo loco, de quo in
caelum ascendisse traditnr.

Sex milibus ab Hierusolima Bethlem in meridiano latere
20 secedit, quae humili muro et absque tunibus angustissimo
spatio circumdatur, ubi praesepe Domini exornatum insuper
argento atque auro fulgenti cella ambitur.

1 ciuitates que P 2 ostenditur E in uicinia templi ostenditur V
3 templi P betsaida P Bethesda Tohler piscina om. V apparit ut
Bignis P 4 corum E 5 rubri et aquis decolor E 6 rupta EP
7 exspectat PV infra V adque ad radices E atque in radici-

bus P atque radicibus V silua P 8 altemantia E 9 muros ihera-

h

salem E geenon E quae om. V 10 nullis P uocatur om. PV
septeutrionali E austum V porrectum E 11 Cedron om. V

turrens P plubiarum E recepit P 13 hierosolimitane urbi E ac]
et PV U olibeti E oliuiti P 15 due E aecclesiae V caele-
berrime P 16 abentur E eodem PV quod P 17 discipulos
suos PV habuisse dicitur PV alio E altera PV illo om. PV
loco om. E in caelum] caelum P7 in celo E 19 hierosolyma E

bethleem ab hierusolima P bethleem ab hierosolimam V 20 umili E
21 spacio P presepi P exomatu P exoraato V 22 adque E

128 Itinera Hierosolymitana

Hiericho uero ab Hierusolima in orientem aestiuiim decem
et octo milibus exeurrit. lordanis quoque ab eadem caeli parte
ludaeae terrae praetenditur, quarto et uicesimo lapide ab
Aelia separatus, qui priraum mare Tiberiadis intersecans atque
ex hoc mergens largis deinde ac placide fluentibus aquis in 5
mare mortuum conditur, quod mare Hierusolimam uiginti
circiter milibus respicit.

Chebron ciuitas quondam gigantum lapide ferme uicesimo
et secundo ab Hierusalem infra meridianam plagam distat.

Mare magnum nusquam uicinius quam circa loppen oppidum 10
possidet, quod quadraginta ab ea in occasum aestiuum milibus
abest.

Longitudo uerum ten*ae ludaeae a Dan usque Bersabee
praetenditur ab aquiionali plaga in meridiem producta. Dan
quippe uicus exiguus est in exterioribus ludaeae, quae septen- 15
trionalem partem contuentur, in quarto a Paneade miliario
Tyrum pergentibus, de quo lordanis erumpens a loco nomen
sortitus est. lor uero Ebraei fluuium appellant. Ceterum
Bersabee, ut supra diximus, ad austrum uergens uicus est
maximus uicesimo a Chebron miliario. do

Igitur longitudo siue etiam latitudo ludaeae quanta sit,

1 hieiico E hierosolima EV hienisolimam P oriente aestiuo V
estibum E XCII P 2 iordannis E iordanes P 3 iude terrae E
iudeae terrae PV IIII. et XY. FV 4 helia E elia V sepera-
tus P separatur EV primo E tuberiadis P tyberiadis V inse-
cans FV adque E 5 placidis P7 6 Hierosolyma EV .XX. P
7 millibus V 8 cebron EP cibitas E condam E gygantum V
fermc] uero E firme P XX et II PV 10 magnum] rubrum V

nusquam om. E uicinus ^ circa] iuxta PF ioppem V 11 pos-
sedit PV XL P ^stibum E 13 uerura om, PV ludaeae om, V

iudae E israhel P usque bersab^ E 14 protenditur PV aqui-
lonis E aquiionale P in] ai PV 15 quippe] quoque V iudae P
iude V que P 16 part^m] plagam V IIII P contuetur V

a ow. P panide in rasura V 17 tirum E turum P iordanes P
erumpens] erom P, om. V a om. V nomine E 18 hebrei PV
ebrei E flubium E 19 uersabe E bersabe V 20 XX PV ac
ebron E milibus V 21 longitudo siue etiam om. E iudao EP

Eucherins 129

sanctus qaoque Hieronymus determinauit in quadam epistola
ad Dardanum, de qua nos huic operi, quae necessaria uidebantur,
excerpsimus, in qua aduersum ludaeos de terra repromissionis
disserens etiam haec addidit:

5 ,Bespondeant mihi, qui hanc terram, quae nunc nobis Christi
passione et resurrectione terra repromissionis effecta est, pos-
sessam putant a populo ludaeoram, postquam reuersus est
ex Aegypto, quantum possederit; utique a Dan usque ad
Bersabe, quae uix centum sexaginta milium spatio in longum

10 tenditur. Neque enim Dauid et Salomonem potentissimos
reges exceptis his, quos post uictoriam in amicitiam rece-
perunt, plus tenuisse scriptura testatun Et hoc dico, ut
taceam quinque Palaestinae ciuitates Gazam, Ascalon, Geth,
Accaron, Azotum, Idumaeos quoque a meridiana plaga uix XXY

16 ab Hierusolima milibus separatos, Arabes et Agarenos, quos
nunc Sarracenos uocant, in uicinia urbis Hierusalem. Pudet
dicere latitadinem terrae repromissionis, ne ethnicis occa-
sionem blasphemandi dedisse uideamur. A loppe usque ad
uiculum nostrum Bethlem XLYI milia sunt; cui succedit uastis-

20 sima solitudo plena ferocium barbarorum."

Item paulo post: «Quod si obieceris terram repromissionis
dici, quae in Numerorum uolumine continetur, a meridie

1 Hieron. ep. ad Dardanum CXXIX, Migne Patrol. lat. 22 p. 1104

12 cf. 2. Reg. 17, 11 22 cf. Nura. 34, 4

1 hieronimus EP determinabit E epistolam E 2 ex quo P
opere que P 3 in qua in qua P iudeae terram E 4 addedit.
Haec P 5 quae] qui P 7 iudeorum E est om. P est reuersus E
reuersus est ^ter. 8 egipto E aegyptum P ad om. Hier. 9 bersabee P
quae] qui E CXL P spatium P in longum spatio Hier. 10 enim
am, P 11 regisP uicturiam P amicitia J5 amiticiam P 12 dicto P

13 palestine E palestinas P ascalonem P 14 accharon E
idumea E idomeus P 15 hierosolima E separata est E seperatur P
16 sarracinos P uicina P 17 ne et inimicis P occansionem P
18 blasfemandi E 19 betbleem P XL et C P milibus E
20 plenas P 21 quod sibi quis (om. E) obiecerit EP quod si obieceris
Hier. repromissiones P 22 que P in om. E meridiae P

XXXVI III Illa, Hlerosol. ^

130 Itinera Hiero soly mitana

Tnaris salinarum per Sina et Cadesbame nsque ad torrentem
Aegypti, qui iuita Rinoconiram mari magno influit, et ad
occidentem ipsum mare, quod Palaestinae, Phoenici, Syriae
Coelen Ciliciaeque praetenditur, ab aquilone Taurum montem
et Zephyrium usque Emath, quae appellatur Epiphania Syriae, s
ad orientem uero per Antiochiam et lacum Ceneret, quae
nunc Tiberias appellatur, et lordanem, qui mari influit sali-
nanim, quod nunc mortuum dicitur, trans lordanem autem
duarum semis tribuum possessionem, Buben et 6ad et dimi-
diae tribus Manasse: et ego fatebor haec tibi repromissa, non lo
tradita/

Item postea addidit: «Et mihi in euangelio promittuntur regna
caelorum, quae instrumentum uetus omnino non nominat; sed
si non fecero, quae praecepta sunt, nequaquam erit culpa in
promittente, sed in me, qui promissum accipere non merui. is
Lege librumlosue etludicum, et quantis possessionum angustiis
sis coartatus intelleges*. Haec Hieronymus, uir in omni scriptu-
rarum scientia omnium eruditissitnus.

Sed etiam et losephus nobilis historicus ludaeorum situm

18 Hegesipp. III c. 6, p. 181—184, 70 ed. lul. Caesar

1 mare P synam P, Sin coni, Belandi%iSf Senna Migne coll. Num. 34, 4
uaque om. P torrentem om. P 2 egipti E qui om, P nico-
ruram E rinocuroram P mare P ad posiea additum E 3 pale-
Btini E palestinae P phenices E foenis P siri^ cele E coelis sy-
riae P 4 cili§que E ciliciae omisso que P pertenditur P aqui-
lonem P tauro P 5 zipherium E zypherus P emmath E que P

epipania E ephjfania P siriae E 6 antiociam E anthiochiam P

cinereth P que P 7 tyberiadis P in mare fluit P 8 quod
nunc— duarum om. P 9 et semis P possessione E gath E di-
medio P 10 tribu E et haec fatebor ego fatebor ego repromissa
tibi P 12 addit E addedit P regni P 13 non om. E 14 per-
ficero E 15 promissa E 16 librum om. E et iudicum om. P posses-
sionibus E possessioncs P 17 intellege E intellegis P hieronimus EP
18 scientiam EP heruditissimus E 19 ea post etiam E; et scripsi,
om. P sthoricus E storicus P iudeorum E

Eucherius 131

totius eius regionis refert, qui utriusque Galilaeae ac Samariae
terminos relatione distinguit aut uarias, quae Galilaeae, Syriae
ei Phoenicae adhaerent di^terminantque eam, gentes: a solis
occasu Ptolomais territorii sui finibiis et mons Carmelus,

5 qui erat ante Galilaeis, nunc uero Tyriorum finibus adsociatus,
cui conectitur Gabaa ciuitas, quae quondam ludaeis causa
grauis exitii fuit; ab oriente Hippene et Gadara suis fini-
bus restant. Eadem autem et Gaulanitidi regioni et regno
Agrippae confinia praescripta ueteri aeuo fuere. A meridiano

10 latere Scythopolis et Samaria suis utraque excipiunt regionibus
nec ultra fluenta lordanis patiuntur extendi. Septentrionalia
eius a dextro latere Tyrus claudit omnisque regio Tyriorum,
cuius obiectu Galilaeae spatia definiuntur. Ipsae autem inter
se hoc distinguuntur modo, ut quae inferior Galilaea dicitur,

15 ab urbe Tiberiade usque ad urbem, cui nomen Zabulon, supra
maritima Ptolomaidis extenta longitudine diifundatur.

Latitudo autem eius a uico Chaloth, qui est in campo maximo,
usque ad Bersabe haud dubie deducitur. Unde etiam superiori

1 eius om. P regiones P quia ^ qnae P, qui scripsi utrique gali-
leae P galilae aesamariae E, scripsi: Galilaeae ac Samariae ac Sama-
riae tenninos relatione distinguet aut uarias quae Galiliae (sic E) om. P
2 siria E 3 phenicea E phenice P adderent E adheret P distermi-
nansque E determinauitque P disterminantque scripsi coll. Heg. III c. 6, 1
gentes om. P a solis om. E 4 optolomais E tholomaidis P territoris E
territurii P 5 qui erat— T^riorum finibus om. P galileis E tiri-
oram E adsocietas P 6 connectitur P conertitur E cibitas E que
condam EP 7 grabis eiitus E ab or. autem ut uidetur E ippene E
ioppen P, apud Heg. ioppen C, hyppenae uulgo 8 resecant. Eadem

Heg. uulg. resecante idem autem Heg. C eandem P a galinitidi P
ea gaulanitidi E et gaulanitidi Heg. uulg. et gaulonitidi C regionem P
9 agrippe EP ueteribus fuere P ueterie uo fure E 10 scitopolis E
scitopoli P eicipiuntur P Heg, 11 paciuntur jP septentrionali E
12 deitero P tirorum E 13 galilae E galileae P diuiniuntur E
ipsa E ipse P 14 utq ; E utique P galilae E gallilea P 15 tybe-
riade P ad om. E nomen est Zabulon E; est om. P Heg. 16 opto-
lomaidis E tholomaidis P diffunditur E 17 eialoth E lalth P chaloth
Heg. C, saloth Heg. uulg. 18 uessabe E bersabee P uau dubiae E
educitur P superiore P superiori Ey Heg. uulgo superioris Heg. C

9*

132 Itinera Hierosolymitana

Oalilaeae aperitiir exordium, quoad uici Bacatae fines attingat;
ipso autem uico etiam Tyriae terrae fines determinantur. Longi-
tudinis quoque eius initium uicus est f Thoalla, finis Thoalla
lordani finitimus. Hinc intellegi datur, quantum se porrigant
spatia Galilaeae superioris, cuius initium lordanis est, uel eius s
confinia. Hac igitur suae magnitudinis aestimatione utraque
Galilaea distinguitur.

Ten*a autem pinguis, herbosa, diuerso culturae genere
nitens^ distincta arboribus, ut quemuis adliciat ad sui gratiam
et fugitantem laborum ad studia culturae inuitet atque excitet lo
Denique nulla hic uel exigua terrae portio uacat, frequentatur
plerisque inhabitantibus. Crebrae urbes, uici frequentes, multi-
tudo hominum innumerabilis, ut exiguus uicus in suo tractu
habeat XV milia inhabitantium.

Item paulo post: ^Samaritana quoque regio, inquit, inter i&
ludaeam ac Galilaeam media iacet, incipiens a uico, cui nomen
est Helias, deficiens in terra Acrabatthenorum, natura consimili
nec ullo diiferens a ludaea. IJtraque euim montuosa atque
campestris est pro locorum diuersitate, neque tota campis

1 galilf E gallileae P peritar exordio E qnod ab bacate E
qnod a aico bachatae P qnod ad nici batathae Heg, C qao ad uici
bathatae Heg. uulgo qnoad nici Bacatae em. luh Caesar fines

om. P attingit E 2 tirie de terre fines determinatnr E tyriae finia
terrae determinatur P tyriae terrae fines determinantnr Heg, 3 ttalla E
thoalla P thalla Heg. uulgo; Meroth corr, lul. Caesar coll. loseph b, lud.
IIL 5, 1 fines EP finis est Heg. rotalla E thoalla P Thella

lul. Caesar cum losepho 4 iordanes E iordanis P hinc om, P

intelligi E porregant P 5 ispatia galilae E spacia gallileae P

superiores P 7 galilea P 8 erbosa E diuersn P 9 distincta
arboribus om. E quamuis P adliceat E alliciat P 10 et

fugitantem] exfngit autem E effugit autem P et fngitantem Heg.
laboris Heg. C labores Heg. uulgo adquo E 11 uagat P fre-
quenter P 12 plnrimis inabitantibus E urbis P 13 innnme-

rabiles P in sno abeat E in sua habeat P tractn addidi ex Heg.

15 inquid P 16 iudeam EP ac] ad E atque P galileam E galli-
leam P 17 aeleas Heg. C elias Heg. uulgo diffiniens P arabet the-
norum E acrabathtenomm P acrabattenorum Heg. C acrabathenornm
Heg. uulgo 18 ulla P iudea EP adque EP

Eucherius 133

diffunditur neque in locis omnibus montium rupibus scinditur,
sed utriusque qualitatis habet gratiam. Ad exercitium culturae
solubilis terra et mollior eoque frumentis utilis et prope circa
fertilitatem soli nulli secunda, maturitate certe fructuum prior
5 omnibns; nam cum adhuc alibi serantur frumenta, istic me-
tuntur. *Species quoque atque ipsa frumenti natura hand
usquam praestantior habetur. Aqua dulcis, decora ad speciem,
suauis quoque ad potum, ut secundum elementorum gratiam
aestimauerint ludaei eam promissam patribus terram fluentem

10 mel et lac, cum spoponderit illis resurrectionis praerogatiuam,
et utrumque qnidem diuina pietas contulerat, si seruassent
fidem; sed infidelibus animis utrumque ereptum, hic iugo
captiuitatis, illic uinculo peccati. Nemorosa regio et ideo diues
pecoris, abundans lactis, denique nusquam sic lacte distenta

15 pecus ubera gerit. Foma siluestria uel insitiua super omnium
regionum copias. Beferta autem utraque uel Samaria uel ludaea
hominum multitudine, ut mihi uideantur hinc illud inter<
pretati ludaei, quod scriptum est: Quia nulla erit in his
sterilis et infecunda, cum hoc lex de meritorum fecun-

20 ditate praescripserit et uirtutum fertilitate.

Principium Samariae de Arabiae finibus a uico, cui nomen

18 Exod. 23, 26

1 neqne in locis— scinditur om. E 2 utrisque P abet E 3 terrae
mollior P terra, mollior Heg. C terra et mollior Heg, uulgo eo quod P
4 solis E 5 metetur E 6 adque E haud] aut E 7 abeatur E

8 suauisque Heg, C suauis om. quoque uel que Heg. uulgo aelimentorum P

9 estimauerint iudei E 10 mel et lac E, Heg. C; lac et mel P, Heg. uulgo
illi E resurrectiones P prerogatiba E prerogatiuam P 11 et om. P
et harumque quidem E contulerit EP contulerat Heg. 12 animus P
ereptam E repertum P ereptum Heg, hinc E 13 peccati perdide-
runt P et ideo diuee — lactis om. P 14 habundans E usquam P
sic] illic P lac et E 15 geret E insitiba E 16 cupias regionum P
reuerta est autem E iudea EP 17 multitudinem P uideatur E
hic illut E illud hic P hinc illut Heg. C interpraetare P 18 iu-
dei E eii P 19 sterelis P hec E lex om. P 21 arabie P
bico E

134 Itinera Hi er osol jmi tan a

lordaniS) finis ab aquilone porrigitnr nico Bortbeo, latitudo
auteni ludaeae a fluuio lordane usque loppen. Incipit enim a
fontibus lordanis et a monte Libano et usque ad Tiberiadis
lacum dilatatur. A uico quoque Arfa initium longitudinis eius,
quae usque uicum extenditur luliadem, in quo ludaeorum 5
pariter ac Tyriorum communis habitatio.

In medio autem ludaeae ciuitas Hierusolima quasi umbilicus
regionis totius, ut prudentibus placuit, nuncupatur, abundana
regio mediterraneis copiis nec fraudata maritimis, quia prae-
tendit usque Ptolomaidem et totum illud mare praetexit litto- 10
ribus suis. Multae urbes, sed inter omnes Hierusolima eminet,
ita ut quasi caput in suo coi-pore non obumbret sua membra,
sed regat atque eis tuitioni sit et pulchritudini.''

Hactenus losephus, quem idcirco relationi huic inserendum
putaui, ut ueritatem studiose inquirentibus maiorem ludaeus i&
relator de ludaeae situ fidem faceret.

1 iordannis P iordanni Heg, C iordani Eeg. utUgo lorda coni. lul.
Caesar fines E ab aquilone— latitudo om. P borec hoch (?) E
bortheo Heg. (7, borceo Heg. uulgo et lul. Caesar coll. losepho 2 iu-
dae EP fluuiolo iordanis E fluuio lordanne P usque ad P iopen E
enim] autem P 3 frontibus P et a monte] et om. P lybano usque
tyberiadis P 4 quoquo P arsa E longitudines P 5 usque iuliadem
eitenditur E usque ad Heg. iudeorum ac pariter tirorum E

6 commonis P abitatio E 7 iudae E om. P cibitas Hiero-

solyma E umbiculus P 8 habundans E 9 nec frui diutumari-
timis E protendit P pretenditur E 10 tholomaidem P obtolomaidem et
tum iUut E praetexit. littoribus iUius E praetexit litoribus suis P Heg.
11 hierosolima E 12 umbret P 13 atque ita ita P ei EP eis Heg.
pulcritudini E pulchritudine P 14 actenus P ioseppus E rela-
tione P 15 studiosae inquerentibus P iudeus E iudaeos P 16 iu-
dae E iudeae P explicit situs hierosolime uel iudae E explicit de

situ terrae repromissionis epistola P explicit epistola de situ terrae re-
promissionis eucherii episcopi ad faustinum pr' mensulauQ V

THEODOSIVS

DE SITV TERRAE SANCTAE.

P = cod. Pariflinns 4808 saec. IX.

H = cod. Haganus 165 saec. VIII.

G = cod. Guelferbytanus (Weissenburg 99) saec. VIII.

b = consensus icodicam:

Vatic. Cbrist 554 saec. XII.

Parisini 4892 saec. XII.

Vatic. Christ. 630 saec. XIII.

Ciuitas Hierusalem habens portas maiores VI absque posticia,
id est porta Beniamin exiens ad lordanem, habens ab Hiericho
milia XYIII; inde ad lordanem milia YII. De Hiericho usque
Galgala miliario uno. Ibi est ager Domini, ubi dominus

ft Ihesus Christus unum sulcum de manu sua ai-auit; ibi sunt

duodecim lapides, quos leuauerunt filii Israel de lordane. De

Hiericho usque ad fontem Heljsaei milia II; ibi erat domus

Raab publicanae, quae excepit exploratores.

Item de Hierusalem usque in Bethsaida milia XH, in qua

10 Bethsaida uidit lacob in somnis angelos ascendentes et descen-
dentes de caelo. De Bethsaida usque in Samaria, quae dicitur
modo Neapolis, milia Xyill. Ibi est puteus, quem fabricauit
lacob, ibi sunt ossa sancti loseph. De Samaria usque in
Sebastea milia YI, ubi domnus lohannes decoUatus est. De

15 Sebastea usque in Scitopolim milia XXX; ibi domnus Basilius
martyrizatus est. De Scitopoli usque ad mare Tyberiadis
milia XXIUI, ibi domnus lesus Christus pedibus ambulauit.
De Tyberiada usque Magdale, ubi domna Maria nata est,

1 portas] porticia G postica Hpoflticia om. G 2 idem GH portam G
iericho H B XVII H \l G dericho H usque ad H usque in G
4 mil. I H miliarium unum G dom. noster G 5 de sua manu H
6 labides G eleuauerunt H israhel H iordanem G 7 mon-
tem P elysei H belisei G 8 publicane meretricis H qui HP 1,
que corr. 2. m. P 9 mil. I H 10 Betb. ibi uidit G angelos dei G
angeluB in somnis H 12 modo om. H naphulis H XXVIII P
XXYini H 13 sancti om. H usque— 15 Sebastea om. H 14 en5 seba-
staea G 15 cjrnopolim PG settopolim H ibi— martjr. est om. H
ubi G 16 pasBus cst G settopolim H cinopoli G ad mare om. P
tyberiada P tibiriadis H tibiriade G 17 dominus sefnper H, plerum-
que G ihesus H om. G ambulauit pedibus super maro H

18 tibiriade H tibiriada ad mare G usque ad H Magdaline G

domna] sancta H est nata H

138 Itinera Hierosolymitana

milia II. De Magdale usque ad septem fontes, ubi domnus
Christus baptizauit apostolos, milia 11, ubi et saturauit populum
de quinque panibus et duobus piscibus. De septem fontibus
usque in Capharnaum milia 11. De Capharnaum usque Beth-
saida milia VI, ubi nati sunt apostoli Petrus, Andreas, Philippus 5
et filii Zebedaei. De Bethsaida usque in Paniada milia L; inde
exit lordanis de duo loca lor et Dan. Ipsa Pauiada in medio
mittent et subtus ciuitate coniungunt ad pare et abinde
accepit nomen lordanis; inde fuit mulier, quam domnus
Christus liberauit de fluxu sanguinis, nomen ipsius mulieris 10
Mariosa; ibi est statua Domni electrina, quam ipsa Mariosa
fecit. Ibi habet capud mons Libanus.
3 De porta Purgu usque ubi pugnauit Dauid cum Golia in
monte Buzana, quod interpretatur lucema, milia XV. De
Buzana usque Eleuteropoli milia XV. De Eleuteropoli usque 15
in loco, ubi requiescit sanctus Zacharias, milia VI, et de ipso
loco usque ad Ascalona milia XX. De Ascalona usque ad Gaza
milia XIL Inter Ascalonam et Gazam ciuitates duas, id est
Antedona et Maioma. De Gaza usque ad Bafia milia XXnU.
De Bafia usque ad Betuliam, ubi Olofernis mortuus est, milia XII. 20

1 Y H magdalo G fontanas G 2 christas] ihesas H apo-
stlos G apostolas baptizaait H ihi HG et om. H satiraait G
popalo G 3 dttos H piscis G fontanas G 4 Caphamaam milia —
asque om. H capharnaa G usqae in G^ 5 VII H ibiJBT apostli G
6 et om. H beniada H phaniada G miUa otn. P 7 eziet H daobas
locis corr. 2. m. P phaniada G 8 sab H iangit G adparet
et HP adpare omisso et G abinde dicitnr qaia de ipsis daobas G 9 acci-
pit H nomen om. H iordanem G ihesas christas HG 11 ma-
rosa H ex aEfiappousa corruptum uidetur^ cf. Litt. Centralbl. 1882 p. 595
eletrina PlG in aecclesia add. H 12 abi G capad P 1, corr. 2. m.
libarias PG, corr. 2. m. P 13 porta P pargias H pyrga em. Gildemeister
bazin usquiCr ubi— Golia om.H 14 montemH quia ea; quod corr.
2. m. P post XV add. H: ibi pugnanit dauid cum golia 15 bizina G
eleotopori P eleotupori H eleutropori G de eliotopori PH 16 lo-

cam GH iacet 2. m. add. P et om. GH 17 ad Of». H usque
in G milia XX— Ascalona om. H et usque Gaza H 18 gaza G
10 antionoda PHG mazoma PH usque raphidon H XXVII H
20 de raphidon H de arafia usqui G ad om. H oliferni G

Theodosius ]39

De Hierusalem usque in Silona, ubi fuit arca testamenti 4
Domni, milia VUII. De Silona usque Emmau, quae nunc
Nicopolis dicitur, milia Vnil, in qua Emmau sanctus Cleopas
cognouit Domnum in confractione panis; ibi et martyrium

5 pertulit. De Emmau usque in Diospolim milia XII, ubi
sanctus Georgius martyrizatus est; ibi et corpus eius est et
multa mirabilia fiunt. De Diospoli in loppen milia XII, ubi
sanctus Petrus resuscitauit sanctam Tabitam; ibi et cetus
iactauit se uicto lonam. De loppe ad Gaesaream Palaestinae

10 milia XXX; ibi baptizatus est domnus Comelius a domno
Petro et martyrizatus est. De Caesarea usque in Diocaesarea
milia XXX; inde fuit Sjmon magus. De Diocaesarea usque
in Canan Galileae milia V. De Diocaesarea usque in Nazareth
milia V. De Nazareth in syce Taburi milia VII; ibi Domnus

16 post resurrectionem apostolis apparuit.

De Hierusalem usque ubi baptizauit domnus Philippus 5
eunuchum milia XVL Inde usque Terebintum, quod appellatur
ilex Mambre, milia II. De Terebinto usque ad speluncam

1 in om. H \ et 2 sidona P sinoda H sydonia G ibi H

archa H 2 VIII H usqui G immau F 1, emmau corr. 2. w.,
in amaum H inmau G qui PH 3 neapolis H miliaria V G
VIII H 3 et 5 immau P 1., emmau eorr, 2. m., amau H inman G cleu-
phaa H 4 fraccione H et ibi G 5 protalit G diopolim PH
diospoli G^ ibii? eGregoriusH passusestCr estom.H etom.G
7 diopoli H usque in G^ i )ppe G iopen H ibi If 8 suscitauit H
sancta tanitaPi, b ex n corr. 2, m., Tab.resusc. G et ibi coetus magnus
eaomnit ionam G 9 seuictiuona P sanctum lonam coni. Gildemeiater
iopen H usque ad H palestinam P 10 domnus] sancto G om. H
domno] sancto H om. G 11 ibi et martjrium cepit G cesaria H
nsqne in cesaria G 12 magos H De Diocaesarea — Galilaeae

milia V om, G 12 et IS diocesaria H 13 chana P in

Offi. H 14 in sycetaburi P 1, usque 2, m. add., usque thaburi H in
sice taburi G in uico Tabor coni. Sittl, Burs. Jahresb. 1889, p. 66,
ipse conieci: Itabyrium ubi H 15 apamit apostolis H 16 usque
om, H ubi philippus baptizauit H 17 mii. XII H usque ad H
usqni in ilicem G therebintum P 18 elecem Pl, ilicem corr. 2, m.
appellatur tereuetitu G mil. V H therebinto P terrebintum H

spelunca Pi, speluncam corr. 2. m.

138 Itinera Hier o 8 olymi tan a

milia II. De Magdale usque ad septem fontes, ubi domnus
Christus baptizauit apostolos, milia II, ubi et saturauit populum
de quinque panibus et duobus piscibus. De septem fontibus
usque in Capharnaum milia 11. De Capharaaum usque Beth-
saida milia VI, ubi nati sunt apostoli Petrus, Andreas, Fhilippus 5
et filii Zebedaei. De Bethsaida usque in Faniada milia L; inde
exit lordanis de duo loca lor et Dan. Ipsa Paniada in medio
mittent et subtus ciuitate coniungunt ad pare et abinde
accepit nomen lordanis; inde fuit mulier, quam domnus
Christus liberauit de fluxu sanguinis, nomen ipsius mulieris 10
Mariosa; ibi est statua Domni electrina, quam ipsa Mariosa
fecit. Ibi habet capud mons Libanus.

De porta Purgu usque ubi pugnauit Dauid cum Golia in
monte Buzana, quod interpretatur lucerna, milia XV. De
Buzana usque Eleuteropoli milia XV. De Eleuteropoli usque 15
in loco, ubi requiescit sanctus Zacharias, milia VI, et de ipso
loco usque ad Ascalona milia XX. De Ascalona usqae ad Gaza
milia XU. Inter Ascalonam et Gazam ciuitates duas, id est
Antedona et Maioma. De Gaza usque ad Bafia milia XXini.
De Bafia usque ad Betuliam, ubi Olofemis mortuus est, milia XII. 20

1 Y H magdalo G fontanas G 2 christus] ihesus H apo-
stlo9 G apostolus baptizauit H ihi HG et om. H satirauit G
populo G 3 duos H piscis G fontanas G 4 Caphamaum milia —
usque otn. H capharnau G usque in G 5 VII H ibi^ apostli G
6 et om. H beniada H phaniada G milia om. P 7 eziet H duobus
locia corr. 2. m. F phaniada G 8 sub H iungit G adparet
et HP adpare omisso et G abinde dicitur quia de ipsis dnobus G 9 acci-
pit H nomen om. H iordanem G ihesus christus HG 11 ma-
rosa H ex alfiappouaa corruptum uidetur, cf. Litt. Centralbl. 1882 p. 595
eletrina PI 6^ in aecclesia add. H 12 nbi G capnd P 1, corr. 2. m.
libarius PG, corr. 2. m. P 13 portu P purgius H pyrgu em. Gildemeisier
buzin usqui 6r ubi — Golia om.H 14 monteniH quia ea; quod corr.
2. m. P p08t XV add. H: ibi pugnanit dauid cum goUa 15 bizina G
eleotopori P eleotupori H eleutropori G de «liotopori PH 16 lo-

cum GH iaoet 2. m. add. P et om. GH 17 ad om. H asqne
in G milia XX— Ascalona om. H et usque Gaza H 18 gaza G
10 antionoda PHG mazoma PH usque raphidon H XXVII H
20 de raphidon H de arafia usqui G ad om. H oliferni G

Theodosias ]39

De Hierusalem usque in Silona, ubi fuit arca testamenti 4
Domni, milia VIIII. De Silona usque Emmau, quae nunc
Nicopolis dicitur, milia VIUI, in qua Emmau sanctus Cleopas
cognouit Domnum in confractione panis; ibi et martyrium

5 pertulit. De Emmau usque in Diospolim milia XII, ubi
sanctus Georgius martyrizatus est; ibi et corpus eius est et
multa mirabilia fiunt. De Diospoli in loppen milia XII, ubi
sanctus Petrus resuscitauit sanctam Tabitam; ibi et cetus
iactauit se uicto lonam. De loppe ad Gaesaream Palaestinae

10 milia XXX; ibi baptizatus est domnus Comelius a domno
Petro et martyrizatus est. De Caesarea usque in Diocaesarea
milia XXX; inde fuit Symon magus. De Diocaesarea usque
in Canan Galileae milia V. De Diocaesarea usque in Nazareth
milia V. De Nazareth in syce Taburi milia VII; ibi Domnus

15 post resurrectionem apostolis apparuit.

De Hierusalem usque ubi baptizauit domnus Philippus 5
eunuchum milia XVI. Inde usque Terebintum, quod appeilatur
ilex Mambre, milia II. De Terebinto usque ad speluncam

1 in om. H l et 2 sidona P sinoda H 83'donia G ibi H

archa H 2 VIII H usqui G immau P i, emmau corr. 2. m..
in amaum H inmau G qui PH 3 neapolis H miliaria V G

SlllH Z eih immau P 1., eromau eorr. 2. m., amau H inmau G cleu-
phaa H 4 fraccione H et ibi G 5 protulit G diopolim PH
diospoli G ibi 17 6 Gregorius^ passus est G est om.H et om. G
7 diopoli H usque in G i)ppe G iopen H ibi H 8 snscitauit H
sancta tauitaPi, b eo; u corr. 2. m., Tab. resusc. G et ibi coetus magnus
eaomuit ionam G 9 seuictiuona P sanctum lonam coni. Gildemeiater
iopen H usqne ad H palestinam P 10 domnus] sancto G om. H
domno] sancto H om. G II ibi et martjrium cepit G cesaria H
usqne in cesaria G 12 magos H De Diocaesarea — Galilaeae

milia V om. G 12 et 13 diocesaria H 13 chana P in

om. H 14 in sycetaburi P i, usque 2. m. add., usque thaburi H in
sice taburi G in uico Tabor coni. Sittl, Burs. Jahresb. 1889, p. 66,
ipse eonieci: Itabyrium ubi H 15 aparuit apostolis H 16 usque
Offt. H ubi philippus baptizauit H 17 mil. XII H usque ad H
asqni in ilicem G therebintum P 18 elecem Pl^ ilicem corr. 2. m.
appeliatur tereuetitu G mil. V H therebinto P terrebintum H

spelunca Pl, speluncam corr. 2. m.

140 Itinera Hierosoljmitana

duplicem, ubi requiescunt patriarchae, milia IIII. De spelunca
duplice usque in Cebron milia 11, ubi habitauit sanctus Dauid
septem annis, quando fugiebat ante Saul.

6 De Hierusalem iu Bamatha, ubi requiescit Samuhel^ milia Y.
De Hierusalem usque ubi habitauit sancta Elisabeth mater s
domni lohannis Baptistae milia V. De Hierusalem usque
Anato, ubi natus est domnus Hieremias propheta, ubi et
requiescit, milia YI. De Hierusalem usque Bethania milia II,
ubi resuscitauit domnus Christus Lazarum. De Hierusalem
usque in montem Oliueti, quod scribitur, stadia septem miliario lo
uno; inde domnus ascendit in caelos; ibi sunt fabricatas
numero XXIHI ecclesias. De monte Oliueti usque in uico
Hermippo,ubidormiuitAbdime]ech sub arbore ficus annis XLVI,
miliario uno, qui Abdimelech discipulus fuit sancti Hieremiae;
ibi fuit Baruc propheta. is

7 In ciuitate Hierusalem ad sepulcrum Domini ibi est Caluariae
locus; ibi Abraham obtulit filium suum holocaustum, et quia
mons petreus est, in ipso monte, hoc est ad pedem montis
ipsius, fecit Abraham altario; super altare eminet mons, ad

1 ibi H ubi— duplice om, G Wl H 2 ebron H ibi H ubi—
Dauid om. G 3 annos H fugiebant Pi. fugiebat eorr. 2. m.

4 usque in G raliama P rachama H hubi H ibi G samuel H

5 hubi omiaso usque H habitauit om, G sancta om. H helysabeth P
helisabeth G 6 domni om. G sancti H 7 anato Pi, anatoth corr. 2. m..
nabo H usque ad anatoth G hubi H est domnns om. H profeta G
8 in bethania H usque in bethania G 9 euscitauit G ihesus H
10 usque ad G monte Pl, montem corr. 2. m. scribetnr P mil.
IH 1 1 in celis [-osHJ ascendit GH ubi H fabricatas P 1, fabricatae
corr. 2. m. P fabricate HG 12 ecclesie numero XXIIII 6r' aecclesias
HPl, aecclesiae corr. 2. m. P {semper cum littera ae) uicnm erlni-
pholiH IH eihimelech codd. BLhdimelech Crildemeister XLIII ^T 14 mil.
I H quia abiraelec H 15 hubi H {et sic saepe) baruch G ab-
sconsus in spelunca add. G 16 intra ciuitatem hierosolimam G
sepulchrum H {et sic semper) hubi est H^ 17 ubi abraam G hubi
habraham optulit H holochaustum P in holocaustum G et que H
18 est om. H ocH pedes montes H 19 altario P 1, altarium corr, 2. m,
altarium G abraham fecit altaria H et super G subtus H altare om. H

Theodosias 141

quem montem per grados scalatur; ibi Dominus crucifixus
est. De sepulcro Domni usque ad Galuariae locum snnt passus
Dumero XV; sub uno tecto est. De Caluai*iae locum usque
in Golgotha passus numero XY^ ubi crux Domni inuenta est.

5 De Golgotha nsque in sancta Sion passi numero CC, quae est
mater omnium ecclesiarum; quam Sion domnus noster Christus
cum apostolis fundauit. Ipsa fuit domus sancti Marci euange-
listae. De sancta Sion ad domum Caiphae, quae est modo
ecclesia sancti Petri, sunt plus minus passi numero L. De

10 domo Caiphae ad praetorium Pilati plus minus passi numero C;
ibi est ecclesia sanctae Sophiae; iuxta se missus est sanctus
Hieremias in lacum. Columna, quae fuit in domo Caiphae, ad
quam domnus Christus flagellatus est, modo in sancta Sion
iusso Domni ipsa columna secuta est, et quomodo eam, dum

15 flagellaretur, amplexauit, sicut in cera sic brachia eius, manus
uel digiti in eam haeserunt et hodie paret, sed et facies
omnis, mentus, nasus uel oculi eius sicut in caera designauit.

Sanctus Stephanus foras porta Galilaeae lapidatus est; ibi 8
et ecclesia eius est, quaro fabricauit domna Eudocia uxor

1 ^ados Ply gradus G carr. 2. m, P coUocatar P colator H col-
latar G scalatar coniecii Gildemeister abi H 2 asque ad H asqae
in G sant ow. G passi P IH, passas corr. 2, m. P 8 sab— Z. 4
XV om. H tectae sant totam eam G locam Pl, loco corr, 2. m. P
4 golgotha Pl, golgotham G corr. 2. m, P post inaenta est add. (r.
qae golgotha eclisia dicitur ecclesia est 5 gulgota H asqae ad G
sanctam GH pass P passi H passas sunt CC post ecclesiarnm G
Smaterestlf ihesus Christas If 6? 7 fuit] suntlf marchiH euan-
gelistae P 8 sancta om. H syon G usqae ad G cayphe G qui P
9 eclisia G aecclesiac H sunt inter G plus minus om. H pass P
passi H 10 usque ad GH preturium H plus minus om. H pass P
11 ecclesiae Pi, ecclesia corr. 2. m. sanctae om. P sancti eusebie H
hibi missus fuit H sanctus om, H 12 hieremias propheta H in
lacu G ibi est columna H 13 ihesus christus G sjon GH iusso
P 1, iussu corr. 2. m, P, GH 15 flagelaretur H brachii H manusque G
16 digita G in eum H et hodie— designauit om. H fax P facies
eios G 17 mentum corr. 2. m. P 18 sanctus uero stefanus G foris
portas H est om. H 19 et om. H est cm. H domna om. H
eudochia G theodosia PH

142 Itinera Hierosolymitana

Theodosii imperatoris. Piscina Siloe a lacu, ubi missus est
Hieremias propheta, habet passus numero C, quae piscina intra
murum est. De domo Pilati usqae ad piscinam probaticam
passus plus minus numero C. Ibi domnus Christus paralyticum
curauit, cuius lectus adhuc ibi est luxta piscinam probaticam 5
ibi est ecclesia domnae Mariae.
9 Sanctus lacobus, quem Dominus manu sua episcopum ordi-
nauit, post ascensum Domni de pinna templi praecipitatus
est et nihil ei nocuit, sed fullo eum de uecte, in quo res
portare consueuerat, occidit et positus est in monte Oliueti. 10
Ipse sanctus lacobus et sanctus Zacharias et sanctus Symeon in

7 nna memoria positi sunt, quam memoriam ipse sanctus lacobus
fabricauit, corpora eorum ipse ibi recondidit et se ibi cum
eis praecipit poni.

10 Ibi est uallis losaphat; ibi Domnum ludas tradidit. Ibi est »
ecclesia domnae Mariae matris Domini; ibi et Dominus lauit
pedes discipulorum, ibi et cenauit; ibi sunt quattuor accu-
bita, ubi Domnus cum apostolis ipse medius accubuit, quae
accubita ternos homines recipiunt. Modo aliquanti pro reli-
giositate ibi cum uenerint, excepto carnis ibi cibaria sua 20

1 theudosi G sjloe H loco H locum G 2 profeta G

propheta in lacum H piscina om. H 3 murus G piscina G

prohatici GHPl, prohaticam corr. 2. m. F 4 plus minus om, H

huhi dominus ihesus christus H 5 item in prohatica G 6 idem
aecclesia sanctae M. H matris domini add. G 7 uhi sanctum

iacohum dominus G iacoh H 8 qui post ascensionem H ascensu G
piscina P, sed corr. ead, m. pro pinna G proiectus H iactatua G

9 nichii H ei om, G 10 portahat G occidit eum H montem G
11 sanctus iacoh G om, H simeon P 12 memoria H 13 fahricane-
rat G illorum GH huhi H recondedit GH uhi H 14 pcpit Pl.
l. e 3. m. superscr. poni praecepit G 15 uhi dom. H iudas dominum G
16 ecclesiae HPl, ecclesia corr. 2. m, P domnae om. G sancte H

uhi dominus H 17 et ihi cenauit G trium occuhita H ihi G
18 apostlis G discipulis H ipse medius om. G medios Pi,

medius corr. 2. m. recumhehat G qua HP 19 temus H ferunt
et modo G cum pro H 20 dum G excepta {ut uidetur) G

ihi om. G cyharia P ihi commedunt G

Theodosins 148

comedere delectantur et accendent luminaria, ubi ipse Domnns
apostolis pedes lauit, quia ipse locus in spelunca est, et de-
scendent ibi modo CC monachi.
A pinna templi subtus monasterium est de castas, et quando 11

5 aliqua earum de saeculo transierit, ibi intus in monasterio
ipso deponitur, et a quo illuc intrauerint, usque dum uiuunt,
inde non exeunt. Quando aliqua de sanctimonialibus illuc
conuerti uoluerit aut aliqua poenitens, huic tantummodo
ipsas portas aperiuntur, nam semper clausae sunt, et uictualia

10 eis per rauros deponuntur, nam aquam ibi in cisternas habent.

Ciuitas Cersona, quae est ad mare Fontum; ibi domnusl2

Clemens martyrizatus est. In marif memoriam eius cum corpus

missus est. Cui domno Clementi anchora ad coUum ligata

est, et modo in natale eius omnes in barcas ascendunt populus

1« et sacerdotes, et dum ibi uenerint, maris desiccat milia VI,
et ubi ipsa arca est, tenduntur super se papiliones et ponitur
altaris et per octo dies ibi missas celebrantur et multa mira-
bilia ibi Domnus facit. Ibi daemonia excluduDtur. Si quis uero
de uexaticis ad ipsam anchoram adtingere potuerit et eam

w tetigerit, statim liberatur.

1 commedere dilectantur H accendent P J, accendunt HG corr. 2. m. P
2 pedes apostolorum lauabit H que H descendent PlH, descen-
dunt corr. 2. m. P, discendent G 4 monaaterii P 1, monasterium corr. 2-
m. P est monasteriua puellarum G est om. H casta P 5 ahqui H
eorum PH in ipso monasterio H 6 reponitur HG illud H

intrauerit G uiuit G 7 inde non permittitur exire G quando

uero G sanctemonialibus H 8 huc P 1, huic corr. 2. m. hoc G
tantum H 9 portas ipsas H erunt H 10 murum H deponi-
tar GH aquas H ibi om. H aqua uero de cisterua auriuntur G
Eic desinit codex H 11 Item ciuitas G mari pontu Pl. maris

pontum corr. 2. m, P 12 in mari passus est et memoria eius una

cnm corpus missum est in mari G quo corpus coni. Sittl ubi corpus
Gildemeister 13 cui et anchora ad collum legata G 14 eiua sacerdotes et
omnes populos per barcas ueniunt G 15 maris P l^ m«re corr, 2. m. P
recedit maris per milia VI G 16 et ubi ipsa arca est om. G super
extenditur tentorius G 17 altare G 18 ostendit G expelluntur G
19 deuezatiens qui ueniunt G de ipsis P 20 liberabitur G

14i Itinera Hi erosolymitana

13 De Cersona usque in Sinope, ubi domnus Andreas liberauit
domnum Mattheum euangelistam de carcere . . . Quae Sinope
illo tempore Myrmidona dicebatur, et omnes, qui ibi manebant,
homines pares suos comedebant; nam modo tanta misericordia
ibi est, ut ad stratas sedeant per peregrinos suscipiendos. Inde 5
iam Armenia est.

14 In Aegypto ciuitas Memphis, ubi Pbarao manebat, ubi et
loseph in carcere missus fuerat; ibi sunt monasteria duo:
unum est religionis Wandalorum et aliud Romanorum, hoc
est Wandalorum sancti Hieremiae, Romanoiiim sancti Apolloni lo
heremitae.

15 Caesarea Cappadociae, ibi est sanctus Mammes heremita et
martyr, qui mulsit agrestia et fecit caseum, et sanctus Mer-
curius martyr. In ipsa prouincia est ciuitas Sebastea, ubi sunt
numero XL martyres, quae est in prouincia Cappadociae. i&
Ciuitas Gangra, ibi est sanctus martyr Galenicus, quae est
in prouincia Galatiae. Ciuitas Euchaita, ubi est sanctus martyr
Theodorus, quae est in prouincia Galatiae. Ciuitas Anquira,
quae est in prouincia Galatiae, ubi est sanctus Platon
martyr. so

16 De montes Armeniae eieunt flumina duo, Tygris et Eufrates,
et inrigat Tygris terras Assyriorura, et Eufrata inrigat terras
Mesopotamiae, Phison autem inrigat omnem terram Aethiopiae

1 Item de G synope G 2 numerus milium intercidisse uidetur
synope G 3 mermidona G Myrmiciona Gildemeister 5 per am. P
6 iam est arm. G Aimoenia GP 7 Item in Aegypto est G Et in
Aegypto P memphi P memfis G ibi et 6r 8 dno monasteria G
9 unas P alias P aliat G hoc est om. G 10 aandaloram est G
12 Item cesaria G m^mmes P, corr. ead. m. 14 prouintia P, «c
semper sebastia G 15 martires numero XL G Item in prouincia
cappadocia est ciuitas que uocatur G 16 galenicus martjr G, nomen
corruptum ex Callinicus 17 Item in prouincia galacia est ciuitaB G

euacita GP Euchaita Gildemeister 18 thedorus Pl, theodorus corr.

2. m.j deudorus martyr G Item in prouincia galatia est (r 19 quae
—Galatiae om. G ploton GP 21 montes GPl^ montibus corr.

2. m. P duo flumina G eufrata Pl. es 2. man. add, P

Theodosius 145

et perexit ad Aegyptum, Geon inrigat terram Euilath et transit
iuxta Hierusalem.

De monte Oliueti ascendit Domnus in caelis et ibi propel?
est gpelunca, quae dicitur Matzi, quod interpretatur discipu-

5 lorum, ubi Domnus, quando praedicabat in Hieioisalem, requie-
scebat. [Ibi sanctus loannes euangelista super pectus Domini
recumbebat]

Ager Domini, qui est in Galgala, inrigat<ur> de fonte Helisaei, 18
ferit plus minus modios sex, aratur mense Augusto medius

10 ipse ager et occurrit ad pascham, et in cena Domni et pascha
communicatur, et alia medietas, cum illud sectum fuerit,
aratur et cum alia messe occumt; ibi est et uitis. quam
Domnus posuit, quae uitis in Pentecosten fructum dat et inde
communicatur Constantinopolim et exinde tam de agro quam

15 de uite transmittitur suo quoque tempore.

Ciuitas Leuiada trans lordanen habens de Hiericho milia XII; 19
in ipsa Leuiada Moyses lapidem de uirga percussit et fluxerunt
aquae; inde maior aqua exiit, quae ipsa Leuiada omnem in-
rigat; ibi habet dactalum Nicolaum maiorem, ibi et Moyses

so de saeculo transiuit, et ibi aquas calidas sunt^ ubi Moyses
lauit, et in ipsas aquas calidas leprosi curantur.

In loco, ubi Domnus baptizatus est, ibi est una coIumna20
marmorea, et in ipsa columna facta est crux ferrea; ibi est
et ecclesia sancti lohannis Baptistae, quam fabricauit Anasta-

25 sius imperator, quae ecclesia super cameras maiores excelsa

1 pergit G perrexit P perexit scripsi, Krit, Erldui. zu Antonin p. 22
rigat P 3 in caelis om. G 4 mazi G 6 Ibi— recumbebat om, P
8 irrigat de fontana G 9 ferit Pl G fert corr, 2, m, P agusto G
medio ip8o agro G 10 pascha G et in cena] ezinde in c. 6^ 11 illuc
rectum PG illud collectum Gildemeister, illud sectum ipse 12 qnem G
13 quft uitis P et exinde om, G 15 transmittitur — tempore om. G
16 leuida P iordanera est G habet G 17 leuida P procussit G
18 inde maior aqua exiit om. G ipsa leuida P ipsam leuiadam G inri-
gant G habet] nascitur G 20 ibi et G aquas calidas PIG, aquae calidae
eorr. 2. m.P ubi et G 21 mundantur G 22 locum G 23 marmoria G
24 et ecclesia om, P, ecclesia 2. m. superscr. 25 qua P et excelsas G

XXXVIIII Itin. Hiero»ol. 10

146 Itinera Hierosolymitana

fabricata est pro lordane, quando implet; in qua ecclesia
monachi morantur, qui monachi senos solidos per annum de
fisco accipiunt pro uita sua transigenda. Ubi Domnus bapti-
zatus est trans lordauem, ibi est mons modicus, qui appellatur
Armona; [mons Tabor in Galilaea est] ibi sanctus Helias 5
raptus est. Memoria sancti Helysei, ubi fontem illum bene-
dixit, ibi est et super ipsa memoria ecclesia fabricata est
Abunde Domnus baptizatus est, usque ubi lordanis in mare
mortuo intrat, sunt milia V, et ipse est maris mortuus, ubi
Sodoma et 6omon*a dimersae sunt cum aliis tribus, quae quinque 10
ciuitates fuerunt iuxta mare mortuum. Ibi est uxor Loth,
quae facta est statua salis, et quomodo crescit luna, crescit
et ipsa, et quomodo minuitur luna, diminuit et ipsa.

21 In montem Oliueti Domnus super lapidem humeros inposuit,
in qua petra ambo humeri eius descenderunt sicut in cera 15
moUe, qui locus Ancona dicitur, ibi et ecclesia fabricata est,
ubi prope est ecclesia, ubi sancta Tecla est, et ipse locus
dicitur Bethfage. Inde pullus asinae, quem Domnus sedit,
adductus est, cum quo intrauit de porta Beniamin in Hierusalem.

22 Ubi legitur: Maris, quare conturbatus es, et tu, lor- so
danis, quare conuersus es retrorsum, et uos, montes,
quare gestistis sicut arietes, et uos, colles, sicut agni
ouium? [ubi] circa lordanem est, hoc est monticelli suntmulti,

20 Psalm. 113, 5. 6
2 per anno G de fisco om. P 3 pro] per G transegenda Th
trauBigenda corr. 2. m. in ipso loco ubi G 4 trans ipsum iordanem G
0 Verba: 'Mons Tabor (Abur F) in Galilaea est' glossema priu8 in mar-
gine ascriptum male irrepsisse recte iudicat Gildemeister monte tabur
qui est in galilea G xibi G 6 helisei ibi est G 9 mortuo Pl G,
mortuum corr. 2. m. P miliaria G, et sic saepe maris mortuus PlG.
mare mortuum corr. 2. m. P 10 sodome et gomurra G dimerserunt P
cum alias tres G quam quinque Pl, quae qu. corr. 2. m. 11 mor-
tuo G 13 se minuet luna, minuet ipsa G Hinc ordo in codicibus ualde
turbatus est. 14 Item in monte oliueti, ubi G^ 16 molle om. G

19 de om. G portam G 20 mare G maris quae conturbatus est P
22 quare exultantes G 23 ubi om. G est hoc est om. G

monticellos sunt multos G

Theodosius 147

et quando Domnus ad baptismum descendit, ipsi montes ante
ipsum ambulabant gestiendo et hodie uelut saltantes uidentur.

Saraptha Sidoniae, quod scriptum est, in ipsa Fenice, secunda 23
Syria, iuxta montem Carmelum. XII milia habet de Saraptha
5 usque in Sidona et propter hoc dicta est Saraptha Sidoniae,
quia ipso tempore metropolis erat Sidona a Saraptha, et modo
Saraptha est metropolis. Ubi sanctus Helias missus est ad
uiduam illam, quae eum pasceret, et filium eius suscitauit,
ibi ecclesia sancti Heliae est, nam nomen mulieris non dicitur

10 nisi tantummodo uidua. Lazarum, quem Domnus resuscitauit,
scitur quia resuscitatus est, secundam mortem eius nemo
cognouit. Hoc in Bethania contigit secundo miliario de Hieru-
salem et in resuscitatione sancti Lazari in ipso loco ante
pascha dominico omnis populus congregat et missas cele-

15 brantur.

In Arabia sunt ciuitates, quas Hiesu Naue destruxit, ubi24
manebant Amorrei, Gergesaei et Ferezei, tredecim, id est
t luncta f Volumta, Medeua, f Musica, Filadelphia, Gerassa,
t Genara. Vostra, Damasco, Gadara, Auila, Capitulia, t Astra.

«0 Ubi est Hierusalem, prouincia Palestina dicitur, terra Chana, 25
inde Galilaea, inde Syria^ inde Mesopotamia. In sinistra Armenia
prima et secunda Armenia et Persa Armenia, quae Armeniae
sub imperatore sunt.

1 discendit ipso G 8 sarapha Pl, saraptha corr. 2. m. sarapta G
felix FG Fenice emend. Gildemeister 4 suria G monte Pl 5 si-
dona Pl G, sidonft corr, 2. m. P 6 fuit G 7 ipsa est metropolis G
helyas P missus est sanctus G 8 quae] qui P 9 helei P 1, helisei
corr. 2 m. mulieres G 11 secunda PG morte G 13 resurrectione G
14 populos conuenet et ibi missas celebrant G 16 Item in arabia G
ciuitates XIII G hiesa, aed corr. ead. m. P iosue G naue om. G
17 gergessei G et om. G 18 iuncta P uincta G pro Musica susp.
SiUl motha. An Maiudos? cf. Hierocl. synecd. 722, 8 19 gerana G,
Nemara Sittl capituUa] aritoliada G Astra uidetur Adra uel Adrassos
Hierocl. synecd. 722, 3. 723, 5 20 dicitur om. G chanac P

chanae G 21 suria G armoenia (sic semper) prima .3. secunda P
22 que armenias G 23 imperatore littera s 2. m. addita P

10*

148 Itinera Hierosoljmitana

26 In prouincia Asia ciuitas Epheso, ubi sunt septem fratres
dormientes et catulus Viricanus ad pedes eomm; nomina
eorum id est: Achellidis, Diomedis, Eugenius, Stephanus,
Probatus, Sabbatius et Quiriacus, quorum mater Caritina
dicitur gi-aece, latine Felicitas. Ibi est sanctus Timotheus, s
discipulus domni Pauli.

27 luxta montem Syna in Fara ciuitate, ibi sanctus Moyses
cum Amalech pugnauit. De Hierusalem in Elusath mansiones
III, de Elusath in Aila mansiones VII, quam ille Alexander
Magnus Macedo fabricauit. De Aila usque in monte Syna lo
mansiones VIII, si compendiaria uolueris ambulare per here-
mum, sin autem per Aegyptum, mansiones XXV.

28 Urbicius dicebatur praepositus imperii, qui ad septem im-
peratores praepositus fuit et coronas ipsis imperatoribus in
capite ponebat et ipse eas de eorum capite deponebatet ipse i&
eos castigabat. Est locus tertio miliario de Hierusalem ciui-
tate. Dum domna Maria mater Domni iret in Bethleem, descen-
dit de asina et sedit super petram et benedixit eara. Ipse uero
praepositus Urbicius ipsum lapidem incidit et fecit eum qua-
drum in modum altaris uolens eum Constantinopolim dirigere, a>
et dum ad portam sancti Stephani ueniret, iam amplius eum
mouere non potuit; quem lapidem unus iugus bouum ducebat,

et dum uiderent, quia nuUatenus potuerunt eum in antea

1 ibi G^ 2 catolus G uiricanis G hyrcanus Sittl 3 actellidis PG
Achillides Gildemeister stefanus G 4 probatis Pl, corr. 2. w.

sabbatis P caratina P 5 grecae corr. 2. m. P, latin^e corr. 2. m. P
latini G 6 discipolus G 7 sina G infra ciuitatem PG in Para
ciuitate Sittl 8 abiraelech PG Anialech Gildemeister eluzath P

heluzath G 9 III] XII (uel XIII) Sittl de glutinarinalia P de eluaath
similiter G de Elusath in Aila Sittl 10 de illa PG De Ella (Aila) SiUl
11 compenzaria G uolueris tenire G heremo G 12 sin autem — XXV
ow. P 13 propositus G 14 propositus G imperatoribus om. G
15 ponebat] imponebat G de capite eorum G deponebas P 1, corr.
2. m. conseruabat G ipse— castigabat om. G 16 de ierosolima ciuitate
locus est habens tertium miliarium G 17 ubi domna G dum iret G
bethlem G 18 sedet G 21 ut dum G porta GPt corr. 2. m.
stefani G 22 potuerunt G iogus G 23 in antea accidere G

Theodosius 149

mouere, reuocatus est ad sepulchrum Domini et ibi altaris de
ipsa petra factus est et de ipso altare communicatur. Tamen
post sepulchrum Domni est. Ipse uero Urbicius praepositus
sub Anastasio imperatore Constantinopolim moritur et f obri-
5 erunt. Quem Urbicium terra nou recepit, tertio eum sepulchrum
foris iactauit.

Fabricauit Anastasius in Mesopotamia prouincia ciuitatem, 29
quae ciuitas Dara dicitur, tenet in longitudinem milia III
propter Fersos, quando in prouincia imperatoris ad praedandum

10 neniebant, ubi fossato figebant, q^iia aquae nuUatenus in-
ueniuntur nisi ibi; in qua ciuitate fluuius exit et ad capud
ciuitatis mergit sub terra, quia ipse fluuius omnis muro
cinctus est.
Ciuitas Melitine in Fersa Armenia est, ipsa est raetropolis. 30

16 Alia ciuitas Arauisso, alia Cocusso, alia Gerraanicia. In Fer-
sida ubi iacet corpus sancti Danihelis, Susa dicitur, XXX
milia de Babylonia; ibi sunt et tres pueri; in qua ciuitate
habitatio hominum non est propter serpentes et ippocentauros.
Hoc Eudoxius diaconus dixit, qui de ipsa prouincia est.

so Inuentio sanctae crucis, quando inuenta est ab Helena matreSl
Constantini XVII. Kal. octobris, et per septem dies in Hieru-
salem ibi ad sepulchrum Domni missas celebrantur et ipsa
crux ostenditur.

I renocata Q altaris Pl, altare corr. 2. m. P 2 factus Pi, factam
Gy eorr, 2. w. P 3 orbicius G 4 et obrierunt om. G 5 sepulchris
foras G 7 anastasius imperator G prouincia om. G cioitatem om. P
in longitudine G 9 cum uoce propter desinit G uno folio abscisso et
quando h imperatores Pi, eorr, 2. m. predendum Pi, corr. 2, m.
10 ibi fossatum h aqua alibi non h 11 de qua ciuitate h et om, P
12 intra muros h 14 metellini P, om. h armoenia P ipse Pi,
torr. 2.m, 15 arcauso P arauisa h Arabissus Gildemeister cocurso Ph
Cocussus Gildemeister 16 ibi P dicitur ciuitas h XXX P XX
miliaria habet de babilonia h 17 babjUonia P et om. h 18 epocen-
tauros Plj ipocentauros corr. 2. m. P 21 constantini VI nonas mai

exaltatio s. crucis XVIII kal. octobris quando per etc, h 22 ibi atn, h
ad sanctnm domini P missas P 1, missae corr. 2. m. misse h cae-
lebrantur P

150 Itinera Hierosolymitana

32 In prouincia Cilicia Aegea dicitur ciuitas, ubi XL dies
commercia geruntur et nemo de eis aliquid requirit; si post
XL dies inuentus fuerit negotium gerere, fiscalia reddit. In
prouincia Cilicia ciuitas Tharso, inde Apollonius fuit. De
Tharso usque Adana ciuitate milia XXX. De Adana usque b

' ad Masista XXX milia. De Masista usque ad Anasta ....
usque Aegeas LX milia. De Aegeas usque ad Alexandria
Scabiosa LX milia. Ab Alexandria Scabiosa usque Antiochia
LX milia. De Antiochia usque in Quiro, ubi sunt sanctus
Cosmas et Damianus, qui ibi et percussi sunt, milia LX. De lo
Quiro usque Barbarisso, ubi sunt percussi sanctus Sergius et
Bacco, milia LX. D'e Barbarisso usque ad Eneapoli . . . iu
Calonico milia LXXX. De Calonico usque in Constantina
milia LX. De Constantina in Edessa LXXX milia, ubi Abgarus
rex, qui domino Christo scripsit, manebat. De Edessa usque i&
in Dara CXX milia. De Dara in Amida LXXX milia, quae
est ad fines Persarum. De Amida usque Kamusa milia XVin,

1 cilitia P e post nbi erasum est P 2 commertia P reqairit]
reddit b si] set b 3 qui inuentas b fuerit om, b agere b
fiscali P 4 ciuitas tarso in prouincia cilicie est unde b apoUias P l^
apollonius &, 2. m. P; fortasse: apostolus Paalus 5 tarsa P de dana
P de Adana —XXX om. b ad masista XXX omisso milia et tfic deinceps
7, 5, 9, 10 etc, P 7 LX P miliaria &, om. numero 8 grauiosa
Pb Scabiosa Gildemeister Scabiosa] cauto causa P, om. b anthiocia
P antiochiam 9 miliaria LX b 10 qui ibi passi sunt 5 miliaria
LX & 11 passi sunt b sergis Pi, corr, 2, m, 12 baccus 5 usqae
ad om. b heneapoli P creapoli b Hierapoli Gildemeister 18 cano-
lico P calenico b Callinico Ctildemeiater in om. b 14 milia LX] mi-
liaria nonaginta b dessa P edissa b miliaria LXXX b 15 rex fuit b
qui om. P manebat om. P usque in amiada b 16 amiada Pb
miliaria LXXX b 17 raniussa b XVIII P miliaria decem et noaem b
EXPLICIT P, sequitur: In prouintiis gallicanis quae ciuitates sint, qf.
jRiesey geographi lat. min. proleg. p. XXXVI.

BREVIARIVS DE HIEROSOLYMA.

A = cod. Ambrosianus M 79 saec. XI.
S = cod. SangalleDsis 782 saec. IX.

Incipit breuiarius; quomodo Hierusolima constructa est.

Ipsa ciuita? in monte posita. In medio ciuitatis est basilica
Constantini. In introitu basilicae ipsius ad sinistram partem
est cubiculus, ubi crux Domini posita est. Et inde intras in

5 ecclesiam sancti Constantini. Magna ab occidente est absida,
ubi inuentae sunt tres cruces. Est ibi desuper altare de argento
et auro puro et nouem columnae, quae sustinent illud altare
et ipsa absida. In circuitu duodecim columnae marmoreae
[omnino incredibile], super ipsas columnas hydriae argenteae

10 duodecim, ubi sigillauit Salomon daemones. Et est in medio

ciuitatis basilica illa, ubi est lancea, unde percussus est

Dominus, et de ipsa facta est crux et lucet in nocte sicut

sol in uirtute diei.

Et inde intras in Golgotha. Est ibi atrium grande, ubi

15 crucifixus est Dominus. In circuitu in ipso monte sunt can-
cellae argenteae, et in ipso monte genus silicis f admoratur.
Habet ostia argentea, ubi fuit crux Domini exposita, de auro

1 De doctrina qaod est in sancta Hierusalem S 2 Qaia ipsa cinitaa
BBnct&S monte excelsa est p. 5 Postea inS 3 Constantini— partem
est om. 8 4 posita est crux dni nri ihQ xpl S Postea S intrans AS
5eccle8iam]baBilicai9aeccle8iamjl sancti— absidaom. iS 6ibiiSf snnt
d»i. 8 cruces absconditas S Et erat ibi altarius de auro et de ar-
gento 8 7 noue A et babet columnas nouem aureas qui sustinunt
illum altarem S 8 et ipsa— daemones om, 8 10 in medla basilica lan-
cetL 8 11 p. fuit dominuB lesus Christus in latus suum S 12 de ipsa
lancea 8 \nx A et sic lucet per noctem S 13 per diem S 14 Et
deinde in Golgotha intrans 8 intrans A et est S altarius grandis

et est ibi mons caluariae, ubi 8 15 cr. d. fuit S et in circuitu montis S
16 de argento 8 et ibi est esca (exedra ?) ubi fuit persuscitatus, per
quem fuit crux Christi declarata, et ipsa crux est est de auro et gemmas
ornata et celum desuper aureum et defora» babet cancellum S

154 Itinera Hier o solymitan a

et gemmis omata tota, caelum desuper patente. Auro et argento
multum omatae cancellae. Ubi est ille discus, ubi caput sancti
lohannis portatum fuit; ubi est illud cornu, quo Dauid unctus
est et Salomon et ille anulus ibidem, unde Salomon sigillauit
demones, et est de electro. Ubi plasmatus est Adam, ubi s
obtulit Abraham Isaac filium suum in sacrificium in ipso
loco, ubi cmcifixus est dominus lesus Ghristus.

Inde ad occidentem intras sanctam resurrectionem, ubi est
sepulcrum Domini, ubi est ante ipso ille lapis, genus silicis.
Supra ipsum est ecclesia in rotundo posita. Super ipso sepulcro lo
transuolatile argenteum et aureum et in circuitu omne de aurora.
Ante ipso sepulcro est altare, ubi Zacharias sanctus occisus
est, ubi areseit sanguis eius.

Deinde ad sacrarium de basilica sancti Constantini, ubi est
cubiculum, ubi est ille calamus et illa spongia et ille calii, 15
quem benedixit Dominus et dedit discipulis suis bibere et ait:
Hoc est corpus meum et sanguis meus.

Inde uadis ad illam basilicam, ubi inuenit lesus ementes
et uendentes columbas eiecitque foras. Deinde uadis ad sancte
Sion basilicam magnam nimis, ubi est illa columna, ubi caesus 20
est dominus lesus. Apparet ibi, quomodo manu amplexauit,
quasi in cera designasset.

Unde uenis ad sacrarium, ubi est ille lapis, unde lapidatus
est Stephanus sanctus. In media basilica est corona de spinis,

17 Matth. 26, 26. 28 Marc. 14, 22. 24
2 Ibi S discas] missarias S ubi portatas fait caput iobannis baptistae
ante herodem regem S Z et ibi est comas ille, unde anctaa est dauid S
4 et Salomon— electro am, S anallus A 5 et ibi S est om. A
abi>-loco om. S 6 sacrifitiam A 7 ubi] et ibidem S dominus noster S
et ibi est altarias grandis hic repetit S 8 £t aparte ocddente S

intrans AS in sanctam S 9 sepulchrum domini nostri lesu Christi S
ubi est— }. 19 eiecitque foras om. S 10 ipsa A 19^22 et uadis inde ad
alia basilica, ubi flagellatas est dominus et misit manam suam saper
coronam {corr, ex colomnam) S 19 ad sancte none A^ emendauit Tobler

23 et inde nenis ad sacrario S sacrifitiam A et ibi est lapis ille S

24 sanctus Stephanas S £t est ibi in m. S spinea, unde coronatos
fuit dominus apud ludaeos S

Breuiarias de Hierosolyma 155

quam accepit lesus. Et est ibi illa lucerna, ubi docebat di-
scipulos, quando cenauerat. Ibi illa est uirga inclusa in columna
argentea.
Inde uadis ad domum Gaiphae, ubi negauit sanctus Petrus.

5 Ubi est basilica grandis sancti Petri. Deinde uadis ad domum
Pilati, ubi tradidit Dominum flagellatum ludaeis. Ubi est basi-
lica grandis et est ibi cubiculus, ubi expoliauerunt eum et
flagellatus est, et uocatur sancta Sophia.

Et inde uenis ad illam pinnam templi, ubi temptauit satanas

10 dominum nostrum lesum Ghristum. Et est ibi basilica in
cruce posita. Et est ibi basilica, in tempore ubi se lauabant
infirmi et sanabantur. Et ibi est basilica sanctae Mariae, et
ibi est sepulcbrum eius. Et ibi tradidit ludas dominum nostrum
lesum Christum. Et ibi est locus, ubi Dominus cenauit cum

15 discipulis suis. Et inde ascendit in montem <01iueti>. A dex-
tera parte ibi est uallis losapbat. Ibi iudicaturus est Dominus
iustos et peccatores. Et ibi est fluuius paruus, qui ignem
uomit in consummationem saeculi. Et ibi sunt duos basilicas,
ubi docebat Christus discipulos suos. Et inde uenis ad Gali-

20 laeam, ubi discipuli uiderunt dominum lesum, postquam resur-
rexit a mortuis.

1 et ibi est 8 illa om. S caaema coni. Oildetneister ibi docebat
dns dns discipulos suos 8 quam cenauit cum eis S et ibi est S in-
clausa de arca uuolso 8 4 Xnde uadis — Petri om, S 5 et inde uenis S
6 traditus fuit dominus ad ludaeos 8 Ubi^Sopbia om, S 8 in

codice A hctec clausula additur: Finit. Amen. Deo gratias. Ceiera ex-
stani in solo codice S 11 lauabuntiSf 12 sanantur j9 sanctaiS 15 Oli-
ueti ipse <iddidi addextera S 18 uomet Gildemeister 19 doce S
In codice S sequitur locus Itinerarii Burdigalensis, qui inscribitur: DE
VIRTVTIBVS HIERVSAL.

ANTONINI PLACENTINI

ITINERARIVM.

Praecedente beato Antonino martyre, ex eo quod a ciuitate

Placentina egressus sum, in quibus locis sum peregrinatus,

id est sancta loca.
Exeuntibus nobis de Constantinopoli uenimus in insula
6 Cypri in ciuitate Constantia, in qua requiescit sanctus Epi-

fanius. Ciuitas pulchra, deliciosa, omata palmis dactalorum.

Yenimus in partes Syriae in insula Antharidus et inde ueni-

mus in Tripoli Syriae, in qua sanctus Leontius requiescit;

quae ciuitas tempore lustiniani imperatoris subuersa est a
10 terrae motu cum aliis ciuitatibus. Yenimus eiinde Biblo, quae

et ipsa subuersa est cum hominibus, item in Triarim ciuitatera,

quae et ipsa similiter subuersa est. Deinde uenimus in cinitate

splendissima Berito, in qua nuper studium fuit litterarum.

Quae ciuitas subuersa; dicente nobis episcopo ciuitatis, quia
15 cognitae personae, quae sciebantur nominatim, excepto pere-

giinis triginta milia ad breue missi hic perierunt. Ipsa ciuitas

iacet sub montana Libani.

A Berito uenimus Sidona, quae ex parte ruit et ipsa ad- 2

haerit Libano; homines in ea pessimi. Illic currit fluuius

1 quo B 2 sum locis, sed signis transposiHanis additis 6^ 8 id est]
id G ad sancta B 4 constantinoboli G constantinopolim i2, eraaa L m Br
insulam B 5 cipram B ciuitatem constantiam B constancia G epy-
fanius G 6 diliciosa G diiitiosa Br 7 tyri^ G insola G insu-
lam B santaritus Br 8 tribulis G tripolis B 10 bibolo Br 11 cum
hominibus in marginey aed 1. m. G triari Br 12 subuersa est

similiter GB; in G signa transpositionia adscripta sunt similiter om. Br
ciuitatem splendidissimam B 13 beritho Br nuber G studius G
est GB fuit Br 14 epm G 15 sciebant B peregrini G 16 XXX
GB ad breuissimum coni. GHdemeister 17 iacit G montanis B
18 uenimufl— par(te) om. G aderit G adherit B adheret Br 19 li-

banum G hominjs corr, 2. m. B

160 Itinera Hierosolymitan

Asclipius et de fonte unde exsurgit stat .... De Sidona
uenimus Sarapta, quae ciuitas modica christiana nimis est,
in qua est cenaculus ille, qui factus fuerat Heliae, et ipsum
lectum ibi est, ubi recubuit, et alueus raannoreus, ubi illa
uidua infermentauit. In quo loco multa oiferuntur; multae 5
uirtutes illic fient. Exeuntes de Sarapta uenimus in ciuitatem
Tyro. Inter Sidona et Tyrum et Saraptam continuo milia
septem. Tyro homines potentes, uita pessima tantae luxuriae,
quae dici non potest; genicia publica olosirico uel diuersis
generibus telarum. Et inde uenimus Ptolomaida. Ciuitas lo
honesta, monasteria bona.

A Ptolomaida per mare incontra in ciuitatem Sucamina
ludaeorum est miliario semis per directo, littore maris milia
sex. Castra Samaritanorum a Sucamina miliario subtus monte
Carmelo. Super ipsa Castra miliario semis monasterium sancti i6
Heiisaei, ubi ei occurrit mulier, cuius filium suscitauit. In
Carmelo monte inuenitur petra modica rotunda, quam dum
exagitas sonat, quae solida est. Talis autem est uirtus petrae:
si suspensa fuerit mulieri uel cuicumque animali, iactum

1 asclippiua G asclipius R asclepius Br unde] ubi R sidonia JR sy-
done Br 2 saraphta, sed corr. 1. m. in saraptha B sareptha semper
Br est om. B • 3 cena cuius illa que facta B cenaculum illud quod
factum Br ipse GR om, Br 4 marmorius G 5 infirmentauit R
fermentauit Br uirtutes multae BBr 6 exeuntibus G saraptha B
ciuitate Br 7 tiro R sidonam R tirum R saraphtam R

sarapta G 8 VII 22 tyro G tiros R tyrus Br ciuitas post tyro
add. RBr tanta luxuriae G tanta luxuria Br 9 genici G genitia R
ginetia Br puplica G olosirico G holosyricum B olosericum Br
uel— pto(lomaida) om. R diuersa genera Br 10 ciuit G ciuitates JR
ciuitate Br 11 honestem R onesta Br 12 ptholomaida R permanere
GR permanet Br per mare Gildemeister in ante ciuit 2. m. superscr. G
om. Br in ciuitate R in sucamina G 18 miliari R semis] fort.
minus per om, R recte. corr. 2. m. in recto R litore GR

milias ex (r 14 casucamina G milia G 15 carmello G miliarium G
semis om. G 17 carmello G modicum G rodunda G quanda G
quando R 18 eiagittas G autem om. G est om. R 19 da-
ctum G

Antoninas 161

nnmquam faciet. £t a milia sex aut septem ciuitas Por-
firiona.

De Ptolomaida misimus maritimam. Yenimus in finibus 4
Galilaeae in ciuitatem, quae uocatur Diocaesarea, in qua

» adorauimus, quasi dicentes nobis, amula et canistellum sanctae
Mariae. In quo loco erat et cathedra, ubi sedebat, quando ad
eam angelus uenit. Deinde milia tria uenimus in Cana, ubi
ad nuptias fuit Dominus, et accumsimus in ipso accubitu,
ubi ego indignus nomina parentum meorum scripsi, . . . ex

10 quibus hydriis duae ibi sunt et impleui unam ex eas uino et
in collo plenam leuaui et obtuli ad altare et in ipsa fonte
pro benedictione lauauimus.

Deinde uenimus in ciuitatem Nazareth, in qua sunt multae 5
uirtutes. Ibi etiam sedit in sinagoga tomus, in quo abcd

15 habuit Dominus iDpositum. In qua etiam sinagoga posita est
trabis, ubi sedebat cum aliis infantibus. Quae trabis a christianis
agitatur et subleuatur^ ludaei uero nulla rerum ratione possunt
agitare, sed nec permittit se foris toUi. Domus sanctae Mariae
basilica est, et multa ibi fiunt beneficia de uestimentis eius.

1 facit B et om. G a ciuitate Br ante milia lacunam indicauit
Gildemeister perfriona G pirfiona E personat om. uoce Br 3 tolo-
maida superscr. 1. m. l. ^ G maritimara l. m expuncta G et neni-
mus JR 4 galileae semper GR diocessarea B 5 adorabimas G
quasi] quia sic Gildemeister aniila B amola Br a multis G canistellum G
6 chathedra G nbi sedebat J5r, om. GB at i? 7 uenit angelns G
deinde ad B milia tria] miliari^ G an miliario V^ ? cf. Theod. p

139, 13 chanaan G canaan B chana Br 8 nupnitias G accu-
buimus BBr ipsuni G accui .... {rasura nonn. litt.) G accu-

bito B 9 dum ego G parentom corr, 1. m. G lacunam indicaui
Haec fere intercidisse uidentur: in quo loco basilica est, et in ipsa ba-
silica fons est, ez qua illae sex hjdriae inpletae sunt, in quibus Dominus
aquam in ninum conuertit 10 hydriae B implebi G^ ex ea GB,
om, Br 11 coUum B humero Br plena GBr ipso Br

12 lanabimus G lauimus B leuauimus Br 13 nazare B 14 ibi om. G
sedit om. B pendit Br thomus B ABCA G abc Br 15 quo G
16 trauis BBr 17 nuUa pre iracione G nullo modo Br racione B
agitare possunt G possunt eam agitare Br 18 foras Br 19 sunt
codd. finnt scripsi eius om, B

XXXVIIII Iiln. Hlerosol. H

1(32 Itinera Hierosolymitana

In ciuitate uero illa tanta est gratia mulierum Hebraeis, ut in
terra illa inter Hebraeas piilcriores non inueniantur, ethoc dicunt,
quia a sancta Maria sibi hoc concessum; nam et parentem
suam dicunt eam fuisse; et dum nulla sit caritas Hebraeis
circa christianos, illae uero omne sunt caritate plenae. Prouincia 5
similis paradiso, in tritico et in frugis similis Aegypto, raodica
quidem, sed praecellit Aegyptum in uino et oleo et poma. Melium
extra natura altum nimis, super statum hominis talea grossa.
6 De Nazareth uenimus in Tabor monte, qui mons exurgit in
medio campestri, terra uiua, tenens circuitum milia sex, ascen- 10
sum milia tria, susum contra unum miliarium planus; in quo
sunt tres basilicas, ubi dictum est a discipulo: Faciamus hic
tria tabernacula; in circuitu diuersae ciuitates, quae in Regura
leguntur. De Tabor uenimus ad mare Tiberiadis in ciuitatem,
quae uocata est in tempore Samaria, modo uero dicitur Nea- 15
polis, in qua est puteus, ubi Dominus a Samaritana aquam
petiit, ubi facta est basilica sancti lohannis; et ipse puteus
est ante cancellos altaris et siclus ibi est, de quo dicitur, quia

12 Matth. 17, 4 Marc. 9, 4 Luc. 9, 33
1 gracia G aebreis G hebreis M hebreorum Br ut om. GBr

2 aebraeas G hebreas R 3 a om. GR concessum fuisse G

4 eam dicunt G fuisse om. Br 5 illi GR ille Br fortasse illic

omni R omnem GBr caritate sunt G pleni R pro-

uintia RBr 6 similem paradisum G frugibus R fruges J r

7 egyptum G uinum G ponis R melli G melle R melliumque
sed et milium Br 8 naturam R alto G talia R grosco G
9 nazaret G thabor montem R monte tabor Br monis R ex-

iuit G exiit Br 10 campestrem G terram uiuam G in circuitu G
fortasse scrihendum: in circuitu— in ascensu 11 milia tria susum om. G
susu R sursum Br post contra intercidisse suspicor orientem 12 basi-
lice R ubi petrus dixit ad dominum G ecclesiae, ubi dictum a disci-
pulo est Br 13 trea G tapemacula G in circuitum R diuersas R
in lo regum leguntur, sed lo erasum est G leguntnr in regnorum R

in regum leguntur Br 14 thabor R tyberiades G tiberades R tybe-
riadis Br ciuitate G 15 hic Samariam (Sebasten) et Sicemam

(NeapoUm) confundi et p. 162, 16—163, 2 potius pertinere ad p. 164, 9
animaduertit Tueh p. 18 modo] nunc (r 16 aqua G 17 iohan-
nes R 18 cancellus R situlus R situla Br

AntoninuB 163

ipse est, de quo bibit Dominus, et multae aegritudines ibi
sanantur.

Deinde uenimus in ciuitate Tiberiade, iu qua sunt termas
ex se lauantes salsas, nam aqua maris ipsius dulcis est. Qui

5 maris circat milia sexaginta. Item uenimus in Capharnaum
in domo beati Petri, quae est modo basilica. Exinde transeuntes
per castra uel uicos aut ciuitates uenimus ad duos fontes, hoc
est lor et Dan, quae in unum iunctae sunt, et uocatur lordanis,
paruus omnino, qui ingreditur in mare, pertransit aquam maris

10 totum pelagum et exit in alio litore maris. Beuertentes post
nos uenimus ad locum, ubi lordanis de mare egreditur. Tran-
siuimus lordanem in ipso loco. Venimus in ciuitatem, quae
uocatur Gadera, quae ipsa est Gabaon. In ista parte <Iordanis a>
ciuitate ad milia tria sunt aquas calidas, quae appellantur termas

15 Heliae, ubi leprosi mundantur, qui e xenodochio habent de
publicum delicias. Hora uespertina inundantur termae. Ante
ipsum clibanum aquae est solius grandis, qui dum impletus
fuerit, clauduntur omnia ostia, et per posticum mittuntur
intus cum luminaria et incensum et sedent in illo soiio tota

10 nocte, et dum soporati fuerint, uidet ille, qui curandus est,

2 salaantur 12 3 dein i2 ciaitatem tiberiada B sunt om. R
ternias sex lauantes salsas G termis ex se leuantes salsid JR tennae sal-
sae Br 4 quod mare B quae mare Br 5 sex a centa G ac tt i2

VIII Br loeus corruptus est; fortaase scribendum: quera marem circantes
miiia VI uel VII uenimus eic. in om. G cafaniaum B 6 et

inde G inde Br 9 paruo G pertracide G pertrahit B pertransit Br
aquae G^ om, Br 10 totum pelago G totum palagus B totum maris
pelagum Br exiit GB in] uaque Br littore B 11 in locum G
12 lordane G 13 gabao B galaad coni. Gildemeisier in om. GB
lordanis a addidi 14 ciuitm G ciuitate B ciuitatis Br 14 miliario
tertio Br trea G aquas calidas G una l. 1 superscripia aquae

calidae BBr termes B 15 exenodocio G exite docium B ibi

ct synodocbium Br habit G habens Br 16 puplicum G pu-

blico Br ora G mundantur codd. inundantur scripsi terme BBr
termae ante] et meante G 17 aqua B om. Br grande est solium Br
aolio G 18 per porticum G per ostium Br 19 et sedent om. B

in illum Bolium G 20 dum om. B suborati B uidet] uadet B
nident de illo G curandus] mundus B mundatus Br

11*

164 Itinera Hierosoly m itan a

aliquam uisionem, et dum eam recitarit, abstineutur ipsae
termae septem diebus et intra septem dies mundatur. Nam
et ibi mortuus est lohannes de Placentia, maritus Teclae.
Ipse fluuius calidus, qui uocatur Gadera, descendit torrens et
intrat in lordanem, et ex ipso lordanis ampliatur et fit maior. s

Et dum descendimus per Galilaeam iuxta lordanem, tran-
Heuntes multas ciuitates, quae leguntur, uenimus in ciuitate
metropoli Galilaeae, quae uocatur Scitopolis, in monte posita,
nbi sanctus lohannes multas uirtutes operatur. Exinde ascen-
dimus per alia loca Samariae et ludaeae in ciuitatem Sabastae, lo
in qua requiescit Heliseus propheta. Descendentes per cam-
pestria, ciuitates uel uicos Samaritanorum; et per plateas,
unde transiuimus siue nos siue ludaei, cum paleas uestigia
nostra incendentes; tanta illis est execratio utrisque. Christianis
quidem responsum faciunt, ea sane ratione, ut quod habis i6
emere non tangas, antequam pretium des; quod si tetigeris
et non conparaueris, mox scandalum. Nam foris uico una
condoma habent posita, qui faciunt responsum. Ipsos nummos
in aqua iactas, nam de manu non accipiunt. Et denuntiant tibi,
quando ingrederis: non sputes, et si sputaueris, scandalum 20

1 aiiqua uisione G ea J5 recitaret GB recitauerit Br recitarit
Gildemeister abstenentur G 2 terme GE et intra septem

dies om. R mundantur M non mundantur ipsae ternlae per VII

dies Br 4 que G discendit G descendit 22 aemper 5 lordane G
et ipso lordania G 6 galilaea G galileam RBr iordane G

iordanem B iordanen Br 7 ciuitatem B 8 metropoli] eropoU G

scitopoli G 9 iohannis G om. Br descendimus con. Tuch

10 aliqua G ciuitate sabastea Br 11 profeta B campcBtria corr.

e

2. m. B; fortasse castra 12 ciuitatis G uiasamaritanorum

corr. 2. m. G 13 paleis B H exsegratio G utrasque G 15 et
eane G racione G habia G uis Br 16 precio G 17 para-

neris G comparaueris Br un& G 18 habent condoma una posita Br

Y

que G ipsius BBr nummos G nummum B 19 in qua G in

aquam B manu eius B manu tua Br 20 egrederis G ingredi-

aris Br non sputis G ne spues B te si spueris B si autem

expueris Br

Antoninns 165

generas. Sero aateiu purificant se in aqua et sic ingrediuntur
in uico aut in ciuitatern.

Deinde uenimus in loco, ubi Dominus de quinque panibus 9
quinque milia populos saciauit, extensa campania, oliueta et
h palmeta. Ex hoc uenimus in loco, ubi baptizatus est Dominus
noster. In ipso loco transierunt filii Israhel; ibi et filii pro-
phetarum perdiderunt securem et ex ipso loco adsumptus
est HeUas. In ipso loco est mons Hermon modicus, qui legitur
in psalmo. A pede montis ipsius de fluuio ascendit nubes

10 hora prima et exeunte sole uenit super Hierusolimam super
basilicam, quae est in Sion, et super basilicam ad monumen-
tum Domini et super basilicam sanctae Mariae et sanctae
Sofiae, quae fuit praetorium, ubi auditus est Dominus. Super
his locis descendit ros sicut pluuia et colligent eum medici

15 et in ipso cocuntur omnes confectiones per xenodocia, nam
multi languores sanantur in ipsis locis, ubi cadit ipse ros.
Ipse est enim ros, qui cantatur in psalmo: sicut ros ab Her-
mon qui descendit in monte Sion. In illa parte lordanis
est fons, ubi baptizabat sanctus lohannes, ad lordane milia duo.

so In ipsa ualle Helias inuentus est, quando ei portabat coruus
panem et carnes. In circuitu uallis illius multitudo heremitarum.
Ibi in proximo est ciuitas quae uocatur Liuiada, ubi reman- 10

9 Paahn. 41, 7 17 Psalm. 32, 3

1 pnrificasse in G 2 uicam B 3 locam B panis G panibaB BBr
4 hominnm BBr 5 palmita G et ex hoc G in locam B ad locum Br
babtizatus G 7 secwi^ G 10 et om. B sol G ierusolimam G
hierosolimam B 11 basilica hic et in seq, Uneis corr, 2. m. G super
basilicam his scriptum est B 12 et sanct^ saffie G et ad sanctam

sofiam B et om. Br ad sancta sofia Br 13 preturius corr, 2. m. in
pretorius G dominus om. G 14 coUegent G colligunt Br 15 in
0191. B coguntor B quocuntur Br exenodotia G xenodocia B sjno-
dochia Br 16 multos G cadet G 17 ipse est enim ros om. B can-
tantur B 18 quod G montem B om. Br monte corr. 2. m. G in
montem In om. G illam l. m ead. manu expuncta G 19 baptizat B
in iordane B usqae iordane Br dua G 20 portabit G deferebat Br

e

21 camis corr. 2. m. G 22 Ibi proxima B ibi prope Br ibi om. G

salmiada G salamiada BBr liuiada Gildemeister

1(56 Itinera Hieros olym it an a

serunt duo semis tribus Israhel, antequam lordanem transirent,
in quo loco sunt termae ex se lauantes, quae uocantur Moysi,
ibi etiam et leprosi mundantur. Est ibi fons, aqua dulcissima,
quae pro catarticum bibitur et sanat multos languores, non
longe a mare salinarum, in qua etiam et lordanis ingreditur 5
subtus Sodoma et Gomurra, ad cuius litus sulphur et bitumen
colligitur. In qua mare mense lulio . et Augusto et medio
Septembrio tota die iacent leprosi; ad uesperum lauant in
illas termas Moysi et aliquotiens, quem uult deus, mundatur.
Nam et generalitati est aliqua paramitia. In quo mare nihil 10
inuenitur uiuificatum nec paleas nec lignum supernatat neque
homo natare potest, sed quicquid ibi iactatum fuerit, in pro-
fundum dimergitur. De lordane in locum, ubi Moyses de corpore
exiuit, sunt milia octo, et exinde non multum longe ad Segor,
in quibus locis multi sunt heremitae. Vidimus et monumen- 16
tum Abisalon,
11 Tenui autem theophaniam in lordane, ubi talia fiunt mira-
bilia in illa nocte in loco, ubi baptizatus est Dominus. Est
obeliscus factus clausus cancellis, et in loco, ubi aqua rediit
in alueo suo, posita est crux lignea intus in aquam et gradi so

1 senes G quara iordanem transirent om. G 2 in qno loco

om. G et BQ G leuant corr. 3, m. in lauent B, leuantes Br

3 et om. G et ibi fons H et ibi est dulcissimus aquae fons Br

aquam abens dulcissimam G 4 castico G catarcium Br lan-

goris G 6 sodoraam et gomurram B sulphor G sul-

fur B 7 collegitiir G quo mare Br agusto G madio

septemp G 8 iacent] lacen B ad uespere G labant G lauantur Br
in iUis term s B in ipsas termas Br 9 aiiquoties B 10 generalicia G
generalitate Br paramicia B permitia Br 11 nec lignea nec pa-

leae Br 12 natare homo B quidquid G iactum B proiectum

Br profundo G 13 demergitur Br de iordane uenimus G

de iordane ubi, uoce ubi expuncta B loco G lacum BBr moysi
2. m. l. s addita G 14 transiuit B esiit Br inter syllahas mul et
tum rastira trium Utterarum G & Br sechor B 15 uidemus G
16 abesalon B absalon Br 17 thephanie G theofaniam B theophania Br
talis G fiebant B miracula B 18 babtizatus G 19 obolis eius G
oboliscus B tumulus Br locum B 20 aqua G gradus B om, Br

Antoiiintts IQ^

desceDdunt usque ad aquam ex utraque parte marmoris. In
uigilias tbeophaniae fiunt uigiliae grandes, populus infinitus;
gallo quai-to aut quiuto fiunt matutinas. Conpleto matutinas
albescente die procedunt ministeria sub diuo, et tenentes diaconi

5 descendit sacerdos in fluuium et hora, qua coeperit benedicere
aquam, moi lordanis cum rugitu redit post se et stat aqua
usque dum baptismus perficiatur. Et omnes Alexandrini haben-
tes naues homines suos die illo ibi habent habentes colathos
plenos cum aromatibus et opobalsamo, et hora, qua benedixerit

10 fontem, antequam incipiant baptizari, omnes fundent illos
colathos in fluuium et tollent inde aquam benedictam et ex-
inde faciunt aquam sparsionis in nauibus suis, antequam exeant
ad nauigandum. Conpleto baptismo omnes descendunt in fluuio
pro benedictione induti sindones et multas cum alias species,

25 quas sibi ad sepulturam seruant. Conpleto baptismo reuertitur
aqua in locum suum. Et unde surgit lordanis a mare Tiberiadis
usque ad mare salinarum, ubi defecit, sunt milia plus minus
centum XXr*-
In illa ripa lordanis est spelunca, in qua sunt cellulae cum l^

h

1 discendent G aqaa G 2 uigiliis Br teophaniae corr. 2. m. G

grandis G 3 matntina G matutini R uigiliae Br conpleto corr. ead.

m, ex conpletu G completo matutino si B completis matutinis Br 4 al-

biscente G tcnent ea diaconi G tenente diacono R diaconi tenentes

sacerdotem Br 5 discendit G fiuuio G ora G 6 aquas G

i
mgitos G 7 baptismum G alezandrine G 8 de illo B ibi om, G

coUacos G colaphos RBr 9 aput balsamo G balsamo RBr opobalsamo

icripsi 10 babtizari G baptizare BBr 11 choscola G illos co-

]aphos B tollebant G aqua benedicta G 12 inde G aqua

sparsionis G aquam sparsionem R 13 ad om. G nauicantum G

completo GBr babtismo G discendent G fluuium RBr

14 sindonis G sindone R multa cum alia su species G multi cum

aliis speciebus R et alias multas speties Br 15 qaod G ad sepultura

seruarent (r completo G^^r 16 iordanis] iohannis 22 tiberiade jB tybe-

riades G tyberiadis Br 17 usque om. R defec G defecit R plus minus

om, G 18 CCCXX G 19 cellola sunt G sunt cellole R cum septem

om. G cum septem uirgines quae om. R cum septem puellis que Br

168 Itinera Hi er o soly mi tan a

septem uirgines, quae ibi infantulae mittuntur, et dum aliqua
ex ipsis mortua fuerit, in ipsa cellula sepelitur et alia
cellula inciditur et inittitur illic alia infantula, ut numerus
stet, et habent foris, qui eis permanent. In quo loco cum
timore magno ingressi sumus ad orationem, faciem quidem «
nullius uidentes. In ipso loco dicitur esse sudarium, qui fuit
in fronte Domini. Su"per lordane non multum longe <a loco>, ubi
baptizatus est Dominus, monasterium est sancti lohannis grande
ualde, in quo sunt xenodochia duo. In ista uel in illa ripa
lordanis sub montana loca, ubi inueniuntur serpentes, unde w
tiriaca conficitur.
13 Venientibus a lordanen in Hierioho milia sex. Hiericho
autem in oculis hominum ita uidetur ut paradisus. Muri
diruti, territorius in miraculis positus. Domus Raab stat, quae
est xeuodochium, et ipse cubiculus, unde deposuit exploratores, is
est oratorium sanctae Mariae. Lapides illos, quos leuauerunt
filii Israel de lordane, positi sunt non longe a ciuitate Hiericho
in basilica post altarium magni ualde. Ante basilica est campus,
ager Domini, in quo Dominus manu sua seminauit, ferens satum
usque ad modios tres, qui etiam bis in anno coUigitur, qui so
numquam seminatur, sed ex se nascitur. Colligitur autem
mense Februario et exinde in pascha communicatur. Aratur,

1 ubi B infantali R et aliquarum ipsas G et cum aliqua ex eis Br
aliquis — mortuu3 B 2 in ipsa cellola GB 8 cellola G ince-

ditur B indi/Zcitur G alius infantulus B alia puella Br 4 qui eis
cibaria praeparet Br 5 oracionem G 6 nullus G 7 fron-

tem G in iordane B non multum longe bis B non multum longe
a lordane G a loco addidi 8 est ante dominns om. B grandis G
9 senodocico G senodochia B sinodochia Br riba G 11 tiriaea G
tyriaca BBr conficiuntur G 12 nobis a iordanen G ad iordanem B
inde uenimus ad iordanem. De iordane etc. Br^ haud scio an recte
13 ita om. G paradysus B 14 territurius G positas (l. u cum
a aperia mutata) G 15 senodochius G senodocbium B sinodochium Br
16 oratorius G illi Br 18 altario G altare Br magnum B

om. Br basilicam B campo sacer domini G 19 serens G 20 quaai
modia tria Br bis in anno oni. B collegitur G qui numquara — 21
colligitur om. G 22 febroario B oratur B

AntoninQs 169

dam coUectus faerit, et iteram cum aliis messibus coUegitur
et deinceps aratur et dimittitur.

Fons aquae, quam indulcauit Helisaeus, inrigat omneml4
Hiericho. Ibi nascitur uinum f potiston, qui febrientibus datur.

5 Ibi nascitur dactalum de libra, ex quibus mecum adduxi in
prouincia, ex quibus unum domino Paterio patricio dedi. Ibi
nascitur cetrius de libras quadraginta et uirga fasioli longa
pedes duo et in latitudinem [et in longitudinem] digitos duos.
Ibi est et uitis, unde in ascensionem Domiui uuas cistas plenas

10 uenales in monte Oliueti, et inde pentecosten mustum et exinde
colata plena proponuntur.

Exeuntes de ciuitate uenientes contra Hierusolimam, nonl5
longe a ciuitate Hiericho est illa arbor, ubi ascendit Zachaeus
uidere Dominum, qui arbor, inclausus infra oratorium, ipsius

15 per tectam foris dimissa est, sicca quidem. Exeuntes porta
de Hiericho, ab oriente contra occidentem uenientes; in sinistra
manu intras in fauillas Sodomae et Gomurrae, super qua
prouincia semper nubes obscura descendit; odor sulphoreus.
Nam quod fallent homines de uxore Loth, eo qaod minuatur

1 mensibas E cnm reliquas messes Br collegitor et deinceps aratur
et om. B 2 et deinceps— dimittitar om. Br demetitnr B 3 hf-
seus G inrigat corr, in inritat G 4 nbi B postun G poti-

ston R potis con Br «aoaxtxdv ipse conieci quod G fellnentibus R
febricitantibus Br 5 de quibn? B 6 prouintia Br domino

om. B domno Br paterio in G om., sed ead. manu superscriptum

7 cetrins G cedros B caedrus Br fasiola G fassioli Br et ex uirga
fasiola conieci 8 et in latitudinem — duos om. BBr latudinS corr, ead,
m. G et in longitudinem secluii digos G 9 cistra R cestas
2. r super s ead, m. scripta G plenas cistras racemis Br ue-

nalis G 10 montem R inde] in die G mixtum Br et om. R
11 collata GR colata Br 12 ciuitatem G uenientes partim in

rasura G nenimus RBr hierosolimam R hierusolima G 14 quae RBr
intra G 15 portas R 16 hierico G ab oriente G ueniens R neni-
mus Br sinixtra raanum G 17 Goraorrae GBr quam prouinciam R
qua prouintia Br 18 obscurus G sulphureas corr. ead. m. in sul-
phorens R odore sulphnreo Br 19 fallentj dicant Br loht G
minuetur R muniatur Br

170 Itiiiera Hiero so ly mit ana

ab animalibus lingendo, non est uerum, sed stat in ipso statu,
in quo fuit.

16 Ascendentibus nobis de montana in Hierusolima non longe
ab Hierusolima uenimus in Baorin, deinde ad sinistram ad
oppida Oliueti montis in Bethania ad monumentum Lazari. s
Nam respicientibus in ualles illas et perambulantes monasteria
multa, loca mirabiliorum, uidimus multitudinem inclausorum
uirorum ac mulierum in monte Oliueti. Et sursum in monte
in locO; unde ascendit Dominus, uidimus mirabilia multa et
cellula, ubi fuit inclausa uel iacet sancta Pelagia in corpore. lo
In ipso monte iacet lacobus, Zebedaeus, Cleophas uel multa
corpora sanctorum.

17 Descendentes de monte Oliueti in ualle Gessemani in loco,
ubi traditus est Dominus, in quo sunt tria accubita, in quibus
ille accubuit, et nos accubuimus pro benedictione. Et in ipsa i&
ualle est basilica sanctae Mariae, quam dicunt domum eius
fuisse, in qua et de corpore sublatam fuisse. Ipsa uallis
Gessemani ibidem uocatur losaphat. De Gessemani ascendimus
ad portara Hierusolima per grados multos. In dextra parte
portae est oliuetum; ibi est ficulnea, in qua ludas se suspen- 20
dit, cuius talea stat munita petris. Porta ciuitatis, quae

1 lingendum G in eo statum G 3 as centibns R montanis R
montana Br in hierosolima R hiernsolimorum Br 4 iernsolima G biero-
sima R uenimus om, R baorin G baorim R baoridem Br deinde
om, G inde Br de sinixtra oppida (om. ad) G 5 opida R 6 re-
spicientes Br nallis G 7 multa multa R miraculomm R

nidemus G inclusorum R clausam Br 8 montem G susu R rur-
sum Br susu in monte R 10 cellola G inclusa RBr belagia R
11 monte om. G iacob R zebedaei Br 13 discendentes G

uillam Br gessemani R iessemani G locum R 14 trea G in quo G
in quae Br 15 recubuit G recubuimus G 16 quam] qu§ G 17 in
qua—fuisse om. G ualle G 18 iessemani G gessameni R iosafa R
iessemani G gessemani R 19 hierosolimam R gradus RBr

20 porta posta G oliueti R se iudas RBr (»n Br se repetiiur anU
suspendit) 21 tale astat G talia adstant R taleas stat Br monita GR
munita Br patris. Posta G

An toninus 171

cobaerit portae speciosae, quae fuit templi, cuius limiDare et
tabnlatio stat.

Osculantes proni in terram ingressi sumus in sanctam ciui-18
tatera, in qua adorantes monumentum Domini. Quia monu-

b mento de petra est naturale eicisus et f potus ex ipsa petra
excisus, ubi corpus domini lesu Christi positum fuit, lucerna
aerea, quae in tempore ad caput ipsius posita fuit, ibidem
ardet die noctuque, ex qua benedictionem tulimus, et recon-
posuimus ea. In quo monumento de foris terra mittitur et

10 ingredientes exinde benedictionem toUent. Lapis, unde clausus
monumento, ante os monumenti est, color uero de petra; qui
excisus est de petra Golgotha. Nam ipsa petra ornata ex auro
et gemmis, nam petra monumenti uelut molaris est. Ornamenta
infinita: in uirgis ferreis pendentes brachialia, dextroceria, mure-

15 nas, anuli, capitulares, cingella girata, balteos, coronas impe-
ratorum ex auro uel gemmis et ornamenta de imperatricis.
Ipsum monumentum sic quasi in modum metae coopertus ex
argento f s^^ sol^s aureos. Ante monumentum altaris est
positus.

«0 A monumento usque Golgotha sunt gressi LXXX. Abl9

1 coierit G coerit R coherit Br limitari G limitare B liminare Br
2 trabnlacio G trabalatio i2 tribulatio Br tabulatio scripsi 3 in terra G
4 munumentum G quoniam Br quod coni. Gildemeister monomento
petra ead, m. superscripta tioce de G monumentum— ezcisum R monu-
mentum— excisus Br 5 et potus— excisus om. GBr potus] puteus
2i^ettleshtp 6 Ibi JR corpus domini positum fuit lesu Cbristi B

7 capud G ipsius om. B erat B fuerat Br ibidem] et ibi G

8 tullimus G 9 monumentum G 10 benedictione GB exinde
toUent B clausus GB 11 monomentum GBr monumento B est
om. B est ante os Br uero de] uiride G petrae quae excisa est Br
13 petra om. B 14 bracilia G dextralia B murinas G mure-
nulas B murenas Br 15 anolis G cengella G cincella B girata G
grata B irata Br belthei Br 16 et gemmis G ornamento B
17 ipsum monumentnm om. G mndae B coopertus B copertus G
coopertum Br 18 argento corr. ex argentum G solas G solus B
soles coni. Gildemeister caelos ego monuniento corr. t. m. G al-
tarium est positum B altare positum Br 20 monumentum G usque
ad G greesus B Alia parte G

172 Itinera Hi erosoly mitana

una parte ascenditur per gradus, unde Dominus noster ascendit
ad crucifigendum. Nam et locus, ubi crucifixus fuit, paret et
cruor sanguinis paret in ipsa petra. In latere est altarium
Abrahae, ubi ibat Isaac ofiferre, obtulit et Melchisedech sacri-
ficium. Ad ipsum altarium est creptura, ubi ponis aurem et 5
audis flumina aquarum et iactas melum aut quod potest
natare et uadis in Siloa fonte et ibi eum suscipis. Inter
Siloam et Oolgotha credo esse miliarium. Nam Hierusolima
aquam uiuam non habet praeter in Siloa fonte.
20 De Golgotha usque ubi inuenta est crux sunt gressos 10
quinquaginta. In basilica Constantini cohaerente circa monu-
mentum uel Golgotha, in atrio ipsius basilicae, est cubiculum,
ubi lignum crucis reconditum est, quem adorauimus et oscu-
lauimus. Nam et titulus, qui ad caput Domini positus erat, in
quo scriptum est: *Hic est rex ludaeorum*, uidi et in manu 15
mea tenui et osculatus sum. Qui lignus crucis de nuce est.
Procedente sancta cruce ad adorandum de cubiculo suo et
ueniens in atrio, ubi adoratur, eadem hora stella apparet in
coelo et uenit super locum, ubi crux resedit, et dum adoratur crux,
stat super ea et offertur oleum ad benedicendum, ampullas co
medias. Hora, qua tetigerit lignum crucis orum ampullae

15 Luc. 23, 38

1 grados G 2 crni fixa B parit G apparet Br 3 crnor san-

guinis parit om, B altario G 4 ibat om. B eum obtnlit G

offerre quando temptauit eum deus, ibi et meichisedech hobtulit sacri-

ficium Br 5 ipsnm om. G creptura GB cripta Br crepatnra Gilde'

meisler 6 melo G, 2. m. corr, milu G pomum Br potestare corr.
2. m. G 7 nadit G silna G solua Br fonte om, G fon B

fonte Br 8 sinam B sjna Br golgotham B hierosolima B

9 silua B Bolua Br fonte G 10 de om. G gressos G gressus B
gressi Br 11 coerentem B 12 golgoda B atrium G cubi-

bi

culus B 13 nlignum corr. 2, m. G repositum G 14 capud iesn G
16 quod lignum BBr nuca G nocte B 17 procedentem sanctam
crucem G ad om. GB et om. G 18 neniente Br atria G

atrium B atrio Br 19 in loco G resedit] stat G resedit— crux om. G
20 super ea G affertur BBr 21 horum GB has ampullas Br orum
(= oram) scripst, cf. Archiv f. lat. Lexik. IX, 300

Antoninas 173

uiediae, mox ebullescit oleum foris, et si non clanditur citius,
totum redundat foris. fieuertente cruce in loco suo reueititur
et stella; post reclausa cruce ultra non apparebit stella. Nam
et ibi est illa spongia et canna, de quibus legitur in euangelio,

5 de qua spongia aquam bibimus, et calix onychinus, quem
benedixit in cena, et aliae multae uirtutes, species beatae
Mariae in superiore loco et zona ipsius et ligamentum, quo
utebatur in capite. Ibi sunt et septem cathedrae marmoreae
seniorum.

10 Ascendimus in turrem Dauid, ubi psalterium decantauit,21
magna ualde, in qua sunt monasteria in cenaculis singulis.
Quae turris quadrangulis et opus caluum, non habens tectum;
in quo etiam christiani pro deuotione ad mansionem ascendunt.
Et circa medium noctis surgentes audiunt uoces murmurantium

15 iusum in ualle losapha contra lordanen in loca, quae respiciunt
ad Sodoma et Gomorra, et uulgariter appellatur ipsa uallis
losapha, quae et Gessemani.

Deinde uenimus in basilica sancta Sion, ubi sunt multa22
mirabilia, inter quibus quod legitur de lapide angulare, qui

10 reprobatus est ab aedificantibus« Ingresso domino lesu in ipsa

1 mediae om. RBr mox om. G epuliscit G ebulliet Br clu-
ditur eorr, 2. m. B cicius GB 2 totum om. B refunditur litt.
d 2. m. super f scripta G^ ebulliet Br reuertentem crucem G in
locum 8unm B reuertetur B S et om. G reclusa B et post reclausam
cmcem Br 4 spungia G 5 spungia aqua G onichenus G huni-
chenns B 6 specillum cont. Gildemeister 7 ligamentum ex leg. corr,

2. m. G 8 cathethrae, alterum t in ramra G cathere corr. 1. m. B
marmorie G 10 in turre Br 12 turre G in turribus B qua-
drangolis G quadranculis B 13 in qua Br christianis G debu-
tionem, eorr. 1. m. in deuotionem G 14 media nocte G medio noctis
spatio Br surgentis G murmorantium G 15 iuso B deor-

8um Br iosafa GB iosaphat Br iordana G iordanem B iordanen Br
in loco qna G in locis quae B ad loca quae Br 16 sodoraam et go-
mnrram B ' uocaliter B appellatur om. G ualle G 17 ioaapha
Uttera t 2. m. auperscripta G gessemani G gessameni B 18 basica G
basilicam B sancti G sanctam B multe mirabilie G 19 inter

quae B que reprobatus G 20 iesu christo G om. Br in ipsan»
ecclesiam B

174 Itinera Hierosolymitana

ecclesia^ quae fait domus sancti lacobi, inuenit lapidem istum
deformem in raedio iacentem, tenuit eum et posuit in angulum.
Quem tenes et leuas in manibus tuis et ponis aurem in ipso
angulo et sonat in auribus tuis quasi multorum hominum
murmuratio. In ipsa ecclesia est columna, ubi flagellatus est 5
Dominus. In qua columna tale est signum: dum eam ample-
xasset, pectus eius inhaesit in ipsa marmore et manus ambas
apparent et digiti et palmae in ipsa petra, ita ut pro singulis
languoribus mensura tollatur exinde; et circa coUum habent et
sanantur. In ipsa columna est illud cornu, de quo reges ungue- 10
bantur et Dauid. Ibi est in ipsa ecclesia et corona de spinis,
qua coronatus est Dominus, et lancea, de qua in latere per-
cussus est Dominus. Ibi sunt et lapides multae, cum quibus
lapidatus est Stephanus. Ibi est et columnella, in qua crui
posita est beati Petri, in qua crucifiius est Komae. Ibi est 15
et calii apostolorum, in quo post resurrectionem Domini
missas faciebant, et multa alia miracula, quae non recolo.
Ibi est monasterium feminarum. Vidi testam de homine in-
clausam in locello aureo ornatam ei gemmis, quae dicunt quia
de sancta martyra Theodote esset, in qua multi pro benedictione so
bibunt et ego bibi.
23 De Sion uenimus in basilica sanctae Mariae, ubi est con-

2 deforrae GR 3 tenis i? pones B ipaam angalum B

4 nmlto M 5 murmorantia corr. 1. m. ex marmurantium G murmnraii-
tium R mnrmuratio Br 6 talis est signus G amplezas sic G

7 inest G ambas GB 8 et digitas et palmas in ipsa petra appa-
rent G digiti et palmae BBr 9 tollitur G post circa vox habet erasa
est G coUahabit etsanatur G 10 ille cornus G ungebantur G 11 in
om. B ecclesia 2. m. superscr, G 13 et om. B multe lapides B
lapides multe G cum quas G 14 beatus add. B post columnella
ib erasum est G 15 posita est crui B crux posita fuit Br 17 multe
alie miracule quas G mirabilia Br nunc recolo G 18 testa G

inclausa G 19 lucello B aurum G ornatam om. GB quem GB
quae Br quam Gildemeister quae dicunt esse capud martyris theo-

dote Br 20 martera G martyre B esse l. t J2. m. affixa G 21 bi-
bebant BBr aquara add. BBr 22 uero BBr Post basilica lacuna
est in Br usque p. 17 5^ 14 praeturio congregacio G

Antoninus 175

gregatio nimia monachonim, nbi snnt et xenodocbia uirorum ac
mulierum, susceptio peregrinorum, mensas innumerabiles, lecta
aegrotorum amplius tria milia. Et orauimus in praetorio, ubi
auditus est Dominus, ubi modo est basilica sanctae Sofiae
5 ante ruinas templi Salomonis sub platea, quae discunrit ad
Siloam fontem secus porticum Salomonis. In ipsa basilica est
sedis, ubi Pilatus sedit, quando Dominum audiuit. Petra autem
quadrangulis, quae stabat in medio praeturio, in quam leuabatur
reus, qui audiebatur, ut ab omni populo audiretur et uideretur,

10 in qua leuatus est Dominus, quando auditus est a Filato, ubi
etiam uestigia illius remanserunt. Pedem pulchrum, modicum,
subtilem, nam et staturam communem, faciem pulchram, capillos
subanellatos, manum formosam, digita longa imago designat,
quae illo uiuente picta est et posita est in ipso praeturio.

15 Nam Ae petra illa, ubi stetit, fiunt uirtutes multae; toUentes
de ipsa uestigia pedum mensuram, ligantes pro singulis
languoribus et sanantur. Et ipsa petra omata est ei auro et
argento.

Et exinde uenimus ad arcum. ubi antiqua porta fuit ciuitatis.24

20 In ipso loco sunt aquae putridae, ubi missus est Hieremias.
Ab arcu illo descendentibus ad Siloa per gi-adus multos super

1 ubi — airorara om. R et om. G exsenodocia G 2 suscepcio (r
innumerabilibns G 3 trea G orabimus G praeturio R 4 basilica
est G sancta sofie R suffiae G 5 ate rui G decurrit B 6 silua
l. m erasa G siloa lineola 2. m. superscr. R fontis G portico

salomis G 7 ipsa sedis G pilatus om., sed 2. m. superscr. G pali-

tus R quam G audit G 8 quadrangolis qui G preturio G

e

in qua G lauatur corr. 2. m. G leaatur R 10 quam RB 11 pe-
dnm R pulchram GR modica subtilia R 12 statura GRB com-
mnne R communis B faciem om. G pulcra facics B capillo RB
13 sabanelatum R subanelato B obanellatns G formonsam G digitas
longa G digiti longi R quanlum add. RB 14 picta sunt quae

poaita est in R ipsum praetorium R 15 de om. GR post

ubi rasura trium Utterarum in G 16 ipsis uestigiis R mensura G
legantes G 19 antiquitus Br 21 Ad arcum illum descentibus G

ad silua per silua grados G ad siloam per siluam per gradus R ad
fontes siloa per grad Br super siloam R

176 Itinera Hier ob oljmi t ana

Siloa est basilica uolubilis, desubtus de qua surgit Siloa,
quae habet manu facta hominis duo solia ex marmore, et
inter solium et solium clausura cancellorum. In uno lauantur
uiri et in alio mulieres pro benedictione; in quibus aquis
multae uirtutes ostenduntur, immo et leprosi mundantur. Inante 5
atrio est piscina grandis manu hominis munita, in qua assidue
populus lauant; nam in illis soliis certis horis fons ipsa inrigat
aquas multas, quae descendunt per uallem Gessemani, quam et
losaphat uocant, usque ad lordane fluuium et ingreditur in
lordane in loco, ubi lordanis deficit in mare salinarum subtus lo
Sodoma et Gomorra.
25 Nam et modo ipsa fons Siloa infra ciuitatem inclausa est,
quia Eudoxia imperatrix ipsa addidit muros in ciuitate. Nam
ipsa muniuit basilicam et sepulchrum sancti Stephani et ipsa
sepulchrum habet iuxta sepulchrum sancti Stephani. Inter i5
sepulchra habet continuo gressus XX. Nam et ipse sanctus
Stephanus requiescit foris portam, sagittae iactum unum ad
uiam, quae respicit ad occidentem, quae descendit ad loppe
et Caesarea Palestinis uel Diaspoli ciuitatem quae antiquitus
dicitur Azotus, in qua requiescit sanctus Qeorgius martyr. so
In ipsa strata non multum longe ab ipsa ciuitate stat columna

1 86 Buptus G 2 qui (z quae ma|nu; in roksura R habet om. GR
3 unum GBr lauant H 4 alio GR alium Br benedictionem G
5 ostenduntur uirtutes R multa ostenduntur omisso uirtutes Br 6 pissina G
monita G assiduae GRBr 7 solis G ipse RBr 8 discendunt G in R
ualle G iessemani G gethsemani Br quam] quae GBr 9 iosafa GR
uocatur Br ingrediuntur Br 10 iordanem R 11 sodomam GR
gomurram R 12 ipsa siloa G ipse fons siloa RBr intra R ciui-

tate G inclausus R inclusa Br 13 qui edux ab G qua corr.

2, m. R imperatricis G addedit G ciuitatem G 14 ipsa

2. m. in margine G monibit G basicam G sepulcrum G

steiFani G et ipsa— stephani om. G 16 sepulcra G habent R

sunt Br et om. G 17 porta G iactu ad omisso unum G

18 ad om, R orientem G discend in fine lineae G ioppem R
iopen Br 19 caesaream R diaspolis G diaspoli RBr ciuitates R

20 azotos corr. t m. G 21 ad ipsa ciuitate G a ciuitate omisso

ipsa RBr

AntoninnB 177

marmorea in media uia, in qua prius Dominus ducebatur ad
flagellandum, quae fugiens leuata a nube et posita in ipso
loco. Et in tantum cognoscitur uerum esse, quia neque basidem
habet, ubi debet esse fundata, sed sic super terram stat et ex-
5 agitatur. In cuius summitate crux est posita ferrea et per
scalas ascenditur et luminaria ibi fiunt et incensum. In quo
loco daemoniaci mundantur. Nam et in ipsa prouincia multas
uirtutes ostendit beatus Georgius.
Exeuntibus nobis de Siloa uenimus in agrum, qui conparatus 26

10 est de pretio Domini, qui uocatur Acbeldemach, boc est ager
sanguinis, in quo sepeliuntur omnes peregrini. Inter ipsas
sepulturas cellulas seruorum dei; uiri multi uirtutum. Poma
et uineas inter ipsa monumenta per loca.
Reuertentibus nobis in ciuitatem uenimus ad piscina nata-27

t6 toria, quae habet quinque porticus, ex quibus una habet
basilicam sanctae Mariae, in qua multae fiunt uirtutes. Nam
ipsa piscina modo redacta est in stercore et ibi lauantur
omnia, quae sunt necessaria in ciuitate. Yidimus et in uno
angulo tenebroso catenam ferream, cum qua se laqueauit infelix

so ludas. Item exeuntibus nobis ad portam maiorem uenimus ad
sanctum Isicium, qui ibidem in corpore iacet, ubi etiam et
panes erogantur ad homines pauperes et peregrinos, quod
deputauit Helena.
Yia, quae ducit Bethlem, ad tertium miliarium de Hiero-28

8 cognoscitnr G basem i2 basitem Br 4 habit G terra G
h snmitate B 6 scala G lamina B fient B 1 m <m. G

pronintia i^ 8 beatos G 9 silua G agro G 10 precio G

acheldemac G acheldemahc B 11 post omneB rasura sex Utterarum G
12 cellolas GR ueri G multe uirtutes GBr 13 nenias G ipsa
om, G 14 de ciuitate G piscinam natatoria BBr 15 habit G
porticos qninqne G nna] porticoB unns G 16 basilica G 17 ster-
corem i^ labantnr G lauant B 18 in nnnm angnlum tenebrosum G
19 catena ferrea GBr se 1. m. superscr. G 20 ad porta maiorem G
ad portam inre B a porta iorem Br nenimns om. GB 21 iacit G
22 pania G ad] ab ex al 2. m. corr. G peregrinis G 23 de-
potauit G 24 betleem B bethleem Br ad tercio miliario G tercinm B

XXXVini Itin. Hieroiol. 12

178 Itinera Hi ero Bolymi tana

solima iacet Bachel in corpore, in finis loci, qui uocatur
Rama. In ipso loco uidi in media uia de petra exire aquam
inmobilem ad arbitratum usque ad sextarios septem, unde con-
plent omnes et neque minuitur neque ampliatur. Suauitudo
ad bibendum innarrabilis, dicentes, eo quod sancta Maria ^
fugiens in Aegyptum in ipso loco sedit et sitiuit, et sic egressa
esset ipsa aqua. Ibi et ecclesia modo facta est.

29 De ipso loco usque Bethlem milia tria. Bethlem locus
splendidissimus; serui dei multi; spelunca, ubi natus est Domi-
nus, in qua est ipsum praesepium ornatum ex auro et argento; lo
die noctuque intus luminaria. Os uero speluncae ad ingredien-
dum angustum omnino. Hieronymus presbyter in ipso oie
speluncae ipsam petram sculpiuit et monumentum sibi fecit,
ubi et positus est. Continuo medium miliarium a Bethlem in
suburbio Dauid ibi iacet in corpore, simul et Salomon filius i&
ipsius, duo monumenta. Quae basilica ad sanctum Dauid
appellatur. Nam et infantes, quos occidit Herodes, in ipso
loco babent monumentum et omnes in unum requiescunt et
aperitur et uidentur ossa ipsorum. Ante Bethlem est mona-
sterium muro cinctum, in quo est multitudo monachorum ao
congregata.

30 De Bethlem autem usque ad ilicem Mambre sunt milia XXIV^
in quo loco iacent Abraham et Isaac et lacob et Sarra, sed

1 iacit G rachael G iine G finibus Br 2 exire] extra R sur-
gere Br 3 inmobili B usque om, B seztaria G 4 minu-

atur G 5 innarrabile G dicens G dicitur B et dicunt Br dicentes
scrvpai 6 egressam ipsam aquam B ipsa aqua emanauit Br 7 et om. G
d bethleem Br ad milia tre J2. m. l. a superscripta G betlhem

autem G 9 splendidus G 10 ipae presepius omatuB G ipsum

praesepe omatum B praesepium Br 11 intus om. B 12 angu-

fftus G in ipso os G in ipsore B 13 speluce G ipsa petra G
petra dmis^o ipsa Br sibi] ihiB 14 miliarium ex milario corr. B beth-
leem BBr 15 sub urbe dauid B suburbi dauid Br dauit G dauid
bis B ubi G iacit G 16 quae basilica om. G 19 bethleem BBr
20 cinctus GBr malta monachorum congregatio B om. Br 22 beth-
leem BBr usque om. G 23 habraham G iacent posi aarra col-
locauit B sed om. G simul et Br

Antoninas 179

et ossa loseph, basilica aedificata in quadriporticus, in medio
atrio discopertus, per medio discurrit cancellus et ex uno
]atere intrant christiani et ex alio latere ludaei, incensa facien-
tes multa. Nam et depositio lacob et Dauid in terra iUa alio

5 die de natale Domini deuotissime celebratur, ita ut ex omni
terra illa ludaei conueniant, innumerabilis multitudo, et incensa
offerentes multa uel luminaria et munera dantes ad seruientes
ibidem.
Item reuertentes in Hierusolimam, descendentibus nobis inSl

10 uia, quae uadit in Gaza et Ascalona, continuo milia XX de
Hierusolima uenimus in monte Qelbuae, ubi occidit Dauid
Goliam. Ibi et mortuus est Saul et lonathas. Ibi enim iacet
Golias in media uia, aceruum ligneum ad caput. Congeries
petrarum, mons excelsus, ita ut ad milia XX lapis mobilis

16 non inueniatur, quia consecratio est, quanticumque uel quotiens-
cumque transierit, temas lapides portantes et super ipsum
tumulum iactantes. Nam in ipsis montibus numquam pluit et
nocturnis horis secretum sic: uidentes spiritua inmunda uolui,
oculata fide tamquam uellora lanae aut certe undas maris.

10 Deinde deuiantes ad latus uenimus in ciuitatem quae dicitur82
Eleutheropolis, in loco, in quo Samson cum maxilla asini
occidit mille uiros, ex qua fons processit, quae fons usque
in hodiernum diem inrigat ipsa loca. Nam et ad locum, ubi

1 iosaeph R et basilica R eat basilica Br in qaadris porticos G
atiiiun in inedio discoopertum Br 2 per medium B discurrit om, Br
cancellos GR cancellum Br 4 nam om, G deposicio G depotione R

5 iacobi diem natalem (corr. 2, m, in natales) G celebrantur R

6 iUft ofn. G conueniunt G conuenient R conueniat Br conueniant Gildem.

i

innumerabil^s corr. 1, m,G 7 et seruientes R ac seruientes Br 9 nos poBt
reuertentes add. R bierosolimam R hierusalem Br discendentibus G
10 milia XXX continno G continuo om, Br 11 hierosolima R montem R
12 golia G ubi et G 13 ingentum G fortasse ingentem capud G
15 inuenitur G congregationem quanticumque G quocienscumque G
quotiescumque JR 16 quis ibi transitfr 17 in om. G 18 uidetur spiritu
in niundo R uolo G 19 iacnlate G fiet GR oculata fieri Gildem.
oculata fide scripsi uellera R lana G 20 deuiamus G ciuitate G
21 in maxilla R 28 hodierna die G et ad loca G et ad locum bis R

12*

180 Itinera HieroBolymitana

exsurgit, fuimus. Deinde uenimus, in locO; ubi Zacharias occisus
est et iacet in corpore; basilica pulchra ornata et serui dei
multi. Inde uenimus in loco, ubi Esaias a serra secatus est
uel iacet, quae serra pro testimonium ad sanctum Zachariam
posita est. Exinde uenimus ad locum, ubi Abacuc prandium &
portauit messoribus. Et ibi exsurgit fons, ubi baptizauit Phi-
lippus eunuchum. In quibus locis sunt putei, quos foderunt
Abraham et lacob, hoc est^ puteus coniurationis et puteus
calumniae.
83 Ingressi sumus «in Ascalona. Ibi est puteus pacis in latitu- lo
dine maior, in modum theatri factus, in quo usque ad aquam
per gradus descenditur. Ibi requiescunt tres fratres martyres
Aegyptii; propria quidem nomina habent, sed uulgariter Aegyptii
uocantur. Ad miliarium ciuitas Sarafia et in proximo ciuitas
Maioma Ascalonitis. Exinde uenimus in ciuitatem Maioma is
Gazis, in qua requiescit sanctus Victor martyr. De Maioma
usque in Gaza miliarium unum. Gaza autem ciuitas splendida
deliciosa, homines honestissimi omni liberalitate decori, ama-
tores peregrinorum. Ad secuudum miliarium Gazae requiescit
sanctus pater Hilario. w

1 sorgit EBr inde 22 dein Br in loco om. B aenimuB inter templum
et altare Br 2 iacit G in basilica B 3 deinde O in locum B ad
locnm Br serta B 4 iacet corr. suprciscr. l. i ead. m. G qua G

T

serta corr, 2. m. B ad sanctum om. G 5 est posita B deinde G
deuenimuB G ad locum om. G in loco Br ambacuc B 6 et
om. G ibi est fons G et ibi Burgit fons Br et inde fons ezBnrgit B
7 potea quas G 8 habraham G hic est JR coniu-

rationis — 10 ibi est pnteus om. G 10 ascalonam B in lati-

tadinem maiorem modum G 11 aqua G 12 discenditnr G 13 ual-
galiter B egjptum appellantar G 14 a miliario cioitatis sara-

rafia et in prozimo ciuitatis G in proziroam JR om. Br 15 maiom B
mazom Br Bcalonitis G deinde G inde Br ad ciuitate G

maiom agazis B mazo mates Br 16 maiom B mazoma Br 18 dili-
ciosa G homines om. G honeBtissimos B liberati G libertate BBr
liberalitate Gildemeihter 19 gaza 2. m. superacr. in G gaze B om. Br
a Gaza Gildemeister 20 helario G hilariua B hilarion Br

Antoninus Igl

Et inde ueQimus in ciuitate Elusa in caput heremi, qui34
uadit ad Sina, in qua etiam ex relatione episcopi quaedam
nobilis puella nomine Maria. Quae dum nupta fuisset, in ipsa
Docte nuptus sui mortuus est sponsus eius. Quae patienter

5 poi-tauit et intra septimanam illius manumisit omuem fami-
liam • • » erogauit pauperibus uel monasteriis. Intrinsecus cele-
brato die septimo ipsa nocte sublatum uestimentum sponsi
non est inuenta. De qua dicitur in heremo esse trans lordanen
inter calamita uel palmita ambulante in finis Segor circa

10 mare salinarum. In quibus locis inuenimus monasterium puel-
larum ultra XVI uel XVII in loco heremi, quas christiani
pabulabant, quae habentes unum asellum, qui illis macinabat,
et nutriebant leonem a pitulo mansuetum, ingentem, terribilem
ad uidendum, qui, dum appropinquassemus cellulae, ante rugi-

15 tum illius omnes animales, quos habuimus, minxerunt; ex
quibus aliqui in terram ruerunt. Nam et sic dicebant, quia
ipsum asellum ipse leo in pascua gubernaret. Quibus per me
centum solidos offerebat ille christianissimus, cum quo fui,
sed noluerunt accipere. Sed mittens in Hierusoiima adduxit

1 ciuitatem JS elaa GB eluahal JSr Elusa Tuch capud GB ehreroi G
quae B 2 etam G reuelationem G reuelatione Br S quae dum]
qnedam G nupcias G nuptias fecisset Gildetneister et in GB

et deUui 4 nuptusui G qua G 5 septima G manum misit GB
6 lacunam indicaui: omnia sua pauperibus distribuit Br celebratum G

00

caelebrato B 7 octa litt. uo in fine lineae 1, m. superscr. addit

post nocte G 8 inuenta om. G ac qua G 9 calomitta G cala-
mita B palmeta B ambulante G ambulantea B fini G fines B
sechor B 10 monasteri in fine lineae 2. m. U add. B mons G 11 XV
uel X et VII 6? XV uel XVII B quindecim uel XVm Br christianis
nalabant G 12 papulabant B popnlabant Br quam habentes G unam
asellam qui G macenabat B 13 nutrierat G pittulo G pitulnm B
a pitulo scripsi mansuetum om. G ingentem, terribilem ad uiden-
dum seclueit Gildemeiater 14 que dum G adpropinqnassemus cellole B
ante, syllaha te in fine lineae 2. m. addita, G 15 illius om. B 17 ipso
asello G ipse asellum B gubemarit G gubcnaret corr. 2. m. B

18 cum quem G 19 in om, G hierosolimam B hierusalem Br

adducens G

182 Itinera Hie r o soly mitana

illis tunicas tricenas et ad cellarium legumina uel oleum ad
luminaria, et ipsae nobis dixerunt de uirtutis Mariae, quae
ambulabat in heremo. Duos dies ille, cum quo eram^ ambu-
lauit quaerendo, sed aut inuenerit aut non inuenerit, noluit
nobis dicere; tamen tunicas et dactaios et cicer Mxum spor- 5
tellas, quas secum detulit, uel lupinum: nihil horum secum
reportauit. Cuius adflictionem et ploratum nuUa ratione potui-
mus consolare, tantum dicebat: Tae mihi misero, cuius me
causa christianum dico?'
35 Proficiscentes de ciuitate Elusa, ingressi heremum. Ad 10
XX milia est castrum, iu quo est xenodochius sancti Georgi,
in quo habent quasi refugium transeuntes uel heremitae stipen-
dia. Exinde intrantes interiorem heremum uenimus ad loca, de
qua dicitur: Terra in salsugine a malitia inhabitantium
in ea. Ubi uidimus raros homines cum camelos, fugientes nos, 16
(nam et in Hierusolima uidimus), homines a parte Aethiopiae,
nares fissos, aures fissos, galliculas calciatos et per digitos in
pedes anulos missos. Bequisiti, quare sic, diierunt: 'Traianus
imperator Romanus signum hoc nobis dimisit.^

14 Psalm. 106, 34

1 illi G tonicaa GBr 2 ipse corr. 1. m in ipsi G ipsi B ipsae lir
uirtute R nirtutibus Br 3 ambubant G 4 querendum G sed om. G
aut non inucnerit om, G 5 tonicas G dactilos B 6 qaam G

uellipinum G 7 deportauit G adfliccionem G nulla potuimus

ratione, aed signU transpositionis 2. m. additis B racione G 8 quis
me causa christianus decore G qua causa christianus dicor B cuius causa

me christiana dico Br 10 proficentes corr. 1. m. B meduUatha G

eulutia B heulatia Br hererao G a XX G 11 miliario XX Br
casa G senodocios superscr. l. n G senodochium B 12 habit G

13 deinde uenimus in interiorem heremem (corr, 1. m.). Venimus G ad
locum qua G ad locum de quo B ad locum de qua Br ad loca de qua
scripsi 14 a salsugine G amaliciam B inabundantia corr. 1. m,
in inabundantium G 15 homines om. G camillos G camelos Br

camelis B 16 hierosolima B uidemus G aperte aethiopes B ez aethi-
opia Br a parte etiopi^ G 17 naraes B fessas G fissas B aures fessos
G om. B habentes fissas nares et aures Br calliculas GBr callicolis B
digitas 6r 18anolo8(r tragianusG ISromanosGom.JR^r nobishoc(r

AntoninuB lg3

Ambulantibus nobis per heremum dies Y uel YI cameli36
nobis aquam portantes, sextarium maue et sextarium sero per
hominem accipiebamus. Amarescente aqua illa in utres in
felle mittebamus in ea harenam et indulcabatur. Familia autem

5 Saracenorum uel uxores eorum uenientes de heremo, ad uiam
sedentes in lamentatione, et sareca missa ante se petiebant
panem a transeuntibus et ueniebant uiri ipsarum, adducebant
utres cum aqua frigida de interiore parte heremi et dabant,
et accipiebant sibi panes et adducebant resticulas cum radices,

10 quorum odor suauitatis super omnia aromata, nihil licentes;
quia anathema habebant et dies festos suos celebrabant. Popu-
lus autem, qui per ipsum maiorem heremum ingrediebatur,
numems duodecim milia sexcenti.
Qui perambulantes per heremum octaua decima die uenimus 37

u ad locum, ubi Moyses de petra eduxit aquas. Exinde alia die
uenimus ad montem dei Choreb, et inde mouentes, ut ascen-
deremus Sina, et ecce multitudo monachorum et heremitarum
innumerabilis cum crucis psallentes obuiauerunt nobis, qui
prostrati in terra adorauerunt nos, simili modo et nos facien-

90 tes flentes. Et introduxerunt nos in uallem inter Choreb et
Sina, ad cuius pede montis est fons ille, ubi Mojses uidit
signum rubi ardentis^ in quo et oues adaquabat. Qui fons

1 ambnlanimus nobis G dies 2. m. moltos mperscr. G dies uel sex GR
dies Y uel YI scripsi gamelli G 2 aqua G aquas R aquam Br

sextario mane et sextario sero G 3 homines G amariscente GR
utres GBr utris B 4 arena G harenam R baerena Bi 5 saracino-
rum G 6 lamentationem G 8 et dabant om. BBr 9 acciebant B
panem G aducebant B radicibus B redices Br 10 et nihil G
laetantes B 11 festus GB suos om. G celebrantur G 13 XII
milia DC G 14 perambulantibus G octaba G 15 de petra

mojses B et exinde G alia die om., sed 1. m. superscr, G 16 ueni-
mu8 alia die B choreph G orep B choreb Br 17 monachorum

heremitarum omisso et BBr 18 cruce B cruces Br 20 flentes om. B
lacrimauimuB Br ualle G inter om. B coreph G orep B

cboreb Br 21 pedis G pedem B pede Br illa G moises G
22 ardentes corr. 1, m. G adaquauit G quae fons inclausa G

1S4 Itinera HieroBolymi tana

inclusus est intra monasterium, quod monasterium circumdatum
muris munitis, in quo sunt tres abbates, scientes linguas,
hoc est, latinas et graecas, syriacas et aegyptiacas et
bessas, uel multi interpretes singularum linguarum. In quo
sunt condita monachorum. Et ascendimus in monte continuo 5
milia tria^ et uenimus ad locum ad speluncam, ubi abscon-
ditus fuit Helias, quando fugit ante lezabel. Ante ipsa spe-
lunca surgit fons, qui inrigat montem. Inde ascendimus
milia continuo tria in summum cacumen montis, in quo
est oratorium modicum, plus minus pedes sex in latitudine et 10
in longitudine. In quo nullus praesumit manere, sed orto
iam die ascendent monachi et faciunt opus dei. In quo loco
omnes pro deuotione barbas et capillos suos tondent et iactant,
ubi etiam et ego tetigi barbas.
38 Mons Sina petrosus, raro terram habet. In quo per circuitum w
cellulae multae seruorum dei et in Choreb similiter et dicunt
esse Choreb terram mundam. Et in ipso monte in parte
montis habent idolum suum positum Saraceni marmoreum,
candidum tam quam nix. In quo etiam permanet sacerdos
ipsorum indutus dalmatica et palliura lineum. Quando etiam 20
uenit tempus festiuitatis ipsorum recurrente luna^ antequam

1 qni monasterius circumdatas G otn. Br 2 moros corr, 1. m. G
3 syphus G siriacas B sjram Br egiptias G aeg^jptiacam Br

et ante beasas om. GB 4 bersus G interpretum B smga-

lorum G 5 ascendi B montem B 6 uenientes B ad

locnm speluncae G ad speluncam Br ab/ //sconditus rasura duarum
litterarum interposita GB 7 beljas B zezabel GB ante %n ra'
sura pro in G ipsam speluncam B 8 quae G irrigat GBr
9 trea G accumen B 10 oraturius modicus G in ante latitudine
om. GB latitadinem et longitudinem G 12 in om. B 13 deuotionem G

14 et ego etiam B in margine cod. B 2. m. aseriptum est: alias totondi

15 syna B circui in fine lineae G 16 cellolas G cellae B cel-
lulae Br multorum G 16 cM7 coreph G orep JB et au-
diunt se orep terra munda B 17 terra munda G et in ipso monte
his B 18 saracini G sarraceni Br 20 eornm G tamdiu etiam B
21 praecurrente luna GBr praecurrentem lunam B recurrente Tuch
antequam egrediatur luna om. B

Antoninas lg5

egrediatur luna, ad diem festum ipsonim incipit colorem mu-
tare marmor illa; mox luna introierit, quando coeperint
adorare, fit nigra marmor illa tamquam pice. Gompleto tem-
pore festiuitatis reuertitur in pristinum colorem, unde omnino

5 mirati sumus.

Inter Sina et Choreb est uallis, in qua certis temporibus39
descendit ros de caelo, quem manna appellant et coagulatur
et fit tamquam granum masticis et coUegitur et doleos exinde
plenos habent in monasterio, unde et benedictionem dant

10 ampuUas modicas. Nam et nobis inde dedeinint sextaria quin-
que. Ex quo etiam pro condito bibent et nobis dederunt et
bibimus. Nam et in ipsis montibus leo et pardus et onagri
et durgones, qui et capreae, et burdones, qui in montibus
molent, et insimul pascuntur nullusque eorum a leone laeditur

is propter uastitatem beremi. Et quia iam se complebant dies
festi Saracenorum, praeco exiuit: ut, quia non subsisteret per
heremo reuerti, per quo ingressi sumus, alii per Aegyptum,
alii per Arabiam reuerterentur in sanctam ciuitatem.
De monte Sina in Arabia in ciuitatem, quae uocatur Abila, 40

20 sunt mansiones octo. In Abila autem descendit nauis de India
cum diuersis aromatibus. Nobis autem uisum est per Aegyptum
reuerti et uenientes in Fara ciuitatem, ubi pugnauit Moyses

ni

1 color R 2 marmoris B 3 fiet nigra R formegra carr. 1, ni. G
picem G pice R pix Br conpleto R 4 festiuitatis om, G uer-
titur G reaertetur R pristinam G pristino Br omnino oliil G

6 syna R coreph G orep R 7 discendit G coagolator G coacu-

lator R 8 mastici R doleas exinde plenas G 12 bibemus GR,
eorr. 2. m. R bardus G 13 durgonis G bardonis G in om. R
roontes G 14 molent] m margine ai manen R et om. R simul RBr
inter pas e6 cuntnr rasura quattuor Utterarum R et nullus R 15 se
om. G conplebant R 16 saracinorum G ut qni non GR ut

nullus Br ut, quia non acripsi subsistere GR subeisteret Br qui
non subsisteret <absisteret> per eremum Grildemeister 17 heremum R
18 arabia G 19 in arabiam R in om. R ciuitate G ahila
Gildemeister 20 discendit G 21 aroma (m Jine lineae expunctum)
aromatibus R egypto G 22 ciuitatem fara jB

186 Itinera Hier oBoljm itan a

cum Amalec, ubi est oratorium, cuius altare positum est super
petras illas, quas subposuerunt Moysi oranti. In ipso loco
ciuitas munita muris de lateribus, locus sterilis ualde praeter
aquas et palmas; in qua ciuitate est episcopus. Et occurrentes
mulieres cum infantibus, palmas in manibus portantes et am- &
puUas cum rafanino oleo, prostratae pedibus nostris unguebant
plantas nostras et capita nostra, lingua Aegyptiaca psallentes
antifonam: 'Benedicti uos a Domino et benedictus aduentus
uester, osanna in excelsis/ Ipsa est terra Madian et ipsi in-
habitantes in ea ciuitate dicitur, quia ex familia lethro, soceri lo
Moysi, descendunt. Octingentas condomas militantes in publico
cum uxoribus suis, annonas et uestes de publico accipientes
de Aegypto, nuUum laborem habentes, quia nec habent
ubi, eo quod totum harena sit, et praeter singulis diebus
habentes singulas equas Saracenas, qui capitum paieas et hor- 15
deum, de publico accipient, discurrentes cum ipsis per here-
mum pro custodia monasteriorum et heremitarum propter in-
sidias Saracenorum, ante quorum timorem non exagitantur
Saraceni. Nam exeuntes de ipsa ciuitate a foris illi serant et
claues toUent secum. Et illi, qui sunt ab intus, similiter faciunt »
propter insidias Saracenorum, quia nec habent, ubi exeant
foris, praeter caelum et harenam.

1 Amalec] alaci G alici E, in margine 2, m. aliis oraturias G orato-

s

rium B altaris G sopra E 2 petra corr. 2. m. E snpposuerunt G
orant G orante EBr 8 munitas G e lateribus G sterelis G

4 palmas— 5 infantibus om. G 6 rafanoleo G rafano oleo EBr rafanino
oleo scripsi prostratis GE unguebant pedes nostroB ung^uebant

plantas nostras E 7 et lingua G 8 antefona G 9 madiant E

10 in ipsam ciuitatem G in ea ciuitatem Br quae dicitur E iothor GE

11 discendunt G octoginta G in puplico G in opilium E 12 de pu.
plico G 13 nullum laborem ttsque ad Jinem cap. om. Br qui E
14 ubi om. E harenas et G singulos dies E 15 quiqui E
capitu GE 16 puplico G accipientes G accipiunt E accipient scripsi
ipsum G 17 insidia G 18 saracini semper G antiquorum GE at
quorum Gildemeister ante quorum scripsi timore G 19 foris omisso
a E illi serrant G iUis erant E 22 harena E

Antoninus 187

Exinde uenimus in Sochot et exinde descendimus in Mag-41
dalum, etiam et ad locum ad LXXIl palmas et XII fontes,
ubi applicuimus duos dies delectati post tanto labore et uasti-
tate heremi. In quo loco est castellum modicum, qui uocatur
6 Surandala; nihil habet intus praeter ecclesiam cum presby-
tero suo et duo lenodochia propter transeuntes. In quo loco
arborem piperis uidi et ex ipso coUegi. Exinde uenimus ad
locum, ubi filii Israhel transeuntes mare castra metati sunt.
Et illic similiter castellum modicum, infra se xenodochium.

10 Et inde uenimus ad locum ad ripam, ubi transierunt filii
Israhel. Ubi exierunt de mare, est oratorium Heliae, et tran-
scendentes in locum, ubi intrauerunt in mare, ibi est oratorium
Mojsi. Ibi est et ciuitas modica, quae appellatur Clisma, ubi
etiam et de India naues ueniunt. Quo maris loco, ubi tran-

15 sierunt, culfus exit de pelago maiore et extendit intus in
multis milibus, qui accessa recessa habet. Eecedente mare
omnis praefiguratio, arma Pharaonis uel uestigia rotarum cur-
ruum parent; sed et omnia arma in marmore conuersa. IUic
accepimus nuces plenas uirides, quae de India ueniunt, quas

M de paradiso credunt homines esse. Cuius gratia talis est:
quanticumque gustauerint, satiantur.

1 in Bochot — descendimas om. G Bochod B in agmacdalo G

in amagdalum B 2 etiam in B Hic ordo turhatua esse uidetur;
acribendum esse existimo: Exinde uenimus ad locum ad LXXII pal-
mas etc. et initio cap. 43 inserendum: Exinde uenimus <in Magdolo et
exinde descendimus in Sochot et exinde uenimu8> per heremum ad spe-
luncam etc. 3 applicabimus G applicuimus BBr diletati pos G

tantos labores G tantum laborem Br uastite corr. 1. m. B 4 ca-
stelluB modicus quae G 5 habet G babent B habens Gildemeister

6 duos exsenodocia G 7 peperis G 8 isr^ G transierunt G 9 se
om. B exenodocius G 10 ad ripam iu locum B 11 et exierunt G
heliae— 12 oratorium om. G 13 et om. G 14 qui maris GB

15 exiit B extenditur BBr 16 quia cessare cessa G habit G

17 praefiguracio G armc G armae uel potius in arena (uestigia currus
Pharaonis in arena parent) Woelffliny Archiv f. lat. Lex. V 592 coll.
Petr. Diac. p. 115^ 28 faraonis B 18 in om. B 19 accipimus B
uicideB, sed corr. 1. m. B 20 esse homines B gracia G

188 Itinera Hiero soly m itan a

42 Intus autem in pelago ipso ad milia XI est insula modica,
petra uiua, in qua pendent digiti moUes ut carnei in modum
dactalorum, qui fundent unguentum, quod oleum petrinum
appellant, qui pro grande benedictione toUitur. Vas, quo por-
tatur, si impletus fuerit et uolueris reiterare ad tollendum, 6
iam non eum recipit nec tenet. In quo loco quanticumque
aegroti, maxime daemoniaci, pertingere potuerunt, omnes sal-
uantur. Quem toUentes pro benedictione non eum permittunt
integrum exire per Clisma, sed commiscitur cum oleo. Nam

si non adulteraretur, credo, quia ipsam uirtutem semper opera- lo
retur, nam liquor ipsius unguenti tenet continuo per milia
duo. Odor quidem sulphureus. Qualisuis enim tempestas sit
maris, tamquam in stagnum infra liquore illo sic stat. Infra
ciuitatem ipsam Clisma intus in basilica uidimus locellos
ligneos sanctorum patrum heremitarum ultra decem et octo. i6

43 Bxinde uenimus per heremum ad speluncam Pauli, hoc est
syriace cuba, qui fons usque hactenus rigat. Exinde iterum
per heremum uenimus ad catarractas Nili. Ubi ascendit aqua
ad signum, munitio manu facta hominis, hoc est gradus XII.
In proximo catarractarum ex utraque parte Nili sunt duae so

1 miliaria XII E om. Br insola G 2 qninqae digiti B om. Br

moles It mollis qualia sicat came G modum] loco It 3 nngnntom corr.
1. m. B petrineam R 4 grandi B tollitar om. G qui G

quod B in quo Br 5 et impletus G et impetus B si impletus Br

reitarare G retentare B 6 recepit G tenit G in quem locum B
quantique G 7 potuerint B 8 benediccione G eam G permittit
GB 9 iterum exire B om. G integrum scripsi de clisma G 10 et
8i B ipse B operabatur G 11 ligor G , tenit G 12 dna G
Bulphoreus G 18 maris sit B litore corr. 1. m. in ligore G liquorem
illum B 14 ipsa G intos corr. 1. m. G lucellos G 15 XIII B
XIIII Br 16 huc transponendum existimo, quod aupra, p. 187, 1, de
Magdalo et Sochot commemoratur 17 Bjracumba codd., sjriace cuba
scripii coll. Hieron. uita Pauli et comm. in Hierem, c. 6 quae lons G
actenus GB deinde G 18 catractius corr. 1. m. in cataractias G
cataractas B 19 signo G monicio manum G grados G 20 pro-
ximum G cataractarum B

Antoninas 189

ciuitates, quas dicunt filias Loth fabricassent, ex quibus una
dicitur Babylonia. Venientes per campos Taneos uenimus in
Memphi ciuitate et Antinou, in qua resedebat Farao, ex qua
et filii Isi-ahel exierunt. In ipsis locis sunt duodecim horrea

6 loseph plena.

In Memphi fuit templum, quod est modo ecclesia, cuius44
una regia se clausit ante Dominum nostrum, quando cum beata
Maria illic fait, et usque hactenus non potest aperiri, Ibi
enim uidimus pallium ]ineum, in qiio est effigies Saluatoris,

10 quem dicunt tempore illo tersisset faciem suam in eo et
remansisset imago ipsius ibi, quae singulis temporibus adoratur.
Quem adorauimus et nos, sed propter splendorem non potu-
eramus intendere, quia, quantum intendebas; inmutabatur in
oculis tuis.

15 Descendentes per Aegyptum uenimus in ciuitatem Athlefi et 45
perambulauimus usque ad sanctum Mennatem, qui multas
uirtutes ibi operatur. Inde ascendentes in nauicula per stagnam
uenimus Alexandriam. In ipso stagno uidimus multitudinem
corcodrillorum. Alexandria ciuitas splepdida, populus leuis-

80 simus, sed amatores peregrinorum; haereses multae. Ibi enim
requiescit sanctus Athanasius, sanctus Faustus, sanctus Epi-
machius, sanctus Antoninus, sanctus Marcus uel alia multa
corpora sanctorum.

1 filiamm loht JR f&bricasBent— 3 memphi om, R unam O 2 ba-
biUona G campns G taneos littera h 3. m, superscripta 0 3 nem-
phis cinitate G antinno G antino B ex qaibns G 4 israhel om. B
XV G orrea 22 6 nemphi G nimphi R njmphi Br que G

basilica R 7 unam regiam reclasit G 8 actenas GB aperire G
9 palleam G officias G 10 tersisse B 11 remansisse imiginem

n

(nc) B qnem G qai B sigulis carr, 1, m. B 12 quem

om. G et nos om, B sed nos adorauimus Br putaera-

mas GB 15 descendentibus B ciaitate G athlefi aenimus ad
sanctam mennatem B 16 mennate G 18 alezandria G in ipsum

tu

Btagnam G multidinem corr. 1. m, G 19 corquhodrilloram G

daitas est G popalam leaissimum GB 20 heresis G 21 epi-
midios G epimaclias B 22 mareus B

190 Itinera Hieros olymitana

46 Iterum uenientes in Hierusolima, ubi etiam aegrotus remansi
per multum tempus. Euidenter oculata fide uidi beatam Euphe-
miam per uisionem et beatum Antonium; quomodo uenerunt,
sanauerunt me. Egressus de Hienisolima descendi in loppe.
Ibi iacet sancta Tabitha quae et Dorcas dicitur. Deinde ueni s
Caesarea Philippi, quae turris Stratonis, quae et Caesarea
Falaestinis uocatur. In qua requiescit sanctus Pamphilus,
sanctus Procopius, sanctus Cornelius, ex cuius lectu bene-
dictionem tulimus. Inde per Galilaeam ascendimus et uenimus
Damascum. Ibi esf monasterium ad miliario secundo, ubi sanctus lo
Paulus est conuersus, uicus qui uocatur rectus, in quo multae
fiunt uirtutes. Deinde uenimus Heliopoli, et eiinde uenimus
Emiza, ubi est caput sancti lohannis baptistae, qui est missus
in doleo uitreo, quem etiam infra doleum oculis nostris uidimus

et adorauimus. Exinde transeuntes per ciuitates, hoc est Larissa is
Aristosa et Epifania, uenimus in ciuitatem splendidissimam Apa-
miam, in qua est omnis nobilitas Syrorum.

47 Exeuntes de Apamia uenimus Antiochia maiore, in qua
requiescit sanctus Babyllas et tres paruuli, sancta lustina et
sanctus lulianus et fratres Machabei, hoc est nouem sepulchra, £o
et super uniuscuiusque sepulchrum pendent tormenta ipsoruin.

1 hierosoUmam amisso in B hiemsolima Br permansi G 2 tempore G
culata fidei G oculata iide B beata euf^mia G 3 per nisione G
beato antonino eorr. in antonio G uenerant B 4 et Banaaemnt B
hieroBolima B ioppen B 5 nbi 6^ thabita GB quae dorcas
omisso dicitur B torcas G 6 caesaream B cesarea philipi G torris G
7 palestinae B 8 lectum G 9 extulimus B et per galilea G

item per galileam B inde Br 10 dasniasco G monasterius G et mo-
nasterium B miliarium secundum B 11 uicusque B in quo loco G
12 eljopoli G aeliopoli B 13 emaza B capud G aancti om. G
14 quem — doleum om, G 15 hoc est om, G arissa B 16 epy-
thamie G epifama B uenimus— apamiam om. G ciuitatem splendi-
dissimam apamiam B 17 omnis om G 18 Deinde uenimus in anti-
ochia G anthiam maiorem B 19 babillas GB byllas Br paraoli G
et ante sanctus om. G 20 et fratres et machabei B est om. G
21 menta G eoram B illorum Br

Antoninns 191

Exinde de8cendimas in Mesopotamiam in ciuitatem Chalcida.
Deinde uenimus in Carran, ubi natus est Abraham, et descen-
dentes nos inde uenimus in ciuitate Barbarisso, ubi requiescit
sanctus Bacchus, frater sancti Sergii. Deinde uenimus in
5 ciuitate Suras, per qua ciuitate media descendit fluuius Eufrata,
qui in ipso loco per ponte transitur. In ipsa passi sunt sanc-
tus Sergius et sanctus Bacchus, et ad duodecim milia intus
in heremo inter Saracenos requiescit sanctus Sergius in ciui-
tate Tetrapyrgio.

1 discendimnB G mesoporoia G calcedona G chalceda B 2 ex-
inde B inde Br carram G hnbraham G discendentes G 8 nos
inde om, B ciaitatem B lihi B 4 baccas B exinde B inde Br

5 Saras] foras B qnam cioitatem mediam B discendit G enfraten B

6 pontem B sant passi B 7 baccas B et decem et octo B

8 in heremnm G in heremo post saracenos collocauit B saracinos G

9 titra pergiram GB Explicit G Explicit deo adiaaante amen B

ANTONINI PLACENTINI

ITINERARIVM.
RECENSIO ALTERA.

ZZXVIUI IUd. Hitroiol. 13

Br = cod. Bruiellensis 2922 s. IX.
M = cod. Monacensis 19149 s. X.
B = cod. Bernensis n. 582 s. X.

DE LOCIS SANCTIS, QVOS PEEAMBVLAVIT BEATVS
ANTONINVS MAKTTB.

Procedente beato Antonino martyre una cum collega suo, 1 a
ex eo quod ciuitatem Placentiam egressus est, in quibus

5 locis per regnum conatus est ire, uestigia Christi sequentes
et miracula sanctorum prophetarum prouidere coeperunt. Ita
exeuntibus nobis de Constantinopolim uenimus in insula Ciprum
in ciuitate Constantia, in qua requiescit sanctus Epiphanius.
Ciuitas pulchra, dilitiosa, omata palmis dactalorum. Dein

10 uenimus partibus Syriae in insula Santaritus ad Tirum.

Tunc uenimus Tholomaida, ciuitate onesta, monasteria bona. 2 b
Tholomaida permanet contra ciuitatem milia sex in castm 3
Samaritanorum, miliario a Sugamina. Sub monte Carmelo super
ipsa castra miliario semis monasterium Helysaei propbetae,

15 ubi ei occurrit mulier, cuius filium suscitauit in monte Car-
melo. Ibique est petra modica, rotunda; quando exagitatur,
sonat, quia solida est. Talis autem est uirtus petrae illius,
ut, si suspensa fuerit mulieri uel cuicumque animali, iactum
numquam faciet, et a ciuitate sex aut septem milia personat.

20 De Tholomaide maritima uenimus in finibus Galileae in ciui- 4
tatem, quae uocatur Neocesarea. In qua adorauimus amola et
canestellum sanctae Mariae. In quo loco erat cathedra, ubi

TituliM deest B 6 sanctorum om. B 7 constaiitinopoU litt m
era9a Br insolam cyprum B 8 ciaitatem constantinam B epy-
phanius Br 9 palcra deliciosa B dactilarum B Deinde B 10 in
partes siriae B in insulam B tyrum B 11 ptholomaidam B

ciaitatem honestam et B 12 ptholomaida manet B miliaria B

castris B 13 carme///Io B 14 ipsum castrum B eljsei B 15 oc-
currit ei B 16 est om. B 17 uirtas est ^ 18 supensus B

aut B 19 milaria B 20 ptholomaida B fiaes B 21 neoces-
sarea B amula B 22 canistellum B

13*

196 Itinera Hierosolymitana

sedebat, quando ad eam angelus uenit. Deinde milia III ueni-
mus in Chana, ubi Dominus fuit ad nuptias, et accubuimus
in ipso accubitu. TTbi ego indignus parentum meorum nomina
scripsi. Ex quibus hydriae duae ibi sunt, impleui aqua unam
et protuli ex ea uinum et in humero plena leuaui et obtuli 6
ad altare, et in ipso fonte pro benedictione leuauimus.

1 b Et inde uenimus in partibus Syriae, ubi requiescit sanctus

Leontius, quae ciuitas tempore lustiniani imperatoris subuersa
est a terrae motu cum aliis ciuitatibus. Yenimus exinde Bibolo,
quae etipsa ciuitas cum hominibus subuersa est. Exin in ciuitate lo
Triari, quae et ipsa subuersa est. Deinde uenimus in ciuitate
splendidissima BerithO; in qua nuper fuit studium litterarum,
quae ciuitas subuersa fuit. Dicente nobis episcopo ciuitatis,
quia cognitae fuerant personae excepto peregrinis, qui ibi
perierant. Ipsa ciuitas iacet sub montana Libani. u

2 a A Berito uenimus Sidonem, quae ex parte ruit et ipsa adheret

Libano, homines in ea pessimi; illic currit fluuius Asclepius, et
fons, unde surgit, stat. De Sydone uenimus Sareptha, quae
ciuitas modica et ualde christiana est; in qua est caenaculum
illud, quod factum fuerat Haeliae, et lectum, ubi recubuit, et 20
alueus marmoreus, ubi illa uidua fermentauit, in quo loco multa
offeruntur et uirtutes multae fiunt. Exeuntibus nobis de Sa-
reptha uenimus in ciuitate Tyro; a Tyro usque Sareptha con-
tinue milia septem. Tyrus ciuitas, homines potentes, uita
pessima, tanta luxuria, quae dici non potest. Ginetia publica, 26
olosericum et diuersa genera telarum.
5 At uero de Tyro uenimus in ciuitatem Nazareth, in qua

1 miliario III B 2 acubnimus B 3 acubitu B 4 Ex quibas om. B
idriaeB ihlom.B 5hameramplenamjB optuli^ GlauimasB 7 Ex-
inde B partes B 9 a om. B bibilo B 10 Eiin — est otn. B 11 ciui-
tatem splendidissimus ab eritho B 13 fuit] est B 14 cui cognitae B
quae B 16 beritho B sydonem B 18 inde B stat om, B

sareptam B 19 in qua cen. B 20 helyae B 21 loco aiitates multae
fiunt et illuc multa offeruntur B 22 sarepta B 23 ciuitatem B sarep-
tam B continua miliaria B 24 habet homines B 25 tantae laxuriae
quantae B genetia puplica B 27 post Tyro magna lacana in cod, B

Antoniniis 197

suDt multe uirtutes. Ibi etiam pendit thomus, in quo Domi-
Dus a b c habuit impositum. In qua etiam synagoga posita
est trauis, ubi cum aliis sedebat infantibus. Quae trauis a
christianis agitatur et subleuatur, ludaei uero nullo modo
5 possuot eam agitare, sed nec permittit se foras toUi. Domus
sanctae basilica est et multa ibi sunt beneficia de uestimentis
eius. In ciuitate uero illa tanta est gratia mulierum Hebreorum,
<ut> in terra illa inter Hebreas pulchriores <non> inueniantur,
et hoc a sancta Maria sibi concessum dicunt; nam et parentem
10 suam dicunt eam. Et dum nulla sit caritas Hebreis erga
christianos, ille omnem sunt caritate plenae. Frouintia paradiso
similis in tritico, in fruges similis Aegypto. Modica quidem,
sed praecellit in uino et oleo et poma melliumque, sed et
milium extra natura altum nimis super statum hominis talea
15 grossa.

De Nazareth uenimus in monte Tabor, qui mons exiit in 6
medio campestri, terra uiua, tenens circuitum miliaVI, ascensum
milia III a, sursum ad unum miliarium planum, in quo sunt
tres ecclesiac, ubi dictura a discipulo est: Taciamus hic tria
80 tabernacula*. In circuitu diuersae ciuitates, quae in Eegum
leguntur. De Tabor uenimus ad mare Tyberiadis in ciuitatem,
quae alio tempore appellata est Samaria, modo uero dicitur Nea-
polis, in qua puteus est, ubi Dominus a muliere Samaritana
aquam petiit, et ibi facta est basilica sancti lohannis, et ipse
M puteus est ante cancellos altaris et situla, de qua dicitur, quod
Dominus biberit, et multi aegri ibi ueniunt et sanantur.

Deinde uenimus in ciuitate Tyberiade, in qua sunt termae 7
salsae. Nam aqua maris ipsius dulcis est, quae mare circat milia
Vin. Deinde uenimus in Capharnaum in domo beati Petri, quae
90 est modo basilica. Inde transeuntes per castra uel uicos aut
ciuitates uenimus ad duos fontes, scilicet lor et Dan, quae
in unum confluunt et uocitatur lordanis. Paruus ingreditur

18 Matth. 17, 4 Marc. 9, 5 Luc. 9, 33
8 ut*om. Br non om. Br 18 miliarium. Planum Br

198 Itinera Hier os oly mi t an a

mare et pertransit totum roaris pelagum usque alio litore
maris. Beuertentes post nos uenimus ad locum, ubi lordanis
de mare egreditur, transiuimus lordanem in ipso loco et ueni-
mus in ciuitatem, quae uocatur Oaddera, quae et Oabaon
dicitur. In ista parte ciuitatis miliario tertio sunt aquae calide, 5
quae appellantur termas Heliae, ubi leprosi mundantur; ibi
et synodochium delicias de publico habens, et ora uespertina
mundantur termae. Ante ipsum uero clybanum grande est
solium, qui dum impletum fuerit, omnia ostia clauduntur et
per ostium mittuntur intus cum luminaria et incensum et lo
sedent in illo solio tota nocte. Et dum soporati fuerint, uidet
ille, qui mundatus est, aliquam uisionem, et dum eam reci-
tauerit, non mundantur ipsae termae per YII dies. Ibi uero
defunctus est collega noster lohannes de Placentia. Nam ipse
fluuius calidus, qui uocatur Gaddera, descendit torrens et is
intrat in lordanem et ex ipso ampliatur lordanis et maior fit.
8 Et tunc descendimus per Galileam iuxta lordanen transeuntes
multas ciuitates, quae leguntur, uenimus in ciuitate metropoli
Galileae, quae uocatur Scitopolis, in monte posita, ubi sanctus
multas operatur uirtutes. Exinde descendimus per alia loca ao
Samariae et ludeae in ciuitate Sabastea, in qua requiescit
Heliseus propheta. Descendentes per campestria, ciuitates uel
uicos Samaritanorum et plateas, unde transiuimus, uenientes
post nos ludaei, cum paleas uestigia nostra incendentes. Tanta
illis est exsecratio utrisque; christianis quidem responsum »
faciunt. Attamen, ut, quod ab illis emere uis, non tangas,
priusquam pretium des; quod si tetigeris et non comparaueris,
mox scandalizabuntur. Nam foris uico habent condoma una
posita, qui ipsius faciunt responsum; nummos autem non
accipiet de manu tua, sed tu in aqua proicies eos et denun- s*
tiant tibi, quando ingrediaris. Tunc uero noli expuere; si

3 transiuiaimus, aed ead. m, corr, Br 26 Attamen. Hic denm in-
cipit B ut om, B non tangas post des coll, B 27>con-

paraberis B 28 foris uico habent om. B comdoma B 30 acci-
piunt B aquam B 31 Tu uero B

Antoninus 199

autem expueris, scandalizabuntur. Sero autem purificant se in
aquam et sic ingrediuntur in uico aut in ciuitatem.

Deinde uenimus in loco, ubi Dominus de quinque panibus 9
et duobus piscibus quinque milia hominum satiauit extra

5 pamulis et mulieribus, extensa campania, oliueta et palmeta.
Exinde uenimus ad locum, ubi baptizatus est Dominus. In
ipso loco filii Israhel transierunt lordanem et filii prophetarum
perdiderunt securem. Et ex ipso loco Helias assumptus est
in caelum ibique mons Hermon modicus, qui legitur in psalmo.

10 Ad pedes montis ipsius ascendit de fluuio nubes; ora prima,
oriente sole Hierusolimam uenit super basilicam^ quae est in
Syon, et super basilicam sanctae Mariae ad sancta Soffia, quae
fuit praetorium, ubi auditus est Dominus. Super his locis
descendit ros sicut pluuia et coUigunt eam medici et in ipso

16 quocuntur omnes confectiones per synodochia. Nam multi
languores sanantur ibi, ubi cadit ipse ros; ipse est enim ros, de
quopropheta canitDauid: Sicut rosHermon, qui descendit
in Syon. In illa ripa lordanis est fons, ubi baptizabat sanctus
lohannes; inde usque lordane milia duo. In ipsa ualle inuentus

10 est Helyas, quando ei coruus deferebat panem et carnes. In
circuitu autem uallis ipsius multitudo heremitarum.

Et ibi prope est ciuitas, quae uocatur Salamiada, ubi reman-10
serunt duo semis tribus Israel, priusquam transirent lordanem,
in quo loco sunt termae ex se leuautes, quae uocantur termae

25 Moysi. Ubi etiam et leprosi mundantur, et ibi est dulcissimus
aquae fons, quae bibitur pro catarcium et multos sanat lan-
guores. Non longe a mare salinarum, in qua lordanis ingreditur

9 Psalm. 41, 7 17 Psalm. 132, 3

2 ingredientur, corr. ead. m. B uicum B 3 locum B 4 eiceptis B
5 ibi 8unt oliueta B 6 £t in £ 7 loco om. B 8 helyas B 9 mons
est B modicus om. B 11 et ierosolimam ueniet B 12 sanctam
Bophiam B 13 haec loca B 14 ea B ex ipso coquuntur B 16 ipse
est enim ros om. B 19 iordanem miliaria B 24 thermae B ex
se leuantes om. B thermae B 25 et om. B et om. B 26 qui B
pro catartico B 27 autem mare B in quod B

200 Itinera Hierosolymitana

subtus Sodoma et Oomorra, ad cuius litus bitumen et sulpbur
coUigitur. In quo mare mense lulio et Augusto et usqae
medio Septembrio tota die iacent leprosi, ad uesperum autem
leuantur in ipsas termas, et aliquotiens Dominus, quem uult,
mundat. Nam et generalitate est aliqua permitia. In quo mare »
nibil uiuificatur, nec lignea nec paleae ibi natant neque homo
ibi natare potest. Sed quicquid ibi proiectum fuerit, in profundum
demergitur. De lordane usque ad locum, in quo Moyses de
corpore exiit, sunt milia octo. Exinde non multum longe a
Segor, in quibus locis multi heremitae. Vidimus et ibi monu- lo
mentum Absalon, filii Dauid.
11 Tenuimus theophania iuxta lordane, et ibi fiunt mirabilia, ubi
baptizatus est Dominus, in ipsa nocte. Est ibi tumulus cancelUs
circumdatus, et in loco, ubi redundat aqua in alueum suum,
posita est crux lignea intus in aquam ex utraque parte mar* 15
moris. In uigiliis theopbaniae grandes fiunt uigiliae, populus
infinitus, et quarta aut quinta uice gallo canente fiunt uigiliae.
Completis matutinis primo diluculo surgentes procedunt mini-
steria sub diuo, et diaconi tenentes sacerdotem descendit
sacerdos in fluuium, et ora qua coeperit benedicere aquam, ao
mox lordanis cum magno rugitu post se reuertitur, et stat
aqua superior in se, usquedum baptismus perficitur; inferior
uero fugit in mare dicente psalmista: Mare uidit et fugit,
lordanis conuersus est retrorsum. Tunc omnesAlexandrini
habent ibi suas naues cum hominibus habentes colaphos plenos 2&
aromatibus et balsamo. Et hora, qua benedixerint fontem,
antequam incipiant baptizare, fundunt illos colaphos in fluuium

23 Psalm. 113, 3

1 sabtas — Gomorra om. B 2 mare om. B 3 medium septembrem B
4 lanantur in ipsis thermis B 5 parmitia B 6 liDgua B natare
posflnnt B neque — pote«t om. B 7 in illud proicitnr B 9 mili-
aria B a om. B 10 heremite mnlti B 12 theophaniam B ior-
danem B mirabilia multa B 15 aqua ^ 16 grades Br 19 di-
num B 20 hora B 21 rugitu] strepitu B 23 uidit om. B 25 nanee
8UO8 {sic) B 26 Et om. B benedixerunt B

AntoninuB 201

et tollunt aquam benedictam et exinde faciunt aquam sparsionis
in suis nauibus, antequam exeant ad nauigandum. Baptismo
completo descendunt omnes in fluuium pro benedictione induti
sindones et alias multas speties, quas sibi ad sepulturam

6 seruant. Haec perfecla omnia statim aqua in proprio reueiiitur
alueo. Nam unde surgit lordanis a mare Tyberiadis, usque ad
mare salinarum, ubi deficit, sunt milia CXXX.

In illa uero ripa lordanis est spelunca, in qua sunt cellulae 12
YII cum septem puellis, que ibi infantulae mittuntur. Et cum

10 aliqua ex eis mortua fuerit, in ipsa cellula sepelitur. Et alia
cellula inciditur et mittitur ibi alia puella, ut numerus stet,
et habent foris, qui eis cibaria preparet; in quo loco magno
cum timore ingressi sumus ad orationem, nullius ibi faciem
uidimus. In ipso loco dicitur esse sudarium, quod fuit super

15 caput lesu. Non multum longe a lordane, ubi baptizatus est
Dominus, est monasterium sancti lohannis ualde magnum, in
quo sunt sinodochia duo. In ista uero uel in illa ripa lordanis
per loca submontana inueniuntur serpentes, de quibus conficitur
tyriaca; inde uenimus ad lordanem.

20 De lordane usque Hiericho milia VI; Hiericho autem inl3
oculis hominura ita uidetur ut paradisus. A terre motu muri
diruti; domus Baab stat et est sinodochium, sed et cubiculum,
de quo exploratores deposuit, oratorium est sanctae Mariae.
Lapides uero illi, quos leuauerunt filii Israel de lordane, non

26 longe a ciuitate Hiericho positi sunt in basilica post altare.
Et ante basilica campus ager Domini, in quo Dominus manu
propria seminauit ferens satum quasi modia tria. Qui etiam

1 tollent inde B 3 omnes om. B 4 sindonibus et aliis multis
speciebus B 5 Haec omnia dum perficiuntur B in proprium reuertitur
alueura B 6 iordanis surgit id est B 9 VII cellulae B quae •

iUuc B 11 ibi] in eam B 12 et om. B preparant B In quera
locain B cum magno timore B 14 uidiraus in ipso loco. Dicitur

ibi esse B 15 Non longe multum, ubi baptizatus est doraiuus in ior-
dane B 18 inuenientur B 19 tirjaca B 20 miliaria B autera
om. B 21 esse ut paradysus B 24 israhel B 25 Hiericho om. B
26 basihcara B campus om. B 27 satis B

202 Itinera Hierosolymitana

coUigitur et numquam seritur, sed ex se profert semen. CoUi-
gitur autem mense Februaiio et inde communicantur in pascha.
Cum coUectum fuerit, aratur et iterum cum reliquas messes
colligitur.

14 At uero fons aquae, quem indulcauit Heliseus prophetai 6
inrigat omnem Hiericho, ubi nascitur uinum potiscon, qui
febricitantibus datur; ibi nascitur dactalum de libra, ex quibus
mecum in prouintia adduxi et dedi inde unum domno Paterio
patritio. Ibi nascitur caedrus de libras quadraginta et uirga
fassioli duo pedes longa; ibi est et uitis, unde in ascensione lo
Domini plenas cistras racemis in monte Oliueti uenales sunt
et inde pentecosten mixtum exinde plena colata proponuntur.

15 Exeuntibus nobis de Hiericho uenimus contra Hierusolimam;
non longe a Hiericho est illa arbor, in qua Zacheus ascendit,
ut uideret Dominum. Quae arbor infra oratorium inclusa est is
et per tectum desuper sicca uidetur. Igitur exeuntes de Hiericho
uenimus contra occidente in sinistra manu et intrauimus uillis
Sodomae et Gomorre. Super qua prouintia descendit semper
obscura nubes cum odore sulphureo. Nam quod dicunt homines
de uxore Loth, eo quod lingendo ab animalibus minuatur, ao
mendacium est, sed stat in statu, quo fuit.

16 Ascendentes de montana Hierusolimorum uenimus Baoridem.
Inde reuertentes ad sinistram ad oppida montis Oliueti uenimus
in Bethania ad monumentum Lazari. Nam respicientes ualles
illas et perambulantes monasteria multa mirabiiiorum loca 25
uidimus clausam multitudinem in monte Oliueti uirorum ac

2 mense am. B 3 reliquiis (sic) messibas B 6 potissimum qnod B
7 de libra om. B 8 in prouincia duxi B inde om, B 9 patricio B
de libras quadraginta om. B 10 fassiola duorum pedum longa B
11 plenae canistrae racemis B 12 et in pentecosten B plana B

nn

proponitur, sed corr. ead. m, B 13 hierosolimam B 14 a hierico Br
ab hiericho B 15 dominum] iesum B est inclusa B 17 occidentem in
sinistram manum B ualles B 18 quam prouinciam B 20 eo om. B
muniatur Br 22 montanis B hierosolimorum J^ post Baoridem
erasum est ponte B 23 ad sinistram om. B opida B 24 in

bethaniam B 25 et mirabiliorum B et expunxit Br 26 oliuarum B

Antoniniis 203

mulierum. Et rursum in monte, unde Dominus ascendit ad
patrem, ubi et iudicare ueniet, uidimus copiosa et cellula, ubi
inclusa fuit uel iacet in corpore sancta Pelagia. Et in ipso
monte iacet lacobus Zebedaei et Cleopbas et multa sanctorum

i corpora.

Descendentes de monte Oliueti uenimus in uillam Oethse-17
mani in loco, ubi traditus est Dominus. In quo sunt tria
accubita, in quae ille accubnit et nos pro benedictione accu-
buimus, et in ipsa ualle est domus sanctae Mariae, de qua

10 eam dicunt ad caelos fuisse sublatam. Et ipsa uallis Oethse-
mani ibidem uocatur losaphat. In dexteram partem porte est
oliuetum et ficulnea, in qua se ludas laqueo se suspendit,
hoc est ad portam Hierusalem. Cuius taleas stat munita
petris; porta ciuitatis, quae coherit portae speciosae, quae fuit

15 templi, cuius liminare et tribulatio stat.

Clinantes proni in terram ingressi sumus in sanctam ciui-18
tatem, in qua adorantes Domini monumentum; quoniam ipsud
monumentum, in quo corpus Domini positum fuit, in naturale
excisus est petra. Lucerna hydria, quae illo tempore ad caput

20 eius posita fuerat, ibidem ardet die noctuque. £x qua bene-
dictionem tulimus et recomposuiraus ea. In quo monumento
deforis mittitur terra, et ingredientes benedictionem tollunt.
Lapis uero, unde clausum fuit monumentum, ipsud est ante
illius monumento. Color uero petrae, quae excisa est de

15 Oolgotha. Nam ipsa petra ornata est ex auro et gemmis et
in postmodum de ipsa petra factum est altare in loco, ubi
crucifixus est Dominus. Petra uero monumenti uelut molaris
et est infinitae ornata; uirgis ferreis pendentes brachialia, dex-

2 copiosam multitudinem et cellnlam B 4 corpora sanctorum B
6 gessemani B 7 in locum ubi dominus traditus est B 8 acubita B
acubuit B in quibus B 9 uillae B 10 geasemani B 11 uocatus
est B in deztra parte B 13 tale adstat munitae B 14 coberet B
16 Inclinantes nos B 17 quO ipsum B 18 in naturali excisum est
petra B 19 jrdriae B 21 eam B 22 ingredientes deforis benedictionem
portantf 23 ipsum est ante monumentum illud B 24 de petra Golgothaf
26 in ante postmodum om, B 28 in fine omata ez auro et gemmis B

204 Itinera Hieroflolymitana

troceria, murenas, monilia, anuli, capitulai^es, cingella, irata,
baltei, coronas. Imperium ex auro uel gemmis et omamenta
plurima. Et ipsud monumentum in modum aedae coopertum
ex argeiriio et ante monumentum altare positum.

19 A monumento usque Golgotha sunt gressi LXXXta. Ab una b
parte ascenditur per gradus, unde Dominus ascendit ad cruci-
figendum. Nam et in loco, ubi fuit crucifixus, apparet cruor
sanguinis, et in ipso latere petrae est altare patriarchae
Abraham. In quo ibat offerre Isaac, quando temptauit eum
deus. Ibi et Melchisedec bobtulit sacrificium Abrahae, quando lo
reuertebatur cum uictoria a caede Amalech. Tunc ibidem
dedit ei Abraa omnem decimationem in hostias. luxta ipsum
altare est cripta, ubi ponis aurem et audis flnmina aquarum,
et iactas pomum aut quod natare potest, et uadis ad Solua
fonte et ibi eum suscipiens. Inter Syna et Oolgotha credo 15
est miliarium. Nam Hierusolima aquam uiuam non habet
praeter in Solua fonte.

20 De Golgotha usque ubi inuenta est crux sunt gressi L;
in basilica Constantini coherentem circa monumentum uel
Golgotha in atrio ipsius basilicae est cubiculum, ubi lignum so
crucis reconditum est, quem adorauimus et osculauimus. Nam
et titulus, qui super caput Domini positus fuerat, in quo scrip-
tum est: 'lesus Nazarenus, rex ludaeorum' tenui in manum
et osculaui. Quod lignum crucis de nuce est. Procedente uero
sancta cruce ad adorandum de cubiculo suo et ueniente in n
atrio, ubi adoratur, eadein ora apparet in caelo stella et uenit

1 mnrena B 2 belthei B 3 Ipsnm omisso et B aedae] medie B
5 A monnmento nero B 6 p^r ascenditur gradns B hubi B 7 ubi
om. B 8 petri B 9 in quod B 10 obtulit B 11 amalec B 12 Abraa
om. B po8t decimationem rasura complur. litt. B illud B 18 9
ponis, sed exp. l. & B 14 aut aliud qnod B uades B siloam

fontem B 15 suscipies B syna] siloam jS 16 esse B 17 praeter
siloam fontem B 18 usque ad locum B gressus B 19 basilicae B
20 otrio Br 21 osculabimus B 22 capud B positus] pot Br 23 in
mann B 24 de nucis B 26 atrium B hora B stella in caelo B
neniet B

Antoninus 205

super locum, ubi crux residet Et dum adoratur crux, stat
super eam stella. £t affertur oleum ad benedicendum ampuUas
medias. Hora uero, qua tetigerit lignum crucis has ampullas,
mox ebuUiet oleum foras. Et nisi citius claudantur, totum
5 ebuUiet foras. Beuertente uero cruce in loco suo et stella
pariter reuertitur, et post reclausam crucem ultra non apparet
stella. Nam ibi est canna et spongia, de quibus legitur in
euangelio. Cum qua spongia aquam bibimus. Et calix onichinus,
quem benedixit in caena, et aliae multae uirtutes. Species

10 beatae Mariae in superiori loco, et zona ipsius et ligamentum,
quo utebatur in capite. Et ibi sunt septem cathedrae marmoreae
seniorum.

Inde ascendimus in turre Dauid, ubi decantauit psalterium, 21
magna ualde in caenaculis singulis. Quae turris quadrangulis

15 et opus scalptum non habens tectum. In qua et christiani
pro deuotione ad mansionem ascendunt, et circa medio noctis
spatio surgentes audiunt uoces munnurantium deorsum in
ualle losaphat contra lordanem ad loca, quae lespiciunt contra
Sodoma et Gomorra.

20 Deinde uenimus in basilica santa Syon, ubi sunt mira-22
bilia multa. Inter quibus, quod legitur de lapide angu-
lare, qui reprobatus est ab aedificantibus. Domino ingre-
diente in ipsa ecclesia, quae fuit dom\is sancti lacobi, inuenit
lapidem deformem in medio iacentem, tenuit eum et posuit

25 in angulo. Quem tenes et leuas in manibus et ponis aurem
in ipso angulo, et sonat in auribus tuis quasi multorum
hominum murmuratio. In ipsa ecclesia est colomna, ubi Domi-

1 crnx post adoratur om. B 4 foras oleum B Et nisi — foras haec
uerha supra omissa in margine inferiore ead. m. aecripsit B 5 in locum
sunmB 6 reclusam-B Testom. B 13uenimusJ5 turremJB 14 sin-
gulis om. B quadrangula B 15 sculptum B in quam B et om. B
16 medium noctis spatium B 18 iosaphath B contra sodomam et

gomorram B 20 basilicam sancti sion B 21 inter quos legitur B
de illo B lapite Br 23 in ipsam ecclesiam B domus saucti iacobi fuit B

n

iacobi. Inuenit Br 25 angulum B ten^s corr. 2. m. Br leucs B
manufl B poncs B 26 in ipsum angulum B 27 columna B ubi—
columna p. 206, 1 om. Br

200 Itinera HieroBolymitana

nus flagellatus est, in qua columDa tale est sigDum, ut dum
eam amplexus fuisset, io ipsa pectus eius adb^esit, et apparent
in ea palmae et digiti, ita ut per singulis languoribus toUatur
et circa collum babent et sanantur. In ipsa columna est et
cornu illud, de quo reges unguebantur. Unde et Dauid unctus 5
est in regno, et ibi est et corona de spinis, de qua Dominus
fuit coronatus. Ibi et laDcea, de qua in latere percussus. Ibi
et lapides multi, cum quibus fuit lapii^tus Stepbanus. Ibi
columna, in qua crux posita fuit beati Petri, ubi crucifixus
est Bomae. Ibi et calix, in quo post resurrectionem Domini 10
missas celebrarunt apostoli. Et multa alia mirabilia, quae
non recolo. Ibi est monasterium puellarum, et ibi uidi testam
bominis inclusam in loculo aureo ornata gemmis, quae
dicunt esse capud martyris Theodote. In qua multi aquam
pro benedictione bibebant et ego bibi. 16

23 De Sion uero usque in basilica sancte Marie, ubi est congre-
gatio magna monachorum et mulierum, mensas iiinumerabiles,
lecta languentium, sunt tria miliaria et orauimus in pretorio, ubi
auditus est Dominus, et modo est basilica sancte Sophie. Ante
ruinas templi Salomonis sub platea aqua decurrit a fonte Sjloa 20
secus porticum Salomonis. In ipsa ecclesia est sedes, in qua sedit
Pilatus, quando audiuit Dominum. In qua petra quadrangula, in
quam reus leuabatur, ut ab omnibus audiretur et uideretur, dn
eam leuatus est Dominus, quando auditus est a Pilato. Ibique
remansit illius imago, pedem pulcrum, modicum, subtilem, ao
statura communis, pulcra facies, capillo subanelato, manum
formosam, digiti longi, quantum imago designat, quae illo
uiuonte et pedibus ambulante depicta est et posita in ipso

1 signam est B 2 ea. Br 3 ea] ipsa B per om. B roensnra
tollatur B 4 habeant et eanatur B et om. B 5 ungebantor B
6 regnum B et post est om. B 7 fuit dominus coronatus B 8 de
quibas lapidatua est B 9 posita est B ubi] in qua B 10 percassus
est B 11 celebrarum Br celebrabant B 12 reloco Br et mona-
steriura B 13 ornatam B 14 capud om. B 16 basilicam B hic
magnam lacunam exkibet Br a uocabulo Marie tisque ad in ipso pretorio

na

p. 207, 1 17 menses inmerabiles B 19 et modo ^y(JitV§ -B 20 sup B

Antoninus 207

pretorio. Nam de ipsa petra multae fiunt uirtutes; tollentes
mensuram de ipsa uestigia et ligant per singulos lauguores
et sanantur, et ipsa petra omata est ex auro et argento.
Inde uenimus ad arcum, ubi fuit antiquitus porta ciuitatis. 24
5 In ipso loco sunt aquae putridae, in quas missus est Hiere-
mias propheta. Ab arcu illo descendentibus nobis ad fontes
Siloa per gradus multos, Est ibi basilica uolubilis, desub
qua surgit Syloa, quae habet solia duo ei marmore manu
hominis facta. £t inter solios clausura cancellorum. In quibus

10 pro benedictione in unum lauantur uiri, in alium uero mulieres;
in quibus aquis multa ostenduntur, immo et leprosi mundantur.
Et ante atrium est piscina grandis manu hominis munita, in
qua lauatur populus assiduae. Nam illis solis certis horis
fons ipse irrigat aquas multas, quae descendunt per uallem

15 losaphat, quae et Gethsemani uocatur, et ingrediuntur in lor-
dane fluuio. Ubi lordanis deficit in mare salinarum subtus
Sodoma et Gomorra.

Nam modo et ipse fons Siloa infra ciuitatem inclusa est, 25
quia Eudoxia augusta, uxor lustiniani imperatoris, addidit muros

80 in ciuitate Hierusalem, et ipsa muniuit sepulchrum et basilicam
sancti Stephani et ipsa suum habet sepulchrum iuxta sepul-
chrum sancti Stephani. Et infra sepulchra sunt gi-essus XXVI,
et beatus Stephanus requiescit foris portam sagittae iactum.
Unoque modo porta ex nomine ipsius martyris uocatur. Et

85 est ad uia, quae respicit ad occidentem^ quae descendit ad
lopen et Cesarea Palestiue uel Diaspoli ciuitatem, quae anti-
quitus dicebatur Azotus, in qua requiescit sanctus Georgius
martyr. In ipsa uia non longe a ciuitate stat columna mar-

1 Hic dentio incipit Br p. 61, aed alia scriptura et peiore pergamena
2 ipso uestigio B 4 arcam Br 6 fontem syloa B 7 per gradus — surgit
Sjloa l. 8 om.B 9 Et inter— raulieres 1 10 om. B 13 illis om. B oris B
14 inrigat B 15 iosaphad B iessemaui B in om. B iordanem
fluuinm B 16 id est ad mare salinaram. Subtus est B 18 syloa B
inclusus B 19 eodiiia Br eodoxia B 21 et ipsa sunm habet— stephani
tn marg. inf. B 22 sepulcrum, sed corr. ead. m. B 24 unoque corr. ex
unoquo Br unaqueque porta modo B 25 in uia B 26 iopem et ces-
saream B diospoli B

208 Itinera Hierosolymitana

morea, in qua Dominus prius ducebatur ad flagellandum. Quae
fugiens leuata est ad nubes et deposita in ipso loco. Et ita
in tantum cognoscitur uerum esse, quia non habet basidem, ubi
debet esse fundata. Sed sic stat semper super terram et agitatur.
In cuius summitate cmz ferrea posita est et sursum per scala s
ascenditur et fiunt ibi luminaria et incensum et daemoniaci
ibi mundantur. Nam et in ipsa prouincia beatus Georgius
martyr.

26 Itaque exeuntes a Syloa fonte uenimus in agrum, qui com-
paratus est de precio sanguinis Domini, qui uocatur Achel- lo
demach, hoc est ager sanguinis, in quo sepeliuntur omnes
peregrini, et inter ipsa sepulchra cellulae seruorum dei, ubi
fiunt multae uirtutes. Et per loca infra ipsa sepulchra sunt
uineae et poma.

27 Beuertentibus nobis in ciuitatem uenimus ad piscinam nata- 15
toria, quae quinque porticus habet; et in uno earum est basilica
sanctae Mariae, ubi multae fiunt uirtutes. Ipsa uero piscina
modo iactata est in stercore. Et ibi lauantur omnia, quae
necessaria sunt. Yidimus et in uno angulo tenebroso catena
ferrea, cum qua se laqueauit infelix ludas. Item eieuntibus ao
nobis a porta iorem uenimus ad locum, ubi requiescit sanctus
Ysicius. Ibi etiam erogantur pauperibus panes, quos deputauit
beata Helena.

28 Via, quae ducit Bethleem, miliario tertio ab Hierusalem
iacet Rachel uxor lacob, mater scilicet loseph. Et Beniamin 25
iacet in finibus Bama. In ipso loco in media uia uidi aquam
surgere, quasi sextarios septem. Unde complent omnes satie-
tatem bibendi, et nec minuitur nec augetur. Et est suauis ad
potandum. Et dicunt, quod fugiens beata Maria in Aegyptum

1 ad quam B decebatar Br 2 ita om. B 3 basitem Br basim JB
nbi — fundata om, B 5 ferea B rursura Br soalam B 6 et fiunt]
effiant B 9 a] de B 10 de om. B sangainis om.M achelde-
mac B 13 sant om, B 15 nobis om. B natatoriam^v 17 multi B
ipse Br 19 catenam ferream B 20 laqueauer* iudas infeliz B

21 ioram B 22 ysitius B 24 betblebem B 26 iacet] requiescit B
27 ad satietatera B

Antoninua 209

et sederit ibi cum puero et sitiens orauit et continuo ipsa
aqua emanauit. £t in ipso loco modo ecclesia constructa est.

Inde usque Bethleem milia tria. Bethleem locus splendidis- 29
simus, serui dei multi. Ibi est spelunca, ubi natus est Dominus,

5 et presepium ex auro et argento ornatum, et iugiter ibi fiunt
luminaria. Os uero ipsius speluncae angustus. Hieronimus
presbiter in loquendo peritus, interpretatione clarus, inter
omnes relator conspicuus, in ipso ore speluncae petra scul-
piuit et ob deuotionem Saluatoris ibidem sibi monumentum

10 fecit. Miliario semis de Bethleem in suburbi Dauid iacet Dauid
et Salomon filius eius, et appellatur locus ille basilica sancti
Dauid. Sed et infantes, quos occidit Herodes, ipso in loco
habent sepulchra, et in uno omnes requiescunt domo, et
aperiuntur eorum monumenta et uidentur illorum sancta ossa.

15 Ante Bethleem est monasterium muro cinctus, in quo multi-
tudo est monachorun^.

De Bethleem usque ad ilicem Mambres milia XXIHI. In quo 30
loco requiescunt Abraham, Isaac, lacob et Sarra, simul et
loseph ossa. Est basilica in quadriporticus, atrium in medio

20 discoopertum et per medio cancellum; ex uno latere intrant
Christiani, ex alio uero ludaei, incensa facientes multa. Nam
depositio lacob et Dauid in terra illa die primo post natale
Domini deuotissime ab omnibus celebratur, ita ut ex omni
terra ludeorum conueniat innumerabilis multitudo, incensa

85 ferentes uel luminaria et dantes munera ac seruientes ibidem.
Item reuertentes in Hierusalem descendimus in uia, quaeSl
uadit ad Gazam et Ascalon milia XX. De Hierusolima uenimus
in monte Gelboe, ubi occidit Dauid Goliam gygantem. Et

1 sederet B et ante sitiens om. B 3 miliaria B spendidisBinins
Br 4 Est ibi B 5 iugitar Br 7 pspiter B praeclarua B 8 pe-
tram scalpsit B 10 suburbano B iacent B 13 una B 14 monu-

0

menta] sepulcra B illorum] eorum B 15 cintus corr. ead. m.B 16 mona-
chorum est JB 17 hjlicem Br mambreae B sant miliaria B 18 sara B
19 basilica edificata in medio atrio qaadriporticus discooperta B 20 per
medium c^ltMjlendum B 21 alia B maltas Br 26 uiam B

27 ducit B 28 montem gelboae B gigantem B

XXXyilU liln. Hleroiol. 14

210 ItiDeraHierosolymitana

ibi mortui sunt Saul et filius eius lonathas. lacet ibi Goliat
in media uia, ligneum ad caput aceruum. Et super eum
congeries magna petrarum. Ita ut a XX milia non possis
inuenire lapidem, quem mouere possis. Quia usus est talis:
Quotienscumque quis ibi transit, temas secum defert lapides 5
et ibi eas proicit; sed et nos similiter fecimus. Nam in ipsos
montes nec ros nec pluuia descendit, postquam Dauid eos
maledixit. Et noctuinis horis secreto ibi uidentur uolui inmundi
spiritus tamquam uellora lanae uel undae maris.

82 Deinde deuiantes ad latus uenimus in ciuitatem, quae dicitur 10
Heliuteropolis, in loco, ubi Samson ille fortissimus cum
maxilla asini mille occidit uiros. £x qua maxilla ipso orante
aqua profiuxit. Qui fons loca ipsa usque in hodiemum diem
irrigat. Nam in loco, ubi surgit, fuimus. Dein uenimus inter
templum et altare, ubi occisus est Zacharias, et ubi requiescit, 15
est ibi ecclesia ornata; sunt in ea serui dei multi. Inde
uenimus ad locum, ubi Isaias propheta de serra lignea secatus
est, et ibidem iacet sub quercu Bogel iuxta aquarum decursu.
Et ipsa serra pro testimonio posita est ad sanctum Zachariam.
Exinde uenimus in loco, ubi Abacuc propheta prandium ferebat 20
messoribus, quando eum angelus per uerticem tenens duxit
super lacum, in quo Danihel inter leones orabat. Et ibi surgit
fons, in quo Philippus baptizauit eunuchum. In ipsis locis
sunt putei, quos foderunt Abraham scilicet et lacob, quos
appellarunt calumnia. 8'>

33 Inde ingressi sumus Ascalon; ibi est puteus pacis in modum
theatri factus, in quo usque ad aquam descenditur per gradus,
ubi requiescunt tres fratres martyres; propria quidem habent

1 ionathan filius eins B golias B 2 habens ligneum B 3 congeries
petrarura multa -B infra XX miliaria J5 4moueriBrJ5 ^osait, sed corr.
ead. m, Br 5 quotiescumque B ibi] illuc B temos B 6 eos B
7 eis dauid B 8 ubi Br 9 uellera B 11 hely uteropolis B locum B
11 samson ubi B 12 uiros occidit B ipse J? 14 Deinde B 15 ibi requie-
scit J5 16 ibi om. B 17 esaias B sectus B 18 decursum B 20 De-
inde B locum B deferebat B 24 et om. B 25 quas appellauerunt
calumniam B 26 ingresi Br egressi uenimus B 27 teatri B grad Br

Antoninus 211

nomina, sed uulgariter Aegyptii uocantur. Miliario a ciuitate
Sarafia est ciuitas Mazom Ascalonites. Inde uenimus in ciui-
tatem Mazomates, in qua requiescit sanctus Victor martyr.
De Mazoma usque Gaza est miliarium. Gaza autem ciuitas
5 splendida, delitiosa, homines honestissimi omni libertate decori,
amatores peregrinorum. Inde miliario secundo requiescit sanctus
pater Hilarion.

Et inde uenimus in ciuitate Eluahal in capite heremi, qui34
uadit ad Syna monte, in qua etiam ex reuelatione episcopi

10 ipsius ciuitatis unum audiuimus, quod silere non oportet,
miraculum. Puella quedam nobilissima nomine Maria cum
nupta fuisset, ipsa nocte nuptus sui mortuus est sponsus
eius; ipsa quoque hanc rem patienter portauit. Et infra septi-
manam omnia sua pauperibus distribuit. Celebrato die septimo

15 nocte ipsa uestem sponsi sublata inuenta non est. De qua
dictum est nobis, quia esset in heremo trans lordanen inter
calameta uel^palmeta ante nos in finibus Segor circa mare
salinarum. In quibus locis inuenimus monasteria ultra quin-
decim uel XVIII puellarum, quae christiani populabant. Quae

20 habentes unum asellum, qui eis cibaria deportabat, et nutrie-
bant leonem terribilem ad uidendum. Cumque appropinquas-
semus cellulae, omnia animalia, quae erant nobiscum, a rugitu
illius minxeruut et in terram corruerunt. Et dicebant nobis,
quod ipsum asellum leo ipse gubernaret in pascuis. Quem

«5 et oflferebant nobis pro centum solidis. Sed pater Antoninus
suscipere noluit. Sed misit in Hierusalem cito et adduxit eis
temas tonicas et oleum ad luminaria et legumina multa. Et

i

1 uulgaliter aegiptii B 2 mazona B ascolantes corr, ead,

m. B 3 niazoma//tes B 4 maona, l. z ead. m. ascripta B aatem
e.st B 5 splendidissima B diliciosa B docori Br 7 pater om. B
8 Deinde B ciuitatem eluaha B que B 9 montero syna B

10 aadiuimus miraculum B 11 miraculum om. B 15 ue&te B

n

16 tras corr. ead. m.Br trans lordanen om.B 17 uel] etB antc,
sed lineola expuncta Br, antem B 19 que Br qui B 20 deportabant Br
21 adpropinquassemus B 23 ipsius B 25 et om. B solidis ex

solidos, corr. ead. m. Br 27 tunicas B

14*

212 Itinera Hier os o 1 jmi tan a

ipsae nobis dixerunt de uirtutibus Mariae, cuius superius
mentionem fecimus, quae ambulauerat in heremo sola portans
legumina et sportellas plenas uel tonicas, quas ei cupiebant
auferre; sed nullus eam inuenire potuit. Attamen de ea, quae
secum duxerat, nihil reportauit reuertens de heremo. Cuius 5
afflictionem uel ploratum nulla ratione consolare potuimus.
Sed tantum sepius dicebat fiens: Ye mihi miserae, cuius causa
me christiana dico?

35 Proficiscentes de ciuitate Heulatia intrauimus heremum
miliario XX^ In quo est castrum, ubi est synodochium sancti k»
Georgii. In quo habent transeuntes uel heremitae refugium
uel stipendia. Inde intrantes in interiorem heremum uenimus
ad loca, de qua dicitur in psalmo: Terra fructifera in salsu-
gine, hoc est in amaritudine, a malitia inhabitantium
in ea, et ibi uidimus homines rasos fugientes cum camelos. 15
Nam et in Hierusolima uidimus homines ex Aethiopia habentes
fissas nares et aures, calliculas calciatos et per digitos in
pedes anulos missos. Interrogauimus, quare sic. Qui dixerunt:
Quia Troianus imperator signum hoc nobis reliquid.

30 Ambulantes per heremum dies YI camelis nobis aquam so
portantibus sestarium mane et sestarium uespere cotidie daba-
tur per hominem. Amarescente aqua in utres in modum
fellis mittebamus in ea harenam et indulcabatur. Familia autem
Sarracenorum uel uxores eorum uenientes de heremo cum
lamentatione in uia sedentes sarcina deposita petebant panem a ss
transeuntibus. Et ueniebant uiri ipsarum de interiore parte
13 Psalm. 106, 34
1 ipsi B Z de legnminibus sportellas B et spontellas Br tonicas B

V

cupiebant ci B 4 anferre B de eis B 6 affliccionem B proratu Br
7 dicebant, aed l. n expuncta B " miaera Br misere B 8 christianam B
9 A uerhis de ciuitate incipit M eulatia B 10 qua ex quo eorr, 2.
m. B 12 siue stipendium B transeuntes B 13 loca 3f locum BrB de
quo B terram fructiferam B salsuginem B 14 amaritudinem B
15 rascis Br camelis B 16 ethjopia M 17 spissas B 20 septem B
21 sextarius B cottidie B 22 utribus B 23 eam B haerena Br
arenam B 24 saracenorum B heremo B 25 lamentatio ^rJlf

sedentes in uia B panes B 26 ipsarum uiri B

Antoninus 213

heremi adducebantque utres cum aqua frigida et accipiebant
sibi panes. £t adducebant restes cum radices, quarum odor
suauissimus super aromata et dies suos festos celebrabant.
Populus autem, qui per ipsum maiorem heremum ingrediebatur,
5 ad erplorandum numero XII milia sexcenti.

Qui perambulantes heremum octaua die uenimus ad montem 37
dei Choreb. Et inde mouentes, ut ascenderemus monte Syna,
ecce multitudo monacborum heremitarum cum cruces psaUen-
tes obuiauerunt nobis, prostrati in terram adorauerunt nos.

10 Simili modo et nos facientes lacrimauimus. Tunc introduxerunt
nos in uallem inter Choreb et Syna. Ad cuius pede montis
est fons ille, ubi Mojses adaquabat oues, quando uidit arden-
tem rubum. Qui fons inclusus est infra monasterium. In quo
monasterio sunt tres abbates scientes linguas, hoc est latinam,

15 grecam, syram et aegyptiacam - et bessam. Inde uenimus ad
speluncam, ubi absconditus fuit Helias propheta, quando fugit
lezabel mulierem perfidam; ante ipsa spelunca surgit fons,
qui irrigat ipsum montem. Inde ascendimus in summo cacu-
inine montis, in quo est oratoriura modicum habens in longi*

20 tudine pedes sex, similiter et in latitudine, in quo nuUus manere
praesumit. Sed orto iam die ascendunt monachi de supra dicto
monasterio et celebrant ipsi ofticium. In quo loco multi pro
deuotione tondent capillos suos et barbas. Nam et ego ibi
tetigi barbam meam.

is .Mons uero Syna petrosus est, raro habet terram, et in38
circuitu eius cellulae multae seruorum dei, similiter et in
Choreb. Et in parte ipsius montis habent Sarraceni idolum

2 redices Br radicibus B 3 festos suos B 4 maiorem haeremum
Br heremmn maiorem B 5 ezplorandam B XII sezcenti B 6 he-
remnm Br octaba B 1 oreb B montem sjna B 8 b^reroitamm
Br et heremitarara B uenientes cnm crucibus B 11 pedem B

13 infra ipsum B 14 latina ^eca syra et aegjptiaca et bessa M

15 persam B 16 belyas BM fugit ante BM 17 gezabel B ipsam
speluncam B 18 inrigat B summum cacumen B 22 ipsi]

ibi MB 28 nam om. B 24 tetigi uel totondi B 25 sina B

27 oreb B Et <m. B

214 Itinera Hi ero soly mitan a

suum positum marmoreum, candidum tamquam nix. Ibi etiam
permanet sacerdos ipsorum indutus dalmaticam et pallium
lineum. Et quando uenit tempus festiuitatis iUorum praecur-
rente luna, antequam egrediatur, a die festo ipsorum incipit
marmor iile mutare colorem, et quando coeperint adorare s
idolum, fit marmor ille niger uelut pix. Completo tempore
festiuitatis reuertitur iterum in pristino colore, Unde ualde
ammiratus sum.

39 Inter Syna et Choreb est uallis, in qua certis temporibus
descendit ros de caelo, quem manna appellant, et coagulatur lo
et fit tamquam gi*ano masticis et habent inde plenos doleos.
Et dant aliis pro benedictione. Et nobis dederunt sestarios
quinque. Ex quo etiam et prodito bibent et nobis. dederunt
bibere. Nam in ipsis montibus leo et pardus, capreae et
burdones simul pascunt, et nuUus eorum a leone laedetur is
propter heremi uastitatem. Et quia iam se complebant dies
festi Hysmahelitarum, praeco exiit, ut nullus subsisteret per
heremum, per quo ingressi sumus. Alii per Aegyptum, alii
per Arabiam reuerterentur in sanctam ciuitatem.

40 De monte Syna usque in Arabiam ciuitatem, quae uocatur so
Abela, sunt mansiones YII. In Abela autem descendentes
naues de India cum diuersis aromatibus. Yisum est nobis pe
Aegyptum reuerti. Et uenimus in ciuitatem, in qua pugnaui
Moyses cum Amalech. Ubi est oratorium, cuius altare positus
est super lapides illos, quos posuerunt Moysi orante. In ipso n
loco est ciuitas munita de lateribus, locus sterilis ualde propter
aquas. Ibi occurrerunt nobis mulieres cum infantibus palmas
in manibus portantes et ampullas cum rafano oleo; prostratae

1 tanqnam M sicnt B 2 dalmatica et paUeo lineo B 4 ipsorum. Incipit
Br 6 sicut B 7 pristinum colorem B ualle Br 9 quam B 10 coago-
laturJS 11 tanquam £ maticisBr granum martyris^i, maicjcis B 2
et inde habent B 12 sextarios— dederunt l. 13 om, B 14 Nam om. M
nam et in B capraeae Br 15 purdones B leditnr B 16 heremi
et sic aaepe Br 17 hysmaheljtarum M ismahelitarum B 18 per quem B
aegiptum B 21 nouem B 24 aratorium Br positum B 25 subposu-
erunt B 26 ualde sterilis B 28 tenentes B raphano B prostrati B

Antoninas 215

pedibus nostris ungebant plantas uostras et capita lingua
aegyptiaca psallentes antiphonam: ^Benedicti uos a Domino et
benedictus aduentus uester. Osanna in excelsis*. Ipsa est terra
Madian et ipsi habitantes in ea ciuitatem, Dicitur autem, quia
5 ex familia lethro soceii Moysi descendunt, octingentas condomas
'militantes in publico cum uxoribus suiS; annonam et uestes
accipientes ex Aegypto.

De quibus locis uenimus Magdalo et Soccoth et a<d> septua-41
ginta duas palmas et duodecim fontes et applicuimus ibi dies

10 duos, fatigati post tantum laborem et heremi uastitatem. In
quo loco est castellum modicum, qui uocatur Surandala. Est
etiam infra ipsum castellum ecclesia cum synodochium propter
transeuntes. Inde uenimus ad locum, ubi filii Israhel transeun-
tes mare rubro castra metati sunt, et ibi similiter castellum

15 cum synodochio. Et in loco, quo exierunt de mare, est
oratorium Heliae. Et transcendentes uenimus in loco, ubi
intrarunt in mare, ubi est oratorium Moysi. Ibi est et
ciuitas parua, quae appellatur Clysma, ubi de India naues
ueniunt. In loco uero, ubi transierunt, fulgus exit de pelago

eo maiore et extenditur intus in multis milibus, qui accessa
recessaque habet. Eecedente mare apparet omnis subuersio
Pharaonis et omnia arma in marmore mutata uidentur. Ibi
accepimus nuces uirides, quae de India uenerunt, quas de
paradiso credunt homines esse, et qui ex eis gustauerit, satiatur.

25 Intus autem in ipso pelago modica est insula, in qua est
petra uiua, ubi pendent molles ut carnei in modum dactalorum, 42
qui fundent unguentum, quod oleum petrinum appellant, qui

. 2 antyphonam £ 4 et inhabitantes B ciuitate B autem] enim B
5 socero BrM octingentos B 6 puplico B 7 de ^gipto B

e

8 ma dolo et sochot et ad LXXII dalmas B 9 fuimus ibi duos dies B
10 tantam B 11 qaod B surandal/// Br 12 sinodocbio B

13 transierant B 14 rubram et castra B 15 sinodochio B 16 hae-
liae Br transeantes M ad locom B 17 et otn. M 18 disina
quo B 19 fluuius B 20 intul Br milibus om. B quia B

22 marroorem B 23 uirides nuces B de om. Br indja BrM

24 paradyso M ex eas M 26 dactilorum B

216 Itinera Hi er osoly mi t an a

pro maxima benedictione tollitur. Vas, in quo portatur, si im-
pletus fuerit et uolueris reiterare ad toUendum, iam non eum
capit. In quo loco quanticumque egroti maximeque egroti
pertingere possunt, sanantur. Quem tollentes pro benedictione
non eum permittunt iterum introire per Clysma, antequam 5
commisceatur cum oleo. Nam si non adulteraretur, credo quia
ipsam uirtutem semper faceret. Nam liquor ipsius tenet con-
tinuo per duo milia. Infra ciuitate ipsa, quae dicitur Clysma,
intus in basilica uidimus loculos ligneos sanctoinim heremi-
tarum patrum XIIII. 10

43 Et inde uenimus per heremum ad speluncam beati Pauli
heremitae, quae uocatur syracumba. Qui fons locum ipsum irri-
gat. Ezinde pergentes uenimus ad ca<ta>ractas Nili, ubi ascendit
aqua ad signum manu hominis facta, et habet gradus XII.
Ex utraque parte ipsarum ca<ta>ractarum sunt duae ciuitates. is
quas aedificasse dicunt filias Loth, et una earum dicitur
Babilonia. Tunc uenimus per campos Thaneos, et in Nymphy
ciuitate et Antino, in qua residebat Pbarao, ex qua filii Israhel
exierunt. In ipsis locis sunt orrea XII loseph plena.

44 In Nymphy fuit templum, quae est modo ecclesia, cuius 20
una porta se clauslt ante Dominum nostrum, quando beata
Maria cum ipso fuit in Aegyptum, et adhuc non potest aperiri.
Ibi uidimus pallium lineum, in quo dicunt illum tempore illo
tersisse et idcirco ibi eius remansisse uestigia. Quae imago
singulis temporibus adoratur. Sed et nos adorauimus, sed 25
propter splendorem non potuimus in eum intendere. Quia
quantum in ipsam effigiem intendis, immutatur in oculis tuis.

1 pro maxima] proxima Br in qua B impletur B 3 maximeque
egroti om. B 5 clisma B 6 misceatur B adulteretur Br quia
seniper ipsam faceret uirtutem B 8 ciuitatem ipsam B clisma B
10 XIII BM 11 Exinde B cum uoce ,Bpelancam' desinit M

12 haeremitae Br totum locum B inrigat B 16 et om. B 17 babilonia
dicitur B campesthaneos B nimphi B 19 borrea B 20 nimfi B
quod B 21 eclesiae porta B 22 fugit B aegiptum semper B

23 palleam B cum quo B illo tempore B 24 eius uestigia ibi
remansisse B 25 et om. Br 26 in eam B 27 inmutatur B

Antoninus 217

Descendentes per Aegyptam aenimus in ciuitatem Athlepi ad 45
sanctum Mennatum, qui multas uirtutes ibi operatur. Inde per
stagnum nauigantes Alexandriam uenimus. In ipso stagno uidi-
mus multitudinem corcodrillonim. Alexandria, ciuitas pulchra,
5 populus leuis, sed amatores peregrinorum, haereses multae; ibi
enim requiescit Athanasius ipsius ciuitatis episcopus, qui
contra Arrium presbyterum ipsius ciuitatis haereticum pro fide
Christi certando multa pericula mortis sustinuit temporibus
Gonstans imperatoris Constaiitini Helenae filio. Ibidem requie-

10 scit sanctus Faustus et sanctus Epymachius et sanctus Antonius
uel sanctus Maurus et alia multa sanctorum corpora.

Iterum uenientes Hierusolima, ubi ego egrotus per multum46
tempus iacui, usquedum uidi per uisionem sanctum Antonium
et beatam Eufemiam, qui me pariter sanauerunt. Egressi de

15 Hierusolima ueni loppen, ubi iacet sancta Thabita, quae dicitur
Dorchas. Deinde uenimus Caesarea Philippi, qnae turris Stra-
tonis, quae et Caesarea Palestinae uocatur, in qua requiescit
sanctus Pampilus et sanctus Procopius et sanctus Comelius,
ex cuius lecto benedictionem tulimus. Inde per Galileam

20 ascendimus et uenimus Damascum, ubi est monasterium, ubi
sanctus Paulus conuersus est in uicum, qui uocatur rectus,
in quo multae fiunt uirtutes. Deinde Heliopoli, et inde ueni-
mus Kmiza, ubi est caput sancti lohannis baptistae in doleo
uitreo, et nos ibi eum intus uidimus et adorauimus. Et inde

15 transeuntes per ciuitates, hoc est per Arissa, Aristosa et Epi-
phania, uenimus in ciuitate splendidissima Ampamia, in qua
est omnis nobilitas Sji*orum.

2 mennanum B ibi otn. B 3 stannum B stanno B 7 prae-

e«ii

Bbeterium Br presbiterum B 9 stantii imperatoris ' stantini helenae

filio (cum uocahulo ^stantini* noua pagina incipit) B 10 epimachus

et B. maurus B 12 hierosoliniam B 13 antoniuum B 15 uenimus B
16 doTcas B cesaream B statonis Br 17 cessarea B requie-
scunt B 18 pamplius Br 20 ibi eat B 21 uico B uocatus est B
22 ibi multae uirtutes fiunt B uenimus eliopoli B 24 et uidimus
ibi B 25 arissam et aristosam et epiphaniam B hic desinit B

218 Itinera Hierosol y mitan a

47 Inde exeuntes uenimus Antiochia maiore, in qua requiescit
sanctus B<ab>yllas episcopus et tres paruuli et sancta lustina et
sanctus lulianus et fratres Macbabei, hoc est septem sepulchra,
et super uniuscuiusque sepulchrum scripta sunt passiones
illorum. Exinde descendimus Mesopotamiam in ciuitate Chal- s
cida. Inde uenimus Garran, ubi natus fuit Abraham, et inde
uenimus in ciuitate Barbarisso; ibi requiescit sanctus Bachos,
frater sancti Giorgii. Inde uenimus in ciuitate Suran, per qua
media ciuitate descendit fluuius Eufrates, qui ibidem per
ponte transitun In ipsa ciuitate passi sunt sanctus Bacchus lo
et sanctus Georgius. Sed sanctus Georgius in ciuitate Tjro
requiescit.

48 Tunc per tanta et talia uidimus loca in miraculis posita.
Beuersi post nos per multa castella, per plateas^ uicos, uillas
uel ciuitates, fatigati ex tam longo itinere, coepimus iter carpere; n
transeuntes mare uenimus Italiam propriam regionem, adiu-
uante domino nostro lesu Christo, pro cuius amore ab hac
loca egressi prouidere iuimus tam sua mirabilia, quae ipse
inter homines habitans fecit, et beatorum apostolorum, uel
quae ante tempus incarnationis suae ex uirgine assumpta olim to
per patriarchas et prophetas suos fecerat lesus Christus
dominus noster. Yiuentes onantes uenimus Placentiam propria
ciuitate nostra, posita super fluuio, qui dicitur Padus, infra
iam dicta Italia.

EXPLICIT FELICITER. AMEN. »

11 tyra Br 15 iter] iis, Br 16 regionem. Adiauante Br 23 par-
dus Br

ADAMNANl

DE LOCIS SANCTIS LIBRI TRES.

P = codex Parisinns 18048 s. IX
Y = codei Vindobonensis 458 s. X
Z = codex Turicinus 73 s. X
Br = codex Bruxellensis 2921/22 s. IX

PRAETATIO.

Arculfiis sanctus episcopus gente Gallus diuersorum longe
remotorum peritus locorum uerax index et satis idoneus in
Hierosolymitana ciuitate per menses nouem hospitatus et loca
5 sancta cotidianis uisitationibus peragrans mihi Adamnano haec
uniuersa, quae infra craxanda sunt, experimenta diligentius
percunctanti et primo in tabulis describenti fideli et indubitabili
narratione dictauit, quae nunc in membranis breui textu
scribuntur.

10 CAPITVLATIONES LIBRI PEIML

I. De situ Hierusalem.

11. De ecclesia rotuhdae formulae super sepulchrum Do-
mini aedificata et de ipsius sepulchri figura et eius
tegurioli.
16 UI. De illo lapide, qui ad hostium monumenti eius ad-

uolutus est, quem angelus Domini de caelo descen-
dens post resurrectionem eius reuoluit.

Primum folium codicis P abacissum est ORDITVR PREFATIO LI-
BRI ARCVLFI EPISCOPI MAXIME DE LOCIS SANCTIS HIERVSA-
LEM Y PRIMVS DE LOCIS SANOTIS LIBER EXORDITVR PRAE-
FATIO Z IN NOMINE PATRIS ET FILII ET SPIKITVS SANCTI
CARAXARE LIBRVM DE LOCIS INCIPIO SANCTIS Br 3 iudei Br
4 hierusolimitana Br 5 adomnano T 6 caraxanda Z 8 menbranis
Br 9 scribTintur capitulationeB Br EXPLICIT Br 10 INCIPIVNT
CAPITVLATIONES Y CAPITVLA LIB SEQVENTIS Z INCIPIVNT

h

CAPITVLA Br 12 sgpulc rum J5r, corr. 2. m. domini om, Br

13 aedificatae Z et om. Br, deinde: III De ipsius sepulchri figura et

eius tegvrioli Br 14 tegorioli Y* 15 IIII Br ostium Y ostinm
eraaa littera h Br eius om. Z 16 discendens Z

222 Itinera Hierosolymitana

nil. De ecclesia sanctae Mariae, quae rotundae cohaeret
ecclesiae.
y. De illa ecclesia, quae in Caluariae loco constructa est.
YI. De basilica, quam Constantinus uicinam supra dictae
ecclesiae in eo fabriuauit loco, ubi crux Domini ruiuis &
superata post multa tempora refossa inuenta est terra.
YU. De alia exedra inter ecclesiam Caluariae et Con-
stantini basilicam sita, in qua calix Domini et spongia
in eo recondita habetur, de qua in ligno pendens
acetum suxerat et uinum. lo

VIU. De lancea militis, qua latus Domini ipse pupugit.
Vnil. De sudario illo, quo Domini caput sepulti contec-
tum est.
X. De linteo, quod, ut fertur, sancta contexuit Mariauirgo.
XI. De alia summa columna in illo sita loco, ubi cruce i5

Domini superposita mortuus reuixit iuuenis.
XII. De ecclesia sanctae Mariae in ualle losaphat fabri-

cata, in qua monumentum eius habetur.
Xm. De turre losaphat in eadem constructa ualle.
XIIII. De monumentis Symeon et loseph. w

XV. De spelunca in rupe montis Oliueti habita contra
uallem losaphat, in qua IIII mensae et putei sunt duo.

l Y Br aecclesia Z pcusim mariae semper oirgims Br 2 eclesiae
sic saepe Z 3 VI £r 4 YII De basilica constantini nicina supra dictae
(htKMsque tantum) Br ante constantini remira trium Utterarum, primq
scriptum erat constantinns, sed terminatio erasa est, super uicinft lineola

erasa est 5 eodem T 6 refosa, corr, Z 7 Vm Br ecclesiae Z
et constantini— ninum om. Br 8 spnngia Z 10 &inZ suprascriptum est
et uinnm om. T in fine paginae 11 VIIII Br Hic incipit P; numeri
capitulorum erasi sunt, sed uestigia adhuc parent pupungit PT con-

0

punxit Br \2XBr tegebatur Y contextum Z contextum corr. 2. m. Br
U XI Br quod ex quae corr. 2. m. Br MAKIA UIRGO conteiit Y

contexit YZBr contexit corr. 2. m. P uirgo om. Br 15 XII Br
illa, sed corr., Br ubi cruce domini om. Br 16 ubi mortuus Br

17 XIII Br mariae semper uirginis Br iosaphad T iosafath Br

19 Xnil Br 20 XV Br simeon YZ 21 XVI Br habeta corr. Z
22 in qua sunt putei duo et mensae IIII" Y om. Br

Adamuanus 223

XVI. De porta Dauid.

XVII. De illo loco, ubi ludas Scariothis laqueo se suspendit.
XVIII. De forma grandis basilicae in monte Sion fabricatae
et de ipsius montis situ.
5 XVIIII. De agellulo illo^ qui hebraice Acheldemag uocitatur.
XX. De asperis et petrosis locis ab Hierusalem usque ad
ciuitatem Samuhelis late patentibus et usque ad
Caesaream Palaestinae occasum uersus succedentibus.
XXI. De monte Oliuarum.
10 XXII. De altitudine et qualitate ten*ae illius.
XXIII. De loco dominicae ascensionis.
XXIIII. De ecclesia in eo aedificata.
XXV. De sepulchro Lazari et ecclesia super illud aedificata.
XXVI. De monasterio eidem adhaerente.
16 XXVn. De ecclesia ad dexteram Bethaniae partem con-
structa.
XXVIII. De uineis et segetibus montis Oliueti.
XXVIIII. De superioribus locis eius.

1 XVn Br 2 XVIII Br scariothes Y 3 XVIIII Br fabricatae
om. Y 4 et om. Br^ deinde XX De ipsius montis situ Br 5 XXI Br

h

agello PZ qui ex quod corr. 2. m. Br ebraice Y ^braice corr, 2. m. Z

h

acheldema Z aceldemach, corr, 2. m. Br dicitur Br 6 XXII Br

7 XXIII De late patentibus et usque ad cesaream palestinae occasum
uersus succedentibuB Br XXIIII De latitudine et qualitate terrae illius Br
XXV De monte oliuarum Br 8 cessariam P accedentibus Z 9 mtnor»-
bu8 lUteris in Z ascriptum est: et de uineia et segetibus eius 11 XXVI Br

12 XXVII Br ecclesa corr. 2. m. Z fabricata Z constructa Br

13 XXVIII Br illum Z 14 XXVIIII Br hic titulw eum antecedente
coniunctus est in Z 15 XXVI Z XXX Br De alia eclesia Z 17 et 18
desunt in Z 17 XXXI Br 18 XXXII Br libri primi titulus hucusque.
DE LOCIS SANCTIS OCCIPIT LIBELLVS P finiunt capitula INCIPIT
LIBELLVS ARCULFI riibri primi tituli hucusque INCIPIT PRIMUS LI-
BER Z primi tituli libri hucusque primus de locis aanctis occupit libellus. IN-
CIPIUNT CAP LIBRI SECUNDI Br deinde sequuntur in Br tituli Hbri
secundi et tertii, quorum in fine scriptum est: EXPLICIUNT INCIPIT
PROLOGUS: Obsecro itaque eos etc , quae uerba in ceteris codicibus
totum opu8 claudunt, deinceps: finit prologus. IN NOMINE PATRIS ET
PILII £T SPS SCI INCIPIT IPSE LIBER

224 Itinera Hierosoljmitana

LIBER PRIMVS.
I. DE SITV HIERVSALEM.
De situ Hierusalem nunc quaedam scribenda sunt pauca ex
his, quae mihi sanctus dictauit Arculfus, ea uero, quae in
aliorum libris de eiusdem ciuitatis positione repperiuntur, a 6
nobis praetermittenda sunt. In cuius magno murorum ambitu
idem Arculfus octoginta quattuor numerauit turres et portas
bis ternas, quarum per circuitum ciuitatis ordo sic ponitur:
Porta Dauid ad occidentalem partem montis Sion prima nume-
ratur, secunda porta uillae FuUonis, tertia porta sancti Stephani, i«
quarta porta Beniamin, quinta portula, hoc est paruula porta;
ab hac per gradus ad uallem losaphat descenditur; sexta porta
Tecuitis. Hic itaque ordo per earundem portarum et turrium
intercapidines a porta Dauid supra memorata per circuitum
septemtrionem uersus, exinde ad orientem dirigitur. Sed quam- is
libet sex portae in muris numerentur, celebriores tamen ex
eis <tres> portarum introitus frequentantur, unus ab occiden-
tali, alter a septemtrionali^ tertius ab orientali parte. Ea uero
pars murorum cum interpositis turribus, quae a supra descripta
Dauid porta per aquilonale montis Sion supercilium, quod a w
meridie supereminet ciuitati, usque ad eam eiusdem montis
frontem dirigitur, quae praerupta rupe orientalem respicit
plagam, nuUas habere portas conprobatur.

2 Omnea tiiuU singulorum capitulorum desunt in Z, pleriqtAe in P
et T 4 mihi id est adamnano Br sanctus dictauit arculfus om. Br
7 arculfus ex ab arculfo corr. 2. m, Br om, Z 8 qnarnm — ponitur

in marg. inf. add. Y ponitur id est Br 9 montis sion partem TBr
prima//numera//tur J5r 11 quinta porta YBr ante est rasura unim

litterae Br 12 grados P iosafad Y iosaphat littera h 2, m. auper-

h

scripta Br discenditur PZ 13 decuitis Z t ecuitis corr. 2. m. Br

per eadem Br 14 inter capidines Z intercapidines corr. 2. m. in inter-
capedines jBr 15 septentrionem Y!Br quaelibet TJSr lecaclebrioresP
17 tres addidi cum editorihus ceteris coll. Baeda de locia sanctis frequen-

ta tur corr. 2. m. Br ad occidentalem etc. partem Z ab «r ad corr.

2. m. Br 19 scripta Z dicta Br 20 aquilonalem ZBr aquilo^lem Z

■
quae Br 21 eam om. Br eiudem corr, 1. m. Z 22 qui a Br

Adamnanus 225

Sed et hoc etiam non esse praetereundum uidetur, quod
nobis sanctus Arculfus de huius ciuitatis in Christo honori-
ficentia praefatus narrauit inquiens: Diuersarum gentium
undique prope innumera mnltitudo quindecima die mensis

6 Septembris anniuersario more in Hierosolymis conuenire solet
ad commercia mutuis uenditionibus et emptionibus peragenda.
TJnde fieri necesse est, ut per aliquot dies in eadem hospita
ciuitate diuersorum hospitentur turbae populorum, quorum
plurima camelorum et equorum asinorumque numerositas,

10 mulorum nec non et boum masculorum, diuersarum uectorura
rerum, per illas politanas plateas stercorum abominationes
propriorum passim sternit, quorum nidor non mediocriter
ciuibus inuehit molestiam, quae et ambulandi inpeditionem
praebent. Mirum dictn, post diem supra memoratarum reces-

15 sionis cum diuersis turmarum iumentis nocte subsequente
inmensa pluuiarum copia de nubibus efiFusa super eandem
descendit ciuitatem, quae totas abstergens abominabiles de
plateis sordes ablutam ab inmunditiis fieri facit eam. Nam
Hierosolymitanus ipse situs a supercilio aquilonali montis Sion

20 incipiens ita est moUi a conditore deo dispositus decliuio

1 hoc opus Br 2 nobis] noster Br honorific^ntia corr. 2. m. Br
3 praefatus ow. Y profatus Br 4 prope om, Z innumera prope Br
daodecimo die mensis septimi Y haud scio an 'duodecimo' praeferendum
sit, cum eneaeniarum festus XIII** die mensia Septembris celebraretur
5 septembrio P anno uersario P more om. P nomen urbi8 in omnibus
codidbus semper non littera y sed i scribitur in hierusolimis PYZ 6 mo-
tuis P 7 aUquod corr, 2. m. ex aliquot Br 10 mulorum om. YZBr
boum corr. ex bouum Z boum mulorum masculorum Z pro mascu-

lorum habet Y iuraentorumque uectores Y 11 abhominationes P,
in Z h expuncto 12 nitor in rasura Y nidor herentam Br 13 ciui-
bus] quibus Br 14 memoratorum P 17 discendit PZ quae

totaa abominationes et sordes de plateis abstergens Y abhomi-

nabiles PBr abstergat abh^ominabiles littera h expuncta Z 18 ab-
latas Br ab inmundis P 19 hierusolimitanus PZ a om. JHr

aquilonari Br aquilonalis Z 20 ita est .i. slemon molli P moUi id est
sclemon Z, de quo uocabulo celtico cf. Gildemeister, Antonini Plac.
lUn. p. IV ante conditore rasura unius litterae in Br cliuo YBr

XXXVIIII Itin. Hleroiol. 15

226 Itinera Hierosolymitana

usque ad humiliora aquiloiialium orientaliunique murorum
loca, ut illa pluuialis exuberantia nuUo modo in plateis sta-
gnantium aquarumin similitudinem supersedere possit, sedinstar
fluuiorum de superioribus ad inferiora decurrat. Quae scilicet
caelestium aquarum inundatio per orientales interfluens portas 5
et omnia secum stercoralia auferens abominamenta uallem
losapbat intrans torrentem Cedron auget et post talem Hiero-
solymitanam baptizationem continuatim eadem fluminalis ex-
uberatio cessat. Hinc ergo non neglegenter annotandum est,
quanti uel qualis honoris haec electa et praedicabilis ciuitas »>
in conspectu aetemi genitoris habeatur, qui eam sordidatam
diutius remanere non patitur, sed ob eius unigeniti honori-
ficentiam citius eam emundat, qui intra murorum eius am-
bitum sanctae crucis et resurrectionis ipsius loca habet
honorifica. 15

Ceterum in illo famoso loco, ubi quondam templum magni-
fice constructum fuerat, in uicinia muri ab oriente locatum
nunc Saraceni quadrangulam orationis domum, quam subrectis
tabulis et magnis trabibus super quasdam ruiuarum reliquias
construentes uili fabricati sunt opere, ipsi frequentant, quae 20

1 hamiora P aqailonarium Br que om. Z 4 ad in inferiora
corr. Z decurrit PZ 5 inflaens Br 6 stercuralia PY abhomi-

h

namenta PZBr 7 iosafhat corr. 2. m. Br credro naget Z

ob talem Br hierusolimitanam ZBr 8 continuatum Z pluuialis Br
uerha eadem— quanti I. 10 mpra omissa minoribus litteris in inferiore
margine scripta aunt in Br 9 cesset Br 11 iudicis et genitoris Br

ne

sorditatam Z sordidam Br 12 remQ,re corr. 2. m. Br honorific<^ntiam
corr. ex honorificantiam Br aolus 13 quae Br 14 ipsi Z 15 hono-
rificata Br post honorifica in Z rasura triwn uel quattuor litterarum;
m margine scriptura scteculi XIII: De templo saloroonis 16 ceterum
corr. 2. m. ex ceterornm Br formoso Br quondam om. Y tem-
plum] tempore Br 17 uicina PY corr. in uicinia Z muri]

nuper Z 18 saracini P sarraceni ZBr quadrangulum YP quadran-

a

gulum corr. 2. m. Br subnezis Y 19 trauibus P quosdam Br

t«
solus 20 construens corr. 2. m. Br frequentantur Z

Adamnanufl 227

utique domus tria hominum milia simul, ut fertur, capere
potest.

Arculfus itaque de ipsius ciuitatis habitaculis a nobis
intemgatus respondens ait: Memini me et uidisse et frequen-
stasse multa ciuitatis eiusdem aedificia plurimasque domus
grandes lapideas per totam magnam ciuitatem intra moenia
circumdata mira fabricatas arte saepius considerasse, qiiae
omnia nunc a nobis sunt praetermittenda, ut aestimo, eiceptis
eorum aedificiorum structuris, quae in locis sanctis, crucis
io uidelicet et resurrectionis, mirifice fabricata sunt, de quibus
diligentius sanctum interrogauimus Arculfum, praecipue de
sepulchro Domini et ecclesia super illud constructa, cuius mihi
formam in tabula cerata ipse Arculfus depinxit.

n. DE ECCLESU ROTVNDAE FORMVLAE SVPER SEPVLCHRVM
15 DOMINI AEDIFICATA ET DE IPSIVS SEPVLCHRI FIGVRA ET

EIVS TEGVRIOLL

Quae utique ualde grandis ecclesia tota lapidea mira rotun-
ditate ex omni parte conlocata a fundamentis in tribus consur-
gens parietibus inter unumquemque parietem et alterum latum
20 habens spatium uiae, tria quoque altaria in tribus locis parietis
medii artifice fabricatis: hanc rotundam et summam ecclesiam
supra memorata habentem altaria, unum ad meridiem respiciens,
alterum ad aquilonem, tertium ad occasum uersus, duodecim
mirae magnitudinis lapideae sustentant columnae. Haec bis

1 nt fertar UI hominum simal Y 8 Initium II. cap. Z noua linea

in y n De ecclesia rotandae formalae saper sepulchrum dommi aedi-

ficata Br de ipsius ciuitatis habitaculis om, Z abitaculis P

di
5 a^cia corr, 1. m. Br domos Br 9 sanctis om, Br 10 miri-

ficie corr. Br fabricatae P 11 diligenter Br interroga-

uimas sanctum Br 12 sepulcro PYBr, sed plerumque alias sepulchrum

n

scribitur 13 formalam Br arcalfus om. P depixit Z Initium
noui capituli in margine numero II adscripto significatur h 10 ante
uerba: De quibus etc. P 14 II nouum capitulum hic incipit solum-
modo Z, iitulus deest 21 medio Z fabricata Y 23 tertium occa-
sam uersus Y

15*

228 Itinera Hierosolymitana

quatemales portas habet, hoc est quattuor introituS; per tres e
regione interiectis uiarum spatiis stabilitos parietes, ex quibus
quattuor exitus ad uulturnum spectant, qui et caecias dicitur
uentus, alii uero quattuor ad eurum respiciunt.

In medio spatio huius interioris rotundae domus rotundum 5
inest in una eademque petra excisura tegurium, in quo possunt
ter terni homines stantes orare, et a uertice alicuius non
breuis staturae stantis hominis usque ad illius domunculae
camaram pes et semipes mensura in altum extenditur. Huius
tegurioli introitus ad orientem respicit, quod totum extrinsecus 10
electo tegitur marmore, cuius exterius summum culmen auro
ornatum auream non paruam sustentat crucem. In huius tegurii
aquilonea parte sepulchrum Domini in eadem petra interius
eicisum habetur, sed eiusdem tegurii pauimentum humilius
est loco sepulchri. Nam a pauimento eius usque ad sepulchri is
marginem lateris quasi trium mensura altitudinis palmorum
haberi dignoscitur. Sic mihi Arculfus, qui saepe sepulchrum
Domini frequentabat, indubitanter emensus pronuntiauit.

Hoc in loco proprietas siue discrepantia nominum notanda

1 tris P 2 e regione .*. litos parietes, uerba omissa interiectis uiamm
spatiis stabi pallidiore atramento superscripta stmt Z interdictis Br

n

3 spectant ad ulternum Y adulterum P altemum Br spectat, corr,

t

1. m. Br calcias PYZ caltias Br caecias Gretser 4 ali quatuor eorr,

2. m. Br eurum] eorum Y 5 initium capituli III De ipsius sepulchri
figura et eius tegurioli in Br, deinde titulus in fextum inrepsit, cum ipsum

capitulum ordiatur: De eius sepulchri petra et tegurioli rotund^m

corr. 1. m. Br 6 tegorium sic semper PY 7 ter om. ZBr 9 came*

r

ram Y 10 tegorioli PY sic semper 11 erterioris Br 12 onatum corr,

h

3. m. Br auream non pama sustentata crui Br sustentant P ^uins

corr. 2. m. Br 13 aquilonali a Br parte sepulcri P 15 usque om. Z

p
ad sepulchrum Y 16 post mensura Br haec hahet: a p^lite (corr. 2. m.)

usque ad auriculam altitudinis palmomra habere dinoscitur 17 denoscitur

PZ dinoscitur YBr. Post hoc uerbum est in Br initium cap. IIII, cuius

titulus supra omissus litt. unc. rubris in inferiore margine scriptus est:De

illo lapide, qui ad ostium monumenti eius aduolutus est. saepe om. Br

19 Hoc in— sepulchmm om. Y per prophetas Z sine PZ uel Br

Adamnanus 229

inter monumentum et sepulchrum. Nam illud saepe supra
memoratum rotundum tegurium alio nomine euangelistae monu-
mentum uocant, ad cuius hostium aduolutum et ab eius hostio
reuolutum lapidem resurgente Domino pronuntiant; sepulchrum

5 uero proprie dicitur ille locus in tegurio, hoc est in aquilonali
parte monumenti, in quo dominicum corpus linteamiuibus in-
uolutum conditum quieuit, cuius longitudinem Arculfus in
septem pedum mensura propria mensus est manu, quod uide-
licet sepulchrum non, ut quidara falso opinantur, duplex et

10 quandam de ipsa maceriolam petra habens excisam duo crura
et femora duo intercidentem et separantem, sed totum simplex
a uertice usque ad plantas lectum unius hominis capacem
super dorsum iacentis praebens in modum speluncae, introi-
tum a latere habens ad australem monumenti partem e regione

15 respicientem culmenque humile desuper eminens fabrefactum,
in quo utique sepulchro duodenae lampades iuxta numerum
XII sanctorum apostolorum semper die ac nocte ardentes
lucent, ex quibus quattuor in imo illius lectuli sepulchralis loco
inferius positae, aliae uero bis quaternales super marginem

20 eius superius conlocatae ad latus dexterum oleo nutriente
praefulgent.

Sed et hoc etiam notandura esse uidetur, quod mausoleura
Saluatoris, hoc est saepe supra memoratum tegurium, speleum
siue spelunca recte uocitari possit, de quo uidelicet Domino

1 inter mon& semper Br supra eaepe YZ 2 notatum P alio
.'. monumentum, uerbia nomine euangelistae pallidiore atramento, sed
eadem manu mperscriptis Z 3 hostium et hostio erasa liiiera h

YBr 5 propriae corr, 1. m. ex proprium Z 8 quatuor Y 10 ma-
ceriola petram Z petra maceriolam Y" 11 intercedentem TZ inter-

c^dentem corr. 2. m. Br seperantem P 13 spelgncae corr. 2. m.

Br 14 partem monumenti sed lineolis mprascriptis ordo resiitutus
est P 15 fabricatara Br 16 dudenae Y 17 et nocte Br 19 su-

V

per eias marginem Br 20 dextro corr. 2. m. Br 21 praefulgentes Y
22 sed et hoc etiam— uidebitis p. 230^ 4 om. Y etiam om. P magis oleum

, u

P maius oleum, sed corr. Z qui ama soleum corr. 2. m. Br 24 siue spe-

V

lunca— domino om.Z; solum hahet: speleum si ihu xpo spelonca corr. Br

230 Itinera Hierosolymitana

lesu Christo in ea sepulto propbeta uaticinatur dicens: Hic
habitabit in excelsa spelunca petrae fortissimae, et
paulo post de ipsius Domini resurrectione ad apostolos laeti-
ficandos subinfertur: Regem cum gloria uidebitis.

Supradictae igitur rotundae ecclesiae formulam cum rotundo &
teguriolo in medio eius collocato, in cuius aquilonali parte
dominicum habetur sepulchrum, subiecta declarat pictura nec
non et trium aliarum figuras ecclesiarum, de quibus inferius
intimabitur.

Has itaque quatemalium figuras ecclesiarum iuxta exemplar, lo
quod mihi, ut superius dictum est, sanctus Arculfus in pagi-
nula figurauit cerata, depinximus, non quod possit earum
similitudo formari in pictura, sed ut dominicum monumentum,
licet tali uili tiguratione, in medietate rotundae ecclesiae con-
stitutum monstretur aut quae huic propior ecclesia uel quae is
eminus posita declaretur.

Iir. DE ILLO LAPIDE, QVI AD HOSTIVM MONVMENTI EIVS

ADVOLVTVS EST, QVEM ANGELVS DOMINI DE CAELO DESCEN-

DENS POST RESVRRECTIONEM EIVS REVOLVIT.

Sed inter haec de illo supra memorato lapide, qui ad so
hostium monumenti dominici post ipsius Domini sepultionem

1 Isai. 83, 16 4 Isai. 33, 17

1 propha&a 2 habitauitPZhabitabit corr. ex habitauit Br 4 subinfert^r
5 initium capitis V, in Br cum hoc titulo: De ecclesia sanctae Mariae
seraper uirginis, quae rotundae coheret ecclesiae rotundae om. P 6 in
eius medio Br 6 aquilonari Br 7 preclarat Br 8 quibus <w». Br
9 post uocem intimabitur PYZ collocant, quae infra sequuntur p. 233,
12—17: In eadem ecclesia — mysteria. Hic totus loctts deest in Br, ad lo-
cum idoneum transposuit Delpit probante Toblero 10 initium cap. III
in Y, cuius titulus est: De reuoluto lapide 11 est dictura Br paginola P
12 fignra cerata Br depinxit corr, ex depinximus Br non quia Y
15 monstaretur Z aut quae propius ecclesia Y aut quae huic proprior P
utique huic propriora Z aut qu^ huic proprior ecclesiae constitutum mon. Br
17 III PZ in cod. Y non est nouum capitulum; titulus deest in Br, in Z
superscribitur CAPITVLA 20 inter hoc P 21 hostium Z, erasa

littera h Z ipsius post Z domini crucifixi sepultionem YZBr

Adamnanu s

231

^pwpT—ff ■■■». *- 1' jev 'j^ "■J^ga ?«.-: "itrrf ars^sEi'»,.-:?» >.-%* ■*». 'Wt*- •v*fc ■ m ZJR!|ne .n

^ ?

.* J-

232 Itinera Hi er o s oly ni i tana

crucifixi multis trudentibus uiris aduolutus est, breuiter inti-
mandum esse uidetur, quem Arculfus intercisum et in duas
diuisum partes refert, cuius pars minor ferramentis dolata
quadratum altare in rotunda supra scripta ecclesia ante hostium
saepe illius memorati tegurii, hoc est dominici monumenti, 6
stans constitutum cernitur; maior uero illius lapidis pars aeque
circumdolata in orientali eiusdem ecclesiae loco quandrangulum
aliud altare sub linteaminibus stabilitum exstat.

De illius ergo petrae coloribus, in qua illud saepe dictum
tegurium dolatonim ferramentis interius cauatum dominicumque lo
sepulchrum in aquilonali loco ipsius habens de una eademque
petra excisum, qua et monumentum, hoc est ipsum tegurium,
Arculfus a me interrogatus dixit: Illud dominici monumenti
tegurium nuUo intrinsecus ornatu tectum usque hodie per
totam eius cauaturam ferramentorum ostendit uestigia, quibus 15
dolatores siue excisores in eodem usi sunt opere; color uero
illius eiusdem petrae monumenti et sepulchri non unus, sed
duo permixti uidentur, ruber utique et albus, unde et bicolor
eadem ostenditur petra. Sed de his ista sufficiant.

IIII. DE ECCLESIA SANCTAE MARIAE, QVAE ROTVNDAE 20
COHAERET ECCLESIAE.

Ceterum de sanctorum structuris locorum pauca addenda
sunt aliqua. lili rotundae ecclesiae supra saepius memoratae,

1 trahentibus, sed h in ramra pro d poaita Br 4 descripta Br

5 haec est P monuracnti dominici Z mon. ex munumenti corr. J5r, in
margineS.m.adscriptumestnomineLti 7 circuradolota P eius eius eccle-
sia, alterum eius uncis inclusum, ecclesia ^.m. in ecclesiae correctum est Br
8 exconstat P 9 illud om. Z 10 cauatum habetur Br 12 quae et

h

PZ 14 usq: odie corr. 2. m. Br 15 camaraturam Br 16 sine Z
eicissores P excisores ex excisorum corr. pallidiore atramento Z uisi P
usi corr, ex uisi Br 18 duo et Z praemixti Br rubeus Y" rubor Br

h

inde P 19 deis corr. 2. m. Br ita Br sufficiunt P 20 nuUum
itiitium noui capituli Br 22 caeterum corr. ex caeterorum Br loco-
rum structuris sanctorum Y

Adamnanas 233

quae et Anastasis, hoc est resurrectio, uocitatur, quae in loco
dominicae resurrectionis fabricata est, a dextera cobaeret parte
sanctae Mariae matris Domini quadraugulata ecclesia.

V. DE ILLA ECCLESIA. QVAE IN CALVARIAE LOCO CON-
5 STRVCTA EST.

Alia uero pergrandis ecclesia orientem uersus in illo fabri-
cata est loco, qui hebraice Golgotha uocitatur, cuius in superi-
oribus grandis quaedam aerea cum lampadibus rota in funibus
pendet, infra quam magna argentea crux infixa statuta est

10 eodem in loco, ubi quondam lignea crux, in qua passus est
humani generis Saluator, infixa stetit.

In eadem uero ecclesia quaedam in petra habetur excisa
spelunca infra locum dominicae crucis, ubi super altare pro
quorundam honoratorum animabus sacrificium offerttir, quorum

15 corpora interim in platea iacentia ponuntur ante ianuam eius-
dem Oolgothanae ecclesiae, usquequo finiantur illa pro ipsis
defunctis sacrosancta mysteria.

VI. DE BASILICA, QVAM CONSTANTINVS VICINAM SVPRA DICTAE

ECCLESIAE IN EODEM PABRICAVIT LOCO, VBI CRVX DOMINI

20 RVINIS SVPERATA POST MVLTA TEMFORA REFOSSA INVENTA

EST TERRA.

Huic ecclesiae in loco Caluariae quadrangulata fabricatae
structura lapidea illa uicina orientali in parte cohaeret basilica

1 anatbasis P anasta//sis una l. s erasa Y anasthasis Z quod Z
3 domini om. Br quadrangula Z 4 VI De illa ecclesia quae in
Caluariae loco constructa est. VII Et de basilica Constantini Br. Solus

h

numerus V exstat PZ 7 est ow. Br que Br ebraice Z ebraice

ori

corr. 2. w. Br superibus corr. 2. m. Br 8 lapidibus Z 9 pendit
PY corr. ex pendet Br quem Br crux infixa— lignea om. Z

10 in eodem loco Y est passus Br 12— 17 eZ^ transpositione huius
loei cf, adp. 230, 9; deest in Br 12 uero om. Z 16 golgothaneae P
18 in Y et Br nullo apatio interposito pergitur; numerus sine titulo exstat
in PZ 22 ecclesia Br ^ccJae P fabricata Y 23 lapidea struc-
tura Y orientale Z orientali ex orientale corr. Br

234 Itinera Hieroaolymitana

magno cultu a rege Constantino constructa, quae et Martyrium
appellatur, iu eo, ut fertur fabricatum loco, ubi crux Domini cum
aliis latronum binis crucibus sub terra abscondita post ducen-
torum XXXIII cyclos annorum ipso Domino donante reperta est.

Inter has itaque duales ecclesias ille famosus occurrit 5
locus, in quo Abraham patriarcha altare conposuit super
illud inponens lignorum struem, et ut Isaac suum immo-
laret filium, euaginatum arripuit gladium, ubi nunc mensa
habetur lignea non parua, super quam pauperum eleemosynae
a populo offeruntur. Sed et hoc mihi diligentius interroganti 10
sanctus addidit Arculfus inquiens: Inter Anastasim, hoc est
illam saepe supra memoratam rotundam ecclesiam, et basilicam
Constantini quaedam patet plateola usque ad ecclesiam Gol-
gothanam, in qua uidelicet plateola die et nocte semper lam-
pades ardent. 15

VII. DE ALIA EXEDRA INTER ECCLESIAM CALVARIAE ET CON-

STANTINI BASILICAM SITA, IN QVA CALIX DOMINI ET SPONGIA

IN EO RECONDITA HABETVR, DE QVA IN LIGNO PENDENS

ACETVM SVXERAT ET VINVM.

Inter illam quoque Golgothanam basilicam et Martyrium 20
quaedam inest exedra, in qua est calix Domini, quem a se
benedictum propria manu in cena pridie quam pateretur ipse
conuiua apostolis tradidit conuiuantibus, qui argenteus calix

1 magna PZ martirium ZBr monasterium P 2 fabricata Y domini
om. Br 3 ducentorum et XXXIII«»' Br 4 cicloe PZBr circulos Y an-
norum ciclos P est om. PZ 5 Inter has itaque initium noui capituU
YZ (VII Z) itaque 1. m. superscr. P 6 'h'abraham sed expuncta l.h Z

com

patriarca Br posuit corr, 2. m. Z 7 isaac immolaret filium suum P
isaac imm. suum Z 8 gladium om., sed eadem m. superscripsit P 9 quam
ex quem corr. 2. m. Br elimosinae YP corr. in elem. Br eleemosinae Z
10 haec P Sed et hoc initium cap. VI Y 11 anathasim P anasthasim
supra scripta l. h Z an8ta//sim l. s erasa Y sta in rasura Br haec est P

hec

12 ecclesiam rotundam Y 13 et 14 platiola Br ad ecclesiara corr. 2. m.
Br 14 die ac nocte P 16 VIII Br, qui codex solus titulum exhibet
inter— sita om. Br 18 de om. Br 19 acoetum Br et uinum om. Br

20 nullum initium noui capituli in Z golgotham Br et testimonium Br

21 est om. YBr 22 pridiae Z 23 argenteus corr. 1. m. ex argentibus Br

Adamnanus 235

seitarii Gallici mensurain habens duasque ansulas in se ex
utraque parte continens conpositas, in quo utique calice illa
inest spongia, quam aceto plenam hysopo circumponentes
Dominum crucifigentes obtulerunt ori eius: de hoc eodem
6 calice, ut fertur, Dominus post resurrectionem cum apostolis
conuiuans bibit, quem sanctus Arculfus uidit et per illius
scrinioli, ubi reconditus habetur, operculi foramen pertusi
manu tetigit propria osculatus; quem uidelicet calicem uni-
uersus ciuitatis populus cum ingenti ueneratione frequentat.

10 Vin. DE LANCEA MILITIS, QVA LATVS DOMINI IPSE PVPVGIT.

Idem Arculfus nihilominus et illam conspexit lanceam militis,
qua latus Domini in cruce pendentis ipse percusserat. Haec
eadem lancea in porticu illius Constantini basilicae inserta
habetur in cruce lignea, cuius hastile in duas intercisum est
:5 partes, quam similiter tota Hierosolymitana frequentans oscu-
latur et ueneratur ciuitas.

VnU. DE SVDAEIQ ILLO, QVO DOMINI CAPVT SEPVLTI CON-
TECTVM EST.

De illo quoque sacrosancto Domini sudario, quod in sepulchro
so super caput ipsius fuerat positum, sancti Arculfi relatione
cognouimus, qui illud propriis conspexit obtutibus, hanc, quam
nunc craxamus, narrationem, quam totus Hierosolymitanus
ueram esse protestatur populus; plurimorum namque testi-
monio fidelium Hierosolymitanorum ciuium hanc pronuntia-

2 contenens P 3 spungia Z hisopo Y 4 eodem 1. m. superscripsit P
6 per om. Z 7 scrinuli Br pertusi] perforatu Br 8 calicem om. Br
9 frequentabat Br 10 VIIII Br tttulus tantum in Br conpunxit Br

11 Item P 13 constantinianae Y 14 hassale P astile YZBr scisum
partee corr. 2. m. Br 16 que Br hierusolimitana PYBr 17 X Br
titulus tantum in Br 19 sudario domini Y 20 capud PBr 21 co-
gnoscimus Z hancque Br omisso quam 22 caraiamus Z quia
totus Br quam om. Y 23 populus om. Br populus protestatur Z
propter plurimorum Br esse testimonium Z testimonium PBr om. Y
testimonio scripsi cum Mabillonio 24 hiernsolimorum Z

236 Itinera Hierosolymitana

tionem sanctus Arculfus didicit, qui sic ipso intentius audiente
saepius pronuntiarunt dicentes:

Ante annos ferme ternos sacrosanctum linteolum, quod qui-
dam satis idoneus credulus ludaeus de sepulchro Domini statim
post eius resurrectionem furatus multis diebus apud se occul- 5
tauit, ipso donante Domino post multorum circulos annorum
repertum in notitiam totius populi uenit. IUe igitur felix et
fidelis furax illud dominicum sudarium, quod inprimis furanter
abstulit, in extremis constitutus duobus filiis manifestans accer-
sitis detulit dicens: *0 filioli mei, nunc optio uobis datur. 10
Dicat ergo quisquis e duobus, quid potius optare desideret
unus, ut et ego indubitanter scire possim, quis ex uobis erit,
cui iuxta propriam optionem aut omnem substantiam meam,
quam habeo, commendare debeo, aut hoc solummodo sacrum
Domini sudarium.' Quibus auditis ex ore patris uerbis unus, qui i»
optauit genitoris diuitias accipere uniuersas, suscepit eas a
fratre iuxta promissionem a patre sub testamento commendatas.
Mirum dictu, ex illa die omnes eius diuitiae et patrimonia
omnia, propter quae sudarium Domini uendidit, decrescere
coeperunt et uniuersa, quae habuit, diuersis casibus perdita «0
ad nihilum redacta sunt, alter uero supradicti beati furacis
filius beatus, qui sudarium Domini omnibus praetulit patri-
moniis, ex qua die illud de manu morientis accepit genitoris,
magis ac magis crescens donante deo terrenis etiam opibus
est ditatus nec fraudatus caelestibus. Et ita hoc dominicum ss

d i

1 dedit corr. 1. m. P d^dicit corr. 2. m. Z sanctus didicit arcnlfas
Br 2 pronanciaaerunt Br 3 sacram sanctnm Br 4 post uocem
domini lacuna extat in P uno folio absciso 8 illum Br quae

inprimis Br 9 arcersitis Z 10 filii Br optio ex obtio corr, 2. m.
Br obtio corr. Y 11 quisque Br ootare YBr 13 obtionem Y,

corr. 2. m. Br 16 obtauit IT, om. Br si^scepit corr. 1. m. Z 17 per-
missionem Br 18 eius om. Z et ad patrimonia Y patrimonia rasura
l. e ex patrimoniae corr. Br 19 propter quas YZ 21 beati om, Br
28 morientis manu Br accepit corr. ex accipit Br 24 crescens om»
Br donante donante corr. in deo donante Z 25 ditatus est Y

Adamnanus 237

sudarium patres filiis de eiusdem ter beati hominis semine
nati quasi hereditario iure fideles fidelibus secundum eorum
prosapiae seriem fideliter usque ad quintam commendabant
generationem. Sed post quintae generationis tempora annorum

6 multis processibus transactis eiusdem cognationis deficientibus
hereditariis fidelibus sacrum linteum in manus aliquorum in-
fidelium ludaeorum deuenit, qui et ipsi, quamlibet indigni
tali munere, tamen illud honorifice amplexi diuina donante
]argitione nimis diuersis locupletati opibus diuites facti sunt.

10 ludaei uero credentes orta in populo de sudario Domini certa
narratione coeperunt cum infidelibus ludaeis de sacro illo
linteamine fortiter contendere, totis uiribus illud appetentes
in manus accipere. Quae subnixa contentio Hierosolymitanam
plebem in duas diremit partes, hoc est fideles credulos contra

15 infideles incredulos. Unde et Saracenorum rex nomine Mauias
ab utrisque interpellatus partibus ad eos incredulos ludaeos,
qui sudarium Domini pertinaciter retinebant, coram praesentibus
ludaeis Christianis inter utrosque diiudicans dixit: *Sacrum
quod habetis linteolum date in meam manum*. Qui regis

20 uerbo obtemperantes illud de scrinio proferentes regnatoris
in sinum deponunt. Quod cum magna reuerentia suscipiens
rex in platea coram omni populo rogum fieri iussit, quo nimia
inflammatione ardente surgens ipse et ad ipsum accedens
rogum eleuata uoce ad utrasque discordes dixit partes: *Nunc

25 Christus mundi saluator passus pro humano genere, qui hoc.

1 seminati Br 2 fidelis Y fidelibus suis T aecundum om. Y

4 tempora generationis Br 6 linteolum Z manibus Z corr. in manus Y

aliquorum manus Y 7 deuenit iudaeorum Br quamuislibet Y

t
9 diuerei Y locupleti Y dites Br 13 hierusolimitanam YBr

14 duos Z dirimit YBr disrupit Z partes om. Z contra in-

fideles incredulos om. Br 15 saracinorum Y sarracenorum Br nauias

c

Br 17 pertinatiter corr. eadem m. Z 18 deiudicans YZ 19 m^eam

aou

m^am eorr. eadem w. Z mea manu jBr 20 in regnatoris sinum Y

regnatoris in sinu Br 24 a uerbis dixit partes deriuo incijnt P partes
dixit Z 25 christi P

238 Itinera Hierosolymitana

quod nunc in sinu contineo, sudarium in sepulchro suum super
caput habuit positum, inter uos de hoc eodem linteo conten-
dentes per flammam iudicet ignis, ut sciamus, cui parti horum
duum exercituum contentiosorum hoc tale donum condonare
dignetur\ Et haec dicens sacrum Domini sudarium proiecit &
in fiammas. Quod nuUo modo ignis tangere potuit, sed inte-
grum et incolume de rogo surgens quasi auis eipansis alis
coepit in sublime uolare et utrasque dissidentes contra se
populi partes et quasi in procinctu belli consertas sedentes
acies de summis prospiciens duas in uacuo aere per aliquorum lo
interuallum momentorum circumuolans, proinde paulatim de-
scendens, deo gubemante ad partem Christianorum interim
Ghristum iudicem eiorantium declinans in eorum sinu consedit.
Qui deo gratias leuatis ad caelum manibus agentes cum in-
genti laetatione ingeniculantes sudarium Domini magna cum »
honorificentia suscipiunt ad se de caelo uenerabile emissum
donum hymnificasque laudes Ghristo eius donatori referunt
et in scrinio ecclesiae in alio inuolutum linteamine recondunt.
Quod noster frater Arculfus alia die de scrinio eleuatum
uidit et inter populi multitudinem illud osculantis et ipse <o
osculatus est in ecclesiae conuentu, mensuram longitudinis
quasi octenos habens pedes. De quo haec dicta sufficiant.

i

1 in sinom teneo Br conteneo P cont^neo corr. Z super capnt
suum Y 2 capud PBr 4 duorum Y contendentium Y tale]
toUere Y 5 sacri domini Z 6 flammam Y 7 incolome PYBr
ezspansis P 8 utrosqae Br desidentes PY 9 populij positas Br

procinct* corr. 2. m. Br 10 prospicientes Y 11 disccndens PZ^
corr. in descendens Br 12 ad partem] et patre Y 18 christo iudice Y

T

consedit sinu Br sine carr. eadem m. Z 15 laetificatione Y

leticia Z geniculantes Y 16 emisum P 17 ymnificansque P ymni-

n

ficasque Z nimnificasque corr. 2. m. Br datori Y reffcrunt P

19 alio P 22 octenus P octonos YBr cubitos habens Z haec
ita Y sufficiunt P

Adamnanus 289

X. DE ALIO SACRO LINTEO QVOD SICVT FERTVR SANCTA
MARIA VIRGO MATER DOMINI CONTEXVERAT.

Aliud quoque linteamen maius Arculfus in eadem Hierosoly-
mitana ciuitate uidit, quod, ut fertur, sancta Maria contexuit
5 et ob id magna reuerentia in ecclesia habitum totus ueneratur
populus. In quo uidelicet linteo duodecim apostolorum formulae
habentur intextae et ipsius Domini imago figurata. Guius lintea-
minis una pars rubei coloris et altera e regione in altero
latere uiridis habetur.

10 XI. DE ALIA SVMMA COLVMNA IN ILLO SITA LOCO. VBI CRUCE
DOMmi SVPERPOSITA MORTVVS REVIXIT IVVENIS.

De aliqua ualde summa columna, quae a locis sanctis ad
septemtrionem in medio ciuitatis stans pergentibus obuia habetur,
breuiter dicendum est. Haec eadem columna, in eo statuta locO;

15 ubi mortuus iuuenis cruce Domini superposita reuixit, mirum in
modum in aestiuo solstitio meridiano tempore ad centrum caeli
sole perueniente umbram non facit, solstitio autem transmisso,
quod est YIH kal. lul., ternis diebus interiectis paulatim
decrescente die umbram primum facit breuem, deinde processu

20 dierum longiorem. Haec itaque columna, quam solis claritas
in aestiuo solstitio meridianis horis stantis in centro caeli e
regione desuper circumfulgens ex orani parte circumfusa per-

10 Sulp. Seu. Chron. II, 84

T

1 XI Br titul%L8 exstat in PY. De linteo quod ut fertur sancta contexit
Maria uirgo Br titulo mbro colore seripto l. v atramento guperscripta est
2 contexerat PY 3 solimitana — sancta maria con hanc lineam librarius
omiserat, sed litteris minor^us mperscripsit Z hieru^olimitana PZBr

T

4 contex maria corr. 2. m. Br contexit PYZ 5 hab&um P 6 linte

T

XII P 7 ymago P 8 robei corr. Br 9 habetur in modum uiridium
herbarum Br 10 XII Br titulus tantum extat in Br ubi cruce do-

y '/ •/

mini om.Br 11 ubi mortuus Br 12 alia Z ualde aumma columna
que P a sanctis locie Y 13 septemtrionalem partem YBr ob-
uiam Br 16 celi centrum Br centrum .-. solotitio uerbis omissis: caeli
sole— non facit eadem manu suprascriptis Z 19 primam P 20 ita Br
21 caeli] poli Br 22 circumfulgentis Y circumfusa] circumfulsa Y

240 Itinera Hierosol}'niitana

lustrat, Hierosolymam orbis in medio terrae sitam esse prote-
statur. Unde et psalmographus propter sancta passionis et resur-
rectionis loca, quae intra ipsam Heliam continentur, uaticinans
canit: Deus autem rex noster ante saeculura operatus
est salutem in medio terrae, hoc est Hierusalera, quae s
mediterranea et umbilicus terrae dicitur.

XII. DE ECCLESIA SANCTAE MARIAE IN VALLE lOSAPHAT
FABRICATA, IN QVA MONVMENTVM EIVS HABETVR.

Sanctorum locorum sedulus frequentator, sanctus Arculfus,
sanctae Mariae ecclesiara in ualle losaphat frequentabat, cuius lo
dupliciter fabricatae inferior pars sub lapideo tabulato mirabili
rotunda structura est fabricata, in cuius orientali parte altarium
habetur, ad dexteram uero eius partem sanctae Mariae saxeum
inest uacuum sepulchrum, in quo aliquando sepulta pausauit.
Sed de eodem sepulchro quomodo uel quo tempore aut a qui- 15
hus personis sanctum corpusculum eius sit sublatum, uel quo
loco resurrectionem exspectat, nuUus, ut fertur, pro certo scire
potest. Hanc inferiorem rotundam sanctae Mariae ecclesiam
intrantes illam uident petram ad dexteram parieti insertam,
supra quam Dominus in agro Gethsamani illa nocte, qua trade- so
batur a luda in manus hominum peccatorum, flexis orauit
genibus ante horam traditionis eius, in qua uidelicet petra
duorum uestigia genuum eius quasi in cera mollissima pro-

4 Psalm. 73, 12 5 Hieron. in Ezech. 5, 5 17 Hieron. ep. ad
Paulam et Eustochium de resurrectione beatae Mariae

1 hierusolimam Br 2 psalmigraphus ZBr psalmografus T resur-

n

rectionis .*. contin^tur, uerba omissa loca — heliam eadem manus supra-
scripsit Z 5 id est Br 6 mediaterranea, sed corr. Br mediteranea P
7 Xin Br Htulus deest in Z, in PT tantumi De ecclesia sanctae ma-
riac mariae semper uirginis Br 9 £t sanctorum Z 10 sanctae om. Z
11 fabricata T 12 structura rotunda T 13 partem eius T eiusdero
partem Br sanctae om. PZBr 14 inest saxeum P cauum sepul-
chrum PZ sepulta requieuit et sanctis pertinet J5r 16 in quo loco TBr

17 ut refert Br 19 parietis Br 20 Buper Z g&samani P getsa-

inani T gezamani Br 21 flexis genibus orauit sanctis Br 22 petre
'Corr. Z 23 uestigia duorum Br caera P

Adamnauas 241

fiindius inpressa cernuntur. Ita nobis noster frater Arculfus
pronuntiauit, sanctonim uisitator locorum, qui haec, quae nos
describimus, propriis conspexit ocuiis. In superiore igitur
aeque rotunda ecclesia sanctae Mariae IIII altaria inesse mon-
5 strantur.

Xin. DE TVRRE lOSAPHAT IN EADEM CONSTRVCTA VALLE.

In eadem supra memorata ualle non longe ab ecclesia
sanctae Mariae turris losaphat monstratur, in qua ipsius
sepulchrum cemitur.

,0 Xmi. DE MONVMENTIS SYMEON ET lOSEPH.

Cui uidelicet turriculae quaedam lapidea domus a dextera
cohaeret parte de rupe excisa et separata montis Oliueti, in
qua intrinsecus ferramentis cauata duo monstrantur sepulchra
sine aliquo omatu, quorum unum illius Symeonis iusti uiri
15 est, qui infantulum dominum lesum in templo ambis ampleius
manibus de ipso prophetauit, alterum uero aeque iusti loseph,
sanctae Mariae sponsi et domini lesu nutritoris.

XV. DE SPELVNCA IN RVPE MONTIS OLIVETI HABITA CONTRA
VALLEM lOSAPHAT, IX QVA IIII MENSAE ET PVTEI SVNT DVO.

80 In latere montis Oliueti quaedam inest spelunca haut procul
ab ecclesia sanctae Mariae in eminentiore loco posita contra ual-

1 inpresa corr. 1. m, Z noster sanctus frater arculfus T noster sanctus
arculfus frater Br alculfus Z 2 hoc quod T 3 discribimus T

ior

supere corr. palUdiore atramento Z 4 aecclesiae P tria T 6 XIV
Br titulus deest TZ De turre losaphath in marg. sup. P iosafath sem-
per Br; continuo sequitur: XV. Et de monumentis symeon et ioseph
8 iosaphath F iosaphad T iosafath Br 9 sepulchri cernitur locus Z
cernitur sine omatu aliquo T 10 iitulus uhique deest 11 ad deitera P

y

14 iusti 0971. Z 15 ambahus TZ amplezjs P conpleians T comple-

r

IU8 Br 16 profetauit T prophetati corr. 2. m. Br alter Br iusti
om, Br 18 XVII Br de spelunca duorum puteorum P titidus deest in

TZ 20 quandam inesse speluncam T haud Z aut corr, 2. m. Br
procul abest T 21 posita] est Br

XXXVIIII Itin. Hieroiol. 16

242 Itinera Hi e r o s ol ymi tan a

lem losaphat, in qua duo profundissimi habentur putei, quorum
unus sub monte in altum infinita profunditate productus exten*
ditur, alter uero in speluncae pauimento, cuius uastissima, ut
fertur, cauitas in profundum dimersa discendens recto tractu
dirigitur, qui duo putei semper supercluduntur. In eadem ergo 5
spelunca quatuor insunt lapideae mensae, quarum una est iuxta
introitum speluncae ab intus sita domini lesu, cui procul dubio
mensulae sedes ipsius adhaeret, ubi cum duodenis apostolis simul
ad alias mensas ibidem habitas sedentibus et ipse conuiua ali-
quando recumbere saepe solitus erat. Illius putei os conclusum, 10
quem in pauimento speluncae inesse supra descripsimus, aposto-
lorum mensis propius haberi monstratur. Huius speluncae
portula ligneo, ut refert sanctus Arculfus, concluditur hostio,
qui eandem Domini speluncam saepius frequentauit.

XVI. DE POETA DAVID. 15

Porta Dauid montis Sion molli cliuo ab occidentali adhaerct
parte. Fer eandem de ciuitate egredientibus portam et montem
Sion proximum ad sinistram habentibus pons lapideus occurrit
eminus per uallem in austrum recto tramite directus arcibus
suffultus. 20

XVII. DE ILLO LOCO, VBI IVDAS SCARIOTHIS LAQVEO SE
SVSPENDIT.

Ad cuius medietatem ab occasu ille uicinus habetur locus,
ubi ludas Scariothis disperatione coactus laqueo se suspendens

2 perductua Z om. Y 3 uastis P 4 ciuitas P deacendens T

n

5 diregitur P cluduntur Y 6 spelunca om. Br sunt Y 8 me-

sulae corr. eadem m, Z mense Br dudenis Y 9 memsas Z ha-

b&as P 10 solitus sepe Br ilius P clausura Br 11 descripsi-

mus supra Y describsimus P scripsimus Z 12 proprius PJBr, corr. Z

13 sanctus om. PZ hostio, std l. h erasa Y 14 frequentauit sepius,

sed signis transpositionis additis P 15 titulus deest Z XVII De

porta Dauid. XVJII Et de loco, in quo ludas Scarioth se suspendit br

16 cliuio P octidentali P 18 fons ZBr 19 directus tramite Br

arcubus Z 21 titulus deest in codd.; nuUum capituU iniiium in Z

i
23 locus om. Br 24 scariothes P Bcariothes YZ

Adamnanus 243

disperierat. Ibidem et grandis hodieque monstratur ficus, de
cuius, ut fertur, uertice inlaqueatus pependit, ut de ipso
luda luuencus presbyter uersificus cecinit:

Informem rapuit ficus de uertice mortem.

5 XVm. DE FORMA GRANDIS BASILICAE IN MONTE SION FABRI-
CATAE ET DE IPSIVS MONTIS SITV.

Et qnia paulo superius montis Sion mentio intercessit, de
quadam pergrandi basilica in eo constructa quaedam breuiter
succincteque intimanda sunt, cuius sic describitur formula:

10 Hic petra monstratur, super quam Stephanus lapidatus extra
ciuitatem obdormiuit. Extra hanc supra descriptam grandem
basilicam, quae intrinsecus talia sancta conplectitur loca, alia
memorabilis exstat ad occidentalem partem eius petra, super
quam, ut fertur, flagellatus est Dominus. Haec itaque apostolica

15 ecclesia, ut supra dictum est, in montis Sion superiore cam-
pestri planitie lapidea est fabricata structura.

XVIIII. DE ILLO AGELLVLO, QVI HEBRAICE ACHELDEMACH
VOCITATVR.

Hunc paruum agellulum ad australem montis Sion partem

20 sitnm noster Arculfus saepe frequentans uisitabat, lapidum

maceriam habentem, in quo diligentius plurimi humantur pere-

4 luuenc. IV 631

1 Ibidem hic demum initium cap. XVII in Z 2 uertice ut fertur Y
iudas ut ipse iuuencus presbiter Br omissis uerbis: de ipso luda 3 uersi-

r

dicus Br sapiens uersificus T 4 montem T mout^ corr. 2. m. Br 5 De
basilica montis sion P De forma grandis basilice in monte Sion T XX
De fonna— fabricatae. XXI De ipsius montis situ Br 9 succinteque Z
sunt om. TBr discribitur P scribitur J5r 10 super quem P 11 ex

banc Br discriptam T disscriptam Z 13 eius om. PZ superqupm
corr, 2. m. Z supra Br 14 dominus flageUatus est TBr 16 plani-
tiae TBr 17 titulus exstat in PTBr, deest in Z agello T agellulo
illo Br que P ebraice P acbeldemag T 18 uocatur P dicitur Br
19 montis Sion plagam T sion plagam montis Br 20 alculfus sed corr.
eadem m, Z uisitauit T 21 macheriam Z habentem om. Z

16*

244

Itinera Hi er osolym itana

L.«.

Adamnanus 245

grini, alii uero ex ipsis aut pannis aut pelliculis tecti negle-
gentius reiinquuntur inhumati super terrae faciem putrefacti
iacentes.

XX. DE ASPERIS ET PETROSIS LOCIS AB HIERVSALEM VSQVE

5 AD aVITATEM SAMVHELIS LATE PATENTIBV8 ET VSQVE AD

CAESAREAM PALAESTINAE OCCASVM VERSVS SVCCEDENTIBVS.

Ab Helia septemtrionem uersus usque ad Samuhelis ciui-
tatem, quae Armathem nominatur, terra petrosa et aspera
per qnaedam monstratur interualla; ualles quoque spinosae

10 usque ad Tamniticam regionem patentes. Aliter uero a supra-
dicta Helia et monte Sion qualitas regionum monstratur usque
ad Caesaream Palaestinae occasum uersus; nam qnamuis aliqua
repperiantur angusta et breuia aspera loca interposita, praecipue
tamen latiores plani monstrantur campi interpositis oliuetis

15 laetiores.

XXI. DE MONTE OLIVARVM.

Aliarum arborum genera exceptis uitibus et oliuis in monte

Oliueti, ut refert sanctus Arculfus, raro repperiri possunt, segetes

uero frumenti et ordei in eo ualde laete consurgunt; non enim

90 brucosa, sed herbosa et fioridaillius terrae qualitas demonstratur.

2 inhuinati posi iacentes Y inhumiti P faciei corr. 1. m. Br 4 ^t-
tulus deesi in YZ De asperis et petrosis locis hticusque in P XXII De
asperis— Samnhelis. XXIII De late— succedentibuB XXIIII De latitadine
et qualitate terrae illins Br 5 et nsqne] eiusqne Br 7 VII trionem Z
ad am. Y 8 armathea corr. 2. m, in ramathea Br post nominatnr haec
addii Br: terra ab hiemsalem usque ad ciuitatem samuhelis lata (corr.
in late 2. m.) patentibus et usque ad cesaream palestine occasum uersus
Buccedentibus 9 per quem monstratur corr. eadem m, in per quae mon-
strantur Z pinosae PBr 10 tamnicam Y alter corr. ex aliter Z
12 cesariam P 13 respiciantur Freperiantur Z asperaque Y 14 le-
tiores oliuetis Br 15 latiores Y 16 Htulus exstat in fY, deest in Z
oliueti P XXV De monte Oliuarum. XXVI De loco dominicae ascensionis.
XXVII £t de ecclesia in eo aedificata Br 17 in oliueti monte Br

i

18 sanctns ille Br seg&tes corr. eadem m. P 19 in ea ualle ZBr
laetae YZ lateque Br 20 bruchosa Br

246 Itinera Hierosolymitana

xxn. DE altitVdine ET QVALITATE TERRAE ILLIVS.

Altitudo autem eius aequalis esse altitudini Sionei montis
uidetur, quamuis mons Sion ad montis Oliueti conparationem
in geometricae demensionibus, latitudine uidelicet et longi-
tudine, paruus et angustus esse uideatur. Jnter hos duos s
montes uallis losaphat, de qua superius dictum est, media
interiacet a septemtrionali plaga in australem porrecta partem.

XXIII. xxini. DE LOCO DOMINICAE ASCENSIONIS ET ECCLESIA
IN EO AEDIFICATA.

lu toto monte Oliueti nuUus alius locus altior esse uidetur 10
illo, de quo Dominus ad caelos ascendisse traditur, ubi
grandis ecclesia stat rotunda temas per circuitum cameratas
habens porticus desuper tectas. Cuius uidelicet rotundae eccle-
siae interior domus sine tecto et sine camera ad caelum sub
aere nudo aperta patet, in cuius orientali parte altare sub 15
angusto protectum tecto constructum extat. Ideo itaque interior
illa domus cameram supra collocatam non habet, ut de illo
loco, in quo postremum diuina institerant uestigia, cum in
caelum Dominus in nube subleuatus est, uia semper aperta
et ad aethera caelorum directa oculis in eodem loco exoran- 20
tium pateat.

Nam cum haec, de qua nunc pauca commemorantur, basilica
fabricaretur, idem locus uestigiorum Domini, ut alibi scriptum

23 Sulp. Seuer. Chron. II c. S3, 5 c/. Paulin. Nol. ep. XXXI ad
Seuemm

2 Altitudo initium cap. XXII in YZ; non solum titulum, sed etiam
numerum om. P altitudinis ionei montis Z montis sion altitudini iJr
3 quamais uidetnr Br 4 geometriae PZ dimensionibus Z 5 esse
om. Z uidetur P esse aequalis uideatur Br 7 recta Z 8 XXIII
PYZ; tiiulus exstat in PY, numerus in Z, titulus et numerus deest in P
aecclesiae P 9 in eo aedif.] eius PY 11 Ubi in PZ initium capiiuU
XXIIII, cuius numerus inm argine scriptus est 12 stat ecclesia Br
13 porticos P 14 et camara omisao sine Br 17 camaram Br

18 postremo Z institerunt Y 19 sublatus Br seper P arta Br
20 exorantium in eodem loco Y 22 commemoraui partim in rasura
ex commemoranda cofr. Br 23 id est P

Adamnanus 247

repertum est, continuari pauimento cum reliqua stratorum
parte non potuit, siquidem quaecumque adplicabantur, insolens
humana suscipere terra respueret in ora adponentium excussis
marmoribus. Quin etiam calcati deo pulueris adeo perenne
5 documentum est, ut uestigia cernantur inpressa, et cum cotidie
confluentium fides a Domino calcata diripiat, damnum tamen
arena non sentit et eandem adhuc sui speciem ueluti inpressis
signata uestigiis terra custodit.
In eodem igitur loco, ut sanctus refert Arculfus, sedulus

10 eiusdem frequeutator, aerea grandis per circuitum rota desuper
explanata collocata est, cuius altitudo usque ad ceruicem
haberi monstratur mensurata. In cuius medietate nou parua
patet pertusura^ per quam desuper apertam uestigia pedum
Domini plane et lucide inpressa in puluere demonstrantur.

15 nia quoque in rota ab occidentaliparte quasi quaedam semper

patet porta, ut per eam intrantes facile adire locum sacrati

pulueris possint et per apertam desuper eiusdem rotae fora-

men de sacro puluere porrectis manibus particulas sumant.

Igitur nostri Arculfi de loco uestigiorum Domini narratio

20 cum aliorum scriptis recte concordat, quod nec culmine domus
nec aliquo speciali inferiore et uiciniore tegmine ullo quoque
modo protegi potuerit, ut semper manifeste ab uniuersis eius
frequentatoribus conspiciatur et dominicorura uestigia pedum
in eiusdem loci puluere depicta clare demonstrentur. Haec

25 enim eadem dominica uestigia ingentis claritudine lampadis

r

1 est om. Br contenuam P st^tornm corr. l.m. Z 2 in solemniis Z
3 adponentium reiecit Br excussis marm. om. Br 4 quin etiam]

quo Z calcati Uttera a 3. m. auperscripta Br calcati a deo YZ,
Hd eonf. Sulp. 8eu. l. c. 5 est documentum Br cernantur ex cementur
corr, 2, m. Br 6 domino omiaso a Sulp. Seu. 7 area PYZ harena
Br cf. Sulp. Seu. speciem sui Br inpraesis, sed corr. Z hinc pres-
sis Br 9 sanctus ut refert Br 10 per circuitum grandis Br pota,
sed eorr. Z 11 explananata Y uerticem Z 13 pertussura YBr
per qu e -Br 15 in rota] rotunda Br qua (in rasura) quedam Y

17 posint P 20 scribtis P quia Y que Br 21 speciale Y in-
teriore Br quoque om. Z 22 poterit Z eius om. Z 24 eiusdem
loci— uestigia om, Y 25 lampades Br

248 Itinera Hierosolymitana

supra eandem rotam in trocleis pendentis die et nocte flam-
mantis inluminantur.

Illius itaque supra memoratae ecclesiae rotundae in occiden-
tali parte bis quaternales supeme fabrefactae habentur fenestrae
ualuas habentes uitreas, quibus utique fenestris eiusdem s
numeri uicinae lampades intrinsecus e regione positae in
funibus pendentes ardent, quae uidelicet lampades sic collocatae,
ut unaquaeque lampas nec superius nec inferius pendeat, sed
quasi adhaerens eidem fenestrae uideatur, cui interius e regione
propinqua specialiter cernitur. Quarum utique lampadum in lo
tantum claritas refulget, ut earum lumine quasi de superiore
montis Oliueti loco coruscantium per uitrum habundanter effuso
non tantum ea eiusdem montis pars, quae ad occasum uersus
eidem adhaeret rotundae et lapideae basilicae, sed etiam ciui-
tatis Hierosolymae de ualle losaphat ascensus per quosdam u
gradus in altum sublimatus clare quamlibet in tenebrosis
noctibus mirabiliter inlustretur et maior eiusdem pars urbis
anterior e regione positae similiter eadem inluminetur claritudine.
Haec fulgida et praedicabilis octenalium magnarum coruscatio
lucernarum de monte sancto et de loco dominicae ascensionis so
noctu refulgentium maiorem, ut Arculfus refert, diuini amoris
alacritatem credulorum respicientium cordibus infundit quen-
damque pauorem mentis cum ingenti interna conpunctione
incutit.

Sed et hoc nobis non esse tacendum uidetur, quod saepe n
memoratus Arculfus de hac eadem rotunda ecclesia mihi

1 flammantes Br 3 rotundae ecclesiae YBr ocidentali Z 4 sa-
pernae Z fabricate Br 5 nitrias P finistris P 9 eiusdem hr
finistrae P e regione posite Br 12 oliaeti montis TBr uitream Y
nitri Z habundanter codd, effuso ex effasio corr. 2. m. Br 13 non
tamen YZ pars in rasura pro pars is Br ad om. YZBr 15 iosaphath P
16 grados P 18 anteriuB Y claritate P 19 choruscatio Br 20 de
anie loco om. Br 21 ut sanctus refert Arculfus Br 22 alacri-

tatem uel claritatem Br 22 respicitientium corr. 2. m. Z 25 haec P
nobis om. Br 26 rotunda sancta Br

Adamnanus 249

diligentius interroganti retulit dicens: In anniuersaria diei
dominicae ascensionis sollemnitate per omnes annos ualidissimi
flaminis procella meridianis horis post peracta in eadem basilica
sacrosancta missarum sollemnia forti impetu inruere in tantum

5 solet, ut nullus hominum stare uel etiam sedere in illa ecclesia
et uicinis ei locis quoquo possit modo, sed omnes tamdiu in
terra prostratis uultibus superstrati iacent, donec illa tenibilis
procella pertranseat. Huius terrifici fiatus causa facit, ut illa
pars domus habere cameram non possit, quae supra locum

10 inpressorum Domini uestigiorum, qui intra supradictae rotae
medium foramen apertae monstratur, ad caelum semper pate-
facta appareat; nam quascunque materias desuper ad cameram
conponendam, si quando humanae manus ars aedificare cona-
batur, supra memorati diuinitus emissa uenti ualiditas di-

iB struebat. De hac itaque formidabili procella sanctus Arculfus
taliter nobis enarrauit^ qui eadem hora, qua in die dominicae
ascensionis ille ualidissimus inruit flatus, et ipse praesens in
eadem ecclesia Oliueti interfuit montis. Cuius uidelicet rotun-
dae ecclesiae figura uili quamuis pictura sic depicta declaratur,

20 aereae nec non in eius medietate collocatae rotae formula hac
discriptiuncula monstratur subiecta.

Sed et hoc etiam sancti Arculfi relatione didicimus, quod
in eadem rotunda ecclesia ad consuetum octo supra memo-
ratarum noctu intrinsecus refulgentium lucernarum prope in-

25 numerabiles in nocte festiua dominicae ascensionis aliao adici
soleant lampades, quarum tembili et ammirabili corascatione

1 diligenter Y interrogantis. sed corr. Z retullit, sed corr, Z
anniaersarii P anniaersario Y 2 solemnitate Y per omnS (corr, 2. m.)
annum Br uallidissimi Z 3 flaminis Y eandem Z 5 post stare
rasura unitM Utierae in Br 6 quoque (e in rasura) Br 9 camaram Br
10 intra] in terra Br 11 per medium aperte foramen Br 12 cama-
ram Br 13 componendam, aed corr. P 14 emisa P destruebat

Br 16 qui— ascensionis om. Br 20 aere nec non in equis Br

forraule rote Br 22 relatione arculfi P 23 VIII lampadarum supra
memoratarum Y 25 festiua] uestigia Z 26 solent Y admirabili PZ
choruscatione Br

250

Itinera Hierosolymitana

I

r

l
!

t

3

r

0
3

Adatnnanas 251

per uitreas f^nestrai-um ualuas habundanter effusa mons Oliueti
non solum inluminari, sed etiam ardere totus uidetur totaque
ciuitas inlustrari in humiliore et uicino sita loco.

XXV. DE SEPVLCHRO LAZARI ET ECCLESIA SVPER ILLVD
5 AEDIFICATA.

Arculfus sanctorum supra memoratorum frequentator locorum
quendam Bethaniae campulum magna oliuarum silua circum-
datum uisitauit.

XXVL DE MONASTERIO EIDEM ADHAERENTE.

10 Ubi grande inest monasterium et grandis basilica supra
illam aedificata speluncam, de qua Dominus quadriduanum
mortuum suscitauit Lazarum.

XXVII. DE ECCLESIA AD DEXTERAM BETHANIAE PARTEM
CONSTRVCTA.

15 De alia celebriore ecclesia ad australem Bethaniae par-
tem in eo montis Oliueti loco fundata, in quo Dominus ad
discipulos habuisse sermonem dicitur, breuiter scribendum
arbitramur. Hinc non neglegenter inquirendum est, qualem
sermonem et quo tempore uel ad quas speciales personas

20 discipulorum Dominus sit locutus. Quae tria, si trium euangelia
scriptorum aperire uoluerimus, Matthaei, Marci, Lucae, nobis
manifeste clarebunt, qui de sermonis qualitate concinentes
loquuntur; de loco ipsius conuentionis nemo dubitare poterit

1 fenestrarum om. JBr finistrarnm P nalbas P uallas Z habun-
danter ea^imncta J2.m. Lh Z 3 nicina Br loca corr. 2. m. ex loco Br
4 XXIV r XXVni et XXVIIII Br Hiulus deest Z de sepulchro Lazari
hueitsque titulus in PY XXVUI De sepulchro Lazari et ecclesia super
iUud constructa. XXVIIII De monasterio eidcm adherente Br 9 titulus
deest in codicibuSt sed PBr initium capitis numero in margine ascripto
signauerunt 11 quatriduanum YBr 13 XXV Y XXVI Z XXX Br
tituhts tantum in Br 17 discipulos suos Br 20 euangeliorum scrip-
tores Y 21 mathei (sic semper) codd. matheum marcuni lucam YBr
22 clarebit Br concinnentes PY continentes Br 23 locuntur Br

252 Itinera HieroBolymitana

et de sermonis fonna, qui Matthaei euangelium legit, ubi de
Domino ipse commemorat euangelista dicens: Sedente autem
eo super montem Oliueti accesserunt ad eum discipuli
secreto dicentes: Dic nobis, quando haec erunt? Et
quod signum aduentus tui et consummationis saeculi? &
De personis interrogantium hic Matthaeus tacuit, sed Marcus
non tacet, qui ita scribit dicens: Interrogabant eum sepa-
i'atim Petrus et lacobus et lohannes et Andreas.
Quibus interrogantibus respondens qualitatem habiti sermonis
iuita tres superius commemoratos euangelistas ostendit ita lo
dicendo: Videte, ne quis uos seducat. Multi enim ue-
nient in nomine meo dicentes, quia ego sum Christus,
et cetera sequentia de nouissimis temporibus et saeculi con-
summatione, quae Matthaeus prolizo sermone prosequitur usque
ad eum locum, quo et de tempore huius manifeste idem 15
euangelista ex uerbis Domini protracti sermonis ostendit ita
dicens: Et factum est, cum consummasset lesus ser-
mones hos omnes,dixit discipulis suis: Scitis, quiapost
biduum pascha fiet et filius hominis tradetur, ut cruci-
figatur et cetera. Aperte ergo ostenditur Dominum in die quar- 20
tae feriae biduo restante usque ad primam a,zymorum diem,
quae dicitur pascha, supra commemoratum sermonem prolixum
ad interrogantes fuisse locutum quatuor supradictos discipulos.
In loco itaque habiti illius sermonis superius memorata

2 Matth. 24, 3 7 Marc. 13, 3 11 Marc. 13, 5. 6 17 Matth. 26, 1. 2

ro

1 de ante sermonis om. Br forma] styma P 6 intergantium corr,
2. m. Z 7 tacuit Z scribeDs dicit P 8 iacob iohannes Y 9 qoi
interrogantibas J^r hab&iP lOsupraYZBr memoratosZfr 12Chri-
stns om. YBr 14 quod mathens Y 15 et tempus Br huius

protracti sermonis «c posuit YBr 16 ita om, Br 17 scribens YBr
18 discipulis—cetera om. Br 19 et omte filius om. Z tratf Y cru-
cificatur P 20 quarta feria Br 21 feriae biduo om. P primum Br
azimorum codd. diem om. ZBr 22 qu$ P dicitur pascha om. P
memoratum Z prolixum sermonem YBr 23 ad om. P rogantes P
ad quattuor uoce ad 2. m. superscripta Br apostolos P 24 itaque
ab illius; post ab lacuna nonnuUarum Utteraru m P memoratae Y

Adamnanns 253

ob recordationem fundata ecclesia in magna babetur honori-
ficentia.

Hucusque de locis sanctis Hierosolymitanae ciuitatis et
montis Sion montisque Oliueti et uallis losaphat interiacentis
& iuxta sancti Arculfi eorundem frequentatoris locorum certam
narrationem sufficiat descripsisse.

CAPITVLATIONES LIBRI SECVNDL

L De Bethlem ciuitatis situ.
11. De loco natiuitatis Domini.
10 III. De illa petra extra murum sita, super quam aqua

primae lauationis eius post natiuitatem effusa est.
IIH. De illa ecclesia, in qua illud Dauiticum conspicitur
monumentum.
V. De alia ecclesia, in cuius interiore parte sancti Hie-
15 ronymi sepulchrum habetur.

YI. De monumentis illorum trium pastorum, quos nascente
Domino caelestis circumfulsit claiitudo.

1 est fundata Y 3 sanctis om. Br hierasolimitanae codd. ciuitate
corr. 2.m. Z 4 montis quoque YBr 5 iuxta] ita Br sancti om. Br
6 di&cripsiase Y HIC PRIMI LIBRI VEL LIBKLLI TERMINVS FIAT
P HINC PRIMI LIBELLI TERMINVS FIAT Y EXPLICIT LIBER PBI-
MVS Z FINIT LIBER PRIMVS Br (in margine 2. m. add.). In cod.
Br hic inierposittM est hreue excerptum mutilatum ex Hieronymi de
silu et nominibus locorum hebraicorum libro nuUo spatio intermisso, sed
rubris lineis marginalibtM circumscriptum, cuiiM in fine est: EXPLIC
LIB I. INCIPIT LIBER SECVNDVS.

7ABHINC SECVNBI CAPITVLATIONES LIBRI SEQVVNTVR P AB-
HINC SECVNDI SEQVVNTVR KAPITVLATIONES Y CAPITVLA LI-
BRI SECVNDI Z primi tituli libri hucusque primus de locis sanctis
occupit libellufi. INCIPIVNT CAPITVLA SECVNDI LIBRI Br (sed in
eod. Br haec capituloUio primi libri capitulationem sequitur). 8 beth»
leem Br 10 muros P quam ex aquam corr. 2. m. Br 11 post nati-
uitatem effusa est om. Br 12 illud om. Y 13 sepulchrum Z 14 hie-

ronimi codd. 15 sepulcri corr. 2. m. Br hahetur sepulchrum Y

16 trium om. Br

254 Itinera Hierosolymitana

VII. Dc sepulchro Rachel.
Vlll. De Chebron.
VIIII. De ualle Mambre.

X. De sepulchris IIII patriarcharum.
XI. De monte et quercu Mambre. 5

XU. De illo pineto, ex quo ligna in camelis ad igm&

ministeria in Hierosolymis perficienda uehuntur.
XIII. De Hiericho.
Xmi. De Galgalis.
XV. De XII lapidibus, quos filii Israhel transuadato lor- 10

danis fluuio siccato detulerunt profundo.
XVI. De illo loco,in quoDominus a lohanne baptizatus est.
XVn. De lordanis colore.
XVin. De mari mortuo.

XVIIII. De fontibus lordanis. 15

XX, De mare Galileae.
XXI. De puteo Samariae.
XXII. De quodam solitudinis fonticulo.
XXIIL De locustis et melle siluestri.

XXIIU. De illo loco, in quo Dominus quinque panes et duos so
benedixit pisces.
XXV. De Caphamaum.
XXVI. De Nazareth et ecclesia eius.
XXVU. De monte Tabor.

2 VIII de cebron et de ualle mambre Z de hebron in rasura Y" 3 deest
in Z mambre P 4 VIIII Z IIII om. Y patriarcarum P bXZ

6 XI Z illo om. Br pinneto P pi//neto una littera erasa Z camellis P

7 hieruBolimis PY nechuntar Y ceteri tituli desunt in Yy uhi additur:
HINC AD ALIA IN SECVNDO TRANSIBIMVS. 8 XII Z 9 XIH Z se-
quens titulus cum hoc coniungitur: De Galgalis de duodecim etc. 11 pro-
fundo om. Br 12 XIIII Z ubi Br ab Br baptizatur P
13XVZ 14 XVI Z mare5r 15XVnZ 16 XVIII Z mare co£W.
17 XVUII Z 18 XX ^ 19 XXI Z mel sUuestre Br 20 XXH Z
ubi ZBr 21 pisces benedixit Br 22 XXIII De cafamaum Z 23 nu-
merus erasus est in cod. P XXIIII Z eclesia Z 24 XXVI nu-
meru8 atro colore instauratus P XXV Z thabor Br

Adamnanus 255

XXVIII. De Damasco.
XXVUII. De Tyio.

XXX. De Alexandria et Nilo flumine et corcodrillis eius.

LIBER SECVNDVS.

5 I. DE BETHLEM CIVITATIS SITV.

In huius nostri secuudi libelli exordio de situ Bethlem
ciuitatis, in qua noster Saluator ex uirgine sancta nasci dignatus
est, pauca breuiter craxanda sunt aliqua. Quae ciuitas non
tam situ grandis, sicuti nobis Arculfus retulit, qui eam frequen-

10 tauit, quam fama praedicabilis per uniuersarum gentium eccle-
sias diffamata, in dorso sita <est> angusto undique ex omni
parte uallibus circumdato, quod utique terrae dorsum ab occi-
dentali plaga in orientalem paitem quasi mille passibus porri-
gitur. In cuius campestri planitie superiore humilis sine

i^ turribus murus in circuitu per eiusdem monticuli extremitatis
supercilium constructus ualliculis hinc et inde circumiacentibus
supereminet mediaque intercapidine intra muros per longiorem
tramitem habitacula ciuium sternuntur.

6 Hieron. Onorn. ed. Lagarde p. 101, 5

1 XXVII P XXVI Z 2 XXVIII P XXVII Z 3 XXVHII P XXVIII Z

nili corr. 2, m. Br curcodrillis corr. 2. m. Br 4 INCIPIT LIBER
SECVNDVS PZBr HINC AD ALIA IN SECVNDO TRANSIBIMVS Y
5 I De situ Bethlem P De Bethleem situ Br. Titulus deest in P 6 ex-
ordio libelli Y post exordio addit Br\ de situ Hierusalem parrochiae
id est Bethlem ciuitatis bethleem semper Z 7 in om. P dignatus et
nasci Y 8 carazanda Z razandas Br, priores quinque litterae in rasura

quae bethleem ciuitas Br 10 qu^m corr, 2. m. Br quae fama Y
1 1 defamata PF est add. Baeda hist. eccl. V 16 angulo Br 12 circum-
data Br quae utique YBr 13 porregitur P porrigitur ex porrigetis
corr. Z 14 planici§ P planitie Y planitiae Br planiti^e Z 15 extre-
mitates Y 17 inter capidine Z intercapidiae Br inter Z murum
ZBr 18 habitacula om. P

256 Itinera Hierosolymitana

II. DE LOCO NATIVITATIS DOMINI.

In eiusdera uero ciuitatis orientali et extremo angulo quasi
quaedam naturalis dimidia inest spelunca, cuius interior ultima
pars praesepe Domini nomiuatur, in quo natum puerum recli-
nauit mater, alius uero supradicto contiguus praesepio intro- s
euntibus propior locus propriae natiuitatis dominicae traditur
fuisse. IUa ergo Bethlemitica spelunca praesepis dominici tota
intrinsecus ob ipsius Saluatoris honorificentiam marmore ador-
nata est pretioso; cui utique semiantro super lapideum cena-
culum sanctae Mariae ecclesia supra ipsum locum, ubi lo
Dominus natus specialius traditur, grandi structura fabricata,
fundata est.

III. DE ILLA PETRA EXTRA MVRVM SITA, SVPER QVAM AQVA
PRIMAE LAVATIONIS EIVS POST NATIVITATEM EFPVSA EST.

De illa petra extra murum posita, super quam aqua primae 15
post natiuitatem dominici ablutionis corpusculi de muri summi-
tate inclinato, in quo fuit, eifusa est uasculo, breuiter comme-
morandum aestimo. Quae sacri lauacri aqua de muro effusa
in petra inferius iacente quasi quandam natura cauatam in-
uenit fossam; quae eadem undula in primo dominico repleta 20
natalicio ex eadem die ad nostra usque tempora per multos
saeculorum circuitus purissima plena monstratur limpha sine
ulla defectione uel diminutione, nostro Saluatore hoc mira-
culum a die natiuitatis suae peragente, de quo propheta canit:

1 titulus tantum extat in Br 2 uero om. Z orientali et extrenio
om. P qaaedam qaasi Z 3 dimedia FBr 4 domini est Z in
quo~mater om. Z 5 conticuus Br praesepio contiguus Y 6 pro-
prior Z, sed littera r postea erasa loci Z propriae Br dominice
natiuitatis Br traditus P 8 honorificantiam Br 9 precisioso Br
semiandro P 10 s. mariae semper uirginis Br super ipsum Y 12 et
fundata Z 13 titulus deest in PYZ supra quam Br 14 post
natiuitatem— efFusa est om. Br 15 exposita supra quam Br 16 domi-

c

nicae Br 17 breuiter om. Z 19 quadam Z 21 natalitio Z nata-
lico Y ei om. Y diae Br nostra] nam P tempt Br 22 limfa Z
23 demunitione Y 24 prophetes P profeta Y

Adamnanns 257

Qui eduxit aquam de petra et apostolus Paulus: Fetra
autem erat Christus, qui de durissima contra naturam
petra in deserto sitienti populo consolatoriam produxit undam.
Idem ipse est dei uirtus et dei sapientia, qui et de Bethlor
5 mitica illa petra aquam eduxit eiusque lacunam plenam semper
limphis conseruat. Quam noster Arculfus propriis obtutibus
inspexit et in ea faciem lauit.

Iin. DE ILLA ECCLESIA. IN QVA ILLVD DAVmCVM CONSPI-
CITVR MONVMENTVM.

10 Arculfus de sepulchro Dauid regis a me interrogatus hoc
nobis responsum dedit inquiens: Sepulchrum Dauid regis in
terra humati ego ipse non neglegenter inquirens frequentabam,
quod in parte media pauimenti ecclesiae sine aliquo habetur
superposito omamento, humilem lapideam habens pyramidem

15 illud supra circumdantem lampademque semper superpositam
clare lucentem. Haec ergo ecclesia extra ciuitatis muros in
ualle contigua est fundata, quae Bethlemitico in parte aqui-
lonali monticulo cohaeret.

V. DE ALIA ECCLESIA, IN CVIVS INTERIORE PARTE SANCTI
ao HIERONYMI SEPVLCHRVM HABETVR.

De sepulchro quoque sancti Hieronymi simili soUicitudine
nobis inquirentibus Arculfus si ait: Sepulchrum sancti Hieronymi,
de quo inquiritis, ego conspexi, quod in alia habetur ecclesia,
quae extra eandem ciuitatulam in ualle est . fabricata, quae in

1 Psalm. 77, 16 I Cor. 10, 4

aqde

1 edux p&raiii P 3 consulatoriam P pduzit Z proaezit aquam

uel undam Br 4 Item Z est om. Br de om. Br 5 eduC Y

que om. Br laconam Br 1. m., corr. 2. m. 6 limfis Z 7 conspezit Z

p
insexit obtutibus Br lauauit Br 8 IIII De sepulchro dauid PY

10 de dauid sepulchro regis Br 11 dedit responaum Br regis

om. Z 14 omameuto om. P lapidem Y lapideum Z 15 illud s.

circumd. om. P 16 clare lacentem om. P mnrum YZBr 18 monticulo

om. P 19 titulm deest in PZ De sepulchro hieronimi Y 21 nobis

bi
soU. Y 22 nos 2, m. corr. Br 23 ipse conspexi arculfns Br illa Z

24 ciuitaculam PY ciuitatem Br

XXXYIIII Itin. Hierosol. 17

258 Itinera Uierosolymitana

meridiano latere sita supra memorati dorso monticelli est con-
termina Bethlemitici. Quod uidelicet Hieronymi sepulchrum
simili opere ut Dauiticum monumentum conpositum nuUum
ornatum habet.

VI. DE MONVMENTIS ILLORVM TRIVM PASTORVM, QVOS NA- 5
SCENTE DOMINO CAELESTIS CIRCVMFVLSIT CLARITVDO.

De monumentis illorum pastorum, quos nocte dominicae
natiuitatis caelestis circumfulsit claritudo, Arculfus nobis bre-
uem contulit relatiunculam inquiens: Trium illorum in ecclesia
pastorum tria frequentaui monumenta iuxta turrem Gader lo
humatorum, quae mille circiter passibus contra orientalem
plagam distant Bethlem. Quos in eodem loco nascente Domino,
hoc est prope turrem gregis, angelicae lucis claritas circum-
dedit, in quo eadem ecclesia est fundata eorundem pastorum
continens sepulchra. is

VIL DE SEPVLCHRO RACHEL.

Rachel in Eflfrata, hoc est in regione Bethlem, et liber
Geneseos sepultam narrat, sed et Locorum liber in eadem
regione iuxta uiam humatam refert Rachel. De qua uia Arculfus
mihi percunctanti respondens ait: Est quaedam uia regia, »
quae ab Helia contra meridianam plagam Chebron ducit, cui
uiae Bethlem uicina VI milibus distans ab Hierusolyma ab
orientali plaga adhaeret. Sepulchrum uero Rachel in eadem

11 Hieron. Onom. p. 101, 8 13 Luc. 2, 9 17 Hieron. Onom.
p. 117, 16 20 Hieron. Onom. p. 101, 6

1 monti celli Z conterminata Br 2 betlemitici Uttera h erasa P
bethlemitica Z 3 dauidicum ZBr 5 VI titulus deest in PYZ

trium om. Br 8 breuiter Br 10 trea Y ga^er Y sader Br
11 humatorum om. Z quod Y 12 distat ZBr *^ bethlem YBr
13 gygregis P uocis Br 15 contenens P 16 VII tituln^ deest in YZ
17 effratba Y in ante regione om. Z et om. Z l^ ita uiam Br,

h \

corr. 2. m. arculfus uia Br 20 quidem Y 21 elia cd^. 2. m. Br
cebron sic semper Z chebron ex cebron hic et p. 269, 2. 7 c(W. 2. m. Br
22 quinque Br ad orientali P 23 eiusdem YBr

Adamnanus 259

iiiae eitremitate ab occidentali parte, hoc est in dextro latere,
habetur pergentibus Chebron cohaerens, uili operatione coUo-
oatum et nullam habens adornationem, lapidea circumdatum
pyramide. Ibidem et nominis eius titulus hodieque monstratur,
5 quem lacob maritus super illud erexit.

VIII: DE CHEBRON.

Chebron, quae et Mambre, olim Philistinorum metropolis
et habitaculum gigantum fuerat, et in qua Dauid septem
regnauit annis, nunc, sicut sanctus refert Arculfus, murorum

10 non habet ambitum, quaedam solummodo dirutae olim ciuitatis
in reliquiis uestigia ostendit ruinarum, uicos tamen quosdam
uili opere constructos et uillas, alias intra et alias extra illas
muralium reliquias distructionum, per campestrem collocatos
planitiem, in quibus uidelicet uicis et uillis multitudo populi

15 inhabitat.

VIIII. DE VALLE MAMBRE.

Ab orientali uero plaga eiusdem Chebron ager occurrit
speluncae duplicis respiciens Mambre, quem emit Abraham
ab Effron Hethaeo in possessionem duplicis sepulchri.

7 Hieron. Onom. p. 84, 14 17 Gen. 23, 17—19

z

1 d^tro Z dextero Br 2 uili opere uel operatione "Br 3 ornationem Y
de lapidea Br circumdatus, sed corr. 2. m, Br 4 demonstratur Br
h marituB eius Br direxit Z 6 VIII titultAS deest in Z DE HE-

BRON Y 7 quoque et Z quod et Y filistinorum Y 8 gvgantum Y

ti

9 sanctufl (m. Br arculfus dicit Br 10 ciuitas corr, 3. m. Br

11 reliquis PBr quosdam tamen Br 12 agellos et uillas /<r alios

intra et alios extra YBr 13 reliquas P reliquis Y distinctionum Br

habet collocatoR Br 15 habitat Z 16 VIIII titulus tantum extat in Br

VIIII De ualle Mambre. X Et de sepulcris IIII patriarcharum. 17 ager

ille YBr ager] ate P 18 spelunce duplici Br habraham Br 19 ae-

t
theo Y ceiheo Z corr. 1. m. getheo Br littera c erasa. Post aepulchri

addit Br: que non uidetur super terram, sed sub terra putantur bina

sepulchra.

17*

260 Itinera Hierosolymitana

X. DE SEPVLCHEIS Iin PATEIARCHARVM.

In huius agelli ualle sanctus Arculfus locum sepulchroruin
Arbe uisitauit, hoc est quatuor patriarcharum, Abraham et
Isaac et lacob et Adam primi hominis, quoiiim plantae non
sicut in aliis orbis regionibus ad orientem humatorum connerti 5
moris est, sed ad meridiem uersae et capita contra septem-
trionalem plagam conuersa. Horum locus sepulchrorum qua-
drato humili circumuenitur muro. Adam protoplastus, cui
peccanti continuo post perpetratum peccatum a deo creatore
dictum est: Terra es et in terram ibis, separatus a ceteris 10
tribus haut longe ad borealem illius extremam quadrangnlati
lapidei ualli partem non in saxeo in petra exciso sepulchro
super terram, ut ceteri de semine eius honorati quiescunt,
sed in terra humatus humo tectus et ipse puluis in puluerem
uersus expectans resurrectionem cum uniuerso semine suo n
pausat. Et sic de tali sepulchro eius ad ipsum de se ipso
prolata expletur diuina sententia. Et iuxta exemplum primi
parentis sepulchri ceteri tres patriarchae et ipsi uili puluere
tecti dormientes pausant. Quorum quatuor sepulchra habent
circumcisas et dolatas de singulis lapidibus superpositas quasi so
ad formam alicuius basilicae paruas memorias fabricatas iuxta
mensuram longitudinis et latitudinis uniuscuiusque sepulchri
formatas. Abraham et Isaac et lacob tria sepulchra uicina
tribus superpositis candidis lapidibus, ad hanc, de qua scri-

2 Hieron. quaest. hebr. t. III p. 340 ed. Vall. 10 Gen. 3, 19

1 tiiulus deest in omnibus codicihus 2 agelli otn, P sanctus ille ar-
culfas Br locum om. Z 3 habraham P abraham, isaac, iacob et
adaro Br 4 isac Y 5 urbis Z 7 locum Z 8 circumuenit Z

h

proptoplaustus PYZBr 11 haud Z aut corr. 2. m. Br aborialem
Br, 2. m. i in e corr. eitremum Y 12 uali PZ uili Y saxeo
petra Y non infra ex ea in petra Br excisa Y exciso ex excisa 1. m.
corr. Br 13 de om. Z 14 sed intra humatas in Br 16 pausauit Br
talis de sepulchro Y eius quod in terra sepultus est, absgue didno

glossema Br 17 diuina expletur Br 18 patriarce Br 19 habentur Br
22 in uniuscuiusque Br 23 abraham. isaac et iacob Br isac Y.

24 conditis PZ scribsimus P scribimus Br

Adamnanas 261

psimus, figuram foimatis, ut superius dictum est. proteguntur.
Adam uero sepulchrum superposito quidem, sed obscurioris
lapide coloris et uilioris operis protegitur. Trium quoque
femioai-um uiliores et minores memorias ibidem conspexit

6 Arculfus, Sarrae uidelicet et Bebeccae et Liae, humatarum
in terra. Hlorum itaque patriarcharum sepulcralis agellus a
muro illius antiquissimae Chebron in unius stadii spatio
orientem iiersus distare dinoscitur. Quae utique Chebron, ut
fertur, ante omnes non solum Palaestinae ciuitates condita

10 fuerat, sed etiam uniuersas Aegyptiuas urbes in sua praecessit
conditione, quae nunc misere monstratur distructa.

Hucusque de sepulchris patriarcharum sufficiat craxasse.
Nunc de Mambre colle.

XI. DE MONTE ET QVERCV MAMBRE.

16 Mambre collis mille passibus a monumentis supra descriptis
ad boream separatus distat, herbosus ualde et floridus, respiciens
Chebron ab Affrico sibi occurrentem. Idem itaque monticellus
Mambre nominatus habet in cacumine campestrem planitiem,
ubi ad aquilonalem eiusdem cacuminis partem lapidea magna

«0 fundata est ecclesia, in cuius dextrali parte inter duos grandis
eiusdem basilicae parietes, mirum dictu, quercus Mambre extat
in terra radicata, quae et quercus Abraham dicitur, eo quod
sub ea quondam angelos hospitio receperit Quam sanctus

8 Heges. IV c. 23 p. 258, 24, cf. Hieron. Onom. p. 112, 5 21 Hie-
ron. Onom. p. 84, 16 et 114, 17, cf. etiam Heges. IV c. 23 p. 258, 30

1 formatas Y 2 sepulchram nero adam Y 3 lapideae Br 4 aspe-
lit P 5 et ante Rebeccae om. YBr in terra humatarum Z 7 ce-
bron Z et sie semper 10 nniaersarum aegyptias Br 12 de patriar-
carum sepolcra sufficiat craxare Br caraxare Z 13 Nunc de manbre
colle P, De mambre coUe Y ut iitulus capiti XI praeponitur, Hinc
numeri cap. deaunt in Y XI De monte et quercu mambre Br CapiMum
ipaum (X Z) incipit: Nunc de mambre coUe ZBr 16 ab boream Br,
corr, 2. m, et flores habens Br 17 africo Br 18 caapestrem Br
9qIu8 19 aquilonem PBr 20 in duos Br grandes YBr 21 exi-
«tit Z 28 reciperit PYZ, in Z correctum in reciperet quod Br

262 Itinera Hierosolymitana

Hieronymus alibi narrat ab exordio mundi usque ad Con-
stantini regis imperium permansisse, et fortassis ideo non
dixit penitus defecisse, quia eadem aetate, quamuis non tota
illa, sicuti prius fuerat, grandissima quercus monstrabatur,
tamen aliqua pars eius permansit in suo stabilita loco. Ex ^
qua, ut refert Arculfus, qui eam propriis conspexit oculis,
adhuc quoddam truncatum remanet spurium radicatum in
teiTa, sub ecclesiae protectum tegmine, mensui:am quasi duum
longitudinis uirorum habens; de quo uidelicet conroso spurio
et ex omni parte securibus circumciso astellavum ad diuersas lo
orbis prouincias particulae asportantur ob eiusdem quercus uene-
rationem et recordationem, sub qua, ut superius conmemora-
tum est, angelorum quondam conuentio ad Abraham patriar-
cham famosa et praedicabilis fuerat condonata. In circuitu
eiusdem ecclesiae, quae ibidem ob loci illius honorificentiam 15
constructa habetur, pauca quaedam religiosaiiim habitacula
fabricata monstrantur. Sed de his ista sufficiant dixisse; ad
alia pergamus.

XII. DE ILLO PINETO, EX QVO LIGNA IN CAMELIS AD IGNIS
MINISTERIA IN HIEROSOLYMIS PERFICIENDA VEHVNTVR. 20

Egredientibus de Chebron in campi latitudine sita ad aqui-
lonalem plagam haut procul a margine uiae ad sinistram
occurrit pinosus non grandis mons tribus milibus a Chebron
distans, a cuius pineto pinea ad Hierosolymam usque in camelis

1 alibi om. Z 3 quod Z 5 tamen] sed 2. m. superscr. Br remansit JBr
in suae stabilitatis loco Y 6 ut refert sanctus ariulfus Z ut sanctus '
refert arculfus Br propriis tamen Br 7 truncum Z 8 quasi duQm
om. P duorum Z 9 conso P conniso Br 10 et om. Z aut
stellarum Br 1. m., 2. m. corr, 11 ansportantur P 13 habraham
patriarcam Br 15 honorificantiam Br 16 religiosorum Y 17 euf-
ficiat Br ad alia pergamus om. Y 19 XII = XI ^ titulus deesi
in PYZ 21 Ad alia pergamus incipit Br decebron ZBr aqui-

h

lonem plagam Br 22 aut corr. 2. m. Br margineten^ P margine

uenae Z sinistrum Y 23 excurrit Z acebron P acebron Z

24 pinea] pineta Y hierusolimam Br cameglis P, una littera 1 erasa

Adamnanas 263

uehuntur ligna ad focos nutriendos. In camelis inquam, n&m
in omni ludaea, ut Arculfus refert, plaustra uel etiam currus
raro repperiri possunt.

XIII. DE HIERICHO.

5 Hiericho urbis, quam lesus lordane transmisso subuertit
rege illius interfecto, sanctus noster Arculfus conspexit locum,
pro qua Oza de Bethel ex tribu Effraim aliam extruxit, quam
noster saluator sua praesentia uisitare dignatus est. Quae
eodem tempore, quo Hierusalem Romani obpugnantes obsede-

10 bant, propter ciuium perfidiam capta et distructa est. Pro
qna tertia condita est, quae post multa temporum interualla
et ipsa subuersa est, cuius nunc quaedam, ut Arculfus refeii;,
niinarum uestigia monstrantur. Mirum dictu, sola domus Raab
post tres in eodem loco distructas ciuitates remansit, quae

15 duos exploratores, quos lesu Beu Nun transmisit, in solario
eiusdem domus suae lini stipula abscondit, cuius lapidei
parietes sine culmine permanent. Locus uero totius urbis ab
humana desertus habitatione nullam doraum habens commo-
rationis segetes et uineta recipit. Inter locum eiusdem distruc-

20 tae ciuitatis et lordanen fluuium grandia insunt palmeta, in

5 Hieron. Onom. p. 131, 31 13 los. 2, 1—6

1 nechuntnr Y ficos Y in camelis om. Br in camelis inqnam
am. Z inquam om. Y 3 possunt sanctus noster arculfus conspeiit
Br 4 XIII = XII Z numerua est erasus in T, tiiulus deest in Z

5 Hierico urb?=8, littera i erasa Br nrbis om. Z quam ex quod
2. m. corr. Br 6 interfecto, posteriores quattuor litterae i7i rasura sunt,
quas sequitur rasura trium Utterarum Br sanctus — locum om. Br

7 Oza] contra Y aliam] alicui P 8 nostra salus Br 1. w., corr. 2. m.
Quae om. Br 9 temporeque eodem Br obpugnantes om. P obpu-
gnantes roraani Z 10 propter in Z pallidiore atramento superscriptunC

eH peruidiam P 11 tempor^ corr. 2. m. Br 13 raab meretricis
Br 15 duos, om. Z iosue Br filius nun Y misit Br 16 lapi-
deae P 18 habitatione corr. 2. m'. ex -nis Br domus Z, sed corr.
eadem manu commemorationis Z, sylldba me earasa est in Br 19 ni-
neas recepit Br destructe corr. 2. m. ex distructe Br 20 lordanem
YZ palmita Br 1, corr. 2. m.

264 Itinera Hierosolymitana

quorum medio campuli interpositi habentur, in quibus quorun-
dam Cananeae stirpis homuncionum prope innumerae sunt
fabricatae habitantium domus.

Xim. DE GALGALIS.
Arculfus saepe memoratus quandam grandem ecclesiam in 6
Galgalis fundatam uidit eo in loco constructam, in quo filii
Israel lordane transgresso castra metati primam in terra
Canaan mansionem habuere.

XV. DE DVODECIM LAPIDIBVS, QV08 PILn ISRAEL TRANSVA-
DATO lORDANIS FLVVIO SICCATO DETVLERVNT PROFVNDO. lo

In qua uidelicet ecclesia idem sanctus Arculfus illos consi-
derauit duodenos lapides, de quibus ad losue Dominus post
transitum lordanis locutus est dicens: Elege duodecim
uiros, singulos per singulas tribus, et praecipe eis,
ut tollant de medio lordanis alueo, ubi sacerdotum i&
steterunt pedes, duodecim durissimos lapides, quos
ponetis in loco castrorum, ubi fixeritis hac nocte
tentoria. Hos, inquam, Arculfus uiderat, e quibus senos
in dextera ecclesiae parte in pauimento iacentes et alios
eiusdem numeri in aquilonali omnes inpolitos et uiles con- m
spexit; quorum unumquemque; ut ipse refert Arculfus, huius
tempons duo iuuenes uiri fortes uix possunt de teiTa sub-
leuare. Ex quibus unus, quo casu accidente nescitur, in duas

13 los. 4, 2. 3
2 channaneae P cannaneae Z caneae corr, eadem m. Br homnn-

e

tionum PBr homuntiorum Z 3 inhab. ZBr 4 XIII Z tiMus deest in Z
XIIII De Gals^alis XV Et de duodecim lapidibus, qaos filii israhel trans-
nadato iordanis flauio siccato detalerant Br 5 saepe om. Z aepe me-

moratoB P 6 nidit fundatam Y 7 israhel Z iordanne Br 8 chan-

T

nan P chanan Z habere mandonem eorr. 2, m. Br mansionem ha-
here P 9 numerus et titulus deest in codicibue 12 dudenos Y et
iosue Y ab iosae Br postransitum Br 18 elige tibi Br 17 depo-
netis Z 20 numero Br omnesque YBr conspicit Br i, corr. 2. m.
hoius tem^r Br 23 aocedente PZ qao casu accidente neBcitu: hoe
loco deest in Br

Adamnanas 265

confractus partes iterum ferro condensatus manu artificis con-
iunctus est. 6algal itaque, ubi supra memorata fundata est
ecclesia, ad orientalem antiquae Hiericho plagam cis lordanen
est in sorte tribus luda in quinto miliario ab Hiericho, ubi
5 et tabernaculum fixum multo tempore fuit, in cuius loco, ut
traditur, constructa supradicta ecclesia, in qua illi duodeni
supra memorati habentur lapides, ab illius regionis mortalibus
miro cultu et honorificentia habita honorificatur.

XYI. DB ILLO lORDANIS LOCO, IN QVO DOMINVS AB lOHANNE
10 BAPTIZATVS EST.

Hle sacrosanctus et honorabilis locus, in quo Dominus ab
lohanne baptizatus est, semper aquis fluminis tegitur lordanis,
et sicut Arculfus refert, qui ad eundem peruenerat locum
hucque et illuc per eundem transnatauit fluuium, in eodem

15 sacrosancto loco lignea crux summa infixa est, iuxta quam
aqua usque ad coUum longissimi uenit stantis uiri aut alio
in tempore nimiae siccitatis ad mammillas usque; inundatione
uero facta maiore illa tota crux aquarum adiectione protegitur.
Locus itaque eiusdem crucis, in quo, ut superius dictum est,

so Dominus baptizatus est, citra alueum fluminis habetur, a quo
usque in alteram ripam in parte Arabiae homo fortis iactare
lapidem potest funda inpellente. Igitur a loco supra memoratae

2 Hieron. Onom. p. 126, 21 ss.

1 partes confractns Y ferro om, Br 2 galgalis uero Y est fun-
data Y 3 iordanem Z 4 inter in et quinto uerba supra omissa: quo casu
accidento nescitnr male inserit Br in q. ab H. m. Y 5 mnlto fuit tempore
Br 6 est constructa Y ecclesia supradicta constructa P est fundata uel
constructa supra dicta ecclesia Br dudeni Y 7 ab] ad P ob Br
8 honorificantia Br honoratur Z honorifica^ tur litiera n erasa Y hono-
rificantur Br 9 XVI = XV P = Xmi Z titulus deest in Z loco
lordanis Br a Y 10 babtizatus P 11 sanctus Y et om. Z

locQS corr. 1, m. Z 12 babtizatus P 14 hucque] huc Z hucus-
que Br natauit Y intrauit Z transiuit Br 15 iuxta aquam quae Y
17 mamillas Y usque ad mamellas Br 19 in quo superius dictus
est dominus Z 20 babtizatus P cytra P 22 memorato Br

266 Itinera Hierosolymitana

crucis pons lapideus arcibus fultus ad aridam usque porrigitur,
per quem ipsam adeuntes crucem per cliuum homines descen-
dunt, ad aridam reuersi ascendunt. In extremitate uero fluminis
quaedam habetur parua quadrata ecclesia in eo, sicut traditur,
fundata loco, ubi dominica uestimenta hora illa custodita b
sunt, qua baptizatus est Dominus. Haec quatuor lapideis
suffulta cancris stat super aquas inhabitabilis, quia sub ipsam
hinc et inde subintrant aquae. Haec desuper coctili protegitur
creta, inferius uero, ut dictum est, cancris et arcibus susten-
tata. Haec talis ecclesia in locis inferioribus illius uallis extat, lo
per quam iniluit lordanis fluuius, in superioribus uero locis
quoddam inest grande monachorum monasterium, quod supra
discriptae supereminet ecclesiae in supercilio monticuli e
regione constructum; ibidemque et ecclesia in honorem sancti
baptizatoris lohannis fundata eodem monasterii circumdatur i>
muro quadratis constnicto lapidibus.

XVII. DE COLORE lORDANIS.

lordanici color fluminis, sicut nobis Arculfus intimauit,
albidus in superficie quasi lac uidetur; cuius talis color mare
salinarum intrantis longo maris tramite a colore maris mortui 20
per alueum eius facile discerni potest.

Quod uidelicet mortuum mare in magnis tempestatibus con-
lisione fluctuum ad terras sal efficit per illius circuitum maris
habundanter haberi, quod non solum uudique uicinis, sed

1 porregitur P 2 adeuntis Br solus cliuium PY discendunt Z
3 reuersi descendunt Br 6 babtizatus P lapidibus Y 7 cancbris
Br quae Br sub ipsa Z 8 aquae] atque Z 9 canchris Br 10 in
uallis Z 11 per que iordanis influit fluuius Br 12 quoddam grande
monachorura est monasterium 1" 13 descripte P monticulo,

corr. 1. m, Z 14 et om. Z in honore PBr 15 babtizatoris P
idem monaaterium Y circumdatus P circum Br 17 XVII Br =

XVI P = XV Z titulus deesi %n Z De iordanis colore Br 18 cbolor Z
19 cuis Z 20 intrans 1" longe, corr. 1. m. Z maris anU tra-
mite om. YZBr 22 a uerbis: Quod uidelicet etc. nouum capitulum^
XVI, exordium sumit in Z 24 seu etiam Br

Adamnanas 267

etiam longe positis nationibus ualde magnum profectum praebet
solis calore satis sufficienter siccatum. Aliter uero sal in
quodam Siculo monte haberi solet. Nam illius montis lapides
de terra euulsi uerum naturaliter salsissimum sal esse gustu

5 conprobantur, quod proprie nominatur sal terrae. Aliter ergo
sal maris atque aliter sal terrae uocitari solet. Unde et Dorai-
nus in euangelio per similitudinem ad apostolos dixisse credi-
tur: Vos estis sal terrae et cetera. De hoc itaque sale terrae
in Siciliae monte reperto nobis sanctus intimauit Arculfus,

10 qui illud per aliquot dies in Sicilia manens uisu et gustu atque
tactu conprobauit esse uerum salsissimum sal.

XVIII. DE MARI MORTVO.

Tdem nobis et de maris moi*tui sale naiTauit, quod similiter
hisdem tribus supradictis sensibus a se conprobatum nuntiauit
15 Qui etiam eiusdem superius memorati lacus maritimam frequen-
tauit oram, cuius longitudo usque ad Zoaros Arabiae stadiis
quingentis octuaginta dirigitur, latitudo stadiis centum quin-
quaginta usque ad uicina Sodomorum.

8 Matth. 5, 13 16 Heges. IV c. 18 p. 253, 29, cf. Pseudo-Eucher.
in IV Reg. c. 25

2 colore P sal terrae Br 3 sicculo corr. 2., m. Br habere, corr,
eadem m, Z lapides montis Br 5 conprobatur Z a uerbis: Aliter
ergo etc. nouum capitulutn exordium sumit in Br XVIII De mare raortuo
ergo] uero Z 6 uocitare P, sed corr. inde et Z 8 et cetera om. YBr
10 per om. Z aliqd Br in Sicilia] ibidem Br uisu et tactu atque
gustu Br 12 titulus deest in omnibus codicibu^. Nouum capitulum

(XVn P) solummodo hic inchoatur in YP 13 maris mortui] inosaui
uel ortui Br sal enarrauit Z qui YP 14 isdem Y idem Br I,
corr. 2. m. narrauit Br 15 marltinam Z 16 usque om. Z, pro quo
cuiua, sed lineola perducta deletum 17 quincentis PBr^ corr. 2. m. Br
octnaginta hanc formam exhibent PZ centum quinquaginta stadiis Br

stadjs Z 18 uicinam codices^ uicina scripsi secutus uulgatam lectionem
Begesippi p. 253, 31 et Ps. Euch. in IV Reg. c. 25

268 Itinera Hierosolymitana

XVIIU. DE PONTIBVS lORDANIS.

Arculfus noster et ad illum peruenit locum in prouincia
Foenicis, ubi lordanis ad Libani radices de duobus uicinis
fontibus emergere uidetur, quorum unum nomine lor et alter
Dan uocitatur. Qui simul mixti conpositum lordanis accipiunt »
nomen. Sed notandum non esse in Panio exordium lordanis,
sed in Traconitide terra CXX interiectis stadiis usque ad
Caesaream Philippi, quae nunc Panias a Panio monte tractum
nomen accipiens uocitatur. Est ergo illius fontis nomen, qui
€st in Traconitide, Fiala plena aquarum semper, unde lordanis w
subterraneis meatibus diriuatur et in Panio diuisis aquarum
effusionibus ebullit, quae, ut supra dictum est, lor et Dan
nominari solent. Inde quoque emergentes et interiecto quodara
interuallo in unum confluentes fluuium coeunt, qui exinde
suum dirigeus cursum CXX stadia sine ulla interfusione usque i&
ad urbem, cui nomen est lulias, progreditur. Postea lacum
istum, qui Genezar dicitur, medio transit fluento. Quibus ex
locis plurima circumuagatus deserta Asfaltio suscipitur lacu
atque in eum conditur. Itaque duos lacus uictor egressus in
tertio haeret. «o

3 Hieron. (ed. Maurina) t. IV p. 73 Onom. p. 131^ 25 Eacher. Instr.
II p. 153 (ed. Wotke) Heges. III c. 26 p. 217, 12 ss.

1 XVIII P = XVn Z = XVIin Bt Utulus deest in YZ; in P in ex-
trema linea paginae est: De iordanis binis fontibus 3 fenicis YBr

uicini Br solus 4 uni nomen Z et dan alter Br 5 accepit Br 7 ante
in Traconitide in Br repetitur accepit nomen, deleuit eadem manus intra

a

conitide Z introconitide Br terr§ P terre Br solus 8 c^sariam P
qui P paneas, sed panio Y pannias et pannio Br 10 intrachoni-

n

tide P fiola Br 12 daabns effasionibus YBr 13 nominare 8ol& P
inde YBr et Heges. p. S18, 30 ande PZ qddam Br solus U de-
inde Z 15 diregens P 16 locum Br 17 situm codiceSy istum scripsi,
cf. JSeges. p. 218, 32 genesar Y geresar Br trans Br 18 per

plurima Y ciroumfagatus corr. t m. Z asfaleo P lacu om. Br
19 lacos Y

Adaronanns 260

XX. DE MARE 6ALILEAE.

Noster saepe memoratus sanctus Arculfus mare Galileae,
qnod et lacus Ginereth et mare Tiberiadis nomiDatur, ex
maiore circumiit parte, cui magnae finitimae adhaerent siluae.

5 Lacus ipsius ueluti quodam maris ambitu <siDUS> amplissimus
in longitudinem CXL stadia extenditur, latitudine XL diffun-
ditur; cuius aquae dulces et ad potandum habiles, siquidem
nec palustris uliginis crassum aliquid aut turbidum recipit,
quia harenoso undique litore circumuenitur, unde et purior

10 haustus eius ac mollior est ad usum. Genera quoque piscium
gustu et specie nusquam in alio lacu praestantiora repperiri
possunt.

Haec breuia de lordanis exordio et lacu Cinereth partira de
tertio ludaicae captiuitatis libro, partim de sancti Arculfi

15 erperientia excerpta detulimus, qui, ut ipse indubitanter refert,
ab eo loco, quo de faucibus maris Galileae lordanis egreditur,
usque ad eum locum, ubi in mare mortuum intrat, VIII die-
rum iter habuit; quod scilicet idem mare salsissimum et de
montis Oliueti specula saepius, sicut ipse narrat, sanctus pro-

80 spexit Arculfus.

U Heges. III c. 26

1 X//VIin P = XVIII Z = XX jBr litulus deest in Z 2 sanc-

tu8 otn. Y arculfus sanctus Z 3 cinnereth Z tyberiadis YZ

ni

4 masore P circniuit Z 4 fitim^ corr. eadem m. P 5 quondam Y
ambitu <m. PZ sinus om. omnes codices, addidi ex Heges. III c. 26
p. 217, 1 amplissimis PZ 6 per CXL Br latitudinem Br

difunditur P 8 uiliginis Y turpidum Y turpidum corr, 2. m. Br
solus . recipitqne JBr, 2. m. corr. qu§ 9 quod YZ quia P et Heges.
p. 217, 5 harenoso scripsi cum YZ et Heges. l. c. arenoso PBr

10 austus PY; h 2. m. ascriptum est Y eius] est Y 11 speciae Pr
ct in Br loco, sed corr. in lacu P loco Z lacu etiam Heges. p. 217, 12
repperi P 13 de om. Br, sed eadem manu super lordanis scriptum est
cinner& Z ciner& Br 15 excepta Y et ipse Z 16 de eo loco Z
17 in om. Y 18 itiner Br item Z 19 speculas Br sicuti YBr
progspexit, duabus litteris erasis Br

270 Itinera Hierosolymitana

XXI. DE PVTEO SAMARIAE.

Arculfus sacerdos sanctus regionem Samariae peragrans ad
eiusdem prouinciae peruenit ciuitatem, quae hebraice dicitur
Sichem^ graeca uero et latina consuetudine Sicima nominatur,
quae, quamlibet uitiose, et Sichar uocitari solet. Itaque prope »
hanc eandem ciuitatem quandam extra murum uidit constructam
ecclesiam, quae quadrifida in quatuor mundi cardines foimata
extenditur, quasi in similitudinem crucis, cuius iigura inferius
describitur.

In cuius medietate fons lacob, qui et puteus dici solet, lo
ad eius quatuor respiciens partes intrinsecus medius habetur,
super quem Saluator itineris labore fatigatus cuiusdam diei
hora sedebat sexta, et ad eundem puteum illa Samaritaua
mulier eodem meridiano tempore aquam haurire uenit. De quo
uidelicet puteo eadem mulier inter cetera ad Dominum respondens 15
dixit: Domine, neque in quo haurias habes et puteus
altus est. Arculfus itaque, qui de eiusdem putei bibit aqua,
de illius altitudine enarrat dicens: IUe, quem aspexi, puteus
altitudinis habet bis uicenas orias, hoc est XL cubitos. Oria
ergo siue cubitus est utriusque manus a latere extensio utroque. 20

Sichem ergo, quae et Sicima, quondam sacerdotalis ciuitas
et fugitiuorum, habetur in tribu Manasse et iu monte Effraim,
ubi et ossa loseph sunt humata.

3 Hieron. Onom. p. 154, 30 Quaest. in Genes. c. 48, 22 16 loh.
4, 11 21 Hieron. Onom. p. 152, 5

1 XX P == XVIIII Z = XXI Br titulus deest in Z 2 sanctus sa-
cerdos Y 3 hebraicae P ebraice Z dicitur dicitur, sed altero deleto Z
4 sethim Br 5 queqnilebet uiciose Br uiti et P 7 qua quadri-
fica Y quadriflcam Br, corr. 2. m. 8 in crucis similitudinem Br figura
om. Br post inferius 2. m. additum est forma Br 9 discribitur P

h

12 iteneris Br, corr. Z in cuiusdam Y 14 aurire PBr aurire corr,
2. m. Y 15 ad iesum Z 16 auries P aurias Y 18 altitudinem,
sed littera m erasa Br enarrauit Y inquiens YBr 20 extensa Y

a

22 fugitiuam Br habebatur Br manase Y manesse P et

monte Br

Adamnanus

271

r

L

w

t

r

L

■^.

: I

/ <

'f.

•p. iH ■■■ I ii^i

Lir^ Ui

S ■

J

3 <5

^ l

n

vJLc

i

^ . MTMft^

272 Itinera Hiero s olymitan a

XXII. DE QVODAM FONTICVLO SOLITVDINIS.

Arculfus saepe memoratus quendam in deserto lucidum
aspeiit fonticulum, de quo, quemadmodum traditur^ sanctus
lohannes bibebat baptizator, lapideo protectum tecto calce
perlito. s

XXm. DE LOCVSTIS ET MELLE SILVESTRI.

De eodem namque lohanne euangelistae scribunt: Esca
autem eius erat locustae et mel siluestre. Idem noster
Arculfus in illa solitudine, ubi lohannes habitabat, quoddam
locustarum uidit minimum genus, quarum corpuscula in modum 10
digiti manus exilia et breuia sunt; et quod earum breuis <est>
ualde uolatus, similis leuiuni saltibus rananim, facile in herbis
capiuntur. Coctae-per oleum pauperem praebent uictum. De
melle uero siluestri hanc ab Arculfo experientiam didicimus
ita dicente: In eodem deserto quasdam uideram arbores, qua- 1*
rum folia lata et rotunda sunt lactei coloris et saporis mellei;
quorum utique foliorum natura fragilis ualde est, et qui ea
in escam sumere cupiunt, primum manibus confricant, deinde
comedunt. Et hoc est siluestre mel in siluis sic repertum.

7 Matth. 3, 4

1 XXI P = XX 2: = XXII Br titulus deest in Z De lucustis et mel
siluestf Y solitudinis fonticulo Br 3 fonticulum aspezit P 4 bi-
bebat iobannes Br iohannis PZ babtizator P 5 pr^Uto P

6 XXII P == XXI Z titulus deest in YZBr siluestri mellae P 7 io-
hanne om. Y iohanne corr. ex iohannes Z 8 erant P erjt eorr, 2. m
Br locusta Z 9 inhabitabat YBr 10 quorum YZ 11 quia P
breuis euolatus P est om. codd. breuis est ualde nolatus scripsi
13 coctaeque Y pauperum Br De raelle etc. est initium capiiis
XXIII in Br, quod inscribitur: De locustia et mel siluestre 15 eo

ita Br eadem Z, sed corr. quosdam P, sed quarum 16 et ante
saporis om. Br mellis Br 17 ea om. Br 18 confringunt YBr et
Z m. 1., corr. 2, m. Z in confricant 19 melle siluis Br

Adamuanus 273

XXim. DE ILLO LOCO, IN QVO SALVATOR QVINQVE PANES ET
DVOS BENEDIXIT PISCES.

Ad quem locum noster saepe raemoratus peruenit Arculfus,
cuius herbosus et planus campus, ex qua die in eo Saluator

5 quinque milia quinque panibus et duobus piscibus saturauit,
numquam aratus est. In quo nulla cemuntur aedificia; quasdam
solummodo columnas paucas Arculfus aspexit lapideas super
marginem illius fonticuli iacentes, de quo illi eadem biberunt,
ut fertur, die, qua Dominus esurientes eos tali refectione

10 recreauit. Qui uidelicet locus citra mare Galileae est, respi-
ciens ciuitatem Tiberiadem ab australi plaga sibi occurrentem.

XXV. DE CAPHARNAVM.

Qui ab Hierosolymis discendentes Capharnaum adire cupiunt,
ut Arculfus refert, per Tiberiadem uia uadunt recta, deinde

15 secus lacum Cinereth, quod est et mare Tiberiadis et mare
Galileae, locumque superius memoratae benedictionis peruium
habent, a quo per marginem eiusdem supra commemorati
stagni non longo circuitu Capharnaum perueniunt maritimam
in finibus Zabulon et Neptalim. Quae, ut Arculfus refert,

» qui eam de monte uicino prospexit, murum non habens angusto
inter montem et stagnum coartata spatio per illam maritimam

19 Hieron. Onom. p. 111, 23

1 XXm P = XXn Z = XXIIII Br Utulus deeat in Z ubi Br

dominas Br 2 dno P pisces benedixit Br 3 arculfns peruenit Z
4 erbosus Br saluator in eo Y 5 quinque om, Br., aed 2. m. V
supra scriptum eat saturauit hominum Br 6 numq Br in qua
Br solus 7 solum modum ex solummodo corr. 2. m. Z conspexit Br

o

8 eadem ex earum corr, 2. m. Br 9 ut refert Br egtali corr 2,
m. Br 10 contra Br galll Z 11 plagaiij Br 12 XXIIII P =
XXni Z = XXV /> titulus deest in Z Cafarnaum Y 13 hieru-
solimis Y descendentes YBr cafarnaum YZ 14 uiam uadunt

n

rectam Br 15 cineret P ciner&h corr. 2. m. Z 16 locum namque Br

u

per uiflim corr. 1. m. Z 17 memorati YBr 18 stangni Z per-
uenerunt Br 19 ut refert arculfus Br 20 prospexit uicino Br

21 cobartata P co*l'aitata Z spatia Y

XXXVIIII. Itln. Hierogol. ^^

274 Itinera Hier o s oly mit an a

oram longo tramite protenditur, montera ab aquilonali plaga,
lacum uero ab australi habens ab occasu in ortiim extensa
dirigitur.

XXVI. DE NAZARETH ET ECCLESIA EIVS.

Ciuitas Nazareth, ut Arculfus, qui in ea hospitatus est, s
narrat, et ipsa ut Capharnaum murorum ambitum non habet
supra montem posita, grandia tamen lapidea habet aedificia
ibidemque duae pergrandes habentur constructae ecclesiae,
una in medio ciuitatis loco super duos fundata cancros, ubi
quondam illa fuerat domus aedificata, Dominus in qua noster lo
nutritus est saluator. Haec itaque eadem ecclesia duobus, ut
superius dictum est, tumulis et interpositis arcibus subfulta
habet inferius inter eosdem tumulos lucidissimum fontem
conlocatum, quem totus ciuium frequentat populus de illo ex-
hauriens aquam, et de latice eodem sursum in ecclesiam super- i5
aedificatam aqua in uasculis per trocleas subrigitur. Altera uero
ecclesia in eo fabricata habetur loco, ubi illa fuerat domus
constructa, in qua Gabrihel archangelus ad beatam Maiiam
ingressus ibidem eadem hora solam est locutus inuentam.
Hanc de Nazareth experientiam a sancto didicimus Arculfo, «o
qui in illa duabus hospitatus est noctibus et totidem diebus
et idcirco in ea diutius hospitari non poterat, quia ipsum
cogebat locorum peritus Christi miles festinare de Burgunnia

1 ab ow. Br 2 locum Br australe Y 3 diregitur, sed corr. Z

dir. extensa Br 4 XXV P = XXim {cod, faUo XII) Z == XXVI Br

I
titulua deest in Z. 8olt*m De nazareth PY ecclesiis Br 6 cafar-

nauni Y 8 grandea Br aecclesiae Br 9 duos om, Y canchros Br

o diit

10 quandam P quandam corr. 2. m. Br dominus om. Y in qua
nr P 11 itaque om. Br • duabus— tabulia Br 12 arcubus Z

13 eodem corr. 1. m. Z 14 exauriens PYBr 15 sursum eclesiam Z
superaedificatam om. Br 16 aqua ex aq, corr. 2. m. Br solus cocleas Y
Bubregitur PY 17 eclesia deleta httera m Z 19 ibidem] ibi superedi-
ficatam Br solamen locutus Z locutus solam est inuentans Y sola

locutus est inuenta Br 20 nazareht P nazaret Br dedicimus P

21 qui ibi Br 23 burgunia P bugunia corr. 1. m. ex gubunia Z

Adamnanus 275

ortus uitam ducens solitariam Petrus nomine, qui post eundem
circuitum ad illum, in quo prius est commoratus, reuersus
est solitarium locum.

XXVII. DE MONTE THABOR.

b Mons Thabor in Galilea tribus milibus a lacu Cinereth
distat mira rotunditate ex omni parte collectus, a plaga boreali
respiciens supradictum stagnum herbosus ualde et iloridus.
In cuius amoena summitate ampla planities silua pergrandi
circumcincta habetur, cuius in medio campo monachorum

lu inest grande monasterium et plurimae eorundem cellulae. Nam
illius montis campestris uertex non in angustum coartatur
cacumen, sed in latitudine dilatatur stadiorum XXIII, altitudo
autem eius XXX stadiis sublimatur. In eadem quoque superiore
planitie non parui aedificii ternae sunt fundatae celebres eccle-

i^ siae iuxta illorum tabernaculorum numerum, de quibus in eodem
sancto monte Petrus caelesti laetificatus uisione et ualde paue-
factus ad Dominum locutus ait: Bonum est nobis hic esse,
et faciamus tria tabernacula, unum tibi et unum Moysi
et unum Heliae. Itaque supra memorati monasterii et

20 trium ecclesiariim aedificia cum cellulis monachorum lapideo
omnia circumueniuntur muro; ubi sanctus Arculfus una hospi-
tatus est nocte in eiusdem sancti montis celsitudine; nam

5 Hieron. Onom. p. 156, 33 10 Hegefl. IIII c. 4 p. 230, 63

17 Luc. 9, 33

1 qui iam Y 2 est orn. PZ 3 est om. P solitarium sanctum
locum Br Lacuna in P uno folio amisso 4 XXV Z = XXVII Br
titultts deest in Z tabor littera h 2. m. imerta Br 6 collectus

• I r

om. Y coUectus parte Br boreli Br 7 frodidus corr. 1. m. Z
8 siluae Y 10 erum diei corr. 2. m. in eorum Br cel-

l^le corr, 2. m, Br 11 coartatus Br 12 latitudinem Br XXIII
ex XXlin corr, Y XX trium Z 13 autem om. Br eodem Br

un

U Bunt ternae Y tema e^t Br, corr. 1. w., ut uidetur 17 est om, Br

18 et ante faciamus om, Z 19 eliae Y monasteria Y et ante
triam om. Br 20 lapidea Z

18*

276 Itinera Hier osoly mi t an a

Petrus Burgunnio cbristjcola in illis terris semitanim eius
ductor non ipsum sinebat in uno eodemque hospitio diutius
inmorari festinationis intuitu. Sed inter haec et hoc etiam
notandum, quod illius famosi montis nomen graecis litteris
sic oporteat scribi per * et w longum 9ABQP, latinis uero s
litterulis cum adspiratione Thabor producta o littera. Huius
orthographia uocabuli in libris Graecitatis est reperta.

XXVm. DE DAMASCO.
Damascus ciuitas regalis magna, ut Arculfus refert, qui in
illa per aliquot hospitatus est dies, in carapo posita lato, amplo lo
murorura ambitu circuracincta, insuper etiam et crebris turribus
communita, plurima extra muros habens in circuitu oliueta, quam
et magna IIII flumina interfiuentia gaudenter laetificant. In qua
Saracenorum rex adeptus eius principatum regnat, et ibidem
in honorem sancti lohannis baptistae grandis fundata ecclesia i^
est. Quaedam etiam Saracenorum ecclesia incredulorum et
ipsa in eadem ciuitate, quam ipsi frequentant, fabricata est.

XX^ain. DE TYRO.
Plurimanim peragi-ator regionum noster Arculfus etiam
Tyrum Foenicis prouinciae metropolim introiit, quae hebraico 20

20 Hieron. in Ezech. c. 26 (cf. in Amos c. 1. in Abacuc c. 1, Ouom.
p. 30, 20. 63, 27. 71, 27)

1 bnrganio Z bargnnio, cort, 2. m. in burgnndio Br cristicola Z

T

in om, Y illius Br 2 dgctor corr. 1. m. Z 3 Sed inter om. Br
4 montis famosi Y gregorum Y 5 per e Z per t Br 6ABQP]
ea siuis litteris Z NABQP Br 6 or ^Br 7 ortografia Y ortographia

c

Z ortagrafio corr. 2. m. in ortografio Br gretitatis Z 8 XXM Z
iitulus deest in Z XXVIII De damasco. XXVIIII Et de tjro. XXX Et
de alexandria Br 9 deest littera initialis in Z qui refert Br in
illa om. Br 10 aliquod Br dies ante hosp. Y 14 saracinorum YBr
adeptus corr. ex adalpertus Z 15 in honore Br baptiste tegu (lorum
2. m.) Br aeclesia Z est ecclesia Y 16 et quedam Br saracino-
rum YBr ecclesiam Br 17 post fabricata est rasura in Z

18 XXVII Z titulus deest in Br 20 th^Tuni Y tirum Br fenicis YBr
hebreo Y ebreico Br

Adamnanus 277

et syro seraione Soar appellatur. Quae nuUum habuisse de
terra introitum in graecis et latinis barbarisque historiis legi-
tur, sed postea a Nabuchodonosor rege Chaldaeorum iactos
esse aggeres nonnulli adfirmant et ab obpugnatore iaculis et

5 arietibus locum fuisse praeparatum ac de in<sula paen>insulam
factam esse et campi planitiem. Haec pulchra et nobilis ualde
erat, quae non inmerito latine interpretatur angustia: nam
eandem terrae demensionem angusta habet insula et ciuitas.
Haec in terra Canaan posita, de qua mulier Cananaea siue

19 Tyrofinissa in euangelio fuerat commorata.

Notandum itaque est, quod sancti Arculfi de situ Tyri
relatio per omnia concordat cum his, quae superius de sancti
Hieronymi commentariis excerpta detulimus. Similiter et ea,
quae supra de montis Thabor situ et forma iuxta sancti Arculfi

15 narrationem descripsimuS; nullo discrepant modo ab his, quae
de situ eiusdem montis et mira rotunditate sanctus Hieronymus
narrat. A quo uidelicet Thabor monte usque ad Damascum
iter septem dierum Arculfus habuit.

1 siro ZBr soara Br qui Br 2 barbaricisque Br 3 naboco
Y nabucodonosor Z nabugodonosor corr. 2, m, in nabogodonosor Br
caldeoniin YZBr iactatos Br 5 anrietibus Y deinde insulam
factam esse codicis omnes; emendaui ex commentariis Hieronymi in
Ezech, €, 26 in programmate gymnasii Annaei Augustani 1895 p. 9

ins^lam corr. 2, m. Br 6 fuisse. Campi planities autem pulchra Y
a uerbis: Haec pulchra denuo incipit P 7 iam angusta Y inter-
pretatur ex praeter corr. 2. m. Br 8 dimensionem YZ angustam Z

9 haec om, Y channan P possita Br channanea P cananea Y

10 tiro finissa PZ sirolinissa Ytiro fenissa JSr commemorata fortasse
recte Br 11 arculfi corr. ex arculfus Br relatione de situ tiri Y
12 super omnia Z post omnia Br concordet YBr superius] ipsius Br
de om. Y 14 superius YZ 15 discripsimus Br descriptfi Y dis-
crepat Y ab aliis Y 17 monte thabor Y 18 dierum ex
diebus corr. 1, m, Z

278 Itinera Hierosolymitana

XXX. DE ALEXANDRIAE SITV ET NILO FLVOTNE.

Grandis illa ciuitas, quae quondam metropolis Aegypti fuerat,
ebraice olim No uocitabatur, urbs ualde populosa, quae ab
Alexandro rege Macedone eiusdem conditore famoso Alexandria
noto per uniuersas gentes nominatur uocabulo, et magnitudinem 5
urbis et nomen accipiens ab eodem reaedificatore. De cuius
situ etiam Arculfus enarrans ab his, quae prius lectione didi-
cimus, nuUo discrepat modo, qui ab Hierosolymis discendens
et ab loppe nauigare incipiens XL dierum iter usque ad Ale-
xandriam habuit, de qua breuiter Naum prophetae sermo ha- 10
betur ita dicentis: Aqua in circuitu eius, cuius diuitiae
mare, aquae muri eius. Ab australi namque parte hostiis Nili
iluminis cingitur, ab aquilonali uero plaga lacu Mareotico.
Sic itaque discriptus aperte situs monstratur eius, quod super
Nilum et mare posita hinc et inde aquis ambiatur. Quae quasi 16
claustrum inter Aegyptum et mare magnum interiacet, ciuitas
inportuosa et ab externo difficilis accessu. Cuius poi-tus ceteris
difficilior quasi ad formam humani corporis in capite ipso et
statione capacior, in faucibus angustior, qua meatus maris ac

2 Hieron. in Oseae c. 9, cf. in Nahum 3, 8 11 Naham 3, 8

15 Heg. IV c. 27, p. 264, 1 s. 17 Heg. ib. p. 265. 24 ss.

1 XXVnil P XXVin ramra ex XXVIIII correctum Z titulus deest in
Br, in Z litteris saeculi XIII in margine scriptum est: De allexandria
egypti 2 quondam, 0 ea; a corr. P 8 hebreorum Y hebreice Br No
om. Z noua Y uocitatabatur Br soltis urbis Br 4 alaxandro Br
macedonum Z, sed cf. Hier, in Oseae c, 9 conditorj^ Br solue famoBO
carr. ex famosa Z alezandri Z alaxandria sic saepius Br 5 nato Br

et

nominatur om. Br nominis Y uocam Br 6 aedificatore Br 7 didj-
mu8 corr. 1. m. Br 8 qui ex quaai corr. 2. m. Br hierusalem Y descen-
dens Y discendens corr. 2. m. in descendens Br 9 iope P ct ioppe Br
10 abuit P nouum Y profete YBr 11 in eius in circuitu diuitiae

di I

cuius mare Br uitiae corr. 1. m. Z 12 hostis yhostis corr. 2, m. Br

b
13 uero om. Br mare otico PZ 14 dicens descriptus Z 16 oclau-

strum corr. 2. m. Br egiptum P aegiptum Br 17 dificih*8 Br

c

18 dificilior PBr 19 capatior corr. 1. m. Z capatior Br

Adamnanns 279

nauium suscipit, quibus quaedam spirandi subsidia portui
subministrantur. Ubi quis angustias atque ora portus euaserit,
tamquam reliqua corporis forma ita diffusio maris longe late-
que extenditur. In eiusdem deitera portus parua insula habetur,
5 in qua maxima turris eet, quam in commune Graeci ac Latini
ex ipsius rei usu Faram uocitauerunt, eo quod longe a
nauigantibus uideatur, ut, priusquam in portum adpropin-
quent, noctumo maxime tempore terram finitimam sibi
esse flammarum incendio cognoscant, ne tenebris decepti in

10 scopulos incidant aut ne uestibuli limitem non queant con-
prehendere. Sunt itaque illic ministratores, per quos subiectis
facibus ceterisque lignorum struibus adoletur ignis quasi terrae
praenuntius et index portensium faucium, demonstrans ingre-
diendi angustias, undarum sinus et uestibuli anfractus, ne

16 tenuis carina praestringat cautes et in ipso ingressu offendat
inter opertos fluctibus scopulos. Itaque directum cursum
paulisper inflecti oportet, ne caecis inlisa saxis ibi incurrat
uauis periculum, <ubi speratur effugium periculorum>. Angu-

1 oamnm P 2 snbministratur Br hora, sed eraaa littera h Z

f
portns ora euasserit Br 8 difnsio Br difnsio Z 4 portus pama

om. P 5 tnrris est quam om. P est turris Br in co moiie P

m

6 ex ipsius fora^ corr. 2. m. Br uocitarunt YBr 7 ut prius om. P
8 inaxime om. P finitimam terram Z 9 flammarum om, P agno-

n

scant P in om. Br 10 incedant PY inced^t corr. 2. m. Br Post
incedant magna lacuna est in P compluribus foliis absdssis. Cum in
extrema pagina miUta liquore superfuso legi non iam poaaent, maxime
in inferiore parte, acriptura multis locie obscuriore atramento et craS'
sioribus litteris renouata est, guae eH cama, cur nonnulla uerba inter-
ciderint nequeant Z 11 utique Br illi codd. iUic Hegee.

o

12 favcibus corr. 2. m. Br ad^etur corr. 1. m. Br 13 pronuntiet
index Z & pronnntius, sed & expunctum est Br praenuntius Y et Heges.

c

protensium facium Z 14 anfra.tns corr, eadem manus Z 15 per-
stringant Y perstringat Z praestringat Br et Hege<^. in om, Br

n

offendant i.ter Z 16 apertos Z scopulos corr. ex scopulas Br

17 oporteat codd. oportet Heges. sibi Y 18 ubi speratur effugium
pericnlorum addidi ex Heges. p. 26 6 , 39

280 Itinera Hierosolymitana

stior enim aditus in portu, qui a dextera parte laterali artatur;
a laeua uero ^mpibus, quibus obstructum est sinistrum> latus
portus. Circa insulam quoque instructae ingentis magnitudinis
moles deiciuntur, ne adsiduo adsurgentis inpetu maris conlisa
insulae cedant fundamenta atque uetere iniuria soluantur. 5
Unde procul dubio fit, ut <inlidentibu8 se in partem insulae
fluctibus et recurrentibus> in aduersum inter scrupeas rupes
molesque disruptas canalis ille medius semper sit inquietus
atque exasperato transitu periculosus fiat nauigiis ingressus.

Amplitudo autem portus stadiorum triginta patet dimensione, 10
et quamuis maxima tempestate intus tutissimus est portus
compensatione, quia supra memoratis angustiis atque obiectu
insulae a se maris repellit undas, quod per easdem portuensis
oris angustias totius portus defenditur sinus, summouetnr a
tempestatibus, placidatur a fragoribus, per quos ingressus 15
exasperatur. Nec inmerito uel tutamen uel magnitudo est
portus huiusmodi, cum in eum; quae ad usum totius orbis
proficiant, conuectari necessarium sit. Nam et populi innume-
rabiles eorundem locorum ad usum sui totius orbis expetunt
commercia, et frugum regio ferax ceterorumque terrae mune- so

1 quia dextera Z q^ dextera Y qui dextera Br qui a Heges. Cassell.
quia a Heges. uulgo oritur Z aptatur Br uero] ergo T rup>ibu8
quibus obstructum est sinistrum om. codd., addidi ex Hegesippo latus
est portus Br latus portus est T 5 insula T 6 inlidentibus se in
partem insulae flnctibus et recurrentibus addidi ex Heges. 7 aduerso
codd. scropeas Z 9 nauis codd., emendaui ex Hegesippo ingressis T
11 maxime Br tempestate fit T tempestate sit Br est om. TBr
fortasse: ut, quauis maxima tempestate (maxima quauis tempestate Heg.),
sit intus tutissimus portus 12 conuersatione eodd.; correxi ex Heges.
p. 266, 48 qua T quae Br, quia Z et Heg. memorataB Br

angustis corr. 2. m. Br 13 quam per os easdem corr. 2. m. Br

14 boris corr. eadem m. Z suique portus Z 16 est huius portus
modicum in eum TBr est portus huius modicum in eum Z est portus
huiusmodi, cum in eum scripsi coll. Heg. p. 266, 51 17 qui T

T

18 proficiunt Z conuentari T populi] proptcr Br 19 grbis

corr. 2. m. Br 20 commertia ZBr numerum Br solus

Adamnanus 281

rum uel negotiorum abundans totum frumento alit atque in-
struit necessariis mercibus orbem terrarum. Cui scilicet tali
regioni, quae procul dubio pluuiarum indiga est, Nili inrigua
spontaneos imbres ministrant, ubi utrumque arua temperat,

5 hoc est caeli ubertas et terrae fecunditas, et ubi f opime
nantis et agricolis solum usui commodum habetur. Hi nauigant,
illi serunt, isti circumuehuntur nauigiis, illi excolunt sine
ai*atro serentes, uiantes sine carpento. Distinctam fluentis
cernas regionem et quasi quibusdam excelsam moenibus naui-

10 giorum. Totis domicilia terris Cuagantur), quae Nili fluminis
riparum marginibus ex utraque cohaerent pai-te. Nauigabilis
enim est usque ad urbem, ut appellant, Elefantorum; ulterius
nauem procedere cataractae, hoc est fluminales aquarum toUi,
non sinunt, non defectu gurgitis, sed totius fluminis praecipitio

15 et quadam ruina currentium aquarum.

Sancti igitur Arculfi relatio de Alexandriae situ et Nilo non
discrepare conprobatur ab his, quae in aliorum libris scripta
ex lectione cognouimus. De quibus quaedam breui textu ex-
cerpta in hac praesenti discriptione interposita inseruimus,

20 hoc est de iUius inportuositate urbis, de portuensi difficultate,

1 negotiatornm Br abundans corr, ex abundant Z habundans

Br uel alii atque, sed corr. 2. m. Br 2 necessaris Z mertibus Br
3 regioni corr. ex regione Z indigena Br nihil inrigua imbres

roinistrant spontaneos Z 4 temperet haec est Br 5 ubertas terrae T
opime T opimene Br optime Z 6 usui] sui Br mirutn in

modum iurbata et corrupta sunt uerba Hegesippi p. U65^ 16: ,utrum-
que ei Nilus est, caeli ubertas terraeque fecunditaa. Arua temperat, solura
opimat, nautis et agricolis iuxta usui.' hi corr. ex his Z om. Br

i

7 fernnt T circumuechuntur T nauigis corr. 2. m. Br 8 car-
pentis Z distinatam T distinctam ex -um corr, 2. m, Br 9 quasi om. Z
eicelsa codd. 10 uagantur addidi coll. Heg.p. 265, 21 nibili corr. 2. m. Br

flurainis corr. ex fluminili Z 11 utrgque corr. 2. m. Br parte cohe-
rent T 12 appellent Br elefantorum corr. ex elifantorum Br

on

13 katarecte Fkateracte Br 14 n?Q defectu Z praecipiti TZ praecipitis

Br praccipitio scripai coll. Heg. p. 265, 23 18 de quibusdam T

19 descriptione T 20 inoportunitate Z uel portuensis deficul-
tate Br

282 Itinera Hierosolymitana

de insula et turre in ea constructa, de Alexandriae inter mare
et hostia fluminis Nili terminata positione et de ceteris.

Quae procul dubio causa facit, ut eiusdem ciuitatis locus,
qui ita ex duabus coartatus partibus strangulatur, longo ualde
et angusto tramitis spatio ab occasu in ortum protendatur, s
quod etiam Arculfi narratio demonstrat, qui. ut ipse refert,
hora diei tertia coepit intrare ciuitatem mense octobri per
longitudinem deambulans urbis et uix ante uespertinum tempus
ad extremitatem longitudinis eius peruenire poterat. Haec
longo ambitu murorum crebris insuper turribus conmunitorum lo
per marginem fluminis et oram culpi maris ambitur conposi-
torum. Item de parte Aegypti aduentantibus et urbem intran-
tibus Alexandrinam ab aquilonali latere occurrit grandis ecclesia
structurae, in qua Marcus euangelista in terra humatus iacet,
cuius sepulchrum ante altare in orientali eiusdem quadrangulae is
loco ecclesiae memoria superposita marmoreis lapidibus con-
structa monstratur.

Haec itaque Alexandria, quae, priusquam ab Alexandro
Magno in maius aucta aedificaretur, No, ut supra dictum est.
uocitabatur, cui, ut superius descriptum est, hostium Nili fiuminis 20
cohaerens, quod Canopicum nominatur, Asiam cum Aegypto
et Libyam disterminat. Ob cuius itaque Niloei fluminis inunda
tlonem Aegyptii excelsos aggeres circa ripas eius construunt,
qui, si custodum neglegentia uel nimia aquarum eruptione

da

1 turrae Y alaiandrie nel mare Br 2 possitione Br 3 proculbio
corr. 2. m. Br facit] fuit Br 4 stran//gulatur Z longe Br 5 tra-
niitis corr. ex transmitis Z ante occasu l. h erasa est Z orientem T
protenditur ZBr 6 quam etiam Br arculfi rasura corr. ex arculfus Br
qui corr. ex quam Br 7 in mense Y octembri Z 9 uenire Br
11 oram corr. 2. m. ex orum Br conpositorum ambitur Y ambitu

comp. Br 13 aleiandriam Br ab propinquo latere Br 15 orientale Y
16 ecclesiae loco Y memorise Z marmoreis, littera s 2. m. addita Br
reliqua pars huius capituli deest Br, locus de crocodilis in fine terUi
libripositus est 19 No] nomen !Fnon corr. ex nomen Z supra corr. ex
Buper Z 20 descriptum est om, Y hostium, sed littera h erasa Z
21 canopecon Z canope cognominatur Y 22 libia Y libiam Z

nili Br 23 aegjptiui Y 24 custodie Y

Adamnanas 283

rupti faerint, subiacentes campos nequaquam rigant, sed ob-
primunt et populantur. Ob quam causam plurimi, qui plana
Aegypti incolunt, ut sanctus refert Arculfus, qui eundem
fiuuium in Aegjpto means saepe transmeauit, in domibus
6 transuersis tabulis suffultis aquas supra inhabitant.

Corcodrilli, ut Arculfus refert, in Nilo fluuio aquaticae conmo-
i-antur quadrupedes bestiae non grandes, ualde edaces et in tan-
tum ualidae, ut una etiam ex eis, si forte equum aut asinum uel
bouem iuxta ripam fluminis herbas carpentem inuenire potuerit,
10 subita inruptione emergens inuadat uel etiam animantis unum pe-
dem mordens et sub aquas trahens penitus totum deuoret animal.

CAPITVLATIOKES LIBRI TEBTn.
I. De Constantinopolitana ciuitate.
II. De conditione eiusdem ciuitatis.
15 III. De illa ecclesia, in qua crux Domini habetur.
Iin. De Georgio martyre.
V. De imagine sanctae Mariae.
VI. De monte Vulcano.

LIBEE TERTIVS.
20 I. DE CONSTANTINOPOLITANA CIVITATE.

Arculfus saepe memoratus ab Alexandria reuersus per ali-
quot dies in Creta hospitatus est insula et ab ea nauigans

5 supra inhabitant aquas Y 6 nouum capitulum, quod inscrihitur:
De corcodrilis T corcodrili Y corchodrylli Br refert sacerdos Br
aquatice, ein^ carr. 2. m. Br 7 ualie, sed corr. 2. m. Br 8 etiam una Br
aequum Z ^equum corr. 2. m. Br 9 poterit Br 10 et uel etiam Z
et uelut etiam Br animantibus Z 11 trahens om. Br poenitus Z
totura om. Br FINIT Br EXPLICIT LIBEK SECVNDVS Z

13 TERTn LIBELLI CAPITVLATIONES Y INCIPIVNT CAPITVLA
LIBRI TERTII Z INCIPIT LIBER III Br. In omnibus codicibus tituli
cap. II et III commutati sunt. Unus librarius codicis Z errorem co-
gnouit et signis ascriptis ordinem restituit 18 uulgano Y g in c corr. Z
19 INCIPIT LIBER TERTIVS ZBr 20 I De Constantinopolitana ciui-
tate. II Et de illa ecclesia in qua crux domini habetur. III Seu de con-
ditione eiusdem ciuitatis Br 21 ab om. Br aliquod Br 22 creta
corr. 2. m. ex crepa Br est om. ZBr

284 Itinera HieroBoljmitana

CoDstantinopolim appetiuit, in qua per aliquot demoratus est
menses. Quae procul dubio Bomani est metropolis imperii,
undique mari circnmdata excepta aquilonali parte illius, quod
mare LX milibus passunm a mari magno erumpens ad murum
usque ciuitatis eitenditur. A muro uero Constantinopoleos 5
usque ad hostia Danubii fluminis LX milibns hoc idem proten-
ditur mare. Haec itaque imperatoria ciuitas non paruo muro-
rum ambitu per XII milia passuum circumcincta angulos iuita
situm maris habens per maritimam, ut Aleiandria siue Car-
thago^ constructos oram et ad Tyri similitudinem crebris in- 10
super turribus communitos muros, domus intra ciuitatis moenia
numerosas, ei quibus plurimae mirae magnitudinis lapideae
instar Romae habitaculorum fabricatae consurgunt.

n. DE CONDITIONE EIVSDEM CIVITATIS.

De cuius conditione hanc traditionem ciues a maioribus 15
promulgatam enarrant dicentes: Imperator Constantinus infinita
hominum multitudine congregata et undique infinitis sumptibus
paene nuditate omnium ciuitatum coUectis urbem sui parti-
cipem nominis in parte Asiae, hoc est in Cilicia, interiecto
mari, quod in illis finibus inter Asiam et Europam disterminat, so
aedificare coepit. Quadam uero nocte, cum innumerabiles

1 qua ex quo corr. Br aliq^ Br 3 undiqae] unde Z uidelicet Br
aquinali corr, 1. m. Z quoque mare Y quam mare sexaginta

V

milibus passvm corr. 2, m. Br 4 ad murum om, T 5 usque ciui-
tatem YBr constantinopoleo Br 6 danai Y dani carr. 2. m. in

b

danai Z danu^ii corr. 2. m. Br XL Br 7 inpratoria ciuium Br

n

paruo ex parua corr. 2. m. Br 8 milibus passijim corr. 2. m. Br angu-
I08OB Br 9 alaxandria Br kartago Br cartago YZ 10 constructuo-

sarum Y oram om. Y 11 comniinutos Z commgnitos corr. 2. m. Br
domos Z intra cium corr. 2. m. in intra cuius Br 13 fabricatae

perator

om. Y 14 titulus deest in codd. 16 imp rtiv corr. 1, m. Br

17 infinitus c#it. Br 18 nuditate l. s erasa Br urbes corr. eadem

i
m.Z 19 in asiae parte Br cvn parte asiae corr. Z 20 quod ex quam corr.

2. m. Br inter om. Z 21 quodam, sed corr. 2. m. Br uero] uel Br

Adamnanas 285

operarionim exercitus per inmensam castrorum latitudinem in
papilionibus dormirent, omnia ferramentorum genera, quibus
diuersorum operum artifices uti consueuerant, subito quomodo
sunt sublata nescitur. De quorum subitanea et occulta sublatione
5 cum primo mane ad ipsum imperatorem Constantinum plurimi
operatores maestitia molestati querimonium detulissent, rex
consequenter inquirit ab eis dicens: *Si alias res de castris
subtractas audistis?* 'Nullas, aiunt, exceptis omnibus openim
ferramentis.' Tum deinde rex praecipit inquiens ad eos: *Ite

10 citius et circumeuntes ultra citra per maritimas regionum
oras conterminarum lustrate. Et si in aliquo agrorum loco
forte uestra reppereritis feiTamenta, ibidem interim ea custodite
et illa huc non reportetis, sed ad me aliquos ex uobis reuerti
facite, ut pro certo scire possim de ferramentorum repertione.*

15 Quibus aUditis operarii obsequuntur sermonibus a rege dictis
et exeuntes, sicuti fuerant iussi, lustratis hinc et inde ponto
uicinis agrorum terminis, et ecce in parte Europae ultra mare
ferramentorum congeriem repperiunt inter duo maria in
uno congregatam loco. Quo reperto ad regem ex eis aliqui

20 ueniunt remissi et inuenta nuntiant fen-amenta in tali loco.
Quo conperto rex continuo tubicines per castrorum circuitum
tubis iubet canere et exercitum mouere castra dicens: *Emi-
gremus hinc ad aedificandam ciuitatem in loco nobis diuini-
tus designato.' Simulque praeparatis cum uniuerso exercitu

1 loDgitadinem Br 2 papiUionimonibas, sed expunx. moni J^r S con-
saerant Z 4 sunt om, Br subiectanea Z 5 plurimum Z 6 mi-
stitia Br querinioniam, sed corr. 1. m. Z 8 inquiunt Br 9 prae-
cepit Y dicens Y 10 circumeuntis, sed corr. 2. m. Br 11 loco
om. Z 12 repperiatis Y repperietis Z repperieritis Br ea om. Y

ead. manu supeiscripsit Z 15 obsequenter Br discriptis uel dictis Br
16 ezeuntis, sed corr. 2. m. Br secuti qaae fuerant iussi, uoce quae
suprascripta Z 17 oicinius Br in eurupe parte Br 18 reppere-
runt Z resperint corr. 2. m. in reperunt Br 19 congregatum YZBr,
sed corr. in ZBr quo om. Br aliqui om. Z 20 reraisi Br

21 reperto Z circuitum castrorum Y 23 ciuium, sed corr. 2. m. Br

o ci

nobis in loco Z 24 aniuersjij eierta corr. 2. m. Z

286 ItiDora Hierosolymitana

nauibus ad locum repertorum transfretauit ferramentorum, quem
uidelicet locum in tali eorum translatione cognouit sibi a deo
praeparatum designari. In quo continuo ciuitatem condidit,
quae conposito nomine ei proprio eius uocabulo et appellatiua
ciuitatis graeca nominatione Constantinopolis uocitatur, ut &
conditoris uocamen in priore talis inhaereat conpositionis
parte. Haec de situ et conditione illius regiae urbis discripta
sufficiant.

III. DE ILLA ECCLESIA, IN QVA CRVX DOMINI HABETVR.

Ceterum de celeberrima eiusdem ciuitatis rotunda mirae lo
magnitudinis lapidea ecclesia silere non debemus. Quae, ut
sanctus refert Arculfus, qui eam non breui frequentauit tem-
pore, ab imo fundaiftentorum in tribus consurgens parietibus
triplex super illos altius sublimata rotundissima et nimis
pulchra simplici consummatur culminata camara. Haec arcibus i*
suffulta grandibus inter singulos supra memoratos parietes
latum habet spatium uel ad inhabitandum uel etiam ad exoran-
dum Dominum aptum et commodum. Interioris domus aqui-
lonali in parte pergrande et ualde pulchrum monstratur arma-
rium, in quo capsa babetur recondita lignea, quae similiter 20
ligneo supercluditur operculo, in quo illud salutare habetur
reconditum crucis lignum, in quo noster saluator pro salute
humani generis suspensus passus est. Quae uidelicet prae-
dicabilis capsa, ut sanctus refert Arculfus, in tribus continuis
diebus post expletum annum super altare aureum cum tali »
pretioso eleuatur thesauro. Quod utique altarium in eadem

1 reportatorum Y reppertorum Br ferramentorum transfretauit Br
3 et ipse continuo Br ciuitatem corr, 2. m, ex ciuium Br 4 appel-

c

latione T 5 grega corr. 2. m. Br nominatur Y 9 II F titulus
deestin YZBr 11 ut sanctus arculfus refert Z 14 supra Y 15 ca-
mera Z arcibus] arculfus Br 17 uel inhabitandum omisso ad Y

18 deum Z interioribus Z 20 recondita— habetur l. 21 om. Br

21 in om. Z 22 ante reconditum rasura uniua litterae in Br humani
salute Br 23 passus om. Z queni Br 25 aereum Z aureuni
altare Br 26 quod ex g corr. 2. m, Br

Adamnanas 287

habetur rotunda ecclesia duos longitudinis habens cubitos et
unum latitudinis. In ternis, inquam, tantummodo anniuersariis
sibi succedentibus diebus dominica crux supra altare eleuata
ponitur, hoc est in caena Domini, qua die imperator et exer-
5 citus militum ecclesiam intrantes et ad illud accedentes altare
aperta illa sacrosancta capsella salutarem osculantur crucem.
Primus ante omnes imperator orbis illam inclinato osculatur
uultu, deinde iuxta condicionum uel aetatum ordinem unus
post unum accedens honorabile osculatur patibulum. Proinde

10 crastina die, hoc est sexta feria ante pascha, reginae, matronae
et omnes populi mulieres supra obseruato memorato ordine
accedunt cum omni ueneratione osculantes. Tertia die^ hoc
est sabbato paschali, episcopus et uniuersus post eum clerus
cum timore et tremore et omni honorificentia accedunt ordina-

15 tim uictoriale osculantes lignum in sua positum capsa, finitis-
que sanctis et laetificis talibus sacrosanctae crucis osculationi-
bus illa uenerabilis capsa supercluditur et ad suum cum tali
honorifico thesauro reportatur armarium.

Sed et hoc non neglegenter intuendum, quod non duo, sed

20 tria ibidem crucis habeantur breuia ligna, hoc est transuersum
lignum et longum incisum et in duas aequas diuisum partes,
e quibus tripertitis honorificabilibus lignis, quando illa aperitur
capsa, miri odoris fragrantia ac si omnium florum inibi collec-
torum mirabili plena suauitate exoritur satians et laetificans

25 omnes in propatulo intra illius ecclesiae parietes interiores

1 ecclesiam ad uos Br 2 a uoce inqaam denuo incipit P 8 sibi

om. T saccidentibas Br super Br 6 aperte corr. obscuriore

atramento Z 10 crastino PBr 11 ac malieres Y obseraato om. Br

o o

obseniato supra memorato Y supra obseroat^ memorat^ corr. 2. m. Z
sapra memorata accedunt ordine Br 12 osculantur Z 13 paschali
sabbato Br nniuerfli Z 14 cum omni Y omnigena Br honorificancia P
honorificantia Br ordinatim accedunt Br 15 uictorale Y posita Z
17 sapra cluditur P et ad suum om. P cum tale Y 19 haec, sed
corr. 2. m. Z 20 inter ante crucis add. Br cruces Y breui Br haec
est Z 21 diaisus^ aed corr. Z 22 aequibus Br honorabilibos Z
apperitar Br 28 flagrantia sic codd, 24 saciens P 25 propatibulo Br

288 Itinera Hierosolymitana

positos, qui eodem temporis spatio intraDtes stant; nam de
nodis eorundem trinalium lignorum liquor quidam odorifer
quasi in similitudinem olei expressus talem facit uniuersos
intrantes ex diuersis gentibus adgregatos supra memoratam
sentire suauissimi odoris fragrantiam. Cuius uidelicet liquoris 5
si etiam paruula quaedam stillula supra aegrotantes inponatur.
qualicumque languore uel morbo molestati plenam recuperant
sanitatem. Sed de his ista sufficiant discripsisse.

rai. DE GEORGIO MARTYRE.

Arculfus homo sanctus, qui nobis haec omnia de dominica 10
cruce naiTauit, quam ipse propriis conspexit oculis et osculatus
est, aliam nobis de aliquo confessore Georgio nomine
relationem contulit, quam in Constantinopoli urbe a quibusdam
expertis didicit ciuibus, qui hoc modo nanare soliti eidem
dicebant: In Diospoli ciuitate cuiusdam confessoris Georgii in 15
quadam domu statuta marmorea in columna, contra quam
alligatus persecutionis tempore flagellatus est, formula depicta .
est; qui tamen post flagellationem e uinculis absolutus mul-
tis uixit annis. Quadam uero die, cum quidam duricors et
incredulus homuncio in equo sedens eandem intrasset domum, so
eandemque uidens marmoream columnam ab his, qui ibidem
inerant, interrogat dicens: 'Cuius est haec imago in marmorea

1 positos om, YBr qui] qnasi Br 2 de noti» eorr, 2. m. Z ex nobi8
Br^ ex in rcisura 2. m. 3 quasi] qui Y olei siniilitudinem Br

expBus P tale Br 5 flagrantiam codd, 6 stipula Br super TZ
7 plena recipientes recuperant Br recipiant Y 8 descripsisse Br

scripsisse Z om. Y 9 solum: De georgio P om. Z confessore Br
10 quasi, corr. 2. m. Br 11 et om. Z 12 alio PZ quodam Y

georgius Y geurgio Br 13 rationem Z poat constantinop scisstira
in P quibus Br 14 dedicit, sed eorr. PZ ciuibus] quibus T
quasi Br 15 dicebant om. P 16 post domu denuo lacuna in P una
dcheda excisa statua Br 17 formola Br 18 quaei Br post om. Z
absolutus om. Br 19 quasidam Br duri cordis Z 20 homo T
homontio Br post sedens uerba eandem intrasset doroum 2. m.

superscripta sunt in Z 21 que om. Br quasi ibidem Br 22 erant Z
interrogauit Y cuius hoc imago Br

Adamnanas 289

columna formata?' Quibus respondentibus et dicentibus: ,Georgii
confessoris haec figura est, qui ad hanc uinculatus et masti-
gatus est columnam': quo audito ille stolidissirous homunculus
ualde iratus contra ingfensibilem rem sancti confessoris formu-
5 lam instigante diabolo lancea percussit. Quae uidelicet eiusdem
aduersarii lancea quasi per globum niuis mollera mirum in
modum facile penetrans lapideam illam perforauit columnam
exteriore parte eius. Cuius ferrum interius haerens retentum
est nec unquam quomodo retrahi potuit, hastile autem eius ad

10 sancti confessoris conlisum marmoream imagunculam exterius
confractiim est. Illius quoque miselli homuncionis equus, in quo
sedebat, eodem momeuto sub eo in pauimento domus cecidit
mortuus, ipse autem simul misellus in terram cadens manus
in illam marmoream misit columnam eiusque digiti quasi in

15 polline uel luto intrantes in eadem inpressi inhaeserunt columna.
Quod uidens miser, qui retrahere denos duarum digitos manuum
ad se non poterat in marmorea sancti confessoris inhaereutes
formula conligatos et insertos, nomen dei aetemi eiusdemque
confessoris agens paenitudinem inuocat et, ut ab eodem ab-

20 solueretur uinculo, inlacrimatus precatur. Quam eius lacrimosam
paenitentiam misericors deus suscipiens, qui non uult pecca-
toris mortem, sed ut conuertatur et uiuat, non solum ab
illo praesenti marmoreo uisibili absoluit uinculo, sed etiam a

21 Ezech. 18, 23

1 quibns qaibus Z pi^iore deleto qai respond (in finc lineae) dicant
Y 2 qaasi ad hanc aincalatus in asti^atus columna Br qai ad hanc
columnani uincalatus est (omisso et mastigatus) Y 3 homuncalis Br
hoiQO Y 5 diabalo ZBr 6 aduersariis Br lancea aduersarii Y
niuis] nimis YjBr Tpenetras-Sr 8 ex interiore eius parte^r 9 qaoquo £r
qaomodo nec unquam Y astile Y 10 conlissum confessoris Br

imaginem Y 11 misselli omancionis Br homuncini corr. in lio-

muncii Z aequo sedebat Br in om. Z 13 missellus Br misellus
simul Z maius Br 15 poline YZBr in eandem Br colum-
nam Br 16 tunc uidens Y quam uidens Br quil quod Y qui ex
quae corr. Z quasi Br 18 deum Br que om. ZBr 19 agiens Br
poenitudinem Z solueretur Y abseueretur Br 20 praecatur Z 21 qui]
quasi Br 23 presentibus Br uinculos Br

XXXVlIII Itin. Hicrosol. 19

290 Itinera HieroBolymitana

peccatorum inuisibilibus alligamentis fide saluatum subueniens
misericorditer liberauit.

Hinc itaque manifeste ostenditur, quantae et qualis fuerit
faonorificentiae apud Dominum Georgius suus inter tormenta
oonfessor, cuius thoracidam in re natura inpenetrabili pene- s
trabilem potentia fecit lanceamque aduersarii aeque naturaliter
inpenetrabilem mirabiliter effecit penetrabilem digitosque eius-
dem homunculi infirmos in eadem natura inpenetrabili re
potenter penetrales fecit, quos in mai'more uinculatos primule
et ipse durus retrahere non potuit, sed eodem momento ualde to
perterritus et exinde mitigatus paenitens deo miserante retraxit.
Mirum dictu, usque in hodiemum diem eadem bis quinorum
eius uestigia digitulorum apparent usque ad radices in mar-
morea insertorum columna, in quorum loco sanctus Arculfiis
suos denos proprios inseruit digitos similiter ad radices usque i^
intrantes. Eiusdem quoque homulli sanguis equi, cuius coza
in pauimento mortui cadentis in duas confracta est partes,
nullo modo ablui aut deleri potuit, sed indelebilis in paui-
mento domus usque ad nostra permanet tempora idem equi-
nus cruor. «o

Aliam quoque de eodem Georgio confessore ceitam rela-
tionem nobis sanctus Arculfus intimauit, quam ab expertis
quibusdam satis idoneis narratoribus in supra memorata Con-

1 iidei Y 4 honorificantiae Br deum Z 5 confessor om. Z
torace clam T toraclicam Z toracletam Br, cf. Du Cange, glossarium
mediae et infimae laHnitatis 8, v, in se Y inrenatura, uirgula 2. m.
adscripta aeparauit Z 6 poenitentia Z potentiam lanceam omiaso
fecit et que Br foecit, sed corr. Z 7 efficit YBr penetralem Z
8 infirmes ZBr, corr. Z penetrabili rem Br 9 penetrabiles Z

prime Br 10 rethrahere Br sed in rasura Z 11 preterritns Br

12 ho//diernam Z a uoce eadem denuo incipit P quasinorum Br

13 digitorum P digitolorum YBr 14 loca Br 16 homuli P hamilli
Y humili, sed 2. m. in homuli corr. Z 17 constructas l, s expuncta P
18 delere, sed corr. Z 19 ad om. Br aequinus P aequibus Br
21 alia Z aliam quoque relationem certam de Y deor georgio,
priore uoce deleta Z 22 quam ei peritis Br 23 insuper memorata
constantinopoli Z

Adamnanas 291

stantinopolitana urbe indubitanter didicit, qui hoc modo de
illo sancto confessore pronuntiare soliti erant dicentes: Quidam
homunculus saecularis Diospolim ciuitatem in equo sedens in-
gressus eo in tempore, quo ad expeditionem faciendam multa
5 populorum milia undique conueniebant collecta, illam accedens
intrauit in domum, in qua supra memorata marmorea extat
columna in se sancti confessoris Georgii habens depictam
imaginem^ ad quam quasi ad praesentem Georgium loqui
coepit dicens: 'Me tibi, Georgio confessori, et meum commendo

10 equum, et ut per orationum uirtutem tuarum ab uniuersis
bellorum atque morborum aquarumque periculis liberati ambo
ad hanc usque urbem post expeditionis tempus incolumes reuersi
perueniamus, et si tibi ita deus misericors nostram reuer-
sionem donauerit prosperam secundum optionem nostrae par-

15 uitatis, ego hunc meum, quem ualde amo, ippum tibi pro
munere donandum offeram in conspectu tuae adsignaturus
formulae.' Quis sermunculis ocius terminatis domum egressus
inter exercitus multitudinem cum ceteris contubemalibus com-
means idem homuncio in expeditionis comitatu emigrat, qui

10 post multa et diuersa bellica pericula, inter quae misella
plurimorum milia homunculornm constituta disperierant, ipse

1 dedicit, sed corr. Z qui] quasi Br 2 georgio confessore Br
3 homolulnB P de diospolim Br 4 eo tempore omisso

in Br ad om. T 7 in se] in frem Br sancti om. Z 8 ad qnam]
atqne Br 9 georgi corr. ex georgii Br confessore P -i ca; -e cotr. Z

et mecum P 10 aequum Br per om. Z oratione P orationem Y
nirtutem, sed corr. l. m erasa Z uirtutum T ad uniuersis Br 12 urbem
om. Br post in rasura; antea propter scriptum erat Z incolomes PYBr

13 peruenjmus corr. 2. m. Z sit ibi, sed corr. Z 14 oblationem

ZBr prosperam faciens obtionem Y 15 equum ipsum PZ ipsum
Y ipsum superscr. 1. m. equum Br ippum scripsi 17 qui T qui-

bns Z sermunculis corr. 2. m. ex sermusculis Br terminatis ocius Y
18 cnmtnbernaiibus corr. 1. m. Br 19 horao Y homuntio Br co-
meatu Br qui] quasi, sed corr, Br 20 diuersas, sed corr, Br bella

pericnlosa Y belli pericula Br uel quae Y interq: corr. 2. i». Br

21 hominum Y

19*

292 Itinera Hierosoly mit an a

in eodem suo sedens dilecto equo ab omoibus infestis casibus
iuxta supra memoratam talem exemptus commendationem
christicolae Georgio deo condonante ad Diospolim prospere
reuertitur illamque domum, in qua eiusdem sancti confessoris
habebatur imago, secum deferens aurum in equi pretium sui 5
gaudenter intrat sanctumque Georgium ac si praesentem ad-
loquitur dicens: ,Sancte confessor, deo aeterno grates refero,
qui me per tuae celsitudinis firmitudinem orationis sospitem
reduxit. Propterea hos tibi uiginti solidos auri adfero equi
pretium mei, quem tibi primule commendatum mihi usque in 10
hodiemum conseruasti diem.' Haec dicens supra discriptum
auri pondus ante pedes sancti formulae confessoris deponit
plus equum amans quam aurum et egressus foras ingeni-
culatione expleta tale iumentum supra sedens ad emigrandum
instigat quidem, sed nuUo modo moueri potuit. Quod ille «
homunculus uidens discendit de equo reuersusque domum
intrat, alios decem adfert solidos inquiens: ,Sancte confessor,
mansuetus quidem mihi equiti tutor in expeditione inter
pericula fuisti, sed tamen, ut uideo, durus et auams es in
commercio equi.' Haec dicens X super XX solidos adiciens 20
ad sanctum dicit confessorem: ,Et hos tibi addo solidos, ut
mihi placabilis fias et meum ad ambulandum resoluas equum.'
Hoc dicto egressus iteiiim ascendens equum ad meandum

1 aeqao Br 2 exemtus P 3 christicola Y cristicole Z dospo-
im corr, 1. m, Br 5 habeatur ymago P habetur Y defferens,
sed corr. Z pr^etium corr. Z 6 intrauit corr. ex intrant Br 7 aca<*
hic et l. 17 corr, 1. m. ZBr gratias Y gratis corr. in gratias Br

reffero PZ, sed corr. Z 8 qui ex quasi corr. 1. m. Br perpetuae
ZBr, corr. 1. m. Br firmitudine erasa l. m Z 9 equasi, aed corr. Br
10 mei om. Br 11 diem conseruasti Br discriptum in deacr. corr. Z
13 quam corr. ex quia Z ingenti locutione Y 14 supersedens Y
15 quod corr. ex quam Br 16 homo Y uidit P descendit YZ defi-
scendit corr. 1. m. Br domus Z 17 soledos corr. Br 18 equique Yaequi-
titii, corr. in aequitanti 2. m. Br equiti tutor] equitator Z i^ in priore
expuncto Br 19 perricula corr. P sed nunc Z 20 commertio Br
X solidos super XX adiciens Y adiciens solidos (corr. ex soledos) Br
23 hoc dictu P haec dictu corr. Z regressus P ^equum corr. Br

AdamnanQs 293

incitat, qui quasi iufixus in eodem stabat loco nec etiam
unum poterat mouere pedem. Quid pluraP Post equum ascensum
discensumque per quatuor singulas uices intrans domum decem
secnm solidos adferens et ad inmobilem reuersus equum iterum

5 in domum regressus huc atque illuc currebat et tamdiu illius
ippus nuUa instigatione remoueri poterat, usquequo numerus
solidorum LX adinpleretur congregatorum. Tum deinde supra
commemoratum repetens sermonem de sancti confessoris man-
sueta humanitate et tuta in expeditione custodia et de eius

10 quasi duritia uel etiam in commerciis auaritia commemorans,
quae talia uerba, ut fertur, per quaternales singulas uices in
domum reuersus repetebat, ad ultimum hoc modo sanctum
adloquitur Georgium dicens: *Sancte confessor, nunc tuam pro
certo cognosco uoluntatem. Hoc itaque iuxta id, quod desideras,

15 totum auri pondus, uidelicet LX solidos, tibi munus oflfero,
ippum quoque meumi quem tibi prius promiseram post expe-
ditionem condonandum, nunc tibi, licet inuisibilibus alligamentis
uinculatum, condono, sed mox, ut credo, resoluendum per
tuam in deo honorificentiam.' Hoc terminato sermone egressus

so domum eodem horae momento absolutum repperit ippum, quem

1 qni om., sed 2. m. superscripsit Br quasi qaibus, dtleio quibus
Br 2 pedem poteirat mouere pedem dtleto priore pedem Br qui

plura Y post] propter Z equi Y 3 descensum Y in domum YBr
4 secura X Br ad om, Y aequum corr, 2, m. Br 5 reuersus Br
6 ipsius BYZ equus Br ippus scripsi nuUa om. Y signatione corr. in
margine 2. m. Br numerum corr. 1. m. P 7 simul congregatorura
YBr commemoratam supra Z 8 commemoratarum Y 9 humani-
tatis, sed corr. Z tota corr. 2. m. Br in om. Br 10 duritiam corr.
2. m. Br in om. Br commercis 5r, corr. Z commemoransque Br
11 quae tali corr. in qui talia Z et per singulas uices in domum

qaatemales Y pcr] et post Br 13 giorgium P scae, sed corr. ZBr
14 id q Br 15 uidi LX Y ofFey/ro litt. r erasa Z 16 ipsam
quoque meum equum PZ et omisso equum Y ippum recte solum Br pro-
mi//8eram una l. s erasa Z commiseram prius Br post] propter Z

18 cr&o Br 19 in om. PZ honorificantiam PBr, corr. 2. m. Br
egrediens Y 20 reperiit Br ipsum PYZ, ippum solummodo Br

294 Itinera Hierosolymitana

secum deducens in domuDQ sancto donatum adsignauit con-
fessori in conspectu imaginis ipsius indeque laetabundus Chri-
stum magnificans discessit.

Hinc manifeste colligitur, quod omne, quodcunque Domino
consecratur, siue homo erit siue animal, iuxta id quod in s
Leuitico scriptum est libro, nullo modo redimi possit aut
mutari. Nam si quis mutauerit, et quod mutatum est et pro
quo mutatum est, sanctificabitur Domino et non redimetur.

V. DE IMAGINE SANCTAE MARIAE.
Arculfus saepe memoratus et de sanctae Mariae matris lo
Domini thoracida certam nobis relationem, quam in Constantino-
politana urbe ab expertis quibusdam testibus didicit, indubi-
tanter enanauit inquiens: In eadem metropolitana ciuitate
imago beatae Mariae in breui tabula figurata lignea in pariete
cuiusdam domus suspensa pendebat, de qua cum quidam 15
stolidus et duricors homo percunctaretur, cuius esset propria,
a quodam respondente didicit, quod esset sanctae Mariae semper
uirginis figura faciei. 'Quod audiens ille ludaeus incredulus
diabolo instigante eandem de pariete ualde iratus tulit ima-
ginem et ad uicinam cucurrit domum, ubi humana stercora 20
per longarum foramina tabularum egesta supra sedentium
uentribus degeri solent, ibidemque ob Christi ex Maria nati
dehonorationem imaginem eius per foramen super humanum

6 Lenit. 27, 20
1 ducens Z 2 jmaginis P 4 coUegitur P corr. in colli^tur ZBf
quia omne Y 5 id ^ £r 6 libro om, Z modo om, Z redemi PZBr^
corr. Z 7 motari, motauerit, motatumPmutuari, mutuauerit-Br inota-
uerit, sed corr. Z pro qaod Br 8 motatum P est om. Z remittetur Y
9 titulus deest in YZ 10 et om, Y mariae om. Br 11 domini om. Br
toracicla FYZ tolaclita Br 12 urbe— metropolitana om. Br dedicit
P, corr, 2. m. Z 13 in eodem Z 14 ymago P 15 cum quibus-
dam Br 16 duri cordis Z procunctaretur corr. 1. m. Br pro-
pri§ P proprie Y imago propriae Br 17 dedicit corr. 2. m. Z

quod] quam Br esset om. Br 18 faciae Z incredulos P

19 diabulo ZBr ymaginem P {sic semper) imagionem, sed corr. Z

20 adq l. q expuncta Br 21 longorum Br tabulamm foramina 1
23 dehonerationem, sed corr. 1. m. Br

Adamnanus 295

stercns inferius iacens proiecit et ipse supersedeDS per idem
foramen aluum purgans proprii stercus uentris super thora-
cidam beatae Mariae paulo ante inibi depositam dimittens
stolidissime agens efifudit et post turpissimam illam uentris
5 purgationem ille infelicissimus discessit homo. Quid uero
postea gessit aut quomodo uixit uel qualem uitae terminum
habuit, inconpei-tum habetur. Igitur post illius discessum
maligni alius de Christianorum plebe superuenit felix homo
zelotypus dominicarum rerum; sciens, quod factum fuerat,

10 imaginem sanctae Mariae requisiuit et inter humana stercora
absconditam inueniens subleuauit et diligenter abstergens et
lauans aquis emundauit mundissimis secumque in domo hono-
rifice conlocatam habuit. Mirum dictu, ex eadem beatae Mariae
imaginis tabula uerum ebulliens distiUat semper oleum, quod

15 Arculfus, ut referre solet, propriis conspexit oculis. Hoc mira-
bile oleum honorem protestatur Mariae matris domini lesu^
de quo pater ait: In oleo sancto meo liniui eum. Item
psalmigraphus ad ipsum filium dei loquitur dicens: Unxit te
deus deus tuus oleo laetitiae prae participibus tuis.

20 Haec itaque, quae superius, de Constantinopoleos situ et
conditione nec non et de illa rotunda ecclesia, in qua salutare
lignum reconditum habetur, et cetera ab ore sancti sacerdotis
Arculfi intente didicimus, qui in eadem primaria Bomani im-
perii ciuitate a paschali solemnitate usque ad dominicum

17 Psalm. 88, 21 18 Psalm. 44. 8

2 album, sed corr, PZ toraciclam P torciclam Y toracidam Z

toraclicam Br A et 1 post corr. ex propter Z uentris] uenit, aed
corr. 2. m. Br 6 postea corr. ex propterea Z uel quomodo uixit uel
quale aut terminum Br 8 maligni alius] magnilius Br 9 zelotipus
codd. 10 in imagine Z 11 abstergens et om. Z 12 domu YBr
13 dictfl Br 14 oleum qBr 16 horem P domini nostri iesu cbristi YBr
17 ait per prophetam Y linui corr. 1. m. Br 18 unciit Y deus
tu8 i r Ij Br 20 hoc Br quae om. Z constantinopoleo P

21 salutar&vv expunx. ua Br 23 inte, sed corr. 1. m., ut uidetur Br
dedicimus, sed corr. Z quasi corr. 2. m. Br permaximaria, corr.
1. m. Br impii corr. 2. m. Br 24 a paschali solemnitate om. P
pascali Z sollemnitate ZBr

296 Itinera Hier os olymi tana

permansit natalicium, postea exinde Romam appetens enaui-
gauit.

VL DE MONTE VVLCANO, QVI SEMPER INTONAT.

Quaedam insula in mari magno habetur ad orientalem plagam
Xn milibus a Sicilia distans, in qua Vulcanus mons quasi 5
tonitruum totis diebus et noctibus in tantum intonat, ut
Siciliae terra longius positae tenifico tremore submoueri
putetur; sed maius sexta feria et sabbato intonare liidetur.
Qui omni tempore noctibus flammare monstratur, diebus uero
fumare. Haec mihi Arculfus scribenti de eodem dictauit monte, 10
qui propriis illum oculorum aspexit obtutibus noctu igni-
tosum, die uero fumosum; eius quoque tonitraalem sonitum
propriis aurium audiuit auditibus in Sicilia per aliquot hospi-
tatus dies.

Obsecro itaque eos, quicumque hos breues legerint libellos, 16
ut pro eodem sancto sacerdote Arculfo diuinam precentur
clementiam, qui haec de sanctis experimenta locis eorum
frequentator libentissime nobis dictauit, quae et ego, quam-
libet inter laboriosas et prope insustentabiles tota die undique
conglobatas ecclesiasticae sollicitudinis occupationes consti- 20

1 nauigauit Y post haec uerba nulla interpunciione interposita per-
gitur in Z: de monte uulcano qui semper intonat 8 uulgano P qui
semper intonat om. Br 5 silicia Br uulganus PYBr, corr, 2, m,
Br 6 ut — putetur hoc loco om. Br, transposuit post: sed maius VI
feria et sabbato, quae uerba post putetur repetuntur 7 terra ex terr^ eorr.

P terrf Y posit? corr. 2. m. Br 8 magis Z tonare Y 9 quasi
Br 10 hoc Br scribendi Y eodem corr. ex eo Z mont^
quasi corr. 2. m. Br 11 nocte in textu, noctu 1. m. in margine P

ignotosum Br 12 diae Br 13 aliqd Br hospitatus est Z. In
cod. Br sequitur capitulum supra omismm de corcJwdrylUs, quo finito
extat FINIT. Verba: Obsecro — neglegat hic desunt, cum iam post capi-
tulationes scripta sint hoc titulo praemisso: INCIPIT PROLOGVS.
15 hos om. P breuiter J5r 18 quaslibet 5r q calibet ^ 19 labo-
rioBos, 8ed corr. 2. m. Br 20 soUicitudines P constitutas, sed corr.
2. m. Z

Adamnaiius 297

tutus, uili quamuis sermone, discribens declaraui. Horum ergo
lectorem ammoneo experimentorum, ut pro me misello pecca-
tore eorundem craxatore Christum iudicem saeculorum exorare
non neglegat.

1 describens Br discripsi omisso declaraui Y 2 lectorum, sed corr.
2, m. ZBr mi//8elo una l. s erasa Z 3 caraxatore Z LIBEE TER-
TIVS HIC TERMINATVR P FINIT Y EXPLICIT LIBER TERTIVS Z
Finit prologus Br

BAEDAE

LIBER DE LOCIS SANCTIS.

M. = cod. Monacensis 6389 saec. IX.

P = cod. Parisiuus 2321 saec. X.

F = cod. Vindobonensis 580 saec. XL

A = cod. Ambrosianus M. 79 sup. saec. XII.

Descripsi breuiter finesque situsque locorum,

Pagiua sacra magis quae memoranda refert,

Baeda sequens ueterum monumenta, simulque nouorum

Carta magistrorum quae sonat inspiciens.

Da lesu, ut patriam semper tendamus ad illam,

Quam beat aetemum uisio summa tui.

INCIPIVNT CAPITVLA.
I. De situ Hierusalem.
n. De locis in ea sanctis.

UI. De Acheldemach et loco, quo suspensus est ludas.
nn. De sudario capitis Domini et alio maiore linteo a
sancta Maria confecto.
V. De locis circa Hierusalem et ecclesia in ualle losaphat.
VI. De monte Oliueti et locis sanctis in eo.
VII. De situ Bethleem et locis ibidem sanctis.
Vni. De situ Chebron et monumentis patrum.
Vnil. De Hiericho et locis eiusdem.

Incipit Libellus Baede Prespiteri de locis sanctis, quem de opusculis
maiorum abbreuiando composuit M iitultts deest PV BED^ {J2. m.

nigro colore). Incipiunt capitula de locis sanctis (1, m. mbro colore) A
In codice Parisino fol. 135^ hi uersus exstant: Pagina sacra magis etc.f
ita tamen, ut singuli uersus singulas lineas occupent, sed non expleant,
In spatio uacuo linearum uersus primus supra omissus adscriptus est,
uersus 3 et 5 repetuntur uersus desunt A 3 Beda PV ueterem P

i

monimenta P 4 charta M sonet V 7 incipiunt cap P incipiunt
capitula V om. M incipiunt capitula de locis scis A 8 desitus P

ierusalem PV ihrlm A 10 acheldema AM achel de mach P in

quo M 15 caput VII et VIII in unum contrahuntur : De situ b&le-
aem et monumentis patrum, quamohrem numeri sequentium capitum a
ceteris codicihus ahhorrent et XVIII tanium capita numerantur M
bethlehem sefuper PV 17 iericho PV

302 Itinera Hierosolymitana

X. De lordane et mare Galileae.
XI. De natura maris mortui.
XIL De loco, quo Dominus baptizatus est.
XIII. De locustis et melle siluestri et fonte lohannis.
XIIU. De fonte lacob iuxta Sichem. &

XY. De Tiberiade et Capharnaum et Nazareth «t de lccis

ibidem sanctis.
XVI. De monte Thabor.
XVII. De situ Damasci.

XVUI. De situ Alexandriae et Nilo. w

XVIIII. De Constantinopoli et basilica in ea, quae crucem
Domini continet.

I. DE SITV HIEEVSALEM.

Situs urbis Hierusalem paene in orbem circumactus non
panio murorum ambitu adsurgit, quo etiam montem Sion is
quondam uicinum intra se recipit, qui a meridie positus pro
arce urbi supereminet. Et maior pars ciuitatis infra montem
iacet in planitie humilioris collis sita. Post passionem quippe
Domini a Tito imperatore destructa, sed ab Helio Adriano
Caesare, a quo etiam nunc Helia uocatur, instaurata multoque »
amplior effecta est. Unde est, quod, cum Dominus extra portas
urbis passus sepultusque sit, modo loca passionis et resur-
rectionis illius intra eiusdem moenia cernuntur. Cuius in magno

13 Eucher. p. 125, 11 19 Eucher. p. 125, 7 23 Adamn. p. 224, 6

3 in quod M 4t lucustis M mel AM de fonte PV 5 sychem V
6 tyheriade J. tyheriate V nazaretul de ante locis om,AV 7 ihidem
om, A sanctis om. V 8 tahorPF 10 nylo V 11 constantinopolim V
12 Expiic capitula. Incipit ipse libellus de locis scs feliciter M Expli-
clunt capit. Incipit liher de locis sanctis PV Expliciunt cap. Item ipse
liher A 13 Hieiira M ierhn A ierusalem PV 14 in margine rubris
Utteris: Eucherio A 15 morum A in montem M syon PV
16 recepit M 17 arce] parte P nrhis AM nrhi^. £t maior V
in margine euchef M 18 planicie AM planiti^ P collis om, M
quippej itaque PV 20 caesare om. M 23 cemantur A

Baeda 303

murorum ambitu LXXXIUI turres, portae uero sex uisuntur:
Frima porta Dauid ad occidentem montis Sion, secunda porta
uillae fuUonis, tertia porta sancti Stephani, quarta porta
Beniamin, quinta portula, id est paruula porta (ab hac.per

5 gradus ad uallem losaphat descenditur), sexta porta Thecuitis.
Gelebriores tamen ex his sunt tres exitus portanim, unus
quidem ab occasu, alius a septemtrione, tertius ab oriente.
A meridie autem aquilonale montis Sion supercilium super-
eminet ciuitati et ea pars murorum cum interpositis turribus

10 nuUas habere portas comprobatur, id est a supra scripta
Dauid porta, usque ad eam eiusdem montis Sion frontem,
quae praerupta rupe orientalem respicit plagam. Situs quippe
ipsius urbis a supercilio aquilonali montis Sion incipiens ita est
moUi cliuo dispositus usque ad humiliora aquilonalium orien-

15 taliumque loca murorum, ut pluuia ibidem decidens nequa-
quam stet, sed instar fluuiorum per orientales defluens portas
cunctis secum platearum sordibus raptis in ualle losaphat
torrentem Cedron augeat.

IT. DE LOCIS m EA SANCTIS.

20 Ingressis ergo a septemtrionali parte urbem primum de
locis sanctis pro conditione platearum diuertendum est ad
ecclesiam Constantinianam, quae Martyrium appellatur. Hanc
Constantinus imperator, eo quod ibi crux Domini ab Helena
matre reperta sit, magnifico et regio cultu construxit. Dehinc

6 Eucher. p. 126, 5 20 Eucher. p. 126, 6 22 cf. etiam Adamn.
p. 284, 1

1 uisuDtur] insunt A 2 syon sic semper PV porta. 44 uillo

fulonis P 4 portula] porta M 5 iosaphath A thecuites M te-
caitis PV 6 exitus uiarum portarum, sed uiarum eadem manu deleto V
7 tercius A 8 aquilonali J. 9 ea pars] capars P 10 scripta] dicta PV
cf. Adamn. p, 224, 19 13 aquilonali in rasura positum V aqui-
lonalis M 14 cliuo] diuo P 15 loca om. PV 16 pluuio-

rum A 19 eucherio P EVCHERIO V euch A in margine 21 sanctis
om. A 22 §cclesiam AP martyrum A 24 a uocabulo Dehinc
noua periodus incipit PV in margine ARCVLES P ARCVLFS V

304 Itinera Hierosolymitana

ab occasu Golgothana uidetur ecclesia, In qua etiam rupis
apparet illa, quae quondam ipsam adfixo Domini corpore cmcem
pertulit, argenteam modo pergrandem sustinens crucem, pen-
dente magna desuper aerea rota cum lampadibus. Infra ipsum
uero locum dominicae crucis excisa in petra crypta est, in b
qua super altare pro defunctis honoratis sacrificium solet
offerri, positis interim in platea corporibus. Huius quoque ad
occasum ecclesiae Anastasis, hoc est resurrectionis dominicae,
rotunda ecclesia tribus cincta parietibus duodecim columnis
sustentatur, inter parietes singulos latum habens spatium lo
uiae, quae tria altaria in tribus locis parietis medii continet,
hoc est australi, aquilonali et occidentali. Haec bis quatemas
portas^ id est introitus, per tres e regione parietes habet, e
quibus quattuor ad uulturnum et quattuor ad eurum spectant
Huius in medio monumentum Domini rotundum petra excisum 15
est, cuius culmen intrinsecus stans horoo manu contingere
potest, ab oriente habens introitum, cui lapis ille magnus
adpositus est, quod intrinsecus ferramentorum uestigia usque
in praesens ostendit. Nam extrinsecus usque ad culminis
summitatem totum marmore tectum est; summum uero culmen «0
auro omatum auream magnam gestat crucem. In huius ergo
monumenti aquilonali parte sepulchrum Domini in eadem petra
excisum longitudinis VE pedum, trium mensura palmorum
pauimento altius eminet, introitum habens a latere meridiano,
ubi die noctuque XII lampades ardent, quattuor intra sepul- 25
chrum, octo supra in margine dextro. Lapis, qui ad hostium
monumenti positus erat, nunc fissus est, cuius pars minor
quadratum altare ante hostium nihilominus eiusdem monumenti x

7 Adamn. p. 227, 16

2 afixo A 3 8a8tenen87/7/cnice er(Mum uidetur ns P 4 desnper
magna P ipeius A 5 cripta AMV scripta P 6 sacrifitia eolent A
8 licastl P ecclesiae om. A inastasis P 9 rotunda M 12 id est A

14 et quattuor ad uultumum (sed erasum) et quattuor ad eumm M

15 in om. P medium A 18 feramentorum P 20 tectum] tactum M
22tumuliJ. aquilonea -4. parte] porte Jlf 23palmamm^ 25interitf
26 ostium A 28 nicbilominus A nihil ominus M nichil hominus P

Baeda 805

stat, maior uero in orientali eiusdem ecclesiae loco quadran-
gulum aliud altare sub linteaminibus extat. Color autem eius-
dem monumenti et sepulchri albo et rubicundo permixtus
uidetur. A dextera autem parte huic ecclesiae cohaeret beatae
5 dei genetricis ecclesia quadrangula. In platea, quae Martyrium
et Golgotha continuat^ exedra est, in qua calix Domini scriniolo
reconditus per operculi foramen tangi solet et osculari; qui
argenteus calix duas hinc et inde habens ansulas sextarii
Gallici mensuram capit, in quo est et illa spongia dominici

10 potus ministra. In loco autem illo, quo Abraham altare ad
immolandum filium construxit, mensa est lignea non parua,
in qua pauperum elemosinae solent a populo deferri. Sed
singula, quae dixi, ut manifestius agnosceres, etiam prae oculis
depingere curaui.

16 Figura ecclesiarum.

Lancea militis inserta habetur in cruce lignea in porticu
Martyrii^ cuius hastile in duas intercisum pai-tes a tota uene-
ratur ciuitate.

Haec quidem omnia, quae commemorauimus, sancta loca

to extra montem Sion posita cernuntur, quo se ad aquilonem

4 Adamn. p. 233, 2 5 Adamn. p. 234, 20 10 Adaron. p. 234, 6

16 Adamn. p.^35, 11 19 Eucber. p. 126, 15

3 po8t monumenti rasura trium litterarum P 4 ad dexteram autem
partem PF ad dextera autem parte A a deitera autem parte M et
Adamn. 5 martirium P martirum A 6 in om. P scriniola M

n

8 argentea omisso calix A habe^s ansulas A ansulas habens PV

habens ansulas M 9 ca^lici P 10 post ministra in codice

M nouem lineae uacant. Sequitur continuo u. 16—20: Lancea mi-
litis — extra montem, deinceps u. 10—14: In loco autem illo — depin-
gere curaui. Sion posita cernuntur (u. 20) et q. «., uerbis, quae sunt:
In loco — curaui male inier extra montem et Sion posita cemuntur inter-
positis in quo A habra hft P 12 Sed singula— curaui lineola rubra
perducta deleuit A 13 cognosceres FcognoscS P prae oculis de oculis
pingere, sed altero oculis eraso M in margine Euch X figura

deest AM, codices PV similem figuram exhibent atque Arculfus

17 astile A 19 in margine EVCHERIVS PV 20 si fi itf

XXXVIin Itln. Hlcroaol. 20

306 Itinera Hierosolymitana

deficiens loci tumor porrexit. In inferiore uero parte urbis,
ubi templum in uicinia muri ab oriente locatum ipsique urbi
transitu peruio ponte mediante fuerat coniunctum, nunc ibi
Saraceni quadratam domum subrectis tabulis et magnis trabibus
super quasdam minarum reliquias uili opere construentes s
oratione frequentant, quae tria milia hominum capere uidetur.
Paucae illic cisternae in usum aquarum ostenduntur.

In uicinia templi Bethsaida piscina gemino insignis lacu
apparet, quorum alter hibemis plerumque impletur imbribus,
alter rubris est discolor aquis. Ab ea fronte montis Sion, quae i«
praerupta rupe orientalem plagam spectat, intra muros atque
in radicibus coUis fons Siloe prorumpit, qui altemante quidem
aquamm accessu in meridiem fluit, id est non iugibus aquis,
sed in certis horis diebusque ebullit et per terramm concaua
et antra saxi durissimi cum magno sonitu uenire consueuit. n

In suprema montis Sion planitie monachorum cellulae fre-
quentes ecclesiam magnam circumdant illic, ut perhibent, ab apo-
stolis fundatam, eo quod ibi spiritum sanctum acceperint ibique
sancta Maria obierit, in qua etiam locus cenae Domini uene-
rabilis ostenditur. Sed et columna marmorea in medio stat so
ecclesiae, cui adhaerens Dominus flagellatus est. Huius ergo
ecclesiae talis dicitur esse figura.

1 Adaron. p. 226, 16 7 Eucher. p. 126, 20 8 Eacher. p. 127, 8
10 Eucher. p. 127, 6 16 Eucher. p. 125, 17 20 Adamn. p. 243, 18

1 in eodice P fol. 137 lin, 4 desinit cum defi; quae hic deniderawtur:
ciens loci tumor porrezit supra in spatio uacuo Uneaepost uerha: uene-
ratur ciuitate a^cripta sumt inferiori V 2 uicina PV^ cf. Adamn.
p. 226, 17 FY ante uerba ah oriente in margine exstat ARCVLFVS FV
6 quosdam A ^onstituentes PV 7 ante: Paucae in margine EVCHE-
RIVS PV eucher M ostendunt A 8 in uicinia/////templi PV

hethaida A 9 yhemis PV 11 expectat M spectant A 12 fons
om, A syloe PV quidam A 15 antra] antea P cum magno

a

sonitu om. PV 16 supprema APV sup M planitiae M 18 acce-
perunt A 19 cena A 20 ostendatur PV columpna V stat om. A
21 est add. 2. m. P ergo om. M

B a e d a 807

Fiffura ecclesiae.
Hic monstratur petra, sup&r quam lapidatus est sanctus
protomartTr Stephanus extra ciuitatem. In medio autem Hieru-
salem, ubi cruce Domini superposita mortuus reuixit, columna
5 celsa stat, quae aestiuo solstitio umbram non facit. Unde
putant ibi mediam esse terram et historice dictum: Deus
autem, rex noster, ante saecula operatus est sa-
lutem in medio terrae. Qua ductus opinione et Victorinus
Pictabionensis antistes ecclesiae de Golgotha scribens itainchoat:
10 Est locus, ex omni medium quem credimus orbe;

Golgotha ludaei patrio cognomine dicunt.

m. DE. ACHELDEMACH ET LOCO, QVO SVSPENSVS EST IVDAS.

Portam Dauid egredientibus pons occurrit in austrum per

uallem directus, ad cuius medietatem ab occasu ludas se

15 suspendisse nanratur. Nam et ficus magna ibi ac uetustissima

stat, iuxta quod luuencus ait:

Informem rapuit ficus de uertice mortem.
Porro Acheldemach ad australem plagam montis Sion peregrinos
et ignobiles mortuos hodie quoque alios terra tegit, alios in-
so humatos putrefacit.

IIII. DE SVDARIO CAPITIS DOMINI ET DE ALIO MAIORE LINTEO
A SANCTA MARLi CONFECTO.

Sudarium capitis Domini post resurrectionem eius mox
christianissimus quidam ludaeus furatus usque ad obitum

3 Adamn. p. 239, 10 6 Psalm. 73, 12 10 cf. Migne. PatroL
lat. V p. 294 13 Adamn. p. 242, 16 17 luuencus IV 631

18 Adamn. p. 243, 19 21 Adamn. p. 235, 17

2 m margine II M 3 autem ow. A 4 superpositus A resur-
rexit PV reuiiit AM et Arculfus p. 239, U. 15 6 quidam putant A
historiae M historic^ A hystorice P F 8 uictorius AMFV 9 pictauensis M
12 acheldcma AM achel de mach P est om. M 13 fons AM cf. Adatnn.
p, 242, 18 BrZ australem A 15 Nam ficus P ibi om. PV et ue-
tustissima A au&ussima Jlf 17 informe A montem M^ cf. Adamn.p. 243, 4
YBr 18 acheldema AM acheldemach P 11) homines ante mortuos ex-
punxitM quoque] quosque-4 tegitterraJ. 21maioriPF 22 con-
fecto] conteitum M cf. Adamn. p. 239, 2. 4 23 resurrectione mei; M

20*

308 Itinera Hierosolymitana

diuitiis sibi affluentibus habuit. Qui moriturus interrogat filios.
qui Domini sudarium, qui ceteras patris uelit accipere diuitias.
Maior thesauros rerum, minor elegit sudarium, et mox illi
decrescunt usque ad paupertatem, fratri autem cum fide
crescunt et opes. Usque ad quintam ergo generationem fideles 5
tenuere. Hinc ad impios perueniens diuitias tantum auiit at
ludaeis, et hoc multo tempore, donec post longa litigia, quibus
christiani ludaei se Christi, infideles uero se patrum suorum
adfirmabant heredes, Mauuias Sarracenorum rei, qui nostra
aetate fuit, iudex postulatur. Qui accensa grandi pyra Christum 10
iudicem precatur, qui hoc pro suorum salute super caput
habere dignaretur. Missum ergo in igne sudarium ueloci raptu
aufugiens euolat et in summo aere diutissime quasi ludendo
uolucritans, ad ultimum cunctis utrimque intuentibus se leuiter
in cuiusdam de christianis sinu deposuit. Quod mane moi a
totus populus summa ueneratione salutabat et osculabatur:
habebat autem longitudinis octo pedes.

Aliud quoque aliquanto maius linteum in ecclesia ueneratur,
quod fertur a sancta Maria contextum, XII apostolorum et
ipsius Domini continens imagines, uno latere rubro et altero t^
uiridi.

V. DE LOCIS CIRCA HIERVSALEM ET ECCLESIA IN VALLE

lOSAPHAT.
Circa Hierosolimam aspera ac montuosa cemuntur loca.
Hinc quoque septemtrionem uersus usque ad Arimathiam terra a

18 Adamn. p. 239, 3 24 Adamn. p. 245, 7 Eucher. p. 127, 13

1 interrogauit PV filio8 suos A 2 quis A quis A patrcs.

8ed corr. 1, m. V 3 post maior add. uero PV sudarium elegit A

illi priori PV illi thesauros eligenti A 4 decrescunt omnia A fratri

autem iuniori PV 5 et om. A ergo] eius PV 6 tantam PV

ia

ut deis corr. 1. m. P 8 iudaei fideles A 9 affirraabant PV mau-
uius A mai uuas M mauuras P mauuyas V saracenorum P 10 pjrra
M 11 capud A 12 raptum A 14 utrisque PV 15 sina PV
17 habet A 18 aliquato corr. 1, m. V 19 XII PV 22 hierasalein

M ierusalem APV 24 circum hierosolimam AM ierosolimam P

0
ierusolimam V aspera om. A

Baeda 309

petrosa et aspera per interualla monstratur, ualles quoque
spinosae usque ad Thamnicam regionem patentes. Ad Caesaream
uero Palaestinae ab Helia quamuis aliqua repperiantur angusta
et breuia aspera loca, praecipue tamen planities camporum
5 interpositis oliuetis. Distant autem LXXV milibus passuum.
Longitudo uero terrae repromissionis a Dan usque Bersabee
tenditur spatio CLXV milium, ab loppe usque Bethleem
XLVI milibus.

luxta murum templi uel Hierusalem ab oriente Gehennon

10 occurrit, quae est uallis losaphat a septemtrionali plaga in
austrum porrecta, per quam torrens Cedron, si quando plu-
uiarum aquam reccipit, decurrit. Haec uallis et parua campi
planities inrigua et nemorosa plenaque deliciis locum in se
qiiondam Baalim sacrum habuit. In hac turris est regis

15 losaphat, sepulchrum eius continens, cuius ad dexteram de
nipe montis Oliueti eicisa et separata domus duo cauata habet
sepulchra, hoc est Symeonis senis et loseph sanctae Mariae
sponsi. In eadem ualle sanctae Mariae rotunda est ecclesia,
lapideo tabulato discreta, cuius in superioribus quattuor altaria,

20 in inferioribus unum habetur in orientali plaga, et ad eius
dexteram monumentum uacuum, in quo sancta Maria aliquandiu
pausasse dicitur, sed a quo uel quando sit ablata, nescitur.
Hanc intrantes uident ad dexteram insertam parieti petram, in

5 Hieron. ep. ad Dardanum 7 Eucher. p. 129, 8. 18 9 Adamn.

p. 246. 5 Eucher. p. 127, 9 Hieron. Onora. ed. Lagarde p. 128, 9

12 cf. Eucher. in Reg. IV c. 31 14 Adamn. p. 241, 6 18 Adamn.
p. 241, 3 20 Adamn. p. 240, 12

1 et interualla M 2 tamnicam M thanicam A cesariam A 3 ali-
qua V re//periantur littera p er(Ma P 4 pcipue AP planitiaes M
caporum P 5 in margine adscriptum est lERONIMVS V hieronim' A
7 usque ad b&hleaem M bethlehem PV bethleem A; sic etiam scrihitur
histor. eccl. gentis Anglorum V 16 in codice Caniabrigiensi Baedae fere
aequali 11 cedrom P 13 planitips M irrigua PV plenaque]
planeque M 14 baali M bahalim P 16 seperata M 17 hoc est]
id A simeonis A iosaph& scs. M 21 aliquamdiu A 22 a quo] a
quibus A 23 inserta in parieti M

310 Itinera Hierosolymitana

qua Dominus nocte, qua tradebatur, orauit, uestigiis genuum
quasi cera molli inpressis.

Vr. DE MONTE OLIVETI ET LOCIS SANCTIS IN EO.

Mons oliuarum mille ab Hierusalem discretus passibus alti-
tudine montis Sion par est, sed latitudine et longitudine 5
praestat, exceptis uitibus et oliuis rarae ferax arboris, frumeDti
quoque et ordei fertilis; neque enim brucosa, sed herbosa et
florida soli illius est qualitas. In cuius summo uertice, ubi
Dominus ad caelos ascendit, ecclesia rotunda grandis temas
per circuitum cameratas habet porticus desuper tectas; interior 10
namque domus propter dominici corporis meatum camerari et
tegi non potuit; altare ad orientem habens angusto culmine
protectum, in cuius medio ultima Domini uestigia caelo desuper
patente, ubi ascendit, uisuntur. Quae cum cotidie a creden-
tibus terra tollatur, nihilominus manet eandemque adhuc sui is
speciem ueluti inpressis signata uestigiis seruat. Haec circa
aerea rota iacet usque ad ceruicem alta, ab occasu habens
introitum, pendente deauper in trocleis magna lampade totaqne
die et nocte lucente. In occidentali eiusdem ecclesiae parte
fenestrae octo totidemque e regione lampades in funibus pen- »
dentes usque Hierosolimam per uitrum fulgent^ quarum lox
corda intuentium cum quadam alacritate et conpunctione paue-
facere dicitur. In die ascensionis dominicae per annos singulos
missa peracta ualidi flaminis procella desursum uenire consueuit
et omnes, qui in ecclesia adfuerint, terrae prostemere. Tot ibi ti

3 Adamn. p. 246 ss.

2 impreosis P 5 longitadine et latitudine PV, latitudine et longi-
tudine AM et Adamn. p. :^46, 4 6 rare codd. 7 ord^i M ferulis V
erbosa A 8 ubi dns corr. 2. m. ex ubi ortis P 9 caelo M 10 tec-
tos M tectus P 12 altare] altera M 14 quotidie PV 15 nihii-
hominuB M nichilominus APV eadgque P 16 impressis PV 17 iacet]
uacet M ceruicem] uerticem PV cf. Adamn. p. 247, 11 Z 18 mag
in trocleis magna, aed mag del. 1. m. V magra P tota omisso que M
20 in finibus peridentes P 21 ierusolimam PV hierosolimam AM 22 com-
punctione P V 23 dicitor P 24 fulminis A decursum M uenire om. M

Baeda 311

nocte illa lucernae ardent, ut non inlustrari tantum, sed et
ardere mons et supposita loca uideantur. Et huius quoque
basilicae figuram prae oculis depingere placuit.
Figura basilicae.

6 Monumentum Lazari ecclesia ibidem extructa demonstrat
et monasterium grande in campo quodam Bethaniae magna
oliuarum silua circumdato. £st autem Bethania quindecim
stadiis ab Hierusalem. Tertia quoque montis eiusdem ad austra-
lem Bethaniae partem ecclesia est, ubi Dominus ante passionem

10 discipulis suis de die iudicii loquitur.

Vn. DE SITV BETHLEEM ET LOCIS IBIDEM SANCTIS.

Bethleem sex milibus in austrum ab Hierusolima secreta
in dorso sita est angusto ex omni parte uallibus circumdato,
ab occidente in orientem mUle passibus longa; humili sine

15 turribus muro per extrema plani uerticis instructo; in cuius
orientali angulo quasi quoddam naturale semiantrum est,
cuius exterior pars natiuitatis dominicae fuisse dicitur locus,
interior praesepe Domini nominatur. Haec spelunca tota in-
terius pretioso marmore tecta supra ipsum locum, ubi Domi-

Bo nus natus specialius traditur, sanctae Mariae grandem gestat
ecclesiam. Petra iuxta murum cauata primum dominici cor-

5 Adamn. p. 25U 4 11 Adamn. p. 255, 5 ss. Eucher. p. 127, 19

1 illa nocte A illustrari PV 2 quoque om. M in codice P
€ linede inferiorea huius paginae (13S^) fiacant. Figura eeclesiae
seguitur in pagina insequente 139 P spatium 5 linearum uacat, sed
figura deest M 5 Tumulus Lazari basilicam gestat et monasterium
grande et q, 8, A demonstratur M 7 circumdatti M circundato PV
cf. Adamn. p. 261, 7 XV«»'° A 8 stadias corr. 1. m. PV tercia A
austrd A 9 partem om. A 10 iuditii A 11 b&bleaem M bethleem
A bethlehem PV semper 12 be&hleahem M Uttera initialia deest PV

hierusalem, in margine osolimi M hierosolima A 13 augusto P

14 longo A, sed cf. Beda hist eccl. V c. 16 16 quodam P 17 pars
om. M Locus uero interior A 19 precioso A 20 natus € A

sancteq; A grand@ ^cclam gestat ^cclam, sed priore ^cclam 2. m.

deUto P 21 mu////rum A

312 Itinera Hi.erosolymitana

poris lauacrum. de muro missum suscipiens faactenus seruat:
quae si qua forte occasione uel industria fuerit exfaausta, haec
nihilominus continuo, dum respicis, sicut ante fuerat, plena
redundat.

Ad aquilonem Betfaleem in ualle contigua sepulchmm Dauid s
in medio ecclesiae humili lapide tegitur lampade superposita,
ad austrum uero in ualle contigua in ecclesia sepulchrum
sancti Hieronymi.

Porro ad orientem in turre Ader^ id est gregis, mille passibus
a ciuitate segregata ecclesia est trium pastorum dominicae lo
natiuitatis consciorum monumenta continens. Haec relationem
Arculfi Galliarum episcopi secutus dixerim; ceterum Ezras
aperte scribit in Hierusalem esse Dauid sepultum.

Via regia, quae ab Helia Chebron ducit, ab oriente Beth-
leem, ab occidente sepulchrum Bachel habens titulo nominis i&
eius usque hodie signatum.

VIII. DE SITV CHEBRON ET MONVMENTIS PATRVM.

Cfaebron autem in campi latitudine sita et ab Helia, [hoc
est lerusalem,] XXH milibus separata, uno ad orientem stadio
speluncam duplicem in ualle habet, ubi sepulchra patriarchaiiim »
quadrato muro circumdantur, capitibus uersis ad aquilonem,
et haec singula singulis tecta lapidibus instar basilicae dolatis,
trium patriarcharum candidis, Adam obscurioris et uilioris

5 Adamn. p. 257, 15 9 Adamn. p. 258, 9 12 II. Esdra 3, 16
14 Adamn. p. 258, 20 17 Adamn. p. 259. 7 ss.

1 actenus MFV 2 exausta M 3 nichilominus A nichil hominas P
7 uall6 M 8 hieronimi AM ieronimi PV 9 in turre corr, ex in

terr§ A 10 pastforum corr. 2. m. P 11 monimenta A relatione
FV 12 arcuulfi AM 13 dauid esse sepulchrum (sepulcrum V) PV
sepultum esse dauid M 14 quae om. M cebron PV 15 titulum Jtf
16 designatum PV 17 ebron P cebron V patruam A 18 cebron PV
hoc est lerusalem add. PV 19 sepata P 20 in ualle] in se PT
ubi] in qua A 21 circundantur PV 22 singuli stecta M tecta om. A
lapidibus superposita A 23 obscuriori MP uiliori P et uilioris
operis om. A

Baeda 313

operis, qui haud longe ab illis ad borealem extremamque
muri illius partem pausat. Trium quoque femiuarum uiliores
et minores memoriae cernuntur.

Mambre collis mille passibus a monumentis his ad boream,
5 herbosus ualde et floridus, campestrem habens in uertice pla-
nitiem, in cuius aquilonali parte quercus Abrafaae, duorum
hominum altitudinis truncus, ecclesia circumdata est.

Egredientibus Chebron ad aquilonem in sinistra parte uiae
occurrit mons pinosus paruus, tribus milibus passuum a
10 Chebron, unde Hierosolimam pinea ligna feruntur in camelis;
nam in omni ludaea plaustra uel currus raro fiunt.

Vlin. DE HIERICHO ET LOCIS EIVSDEM.

Hiericho ab Helia orientem uersus XYIII milia .pedes
abest, qua tertio ad solum destructa sola domus Raab ob
15 signum fidei remanet; eius enim adhuc parietes sioe culmine
durant; locus urbis segetes et uineta recipit. Inter hanc et
lordanem, quinque uel sex ab ea milibus separatum, grandia
palmeta campulis interpositis et inhabitatoribus Cananaeis.

Duodecim lapides, quos losue de lordane toUi praeceperat,

20 in ecclesia Qalgalis facta altrinsecus iuxta parietes eiusdem

iacent, uix singuli nunc duobus uiris eleuabiles, quorum unus

nescio quo casu fractus, sed ferro medicante reconiunctus est.

Hst iuxta Hiericho fons uber ad potum. pinguis ad rigandum,
qui quondam sterilis ad generandura, parura salubris ad potan-

4 Adamn. p. 261, 15 8 Adamn. p. 262, 21 12 Adamn. p. 263, 5
23 Heges. ed. Weber-Caesar p. 250, 3

1 haudj aut ^ ab illis om. A 2 muri om. A iUius ualli partem pulsat^
4 mamre PV 5 capemstr? littera m 2. m. deleta P 6 habrahe PV
7 eccleaia] edam M circundata PV 8 aquilonalem PV 10 ce-
bron PV un aierosolimft P ierosolimara V 11 raro] rora M

12 iericho sic semper PV hiericho AM 13 in orientem PV XVIIII M
decem et octo .4 milibus passuura J. 14qua]que-4 ad solum usque -4
16 durantur A uineta] iuncta M uincta V 18 ca cfimpulis priore illo cft
2. w. deleto P chananeis APV 22 mediante M 23 potandum A
inrigandum A 24 cdft P sterelis AP sterelis fait A

X

314 Itinera Hierosolymitana

dum, per Heliseum prophetam, dum uas salis in eum mitteret,
sauatus est. Denique campus eum circumiacet LXX stadiorum
in longitudinem, XX in latitudinem patens, in quo mirabilis
hortorum gratia, uaria palmarum genera, praestantissimi apium
fetus. IUic opobalsamum gignitur, quod ideo cum adiectione 5
significamus, quia agricolae cortice tenus uirgulas acutis lapi-
dibus incidunt eas, in quibus balsama generantur, ut per illas
cauernas paulatim destillans humor se colligat lacrimis pulchre
rorantibus; cauema autem graeco nomine ope dicitur. Illic
cjprum, illic mjrobalanum nasci ferunt. Aqua ut cetera fon- 10
tium, illic tamen praestantius, aestate frigida, hieme tepens,
aer mollior, ut summa hieme lineis utantur exuuiis indumen-
torum. TJrbs ipsa condita in campo, cui supereminet mons
diffusior et nudus gignentium; aegrum enim et ieiunum solum
et ideo desertum ab incolis. Hic a Scjthopolis urbis terra 15
usque ad regionem Sodomitanam et Asfaltios fines locus diffusus
habetur. Aduersus huic mons supra lordanem ab urbe luliade
usque ad Zoaros Arabiae Petraeae conterminos extentus, ubi
etiam mons est Ferreus nuncupatus. Inter hos duos montes
campus iacet, quem ueteres latine Magnum appellauere, hebraice 20
autem Aulon, cuius longitudo XXX et CCtorum stadiorum,
latitudo CXX, exordium a uico Gennauari, finis usque ad Asfal-

2 Heges. p. 251, 3 7 Heges. p. 22, 43 12 Heges. p. 251. 35
13 Hegcs. p. 248, 25 14 Heges. p. 249, 28 17 Heges. p. 249, 29

1 qne per A uassallis M initteret om. M 3 in longitudine M
LXXta A in latitudinem A 4 ortorum AFV 5 uetus A 6 quod A
tenus] tenues codd, et Hegesippua p, 251, 21, cod. C, tenus Heg. uulgo, cf.
Fr. Vogel, de Hegesippo p. 45 adn. 1 8 distillans M destillans AFV
pulchre] pulcher AMPV 9 cyprum illic V 10 fertur M feruntur PV
ferunt A et Heges. p. 251, 32 11 hyeme PV 12 aer] uer PV

ezuuiis indumentorum A et Heges. indumentis MPV 13 supereminet]
semper eminet P 14 agrum M 15 Hinc A sextopolis M 16 as-
falcios M affaltios P locus om. MPV 17 iordanen M iordane in
Heges. p. 249, 29 18 goaros M petrae AMPV cQ terminus A
.0. terminos PV 19 etiam] et A 20 hebraicae M 21 autem dicitaru4
22 genuauari codd. genuabari cod. Cassell. Heges. p, 249, 35 finis]
situs V as faltin P

Baeda 315

tium lacum. lordanis eum medium intersecat uiridantibus
ripis liuminis alluuione, siquidem supra ripas eiusdem fructus
arborum uberior est, alias longe eziliof; arida sunt enim omnia
praeter oras fluminis.

5 X. DE lOBDANE £T MAR£ GALILAEAE.

Ipsius autem lordanis exordium uulgo putatur in prouincia
Foenice ad radices montis Libani, ubi Panium, id est Caesarea
Philippi, sita est, unde et idem Panium, hoc est speleum,
per quod sese adtollit lordanis, a rege Agrippa decore admira-

10 bili extructum uenustatumque accipimus. Est autem in Traconi^
tide terra fons rotae qualitatem exprimens, unde et Fialae
nomen accepit, XY a Caesarea milibus passuum secretus, ita
iugiter plenus aquarum [liabundantia], ut neque superfluant
neque umquam minuantur. In hunc Philippus tetrarches eius-

15 dem regionis paleas misit, quas in Panio fluuius ebuUiuit.
Unde liquet in Fiala principium esse lordanis, sed post sub-
terraneos meatus in Panio coepisse fluentum, qui mox lacum
ingressus paludes eius intersecat. Inde quoque cursus suos
dirigens XV milia passuum sine ulla interfusione progreditur

so usque ad urbem, cui lulias nomen. Postea lacum Genesar
medio transit fluento, unde plurima circumuagatus Asfaltium,
hoc est mare mortuum, ingressus laudabiles perdit aquas; est

5 Heges. p. 217, 12 Adamn. p. 268, 1 ss. 9 Heges. p. 218, 26
10 Heges. p. 218, 19 14 Heges. p. 217, 14 ss. • 17 Heg. p. 218, 30
22 Adamn. p. 266, 18

3 arida enim sunt A, sed cf. Heges. p. 249, 42 enim om. V
4 horas A oras Heges. p. 249 j 42 horam M oram FV 6 prouintia M

■e

prouinci^ A 8 phylippi P id est spelium A 9 sese] esse M se
corr, 2. m. P attoUit APV adtoUit M 10 Et autem P inter
conitide M intra conitide P 11 rotae] ror§ P 12 ita ut iugiter P
13 post aquarum add. habundantia P abundantia F deest AM et Meges.
p. 218y 21 14 tetrarcha A 15 in pamo P 16 in fialft M prin-
cipitts P terraneos M 17 in pamo P oepisse AV 20 nomen
est APV; est deeH M et Heges. p. 218, 32 gennesar A 21 Inde A
post circumuagatus perperam add. loca Tohler 22 id est A ingresus M

316 Itinera Hi eros oly mit an a

enim coloris albidi sicut lac et ob hoc in mari mortno longo
tramite disceraitur. Est autem Genesar, id est mare Galilaeae,
magnis siluis circumdatum, in longitudine habens CXL stadia,
in latitudine XL. Aqua dulcis et ad potandum habilis, siqui-
dem nec palustris uliginis crassum aliquid aut turbidum recipit, 5
quia arenoso undique litore circumuenitur; sed* et amoenis
circumdatur oppidis, ab oriente luliade et Hippo, ab occidente
Tiberiade aquis calidis salubri; genera quoque piscium gustu
et specie quam in alio lacu praestantiora.

XI. DE NATVRA MARIS MORTVI. 10

Mare uero mortuum longitudine stadiis DLXXX usque ad
Zoaros Arabiae, latitudine CL usque ad uicina Sodomorum
protenditur; nam et de puteis quondam salis post Sodomae
et Gomorrae et ciuitatum finitimarum combustionem inundasse
certissimum est. Apparet uero procul de specula montis Oliueti is
cernentibus, quod fluctuum conlisione commotum salsissimum
eicit sal, et hoc sole siccatum accipitur multis utique natio-
nibus profuturum. Aliter uero in quodam Siculo monte sal
fieri dicitur, ubi lapides de terra euulsi uerum salsissimum
sal et cunctis usibus aptissimum praebeant, quod esse sal so
terrae dicitur. Mortuum autem appellatur mare, quod nihil
recipiat genenim uiuentium, neque pisces neque adsuetas aquis

2 Heges. p. 217, 1 Adamn. p. 269, 4 11 Adamn. p. 267, 16 Eu-
cher. in IV Reg. c. 25 Heges. p. 253, 29 15 Adamn. p. 269, 19

16 Adamn. p. 266, 22 21 Heges. p. 252, 12

1 albi PV, albidi AM et Adamn. p. 266 j 19 longo tramite om. FV,
add. AM et Adamn, p. 266, 20 3 circumdata M circundatnm PV
4 aquae AP abilis M 5 crassatum PF, sed cf. Adamn, p. 269, 8
Heges. p. 217, 5 6 harenoso M et om. PV 7 circun-

datur PV hyppo APV hoccidente P 8 tyberiade APV genera]
caenam M 9 et om, P speci^ P post presantiora (sic) rasura
4 uel 5 KUerarum P 11 ad om, A 12 goaros M uicinia APV
uicina M et Heges. p. 253, 31 uulgo, uiciniam Cassell. 13 protendit
PV 15 est] es P 19 fieri dicitur] fit A 20 prebent A 21 nichil
APV

Baeda 317

aues, tauri camelique fluitent. Denique si lordanis auctus
imbribus pisces illuc influentes rapuerit, statim moriuntur et
pinguibus aquis supernatant. Lucemam accensam ferunt super-
natare sine ulla conuersione, extincto demergi lumine, et qua-

5 uis demersum arte, quod uiuat, difflcilc haerere in profando,
omniaque uiuentia demersa, licet et uehementer inlisa, statim
resilire.

Denique Vespasianum praecepisse natandi ignaros reuinctis
manibus in profundum deici eosque omnes ilico supernatasse.

10 Aqua ipsa sterilis et amara ceterisque aquis obscurior et quasi
adustae praeferens similitudinem. Vagari super aquas bituminis
glebas certum est atro liquore, quae scaphis adpropinquantes
colligunt. Haerere sibi bitumen et nequaquam ferro praecidi
fertur, sanguini tantum mulierum menstruo uel urinae cedere,

15 utilis autem ad compagem nauium uel corporibus hominum
medendis. Seruat adhuc regio speciem poenae; nascuntur enim
poma pulcherrima, quae edendi cupiditatem spectantibus gene-
rent; si carpas, fatescunt ac resoluuntur in cinerem fumum-
que eicitant, quasi adhuc ardeant. Sane in diebus aestatis in-

20 modicus per spatia campi exaestuat uapor, unde et coalescente

8 Hege8. p. 252, 15 10 Heges. p. 252, 12 et 21 11 Heges.
p. 252, 24 16 Heges. p. 253, 42 19 Heges. p. 249, 39

1 fluitent] flaenti PV fluitant M iordanes A 2 rapit A

3 fertnr M 4 diinergi M et quauis] qua uas A qua uas 31 qnia
uas PF et quauis Hegea. p. 252^ 14 5 dimersum M quod bibat
codd., sed cf. Heges. p. 252^ 15 6 omnia quae M 7 relisire corr.
2. tn. A 8 nandi M, sed cf. Hegea. p. 252, 16 ignaras M gnaros A
9 omnes <m. M, sed cf. Heges. p. 252, 17 ilico sic AMP ef Heges.
p. 252, 17 10 aterelis PV et ceterisque M 12 appropin-

quantes PV 13 bitur men M 14 sanguine codd., sanguini Hegea.
p. 252, 26 tantum] tamen M uel] et PV urina codd., urinae
Hegea. caedere M 15 Utilis codd. autem om. M compa-

giem M 16 medentes M ipsa regio A poenae] pomorum A
enim] etiam PV 17 generant M 18 sicque ibidem carpas A

19 quasi adhuc] et quasi A modicus PV, sed cf Heges. p. 249, 40

20 spacia M

318 Itinera Hieroiolymitana

uitio nimiae siccitatis atque humi arido corruptior aer mise-
randas incolis conficit aegritudines.

XII. DE LOCO, IN QVO DOMINVS BAPTIZATVS EST.

In loco ergo, in quo Dominus baptizatus est, crux lignea
stat usque ad collum alta, quae aliquotiens aqua transcendente 5
absconditur. A quo loco ripa ulterior, id est orientalis, in iactu
fundae est, citerior uero ripa in superciUo monticuli grande
monasterium gestat beati baptistae lohannis ecclesia clarum,
de quo per pontem arcubus suffultum solent descendere ad
illam crucem et orare. In extrema ftuminis parte quadrata lo
ecclesia quattuor lapideis cancris superposita est, coctili creta
desuper tecta, ubi Domini uestimenta, cum baptizaretur, seruata
esse dicuntur. Hanc non homines intrare, sed undae cingere ac
penetrare solent. Ab eo loco, quo de faucibus maris Galilaeae
lordanis eiit, usque ubi mare mortuum intrat, VIII dierum 15
iter.

Xra. DE LOCVSTIS ET MELLE SILVESTRI ET PONTE lOHANNIS.

Minimum genus locustarum fuisse, quo pastus est baptista
lohannes, usque hodie apparet; quae corpusculis in modum
digiti manus exilibus et breuibus in herbis facile captae so
coctaeque in oleo pauperem praebent uictum. In eodem deserto
sunt arbores, folia lata et rotunda lactei coloris et melliti
saporis habentes, quae natura fragilia manibus confricantur et

3 Adamn. p. 265, 9 ss. 14 Adamn. p. 269, 16 17 Adamn. p. 272, 10

1 nimio M nimee, sed corr. 1. m. V 4 In loco ergo om. M in qao]
quo A 5 ascendente M 6 in actu M in actu corr. 1. m. P

or

7 fanda M 9 de qua A 10 post eztrema addit uero A 11 rai P
coctili latere cretaP coctili creta superscripto latere V 12 baptizare//tur
littera n erasa P 13 undae] ibidem A ac] et ^ 15 eziit A
usque quo A YlJll A 16 iter est ^ 17 lucustis M mel AM et
Adamn. p. 272, 12 Br ioli A iohanne M 18 lucustarum M 19 q
usque A 20 preb'ibus littera 'u in margine posita M 21 pauperum A

c _ n

23 natft P fragili PV cfrigantur corr. l.m.Pc fricatur corr. 1. m. V

Baeda 319

eduntur. Hoc esse mel siluestre dicitur. Ibidem et fons sancti
baptistae lohannis ostenditur lucida aqua, lapideo protectus
tecto, calce perlito.

Xnn. DE FONTE lACOB IVXTA SICHEM.

5 Prope ciuitatem Sichem, quae nunc Neapolis dicitur, eccle-
sia quadrifida est, hoc est in crucis modum facta, in cuius
medio fons lacob XL cubitis altus, a latere ipso usque ad
summum digitorum extentus, de quo Dominus aquas a Samari-
tana muliere petere dignatus est.

10 XV. DE TIBEKIADE ET CAPHARNAVM ET NAZARETH ET LOCIS

IBIDEM SANCTIS.

Locus ille, in quo Dominus panes benedixit et pisces, citra
mare Galilaeae ad aquilonem ciuitatis Tiberiadis, campus
herbosus et planus nunquam ex illo tempore aratus, nulla

15 suscipiens aedificia, fontem tantum, ex quo tunc illi biberunt,
ostendens. Qui ergo ab Helia Caphamaum pergunt, per Tiberi-
adem iter habent, deinde secus mare Galilaeae et locum
benedictionis panum, a quo non longe Capharnaum in finibus
Zabulon et Neptalim, quae murum non habens angusto inter

20 montem et stagnum situ per maritimam oram orientem uersus
longo tramite protenditur, montem ab aquilone, lacum ab
austro habens.

Nazareth muros non habet, sed magna aedificia duasque
grandes ecclesias: una in medio ciuitatis supra duos fundata

25 cancros, ubi quondam fuerat domus, in qua Dominus nutritus

1 Adamn. p. 272, 1 88. 4 Adamn. p. 270» 5 10 Adamn. p. 273,
1 88. 23 Adamn. p. 274, 4 ss.

1 faoc es semel silnestri M 2 iohannis baptistae FV baptistae
om, A 3 perdito M 4 sychem V 5 ciuitate A Neapolis] nec apo-
stolis M 6 id est A figuram eccletiae {crucis) exhibet P 10 tybe-
riade sic semper APV nazaret APV de locis A 17 iter] uiam A
18 cinitas ante Caphamanm add, PV, deest Adamn.p, 273, 18 20 su-
per M horam A 23 murum PF, sed cf, Adamn, p, 274, 6 24 unS A
25 condam 2. m. superacriptum A

320 Itinera Hierosoljmitana

est infans. Haec autem ecclesia duobus, ut dictum est, tumulis
et intei^positis arcubus suifulta habet inferius inter eosdem
tumulos fontem lucidissimum, unde ciues omnes aquas in
uasculis per trocleas in ecclesiam extrahunt. Altera uero est
ecclesia, ubi domus erat, in qua angelus ad Mariam uenit. £

XVI. DE MONTE THABOR.

Mons Thabor in medio Galilaeae campo in tribus milibus «
Manasse (?) ad boream a mari Ceneret distat ex omni parte
rotundus, herbosus ualde et floridus altitudinis XXX stadiorum.
Vertex ipse campestris et multum amoenus, XX et trium lo
stadiorum spatio dilatatur, ubi grande monasterium grandi
quoque silua circumdatur, tres ecclesias habens, iuxta quod
Petrus ait: Faciamus hic tria tabernacula. Locus muro
cinctus magna gestans aedificia.

XVII. DE SITV DAMASCI. 15

Damascus in campo sita lato et amplo murorum ambitu
et crebris munita turribus, quam magna quattuor flumina inter-
fluunt. Ubi dum christiani sancti baptistae lohannis ecclesiam
frequentant, Saracenorum rex cum sua sibi gente aliam instituit
atque sacrauit. Plurima extra muros in gyro oliueta. A Thabol: so
Damascum septem dienim iter.

6 Adamn. p. 275, 4 ss. 13 Lnc. 9, 33 15 Adamn. p. 276, 8 ss.

1 haec] qaae A autem ecclesia— arcabus su£fulta otn. A 2 et om. M

3 tumulos] cancros A 4 trahunt corr. 1. m. V 6 tabor sic semper PV
7 in tribu omisso milibus A 8 manasse AM mannasse PV eminens cont.
Tohler manans sc codd. Vindob. 2432 s. XI, Cotton. et Lincoln; cf. guae
apud Anton. Plac. c. 6 de hoc monte traduntur a mari] maris A che-
nereth PV distat om, A 9 adfloridus M altitudine M 10 XX
et III M XX^ et tribus stadiis A 11 spacio M om. A dilatatus PV,
sed cf, Adamn,p. 275, 12 iacet A 12 circundatus P circundatur V

n

14 gestas A 16 latior ^ 17 quam] ubi A 19 frequentarent P
instruit M 20 atque sacrauit om. A gjro ex egypto corr. 1. m. P

oliueta sunt A uerba A Thabor — iter in titulo rubro eraso sequentis
capituli 1. manu scripta sunt A 21 damasco A iter om. PV

Baeda 321

XVIII. DE SITV ALEXANDRIAE ET NILO.

Alexandria ab occasu in ortum solis longa ab austro ostiis
Nili cingitur, ab aquilone lacu Mareotico, cuius portus ceteris
difficilior quasi ad formam humani corporis in capite ipso et
5 statione capacior, in faucibus uero angustior, qua meatus
maris ac nauium suscipit, quibus quaedam spirandi subsidia
portui subministrantur. Vbi quis angustias atque ora portus
euaserit, tamquam reliqua corporis forma, ita diffusio maris
longe lateque extenditur. In eiusdem dextera portus parua

10 insula habetur, in qua Farus, id est turris est maxima,
nocturno tempore flammarum facibus ardens, ne decepti tene-
bris nautae in scopulos incidant et uestibuli limitem com-
prehendere nequeant, qui et ipse semper inquietus est fluctibus
hinc inde conlidentibus. Portus uero placidus semper, ampli-

15 tudinem habens XXX stadiorum. A parte Aegypti urbem intran-
tibus ad dexteram occurrit ecclesia, in qua beatus euangelista Mar-
cus requiescit, cuius corpus in orientali parte eiusdem ecclesiae
ante altare humatum est memoria superposita de quadrato mar-
more facta. Circa Nilum Aegyptii aggeres crebros propter in-

20 ruptionem aquarum facere solent, qui si forte custodum incuria
rupti fuerint, non irrigant, sed opprimunt teiTas subiacentes,
et qui plana Aegypti incolunt super riuos aquarum sibi domos
faciunt transuersis trabibus superponentes.

25

XVnil. DE CONSTANTINOPOLI ET BASILICA IN EA, QVAE CRV-
CEM DOMINI CONTINET.

Constantinopolis undique praeter aquilonem mari cincta, quod
a mari magno LX milibus passuum usque ad murum ciui-

I Adamn. p. 278» 1 ss. Heges. p. 264, 1 ss. 24 Adamn. p. 284, 3 ss.

2 hortam M ostiis] otiis M 5 qna] quae A 7 atque om. P
ora] hora AM 8 difFusio in rasura V 9 dextra P 12 comprehen-
dere?]i V 13 nequeant, eant 2. m. in rasura P et om. M fluci-

en

bus P 15 habens om. PV 16 detera P 17 ori tali corr. 1. m. P
19 egypti A egypti (egipti V) flumen PV 23 trauibus P 24 titulus
deest in cod. Jf, sed duae lineae uacuae relictae sunt M 26 littera
initialis C tnchoata relicta est M mari cincta quod a om. M

XXXVITII Itin. Hieroiol. 21

322 Itinera Hierosolymitana

tatis, et a muro ciuitatis usque ad ostia Danubii quadraginta
milibus passuum extenditur, ambitu murorum iuxta situm
maris anguloso XII milia passuum circumplectitur. Hanc
primo Constantinus in Cilicia iuxta mare, quod Asiam Europam-
que disterminat, aedificare disposuit, sed quadam nocte ferra- s
menta omnia ablata missis, qui requirerent, in parte Europae.
ubi nunc est ipsa ciuitaS; inuenta sunt. Ibi enim fieri
Dei uoluntas intellecta est. In hac urbe basilica miri operis,
quae sancta Sophia cognominatur, rotundo scemate et a fdn-
damentis constructa et concamerata, tribus cincta parietibus lo
et magnis sustentata columnis arcubusque sublimata est. Cuius
interior domus in aquilonali sui parte grande et ualde pul-
chrum armarium habet, in quo capsa lignea ligneo quoque
cooperculo tecta crucis dominicae tres particulas continet,
longum uidelicet lignum in duas partes incisum et transuersum n
eiusdem sanctae crucis lignum. Haec tribus tantum per annum
diebus, hoc est in cena Domini, in parasceue et in sabbato
sancto populis adoranda profertur. Quarum prima capsa illa
super altare aureum duos cubitos altitudinis et unum lati-
tudinis habens cum cruce sancta patefacta conponitur. Accedens- so
que primus imperator, deinde cunctus per ordinem laicorum
gradus, sanctam crucem adorat et osculatur. Sequenti die
imperatrix et omnes matronae uel uirgines idem faciunt, tertia
nihilominus die episcopi et cuncti clericorum gradus idem
faciunt, et sic capsa reclusa ad supra dictum armarium repor- »

3 Adamn. p. 284, 16 ss. 8 Adamn. p. 286, 9 ss.

1 et a niuro ciuitatis om. M bostia M danuuii A danubi P
3 mari A 4 primus A cilitia A 8 uoluutate A 9 nominatur.
sed 1, m. corr. V 10 cQcamerata M 12 grande ualde sed

d h

pulchmm PV, corr. 1. m. ex sepulcrum V (sepulcnim) 13 ligneo

quoque] anro cum A IQpost lignum add. unum uidetur A 17 hoc est]
id eat A 18 populo PV adorandum A 19 aureum] aurum M cu-

bitos M 22 et oscnlatur om. A 23 imperatrissa PV id J. tertia
nihilominus die— idem faciunt om. PV 24 graduU id5 A 25 sic-
apsa M dictam A

B a e d a 323

tatar. Quandiu autem super altare manet aperta, totam eccle-
siam minis odor perfundit. De nodis enim ligni sancti liquor
odorifer oleo similis profluit, cuius si etiam modica particula
contingat, omnem aegritudinem sanat.

b Haec de locis sanctis, prout potui, fidem historiarum secutus
exposui et maxime dictatus Arculfi, Galliarum episcopi, quos
eruditissimus in scripturis presbyter Adamnanus lacinioso ser-
mone describens tribus libellis conprehendit. Siquidem memo-
ratus antistes desiderio locorum sanctorum patriam deserens

10 terram repromissionis adiit, aliquot mensibus Hierosolimis
demoratus est ueteranoque monacho nomine Petro duce pariter
atque interprete usus cuncta in circuitu, quae desiderauerat,
auida intentione lustrauit. Nec non Alexandriam, Damascum,
Constantinopolim Siciliamque percucumt. Sed cum patriam

15 reuisere uellet, nauis, qua uehebatur; post multos anfractus
uento contrario nostram, id est Britaniorum, insulam perlata
est, tandemque ipse post nonnuUa pericula ad praefatum uirum
uenerabilem Adamnanum perueniens iter pariter suum et ea,
quae uiderat, explicando pulcherrimae illum historiae docuit

20 esse gcriptorem. Ex qua nos aliqua decerpentes ueterumque
litteris comparantes tlbi legenda transmittimus, obsecrantes per

2 mirus per rasuram ex mnrus P odor perfundit. De nodis enim

Kgni sancti liquor om.M de noti enim (-{- add. 2, m,) P 8 odori feroleo
similis M odorifer^ (signo « 3. m. addiio) P si om. M 5 de
IocIb] delia M hystoriarum AP 6 dictatu P arcuulfi AM sic
etiam hist. eccles. V c. 15 quos corr. 2. m. in qui P 7 adopnamus
M adominanus P laciniosa A lacioniosa M 8 libris A 9 antistis
P antestis V 10 repromissionis] remissionis P 11 monahco M

n

14 constantinopolum M percurrit PV 15 anfractus corr. 1. m. P
anfranctus V 16 ccrio nostras id est bri^taniorum insulft P brita-
niorum 5 priorihus litteris in rasura positis V brittaniorum M 17 prae-
fatum] praesidiura V 18 adomnanum MV ado////7mnanum P iterj
inter M 19 uidera///t P hyatorie AP 21 transmitimus A

21*

324 Itinera Hierosolymitana

omnia, ut praesentis saeculi laborem non otio lasciui torporis,
sed lectionis orationisque studio tibi temperare satagas.

1 ocio A lasciui om. PV torpis P 2 orationamque V
temperare satagas 3. manu palUdiare atramento additum est, Beinde
duo folia excisa sunt M Ezplicit add. PV post satagas haec
adduntur in codice A: Orantem pro nobis beatitndinem tnam dominas
omnipotena conseruare dignetur. Ezplicit de locis scis libellus Bede
pbri feliciter. Incipit breuiarius Quoraodo HierosoUma constructa est

1. INDEX SCRIPTORVM.

a) Loci scripturae sacrae.

Testamentum uetus.

GeneBis 3, 19

11, 28

11, 31 66, 27

12, 1

14, 1 . . .

14, 2 . . .

14, 18 . . .

15, 18 . . .
19, 26 . . .
28, 17 8. . .
24, 10. 15 .
24, 15 . . .
28, 2. 5. 10
31, 19 . . .

36, 32

46, 29

46, 34

47, 6

Eiodua 1, 11

3, 1

3, 5 42, 23.

12, 37

12, 43 . .

14, 2 . .

14, 10 . .

16, 13 . .

17, 5 . .
19, 18. 20
23, 26 . .

38, 22.

260, 10

67, 18

. 67, 3

65, 4
57, 14
54, 14
56, 21
61, 9
54, 18

259, 17

66, 31
65, 17

67, 10

68, 31
56, 3
48, 5

46, 29
48, 15

47, 27

38, 1

48, 13
47, 25
47, 26
47, 15
47, 22
44, 11
44, 3

39, 23
133, 18

Exodus 24, 9 41, 27

24, 18 37, 22

82 37, 24

32, 19 40, 25. 43, 25

82, 27 43, 30

33, 22 40, 7

34 40, 23

Leuiticus 27, 10 294, 6

Numeri 10, 12 46, 17

11, 3 44, 9

11, 4 44, 7

11, 25 44, 5

11, 34 37, 8

13, 23 50, 12

20, 8 52, 13

21, 26 55, 2

21, 33 55, 3

23, 14 55, 13

23, 28 55, 5

33, 36 46, 17

34, 4

Deuteronomium 3, 10

4, 46

29, 7

32

. 129, 22
. 55, 3
. 55. 5
. 55, 2
. 51, 27

32, 49 50, 28

33 51, 28

84, 3 54, 14

34, 6 53, 20

34, 8 51, 18

losue 2, 1 ss 263, 13

326

Index

losue 4, 2 88 264, 13

ludicum 12, 7 58. 25

Regum n 17, 11 129, 12

II 18, 17 88 109. 24

ni 17, 1 58, 23

in 17, 3 59, 4

ni 19. 9 41, 16

IV 2, 21 24, 6

Paraliporaenon II 7, 8 . . . 100, 11

Esdra II 3, 16 312, 12

lob 1, 1 55, 20

Psalmi 182, 3 165, 17

41, 7 165, 9

44, 8 295, 18

73, 12 107, 8. 240, 4

77, 16 257, 1

88, 21 295, 17

106, 34 182. 14

113, 5. 6 146, 20

Prouerbia 20, 24 105, 12

Isaias 1, 8 22, 19

33, 16 230, 1

33, 17 230, 4

Hieremias 10, 23 105, 11

Ezechiel 5, 5 107, 9

18, 23 289, 21

Naum 3, 8 278, 11

Testamentum nouum.

Matthaeus 4, 7 21, 11

5, 18 267, 8

17, 4 162, 12

MatthaeuB 21, 8 84, 4

21, 9 75, 27. 83, 28

21, 42 21, 13

24, 3 252. 2

24. 4 85. 3

26, 1. 2 252. 17

26, 14 85, 14

26, 26. 28 154. 17

27, 2 87, 14

Marcua 9, 5 162, 12

13, 3 252, 7

13, 5. 6 252, 11

14, 22. 24 154, 17

14, 38 86, 25

15, 1 87, 14

Lucas 2, 9 258, 13

2. 21 88 77, 23

9, 33 162, 12. 275, 17

22, 41 86, 20

23, 1 . 87, U

23, 38 172, 15

lohannes 3, 23 57, 17

4, 6 270, 16

11, 29 82, 10

12, 1 82, 19

18, 28 87, 14

19, 30 89, 29

19, 28 90, 6

20, 25 . 92, 8

Actus apostolorura 2, 4 . . 94, 1
ad Corinthios I 10, 4 . . . 257, 1

II 12, 3 71, 8

b) Scriptores alii.

Abgari epistola ad dominum et do-
mini ad Abgarum 60, 17. 64, 22

Adamnanus a Baeda exscribitur.

Arculfns affertur .ab Adamnano pas-
sim.

Eucherius exscribitur ab Adamnano
in libro primo, a Baeda passim.

Hegesippi liber III et IV exscribitur

ab Eucherio (p. 130, 19 ss.), ab
Adamnano in libro U, a Baeda
passim.

liber I p. 22, 43 . Baeda 314, 7
affertnr sub nomine losephi ab
Eucherio .... 130, 19. 134, 14
tertius ludaicae captiuitatis liber
affertur ab Adamnano . . 269, 14

scriptoruin

327

Hieronyini epistola ad Dardanum af-
fertnr ab Eacherio . . . 129, 1
epistola ad Panlam et Eustochiom
de resurr. b. Mariae . . . 240, 17
Commentarii afferuntur . 277, 13
in Ezechielem c. 26 . . . 276, 20

in Oseae c. 9 278, 2

Quaestiones hebraicae (t. III p. 340

ed. Vallars.) 260, 2

libri Graecitatis aflTeruntur 276, 7
Locorum liber affertur . . 258, 18
L. 1. (= Onom. sacra ed. Lagarde)

paasim ab Adamnano 1. II et a

Baeda exscribitur.
Horatius carm. 1, 1 ... . 125, 6
ars poetica 343 . . 106, 27
losephus uide Hegesippus.

luuencus IV 631 243, 4

Sulpicius Seuerus

Chron. II 34 ... . 239, 10 ss.

Chron. II 33, 5 246, 23

Victorinus Pictauionensis (cf. Migne

Patrol. lat. V p. 294) . . 307, 11

11. INDEX NOMINVM ET RERVM.

Aaron: locus abi steterat cum septua-
ginta uiris 41, 27. 120, 82. uitulum
fecit 44, 3. eius statua Ramesse
48, 27. throni Moysi et Aaron
114, 25. M. et A. et lethro 119, 9.

Abacuc sepulchrum in loco Bycojca
114, 12. locus ubi prandium por-
tauit messoribus 180, 5.

abbates tres monasterii Sinaitici
184, 2.

Abdias requiescit Sebasteae 114, 1.

Abdimelech discipulus Hieremiae
140, 18. 14 (Abimelech codd., Ab-
dimelech Crildemeister) confundun-
tur Abintelech filius Crideon et
Ahdimelech protector Hieremi<ie.

Abgarus rex manebat Edessae 150,

14. epistolam scripsit domino lesu
60, 17. 62, 26. 27. 29. 64, 21. 23.
lesus ad eum epistolam misit
per Ananiam cursorem 60, 17.
imago eius marmorea 62, 12. 13.

15. memoria 64, 18. palatium 62,
11. 63, 32. 33. 64, 20.

Abiia 185, 19. 20 uide Aila, Auila.
Abisac Sunamitis 111, 26.
Abisalon : monumentum eius non

longe a Segor 166, 16.
Abner: eius sepulchrum non longe

ab Ebron 111, 3.
Abraham : sacrificium obtulit in monte

Agazaren 20, 1. terebinthus, ubi

habitauit 25, 11. 110, 22. qaercus

Abrahae 261, 22. 813, 6. conuentio
angelorum 262, 18. 110, 25. natus
in Charran 191, 2. ibi moratus est
65, 2. 3. 66, 27. 67. 4. eius domus
65, 11. 21. 30. speluncae 110, 22.
ager quem emit ab Effron 259, 18.
Melchisedech hostias obtulit 57, 5.
172, 4. caedes Codollagomor 57, 13.
puer eius Eleazar 65, 19, 66, 31. 67,
1. 9. obtulit filium suum in monte
Caluariae ibique fecit altare 140,
17. 19. 154. 6. 172, 4. 234, 6.
305, 10. putei 25, 11. 1 10, 22. 180. 8.
eius sepulchrum uel roemoria 25,
17. 178, 23. 260, 3. 23. memoria
eius cum grandi reuerentia atten-
ditur 66, 21.

Abramiri uinea in Chebron 110,
29. 81.

absida ubi inuentae sunt tres cruces
153, 5. 8. in Martjrio 98, 16.

Absos mansio 28, 19.

Accaron 129, 14.

accessa et recessa maris 3, 8.

accubita ubi dominus cum discipolis
accubnit in ecclesia Mariae in nalle
losaphat 142, 17. 19.

accubitus in Cana 161, 8.

Achab rex 19, 21. 41, 15. 59, 5.
120, 80.

Acheldemach, hoc est ager sanguinis
177, 10. 243, 17 ss. = 307.
18 ss.

noininum et reram.

329

Achillides, onas e Beptem dormien-

tibas 148, 3.
Acrabatthenorum terra 132, 17.
Acuno mansio 5, 8.
Adam plasmatus est in Golgotha

154, 5. protoplastus 260, 8. sim-

plex eius sepulchrum in Chebron

260, 4. 261, 2 = 312, 23.
Adamnanus 221, 5. 323, 18.
Adaua ciuitas 17, 9. 150, 5.
Ader 312, 9. uide Gader.
adorare: adorauimus amulam s. Ma-

riae 161, 5. monumentum domini

171, 4. lignum crucis 172, 13. 17.

imaginem 189, 12. caput s. lo-

hannis 190, 15. monachi adoraue-

runt nos 183, 19.
Adrante mansio uide Hadrante 8, 15.
Adrianus: statuae duae eius in loco

templi 22, 5. uide etiam Aelius.
Aecas ciuitas 29, 16.
Aegea puitas Ciliciae 150, 1. 7.
Aegyptiacus 184, 3. 186, 7.
Aegyptii 47, 22. 282, 23. 321, 19.

martyres Aegyptii 180, 13.
Aegyptiuus 261, 10.
Aegyptus (Egyptas): 41, 5. 44, 19.

46, 23. 47, 1. 2. 48, 1. 11. 15.

112, 8. 115, 2. 13. 20. 116, 16.

26. 27. 120, 26. 121, 18. 129, 8.

130, 2. 144, 7. 145, 1. 148, 12.

162. 6. 7. 178, 6. 185, 17. 21.

186, 13. 189, 15. 278, 2. 16. 282,

12. 22. 283, 3. 4. 321, 15. 22
.\elia {plerumque Helia scribitur)

sic Hierasalem uocitatur 50, 23.

125. 7. 128, 4. 245, 7. 11. 258,

21. 302, 20. 309, 3. 312, 14. 18.

313, 13. 319, 16.
Aelius Adrianus 125, 7. 302, 19.
Aennon iuxta Salim, ubi lohannes

baptizabat 57, 17 (Enon cod.).
Aerarium uide Ponte 4, 20.

Aerea mutatio 26, 7.

Aethiopia 144, 23. 182, 16. Aethiopes

habent nares et aures fissas et

sunt galliculis calciati 182, 16.
Afrorum rex Annibalianus 14, 6.
Agannia mansio (= Laganeos It.

Ant. p. 142, 3) 15, 10.
Agareni 129, 15.
Agazaren mons sanctus Samaiitano-

rum 20, 1.
ager in quo dominus cum discipulis

suis comedit 111, 32. in quo do-

minus manu sua seminauit 137, 4.

168, 19. ager sanguinis 177, 10.

uide Acheldemach.
ager publicus i. e. agger publicus,

uia publica 49, 28.
Agrippa rex omauit spelaeum, per

quod sese adtoUit lordanis 315, 9.

eius regnum 131, 9.
Agri specula 55, 13.
Aila 148, 9 uide Abila Auila.
albidus quasi lac lordanis color est

266, 19.
Albuna (Albona) ciuitas 30, 13.
Alcobile (Alcouile) mutatio 18, 18.
Alexander Magnus Macedo: Ailam

fabricauit 148, 10. conditor Ale-

landriae 278, 4. 282, 18.
Alexandria: mare Partbenicum. quod

mittit Alexandriam 41, 7. — 50, 14.

189, 18. 19. — descriptio et situs

urbis 278, 1 ss. == 321, 1 ss.
Alexandria Scabiosa mansio 17, 14.

150, 7. 8.
Alexandrini festo theophaniae ad

lordanem ueniunt 167, 7.
Alexandrina urbs 282, 13.
Alexandroschene mutatio 19, 4.
Aliassum mutatio 16, 2.
Alpes Cottiae 6, 1. luliae 8, 9. sum-

mae 8. 10.
altare, altaris, altarium: Abrahae in

330

II. Index

monte Golgotha 140, 19. 172, 4.
234, 6. 305, 10. in Choreb uhi
steterat Aaron cum LXX seniori-
bus 42, 2. 121, 2. Heliae in monte
Choreb 41, 19. 120, 30. Heliae in
monte Carmelo 113, 31. Melchi-
sedech in Golgotha 172, 4. Moysis
quod aedificauit deuicto Anialec in
ciuitate Faran 119, 2. oratorium
cuiuB altare positum est euper
petras illas, quas subposuerunt
Moysi oranti 186, 1. altarium de
lapide, super quem dominus V pa-
nes posuit 113, 12. — in ecclesiis:
Alexandriae est ante altare me-
moria Marci euangelistae 282, 15.
in ciuitate Cana 161, 11. Car-
neis corpus lob subter altarium
iacet 59, 28. altare aureuiii in
illa ecclesia Constantinopolitana,
in qua crux domini habetur
286, 25. Galgalis sunt lapides
XII post altarium 168, 18 (aliter
264, 18). Hierosolymis: in rotunda
ecclesia (Anastasis) tria altaria
227, 20. 22 = 304, 11. ante
hostiam monumenti 232, 4. 8 =
304, 28. 305, 2. ante ii-so sepulchro
est altare, ubi Zacharias occisus
est 154, 12 (aliter 22, 2 uide Za-
charias). in spelunca ecclesiae Gol-
gothanae, ubi pro houoratorum
animabus sacrificium offertur 233,
13. in ecclesia Constantini altare
de argento et auro puro 153, 6.
in ecclesia s. Mariae in ualle lo-
saphat 240, 12. 309, 19. in spe-
lunca montis Oliueti 109, 16. in
Nazareth in spelunca lucidissima
112, 16. in ecclesia ad Pastores
prope Bethlehem est spelunca lu-
cidissima habens altarium 110, 1.
Neapoli (Sicimae) ante cancellos

altaris puteus est 162, 18. —
Salomon stetit ante altarium dei
100, 13.

Altina mutatio 10, 10.

Altino ciuitas 7, 19.

Alusore mutatio 12, 5.

Amalech 118, 28. 31. 119, 2. 148, 8.
186, 1.

Ambrosio mutatio (= Ambrussum
It. Ant. p. 389, 1 et 396, 6) 4, 18.

Amida 150, 16. 17.

Amorraei 20, 6. 55, 2. 147. 17.

Amos: sepulchrum eius 110, 6.

Amphipolis ciuitas 27, 13.

Ananias cursor, per quem lesus epi-
stolam ad Abgarum regem misit
60, 18. 62, 27. 64, 9. 13.

Anastasis in loco est resurreddonis
126, 11. 12. illa rotunda ecclesia,
quae Anastasis, hoc est resurrectio
uocitatur 233, 1. 234, 11. saepis-
sitne apud Siluiam commemorcUur:
71, 13. 30. 72, 1. 7. 27. 29. 73,
4. 9. 12. 21. 22. 30. 74, 10. 13.
75. 1. 2. 76, 2. 10. 21. 26. 77, 6.
20. 78, 13. 15. 20. 23. 25. 27.
79. 3. 17. 18. 20. 26- 27. 80, 2.
6. 7. 15. 19. 23. 81, 13. 21. 23. 82,

26. 29. 83, 11. 13. 84, 6. 10. 14.22.
23. 27. 28. 85, 11. 12. 20. 86, 3.
89, 6. 90, 5. 10. 24. 25. 91, 3.
14. 19. 20. 31. 92, 1. 19. 20. 21.
93, 1. 5. 18. 21. 95, 14. 24. 96,
1. 3. 6. 8. 13. 14. 97, 14. 98, 9.

27. 99, 3. 7. 8. 100, 3.
Anastasius imperator fabricauit eccle-

siam lohannis baptistae 145, 24.

cf. 149, 4. fabricauit ciuitatem

Daram 149, 7.
Anathiango mansio (= Nantianulus

It. Ant. p. 144, 5) 16, 13.
Anat^h>o: ibi natus est Hieremias

140, 7. est turris Hieremiae 110, 4.

nominum et rerum.

331

Ancona, locns in monte Oliueti
146, 16.

Anc^nra (Anchira It. Burd.) ciuitafl
Galatiae 15, 16. 17. 17, 6. 144, 18.

Andauilis mansio (= Andabilis It.
Ant. p. 145, 1) 16, 16.

Andrapa mutatio 16, 5.

Andreas natus Bethsaidae 138, 5.
Mattbaeura de carcere liberanit
144, 1. 252, 8 = Marc. 18, 3.

angelus: 8. Mojses ab angelis se-
pultus est 53, 20. 22. a. ad Ma-
riam uenit 161, 7. Abraham cum
angelis locutus est 25, 12. an-
gelorum conuentio 262, 13. lacob
cam angelo lactatus est 20, 15.
cf. 108, 24. 110, 2. 21. 25.

Anna prophetissa, filia Fannhel 77,
25. 8. Annae, matris b. Mariae,
ecclesia prope templnm 108, 15.

Annibalianus, qui fuit rex Afrorum
14, 5.

anniuersarius dies encaeniarum XV^
die mensis Septembris 225, 4. —
dominicae ascensionis 249, 1.

annotare: omDium nomina (qui nomen
Buum dant) ante diem quadragesi-
marum annotat presbjter 96, 20. 22.

Antaradus raansio 18, 9. Antharidus
159, 7.

Ant(h)edona 138, 19.

Antinou 189. 3.

Antiochia 17, 18. 19. 19, 2. 60, 24. 30.
61, 1. 69, 4. 5, 7. 130, 6. 150, 8. 9.
ibi requiescit s. Babyllas, lustina,
lulianus, Machabaei 190, 18.

Antipatrida mutatio 25, 21.

antiphonam dicere 71, 17. 20. 72,
11. 13. 73, 15. 16. 74, 11. 12.
75, 16. 77, 14. 79, 19. 80, 4. 81,
25. 82, 9. 15. 83, 19. 24. 84, 18. 86,
9. 15. 90, 15. 92, 15. 94, 19. 95, 3.
15. 19. 96, 6. 7. 99, 26. semper distin-

ffuitur et a psalmis ei ab hymnis.
~ antifonam (antefona G) psallere
186, 8.

Antoninus martyr 159, 1.

s. Antoninus (Antonius Gildemeister)
requiescit Alexandriae 189, 22.

b. Antonius 190, 3.

anulus Salomonis 88, 24. 107, 13.
154, 4.

Apamia, ciuitas spleniidissima, in
qua est omnis nobilitas Syrorum
190, 16. 18.

aperire: ante pullorum cantuni loca
sancta non aperiuntur 73, 19. c/.
71, 18. 75, 2.

Apicilia mutatio (ad Pacilia V) 8, 1.

Apollonia mansio in Thracia 27, 17.

ApoUonia IUyriae ciuitas 28, 21.

Apollonius (AppoUonius P) magus
Thyana fuit 16, 19. Tharso fuit
faUo 150, 4.

Apollonius heremita, eius monasterium
Memphi 144, 10.

apostolica ecclesia (in monte Sion)
243, 14.

apostolus: spelunca ubi docuit ante
passionem apostolos 23, 15. 94, 27.
101, 8. ecclesia ubi post passionem
collecta erat multitudo cum apo-
stolis 94, 6. dominus baptizauit
apostolos ad septem fontes prope
Magdalam 138, 2. apparuit apo-
stolis post resurrectionem in Syce
Taburi 139, 15. apostolorum acti-
ones 89, 11. actus 93, 31. 94, 7.
28. epistolae 89, 11. scripturae
89, 18. ecclesia in monte Sion
fertur ab apostolis fundata pro loci
resurrectionis dominicae reuerentia,
eo quod ibi promisso repleti sunt
spiritu 126, 2. 306, 17. quam
dominus noster cum apostolis fnn-
dauit 141, 7. — calii apostolorum

332

n. Index

in Sionea ecclesia 174, 16. apo-
stoli i. e. apostolorom ecclesiae:
ubi (Constantinopoli) cam uenissem
per singulas ecclesias nel apostolos
70. 27.

Appi Foro mutatio 30, 11.

Apris ciQitas 2S, 10.

aptus: psalmi, antiphonae, hjmni
Hierusolirois semper apti diei et
loco dicuntur: 75, 18. 76, 25. 81,
25. 82, 15. 83, 19. 24. 84, 18. 86.
9. 15. 23. 89, 22. 92. 3. 15. 23.
93, 14. 94, 19. 95, 3. 19. 99, 28.

Apulia 29, 18.

aputactitae: omnes qui sunt, ut hic
dicunt aputactitae uiri uel feminae
toto anno qua manducant semel
in die manducant 80, 29. eorum
ieiQniorum consuetudo diebus qua-
dragesimarum 81, 1 ss. monasteria
aputactitum 69, 29. c/. etiam 91,
25. 92, 18. 96. 8. 100. 17.

Aquauiua mansio Pannoniae 9, 6.

AqQauiaa mutatio Italiae 31, 2.

Aquileia ciuitas 8^ 3. 4. 10, 5.

ara, quam fecerant filii Ruben et
Gad 51, 11.

Arabes 129. 15.

Arabia prouincia, quae iungitur Pa-
laestinae, inaccessibile iter habet
115, 14. fines 133, 21. Cameae in
finibus Idumaeae et Arabiae 56. 4.
in A. sunt tredecim ciuitates 147,
16. a monte Sina alii per Aegy-
ptum, alii per Arabiam reuertun-
tur in s. ciuitatem 185, 18. 19.
cf. 50, 26. 265, 21. 267, 16. 314,
18. 316, 12. terra Arabiae i. e.
terra lesse 46, 29.

Arabia ciuitas in terra Gesse est
46, 28. 48, 14. 17. 18. mansio est
48, 19. 49, 18. 50, 10. agger
publicus transit per Arabiam ciui-

tatem 50. 1. episcopus de Arabia
49. 2.

Arabissus ciuitas in Persa Armenia
149, 15.

Arabot mons 50, 28. 51. 19 cf.
Deuteron. 32, 49. 34, 8.

Arandara est locus, qui appellatus
est HeUm 118, 1.

Arausione ciuitas 5, 5.

Arbe sepulchra in ualle Mambre
260, 3.

Arboditio mutatio. cf. Tazpodizo
12, 20.

Arbor: mutatio Tres Arbores 3, 18.

arbores platani, quas plantauit lacob
in Sichar 20, 10. arbor amigdala,
ubi lacob uidit uisum 20, 15.
arbor terebinthus, ubi Abraham
cum angelis locutus est 25, 12
uide ficus, ilex, palma, quercas,
terebinthus. arbor sycumori, in qaa
Zachaeus ascendit 24, 1. 111, 16.
169, 13. qui arbor inclausus infra
oratorium per tectum foris dimissa
est, sicoa quidem 169, 14 s. arbor
sycomori prope Ramessen a patri-
archis posita 48, 28 ss., eius nomen
et uirtus ib, sub arbore ficus dor-
miuit Abimelech 140, 13. arbor
piperis 187. 7. arbores palmaroni
113. 8. 117, 29. 118, 4. 25. apu-
tactitae nec panem nec oleum gu-
stant nec aliquid quod de arboribas
est 81, 11.

arca testamenti 24, 11. 107, 30. fuit
Silonae 139, 1. arca domini 110, 15.

Arcas mansio 18, 13.

archidiaconus mittit uocem et dicit
82, 1. 83, 6. 85, 26. 94, 9. cf.
Cabrol, les iglisea de lerusalem
p. 84 a. 1.

archiotypa: ostendit mihi arcfaio-
tepam ipsius (Aggari) ingens si-

nominnm et rerum.

333

millimam 62, 11. filii eias Magni
62, 17. 64, 5.
Arcnlfns episcopns gente Gallns 221,

2. 224, 4. 7. 225, 2. 227. 8. 11.

13. 228, 17. 229, 7. 280, 11. 232,

2. 13. 234, 11. 235, 6. 11. 20.

238, 19. 239, 3. 240, 9 etc. Arcu-

nlfas apud Baedam 812, 12 et

323, 6 (AM).
arcus, nbi antiqna porta fait cini-

tatis 175, 19.
Arellate, Arelate, Arillatum ete. cini-

tas 4, 21. 22. 7, 1.
Arfa nicns 134, 4.
Argentea mntatio 7, 3.
Argustana mntatio 16, 10.
Aricia cinitas 30, 13.
Arimathia 308, 25. uide Armathem.
Ariminnm ciuitas 32, 1.
AriBtosa 190, 16.
armarinm, in qno capsa cum ligno

crucis recondita habetor 286, 19.

287, 18.
Armathem, cinitas Samnhelis 245, 8.
Armenia: finis 144, 6. flnmina 144,

21. Armenia prima et secnnda Ar-

menia et Persa Armenia, quae Ar-

meniae sub imperatore snnt 147,

21 8. Melitine metropolis Persae

Armeniae 149, 14.
Armona mons modicns trans lorda-

nem 146, 5.
Amagine (= Emagino It. Ant. p.

344, 1) mutatio 5, 1.
Arso mansio (Arzo) 12, 13.
Artemis mutatio 14. 21.
amndo, cum qua caput domini per-

cnssnm est 109, 5.
Arzo tUde Arso (Arso It. Ant. 136, 7).
Asaph: eius monumentum 25, 6.
Ascalon, Ascalona 129, 13. 138, 17.

18. 179, 10. ibi est puteus pacis

in modum theatri factus 180, 10.

Ascalonitis: Maioma A. 180, 15.

ascitis: presbyter, senex integer et
monachus a prima uita et, ut hic
dicunt, ascitis 40, 1. monachi uere
sancti et quos hic ascites nocant
52, 21. monachus uir ascitis 59,
16. monachi maiores, qni in soli-
tudine sedebant, quos ascites uo-
cant 65, 28. monachi ualde sancti
et ascites 67, 16. mirabilia faciunt
68, 1.

Asclipins flauius 160, 1.

Asennec: domns eius Heliopoli 115,
7. 9.

Aser, ubi fuit uilla lob 19, 24.

Aseroth prope Faran 119, 6. 12.

Asia prouincia 148, 1. propositum
ad Asiam accedendi, i. e. ad Efe-
sum 71, 2 Asia cum Aegypto 282,
21. mare quod Asiam Europamque
disterminat 284, 19. 20. 322, 4.

asina, in qua dominns sedit 109, 21.

Asoa, nbi est sepulchrum Hesdrae
114, 14.

Asphaltius (Asfaltias) lacns 268, 18.
314, 16. 22. 315, 21.

Aspoua (sic V et It. Ant. p. 143, 4
et 206, 2; Arpona P) ciuitas 16, 3.

Assyrii 144, 22.

Astra (?) ciuitas Arabiae 147, 19.

Athanasius requiescit Alexandriae
189, 21.

Athlefi 189, 15.

atrium: itur ante Cracem, quia ipse
locus subdiuanus est, i. e. quasi
atrium ualde grande 89, 4. in atrio
ipsius basilicae (Constantini) est
cubiculum 172, 12. est ibi atrium
grande, ubi crucifixus est dominus
153, 14. atrium basilicae saper
Siloa 176, 6. in medio basilicae
(in Mambre) atrio discopertus 179, 2

Atyra mansio 18, 8.

334

II. Index

Augusta mansio 5, 13. I

Augustamnica prouincia 115, 19.

Augustofratensis prouincia: ingressa
fines prouinciae A. perueni ad ciui-
tatem Gerapolim, quae est metro-
polis ipsius prouinciae, i. e. Au-
gustofratensis 61, 2. 4 etiam apud
Aurelium Vietorem commemaratur.

Aulon, latine Campus Magnus, prope
luliadem 314, 21.

Aulona, inde traiectus est Hydrun-
tum (Odronto) 3, 3. 28, 23. 25. 29,
25. 30, 18.

Auraeos mutatio 7, 13.

Aureo monte ciuitas 10, 16.

Aurioli uide Ponte 7, 4.

auroclauae cortinae 76, 13. uela
ibidem.

Auscius ciuitas 3, 18.

Ausitis regio, terra 55, 20. 56, 3.

Auenione ciuitas 5, 3.

Auila, ciuitas Arabiae 147, 19.

Azotus 129, 14, i. e. Diospolis, in
qua requiescit s. Georgius martjr
176, 20.

azymi: prima azjmorum dies 252, 21.

Baalim: ualiis losaphat locum in se
quondam Baalim sacrum habuit
309, 14.

Babjlonia in Persida, XXX milia de
Susis 149, 17.

Babylonia ciuitas Aegjpti: inter Mero-
phys et Babjlonia milia sunt duo-
decim 115, 2. Heliopolis diatat a
Babylonia milia duodecim 115, 4

Babyllas requiescit Antiochiae 190,
19.

Bacatae uicus 132, 1.

Bacchus (Baccus) requiescit Barba-

. rissi 150, 12. 191, 4. 7.

Bachaias mutatio 18, 2.

Baiae mansio in Cilicia 17, 13.

Balaam: mons, in quo posuit Balac
filius Beor Balaam diuinum 55, 14.

Balac 55, 13.

Balaneas ciuitas Syiiae Coelis 18, 6.

Ballanstra mutatio 11, 17.

balneum (balneus) Comeli centurionis
Caesareae 19, 15. balneus, qui de
puteo lacob (Sichar) lanatur20, 11.
balneum, ubi infantes lauantur.
prope basilicam Constantini 23, 4
cf. 90, 23. balneum Christi in tem-
plo Salomonis 108, 11. uide nata-
toria, piscina, thermae.

Baorin non longe ab Hierusolyma
170, 4.

baptismus: accedere ad baptismuni

97, 9. 12. uerba, quae snnt altioris
mysterii, i. e. ipsius baptismi ca-
thecumini nondum audire possunt

98, 24. episcopuB ezponit omnia,
quae aguntur in baptismo 99, 6. —
locus baptismi domini 145, 22 ss.
166, 17 ss. 265, 9 ss. = 318, 3 ss.

baptista uide lohannes.

baptizare: s. lohannes baptizauit in
Enon iuxta Salim 57, 16. ad septem
fontes prope Magdalam dominus
baptizauit apostolos 138, 2. Diocae-
sareae Comelius baptizatus est 139.
10; uide Comelius. mOibus XVI de
Hiemsalem Philippns baptizauit
eunuchum 139, 16. 180, 6. uide
Philippus et eunuchus. quicumque
baptizandi sunt semper cata pascha
in fonte lohannis baptizantur 58,
10. 13. quemadmodum docentur
Hierusolymis hi, qui baptidiantur
per pascha 96, 19 ss. 97, 16. 98,
26. infantes, cum baptidiati faerint
et uestiti, primum ad Anastasc du-
cuntur 90, 22.

balsamum: uineae, quae dant balsa-
mum 50, 5. quomodo generetur

nominuin et rerum.

335

314, 7. calathi cuni aromatibug et
opobalsamo 167, 9.

Bantianis routatio. uide Vancianis 5, 9.

Bao mutatio 11, 1.

Barachia: sanguis Zachariae filii Ba-
rachiae 108, 6. 29.

Barbarissus, ciuitas Mesopotamiae,
ubi 8. Bacchus requiescit 150, 11.
12. 191, 3.

Barium (Beroes codd.) ciuitas 29, 9.

Baruc propheta fuitHermippi 140, 15.

Basan: ciuitas Og regis B. 55, 8.

Basapare mansio (= Bessapara It. Ant.
p. 136, 8) 12, 6.

basilica: basilica, i. e. dominicum 23,
2. basilicae Constantini commemo'
rantur in Itin, Burdig,: super
crjptam, ubi corpus lesu positum
fuit et tertia die resurrexit 23, 2.
in monte Oliueti, ubi apostolos
docuit 23, 15. in Bethlem 25, 4.
ad Terebinthum 25, 18. Apud Sil-
uiam distinguitw i/nter hasilicam
et eccleitiam, cf, Cabrol, Les 4glise8
de lerusaUm p. 15: aperiuntur
omnia hostia de basilica Anastasis
75, 2. ut tota basilica Anastasis
repleatur odoribus 73, 30. domi-
nica die coUiget se omnis multi-
tudo in basilica, quae est loco iuzta
Anastasim, foras tamen 73, 12.
Api4d Eucherium basUicae nomen
8oli Martyrio tribuitur: deuerten-
dum est ad basilicam, quae Mar-
tyrium appellatur a Constantino
magno cultu nuper extructam 126,
9, distinguitur a cohaerentibus lo-
cis Golgotha et Anastasi. Apud
Theodosium bagilica nunquam oc-
currit. In Breuiario et apud An-
toninum ecclesia rarius occurrit;
basilica idem significat quod eccle-
sia. Petrus Diaconus solam basi-

licam Constantinianam, quae est
Romae, commemorat 109, 8, aliis
locis ut Siluia uocabulo ecclesia
utiiur. Adamnanus excepto uno
loco inter illam Golgothanam ba-
silicam et Martyrium quaedam in-
est exedra 234, 20 basilicae no-
mine insignit has ecclesias: de ba-
silica, quam Constantinus uicinam
supradictae ecclesiae fabricauit233,
18. huic ecclesiae cohaeret basilica
magno cultu a rege Constantino
constructa, quae et Martjrium ap-
pellatur 233, 23 (= Baeda 303,
22 ss.). lancea in porticu iliius
Constantini baailicae 235, 18. de
forma grandis basilicae in monte
Sion fabricatae 243, 5. 12. cum
haec basilica (in monte Oliueti)
fabricaretur 246, 22, cum antecedat
ubi grandis ecclesia stat rotunda
ternas per circuitum habens por-
ticus 246, 12. grandis basilica super
sepulchrum Lazari 251, 10. Baeda
basilicam nominat eeclesiam s. So-
phiae Constantinop. 321, 24. 322,
8. Apud Bretdarium etAntoninum
basilica occurrit: in medio ciui-
tatis basilica Constantini 153, 2.
11. in introitu basilicae 158, 3.
sacrarium de bas. s. Const. 154,
14. bas. Const. circa monumentum
172, 11. 12. basilica ad monumen-
tum domini 165, 11. est in medio
ciuitatis basilica illa, ubi est lancea

153, 11 (cf. 235, 13). inde uadis
ad illam basilicam, ubi inuenit
lesus ementes et uendentes 154,
18. 8. Sion basilica magna nimis.
ubi est illa columna ubi caesus est
dominus 154, 20; uide columna. in
media basilica est corona de spinis

154, 23. uide corona cf. 165, 11.

336

II. Index

in domo Caiphae est basilica gran-
dis 8. Petri 155, 5. ubi (in prae-
torio) est modo basilica s. Sophiae
175, 4 cf. 165, 12. loco domus Pilati
est basilica grandis 155, 6. uide
domus et praetorium. ad pinnam
templi est basilica in cruce posita
155, 10. super Siloa est basilica
uolubilis 176, 1. una porticus (pi-
scinae natatoriae) habet basiiicam
s. Mariae 177, 16 cf. 165, 12. de
Sion uenimus in basilicam s. Ma-
riae 174^ 22. est ibi basilica, in
tempore ubi se lauabant infirmi
155, 11. ipsa Eudoxia muniuit ba-
silicam s. Stephani 176, 14. in ipsa
ualle losaphat est basilica s. Ma-
riae 170, 16. et ibi est basilica s.
Mariae 155, 12. et ibi (in monte
Oliueti) sunt duos basilicas, ubi
Christus docebat discipulos suos
155, 18. basilica pulchra ornata,
ubi Zacharias occisus est 180, 2
(prope Eleutheropolim, sed falso;
uide Zacharias). — basilica in Beth-
lem, quae ad s. Dauid appellatur
178, 16. domus s. Petriin Caphar-
naum est modo basilica 168^ 6.
infra ciuitatem Clisma 188, 14. non
longe a ciuitate Hiericho in basi-
llca lapides XII positi sunt 168, 18
uide Galgal. in Mambre est basilica
aedificata in quadriporticus 179, 1.
domus s. Mariae in Nazareth basi-
lica est 161, 19. Samariae facta est
basilicas. lohannis 162, 17. in monte
Thabor tres sunt basilicae 162, 12.

Basiliscum mutatio 18, 12.

Basilius martyrizatus est Scythopoli
137, 15.

Bassianis ciuitas 10, 8.

Batanis ciuitas, habundans multi-
tudine hominuni 61, 19.

Baunnae 13, 5.

beatus apostolus lohannes 71, 3. An-
toninus 159, 1. Antonius 190, 3.
Eufemia 190, 2. Georgius 177, 8.
Maria 108, 15. 173, 6. 189, 7.
274, 18. 295, 13. Petrus 174, 15.
Stephanus 174, 14 (R).

Bedizo mutatio 26, 9.

Bellinto mutatio 5, 2.

Belsephon 47, 19.

Beneuentum mutatio prope Yeronam
7, 10.

Beneuentum ciuitas Campaniae 29,
21.

Beniamin: porta Beniamin Hieroso-
lymis 224^ 11. 803, 4. exiens ad
lordanem 137, 2. dominus intrauit
de porta B. in Hierusalem 146, 19*

Ben Nun, i. e. lesus uel losua 263,
15.

Beodizo mutatio 13, 3.

Beor, pater Balaam diuini 55, 14.

Bergamo ciuitas 7, 5.

Bergule mansio 12, 22 uide Virgolis.

Berito (Birito) 18, 19. ciuitas splen-
didissima, in qna nuper fuit stu-
dium litterarum, sed subuersa 159.
13. 18.

Beroes ciuitas = Barinm 29, 9.

Berozicha mansio (= Brendice It.
Ant. p. 322, 1) 26, 21.

Bersabee: longitndo terrae ludaeae
a Dan usque Bersabee praetenditar
128, 13. 19. 129, 9 = 309, 6.

bessa lingua 184, 4.

Beterris ciuitas 4, 14.

Bethar (Betthar, Betar) uilla 20, 13

Bethania uilla: est ibi crjpta, ubi
Lazarns positus fuit 23, 19. Laza-
rium i. e. Bethania 82, 3. in iti-
nerc Bethaniae uicus est, de qno
adducta est asina 109, 21. milia
duo ab Hierusalem 140, 8. 147, 12

nominuiu et rerum.

337

monamentaro Lazari 170, 5. Be-
tbaniae campulus 251, 7 = 311,
6. 7. ecdesia ad australem B. par-
tem 251, 18. 15 = 811, 9.

Bethasora, ubi est fona, in quo Phi-
lippus eunuchum baptizauit 25, 9.

Bethfage: inde pullus asinae adduc-
tns est 14B, 18.

Bethel: Oza de Bethel 268, 7. ibi
lacob uidit scalam 114, 6.

Bethleem: situs et descriptio urbis,
locaibidem sancta 127, 19 ss. 178, 8
83. 255,5 88.811, 11 ss. in ualleme-
moriae regum ludae 109, 26. mensa,
in qua comedit Maria 111, 10. mo-
numentom infantium innocentium
178, 17. monasterium 178, 19. mo-
numentum Dauid 178, 14. 257, 8
ss. sepulchrum Hieronjmi 178, 12.

257, 19 88. iuxta B. piscina, ubi
exprobrauit Babsaces 109, 24. de
petra extra murum posita uariae
fabulae narrantur 148, 17. 178, 2.
256, 18 88. in strata sepulchrum
Rachel 25, 1. 3. 177, 24. 258, 17
88. XLYI m. p. distat a loppe 129,
19 = 809, 7. uia ad ilicem Mambre
178, 22. turris Gader 258, 12.

Bethlemiticus monticnlus 257, 17.

258, 2. petra 257, 4. spelunca
256, 7.

Bethsaida piscina = Bethesda 21, 6.

127, 8 = 806, 8.
Bethsaida, in qua uidit lacob in som-

nis angelos ascendentes et descen-

dentes de caelo 187, 9. 10. 11 ; uide

Bethel.
Bethsaida prope Capharnaum, ubi

nati sunt apostoli Petrus, Andreas,

Philippus et filii Zebedaei 188, 6.
Betthar mutatio 25, 22.
Betulia, ubi Olofemis mortuus est

138, 20.

XXXVini. Itln. Hierosol.

Biterris ciuitas (= Beterris It. Ant.

p. 889, 5 et 897, 1) 4, 14. •
Bithynia (Bithinia) 18, 20. 15, 8.
bituroen 166, 6. utile ad compagem

nauium 817, 11. 13.
Bolentia mutatio 9, 15.
Bomon: columna Heliopoli, in qua

Phoenix residere couBueuit 115,

11.
Bona mansio 12, 4.
Bononia ciuitas 32, 9.
Bordegala uide Burdigala.
Bortheus uicus 184, 1.
Bostra (Vostra) ciuitas Arabiae 147,

19.
Breierophara mutatio 26, 22.
Brigantione uide Byrigantum.
Brindisi ciuitas (Brundisium) 29, 8.
Britaniorum insula 828, 16.
Brixa ciuitas (= Brixia It. Ant. p. 127,

11) 7, 8.
Brucida mutatio 28, 7.
Brunca mutatio 14, 7.
Bruttus mutatio 18, 14. Br. alia 18, 17.
Bucconis mutatio 4, 1.
Buragara mansio (= Bagaraca It.

Ant. p. 185,. 5) 11, 24.
Burdigala ciuitas 3, 2. 4, 22. 13, 13.
Burgunnia: Christi miles de Burgun-

nia, Petrus nomine 274, 23.
Burgunnio 276, 1.
Burdista mansio (= Burdicta It*

Ant. p. 137, 2) 12, 17.
Butontones mntatio (= Butruntus

It. Ant. p. 117, 1) 29, 10.
Buzana: in monte Buzana, qui in-

terpretatur lucerna 138, 14. 15.
Bjblns (Biblo) subuersa est cum ho-

minibuB 159, 10.
Bjcoyca, ubi est sepulchrum Abacuc

114, 12.
Byrigantum mansio (= Brigantione

It. Ant. p. 841, 5. 857, 3) 6, 8.

22

338

II. Index

Cades: in tarre Cades domus foit
lacob 111, 25.

Cadesbame 130, 1.

Cadiano mutatio 7, 12.

Caena mutatio 16, 21.

Caesar: tempore Tiberii Caesaris
109, 5.

Caesarea Cappadociae, ibi est s.
Mammes heremita 144, 12.

Caesarea Palaestinae i e. ludaeae
19, 12. 13. 21, 1. 25, 23. 26, 4.
176, 19. 245, 12 = 309. 2. ibi
est balneus Cornelii centurionis
19, 15. ibi baptizatus est do-
mnus Comelius 139, 9. 10. 11.
Caesarea Philippi, quae turris Stra-
tonis, quae et Caesarea Palaestinis
uocatur 190, 6. Caesarea Philippi,
quae nunc Panias a Panio monte
uocitatur 268, 8 = 815, 7. 12.

Caiphas (Caifas) : ubi fuit domus eius
paret 22, 14. quae est modo ec-
clesia s. Petri 141, 8. 10. ubi est
basilica grandis s. Petri 155, 4.

Calamon mutatio 19, 7.

calamus et spongia in sacrario de
basilica Constantini 154, 15.

Calcedon uide Chalcedon 70, 19.
Calcedonia 13, 17. 19.

calidae aquae 163, 14. fluuius 164,
4. Tiberias calidis aquis salubris

. 316, 8.

calix ille, quem benedixit dominus, in
sacrario de basilica Constantini
154, 15. onjchinus 173, 5. in ex-

• edra reconditus habetur 284, 17
88, 305, 6.

calix apostolorum in bas. Sion 174, 16.

Callinicus (Galenicus) s. martyr Gan-
grae est 144, 16.

Callinicus ciuitas (Calonicus) 150, 18.

Cale mutatio 31, 17.

Callum mutatio 13, 7.

Caluaria: in C. est mons scissns
107, 18. in ipso monte ascenditar
per gradus 107, 19. subtus monte
C. est templum domini 107, 23.
locus Caluariae 233, 4. 22. ad
sepulchrum domini ibi est 0. locus
140, 16. de sepulchro usque ad C.
locum sunt passus XV 141, 2. 3.
ecclesia Caluariae 234, 16 uide
Golgotha.

Cambono mutatio 5, 19.

cameli: puteus, unde potauit Rebecca
camelos Eleazari 65, 19. Faranitae
ambulant cum camelis 46, 4. 6.
uidimufl homines cum camelos 182,
15. cameli nobis aquam portantes
183, 1. ad Hierosoljmam in ca-
melis uehuntur ligna 262, 24.

. 263, 1.

camera: ecclesia lohannis super ca-
meras maiores excelsa fabricata est
145. 25 cf. 266, 7. 9. camera (ca-
mara) domunculae 228, 9. ecclesiae
domus sine tecto et sine camera
246, 14. interior illa domus came-
ram non habet 246, 17. ad cameram
conponendam 249, 12. rotundissima
et nimis pulchra camera 286, 15.

cameratas habens porticus 246, 12.

Cametas mutatio 11, 7.

Campania: finis Apuliae et Campa-
niae 29, 18.

Canaan 264, 8. 277, 9. terra Chana
147, 20.

Cana Galilaeae 189, 13. accabitus
et hydriae ibi sunt 161, 7.

Cananaeus 264, 2. 277, 9. 313, 18.

cancelli intro spelunca Anastasis 71,
24. 27. 72, 1. 3. 10. 15. 73, 81.
75, 5. 8. 85, 12. 13. 90, 25. 99, 5.
ante cancellos altaris (ecclesiae Si-
chem) est siclus 162, 18. per medio
(basilicae Mambre) discurrit can-

nominum et rernm.

339

cellus 179, 2. in circuito in ipso
monte (Golgotha) sant cancellae
argenteae 153, 15. aaro et argento
maltam omatae cancellae 154, 1.
est obeliscus factas, claasus can>
cellis 166, 19.

cancer: ecclesia s. lohannis quattaor
suffulta cancris stat saper aquas
266, 7. inferiuB arcubus et cancris
sQstentatA 266, 9. ecclesia (in Na-
zareth) saper daos fundata cancros
274, 9 = 319, 25.

Candacis reginae eunuchus 110, 20.

candela: redire ad candelas 58, 12.
incenduntur omnes candelae et ce-
rei 72, 7. candelae autem uitreae
ubique plurimae peiident 73^ 5.
candelae ecclesiasticae super du-
centae paratae sunt 86, 31. occur-
rent candelae eccles. uel ducentae
95, 6. in medio templi pendet can-
dela aurea, in qua est sanguis
Christi 108, 7.

Canneto mutatio 32, 15.

canon: scriptura canonis 67, 5.

Canopicum ostium Nili 282, 21.

canticus Moysi 51, 26. 32.

Canusio ciuitas 29, 13.

Capharnaum 138, 4. ez domo apo-
stolorum principis ecclesia facta
est 112, 29. domus b. P^tri, quae
est modo ecclesia 163^ 5. De Ca-
phamaum 273, 12 ss. = 319,
10 ss.

Cappadocia 70, 18. finis C. et Gala-
tiae 16, 6. finis C. et Ciliciae 17,
2. Caesarea Cappadociae 144, 12.
Sebpstea, quae est in prouincia
Cappadociae 144, 15.

Capitolia ciuitas Arabiae 147, 19.

capsa^ in qua reconditum habetur
cruds lignum 286, 20. 24. 287, 17.

capsella 287, 6.

Capua ciaitas 29, 24. 25. 30, 16.

Carassura mutatio 12, 12.

Carcassone castellam 4, 10.

carcer domini in Golgotha 107, 15.
Andreas Matthaeum de carcere
liberauit 144, 2.

Cardono mntatio 9, 12.

Cariathiarim, abi fuit arca domini
110. 15.

Carinus: ciuitas Viminatio, ubi Dio-
cletianus occidit Carinum 10, 20.

Carmelus mons : ibi Helias sacrificium
faciebat 19, 9. 113, 30. erat ante
Galilaeis, nunc Tyriorum finibus
adsociatus 131, 4. Saraptha est
ioxta m. C. 147, 4. Castra Sama-
ritanoruni sunt subtus monte Car-
melo 160, 15.

camaliter: symbolum ezponit epi-
scopus primum caronlitcr et sic
spiritualiter 97, 28. cf. 97, 22.

Carneas nunc dicitur ciuitas lob 56,
1. 2. 59, 18.

Carthago 284, 9.

Castozobra mansio (= Subzupara It.
Ant. p. 137, 1) 12, 15.

Castra mutatio 8, 8. Tricomia Castra
10, 14.

Castra Samaritanorum 160, 14, 15.

catarractae Nili 188, 18. 281, 13.

Catauolo mansio 17, 12.

catena ferrea, cum qua se laqueauit
ludas 177, 19.

catechisis (cathecisis) ; de lege, de
resurrectione, de fide omnia docen-
tur; hoc autem cathecisis appel-
latur 97, 24. per tres horas fit
cathecisin 98, 3. qui ad audiendum
intrant in cathecisen magna uoce
applaudunt 98, 5. missa fit cathe-
cisis hora tertia 98, 8.

catechuinenus (cathecuminus) : epi-
scopus benedicit prinmm cathecu-

22*

340

II. Index

minos, demde fideles 71, 25. 72,
25. 31. 76, 5. 84, 24. 85, 5. 86, 4.
90, 9. 92, 9. 27. 94, 25. 95, 13.
16. 20. orant omnes tam fideles
qnam et cathecumini simnl 72, 22.
inclinant capnt 72, 23. acclinant
se 88, 14. intrat omnis populas in
Anastasim, nam cathecumini non
75, 3. cathecuminus non intrat
tunc, qua episcopns docet illos
legem 97, 19. uerba altioris my-
sterii, i. e. ipsius baptismi cathe-
cumini audire non possunt 98, 23.
illa hora, qna episcopus ezponit,
quae agnntur in baptismo, cathe-
cuminns nuUus accedit ad Anastase
99, 6. clauduntur ostia, ne qui
cathecuminus se dirigat 99, 9.

cathedra ponitur episcopo in ecclesia
88, 5. 89, 7. 96, 24. 97, 14. retro
in absida (Martyrii) post altarium
ponitur cathedra episcopo 98, 17.
sedent hinc et inde presbTteri in
cathedris 96, 26. — in Golgothana
ecclesia sunt septem cathedrae
marmoreae seniorum 173, 8. Dio-
caesareae est cathedra, nbi sedebat
Maria 161, 6.

Catorigas mansio (= Caturrigas It.
Ant, p. 342. 2. 357, 6) 5, 24.

Cattelas mansio 18, 3.

Cedron torrens 109, 11. 127, 11 =
309, 11. 226, 7 = 303, 18.

Cedros mutatio 4, 9.

Celeia cinitas 8, 18.

Celena mutatio 9, 25.

cella, nbi separata fuit Maria, Moysi
soror, super terram duos pedes
eminet 119, 9. — praesepe ful-
genti cella ambitur 127, 22.

Cellis mansio 28, 2.

cenapridie quam pateretar 234, 22. cena
domini = GrUndonnerstag 287, 4.

cenaculnm: snper lapideum c. s. Ma-
riae ecclesia fundata est (in Beth-
lem) 256, 9. cenacnlus, qui factas
fuerat Heliae 160, 3.

cenare: locos, nbi cenanit lesus cum
discipulis (iuxta templum) 155, 14.

Cenaxem paludem mutatio 15, 15.

Ceneret lacus 130, 6. 320, 8. uide
Cineret et Genesar.

Ceratae mansio 15, 2.

ceratus: tabula cerata 227, 13. pagi*
nula 230, 12.

Cerebelliaca mutatio 5, 12.

cereofala: candelae uitreae plurimae
pendent et cereofala plurima sunt
73, 6. numerus nel ponderatio de
cereofalis uel cicindelis 76, 16.

Cesena ciuitas 32, 3.

Cessarone mansio (= Cesserone It.
Ant. p. 389, 4. 396, 9) 4, 15.

Ceste mutatio 6, 15.

cetrius 169, 7.

Chalcedon 70, 19. Chalcedonia 13,

17. 19 uide Calcedon.

Chalcis ciuitas Mesopotamiae 191, 1.

Chaldaeorum ciuitas Hur 67, 22.

locus, ubi habitauerat Thara 67,

18. Syria orientalis, quae est in
confinium Romanorum et Persamm
uel Chaldaeorum 67, 26. Ch. rei
Nabuchodonosor 277, 3.

Chaleph sepulchrum prope Chebron

110, 31.

Chaloth uicus 131. 17.
Chariassati, ibi est sepulchroin s.

Micheae 114, 15.
C<h>aritina, mater VII fratram dor-

mientium 148, 4.
Charra (Carran), modo Charrae dici-

tur 65, 1. 2. 5. 6. 27. 67, 2. 68,

6. 191, 2.
Chebron 25, 15. 110, 19. 26. 28.

111, 3. 128, 8. 20. 140, 2. 258,

nominum etreram.

341

. 21. 259, 2. 6 Bs. 261, 7. 8. 312,

18 88. 313, 8. 10. Chebron cum
sepnlchro Eachel, nalle Mambre
cum spelonca duplici, sepnlchris
nn patriarchamm, monte et qnercu
Mambre (terebintho) prolixius de-
scribitur Adamn. p. 258, 16—263,
3 = Baeda 312. 14—313, 11. do-
mns Daaid 110, 26. 140, 4. domus
lacobi 110, 28. sepalchrom Abner
111, 3.

C<h>er8ona ciaitas ad Pontam; ibi
Clemens martyrizatas est 143, 11.
144, 1.

Chogeae mutatio 14, 17.

Choreb mons monti Sina periunctus
est 41, 12. ecclesia ibi est 41, 13.
ibi fuit HeUas 41, 14. spelunca
nbi latait 41, 17. 120, 28. 184, 6.
uide etiam rubus. 183, 16. 20. ibi
sant cellalae multae seraorum dei
184, 16. in cacumine est oratorium
184, 9. uallis inter Choreb et Sina
183, 20.

Christianus 60, 21. 66, 18. 95, 7.
nulla caritas est Hebraeis circa
Christianos 162, 5. Christianis Sa-
maritani responsa faciunt 164, 14.
coram praesentibus ludaeis Chri-
stianis 237, 18. christianissimus
181, 18.

ChristuB passim, Christas deus noster
apud 8iluiam 70, 8. 22. 71, 2.
mundi saluator 237, 25 Christi
miles, i. e. monachus 274, 23.

Chusa mutatio 16, 14.

Cibalis ciuitas 9, 24.

cicindela 76, 16.

Cilicia prouincia 69, 8. 150, 4. mare
quod Ciliciae praetenditur 130, 4.
69, 15. Constantinus primo urbem
in Cilida aedificare disposuit 284,

19 =5 322, 4. fines Cappadociae

et Cil. 17, 2. fines Cil. et Syriae

17, 16,
Cillio mansio 12, 11.
Cinereth lacus 269, 3. 13. 273, 15.

275, 5.
circumcisio Christi Romae asseruatur

109, 7.
Cirtha (Certha) mutatio 19, 10.
cistemae in area templi 126, 20.

306» 7. aquam ibi (in monasterio

a pinna templi subtus) in cistemas

habent 143, 10.
CithopoU uide Scythopolis.
Claterno ciuitas 32, 8.
Claudanon mansio 28, 11.
Claudiis ciuitas et mansio 29, 22.
claudns: ubi Petms daudum sanauit

108, 14.
Cledo ciuitas 28, 9.
Clemens Chersonae martjrizatus est

143, 12. 13.
Cleophas in Enmnau cognouit domi-

num 139, 3. iacet in monte Oliueti

170, 11.
clerici: cl. et monachi 53, 4. 58, 12.

66, 17. presbyter et clerici 56, 25.

episcopus et clerici 59, 18. 96, 9.

10. 12. 100, 26. clerici de ipsa

ecclesia 68, 14. sedent hinc et inde

presbyteri in cathedris et stant

clerici omnes 96, 26. dicitur et

tertius psalmus a quocunque clerico

73, 27. ut primum mature a cleri-

cis exorcizentur 97, 13. mons Sion

clericorum habitationibuB seque-

stratur 125, 16.
clerus 77, 10. episcopus cum clero

71, 23. 91, 24. 287, 13.
Clesma uide Clysma.
Clipeas mansio 29, 1.
Clysma castrum, ubi filii Israhel ad

mare rabrum peraenerunt 46, 19.

26. 47, 2. 115, 22. 117, 9. portus

342

II. Indez

famosns qai inittit ad Indiain 116,
5 88. 187, 13. 14. oleura petrinum
188, 9. basilica 188, 14.

Cocconis mutatio 9, 13.

Cocusso ciuitas in Persa Amienia
149. 15.

CodoUagomor (quod ollagomor cod,)
57, 14.

Coladiana mansio 28, 17.

Colonia ciuitas 16, 11.

colnmna, in qua Christam fiagellis
ceciderunt in domo Caifae 22, 15.
animosi uadent in Sjon orare ad
columnam illam, ad quam fiagellatus
est dominus 88, 3. columna, quae
fuit in domo Caiphae, modo in
sancta Sion iusso domni ipsa co-
lumna secuta est 141, 12 ss. in
basilica Sion 154, 20. 174, 5. 244.
243, 13 = 806, 20. uestigia cor-
poris domini eam amplexantis
seruat 141, 12 ss. 154, 20. 174, 5.
in ipsa columna est illud comu,
de quo reges ungebantur 174, 10.
columna marmorea (Diospoli), in
qua prius dominus dacebatur ad
flagellandum 176, 21. reuera est
Diospoli marmorea columna cum
imagine b. Georgii confessoris,
quam describit Adamnanus 288,
16 88. columna, ubi mortuus reui-
xit iuuenis 239, 10. 12. 14 ss. =
307, 4 ss. uide medium mundi. —
columnae marmoreae, ubi dominus V
panes benedixit 273, 7. in loco,
ubi domnus baptizatus est, ibi est
una columna marmorea 145, 22.
columna uxoris Loth ipsa non iam
paret 54, 20. 21. 23. 26. 27. uide
Loth. Eliopoli est uiridarium solis,
ubi columna est grandis, in qua
Phoenix residet 115, 10. in sacrario
bafiilicae Sion est illa uirga in-

clusa in culumna argentea 155, 2.
columnae in basilica Constantini
153, 7. 8. 9. templum Salomonis
intas habet c. trecentas 108, 10.
c. sexaginta quattuor sunt in ec-
clesia Bethleem 111, 12.

columnella: in bas. Sion est colimi-
nella, in qua crax posita est b.
Petri 174, 15.

commemorat episcopus etiam ipse
nomina, quoram uult 71, 24 cf.
Cabrol, les ^glises de lirus,^ Paris
1895, p. 41.

commemoratio : unus ex diaconibns
f acit commemorationem singulorum,
sicut solet esse consuetudo 72, 16.
fit et tertio oratio et commemo-
ratio omnium 73, 27 c/. Cabrol
l c. p, 42.

communicare, commuuio uide ind.
uerborum ad Siluiam,

coropetens (conpetens cod.): et sic
adducuntur unus et unus conpetens
96, 27.

Concordia ciuitas 7, 21.

concupiscentia: ubi filii Israhelhabu-
erant concupiscentiam escarum 44,
7. memoriae concupiscentiae 37,
19. 44, 27.

confessor : Batanis ecclesiamhabet cum
episcopo uere sancto et monacho et
confessore 61, 20. episcopus Edessae
uir uere religiosus et monachus et
confessor 62, 4. uidi episcopum de
Charra et ipsom monachum et con-
fessorem 65, 8. s. Qeoi^us con-
fessor 288, 12. 15. 289, 2. 4. 17.
19. 290, 5. 21. 291, 7. 9. 292, 7.
12. 17. 21. 293, 8. 13.

Conpetu mutatio 32, 2.

Constantia ciuitas Cjrpri, in qua re-
quiescit s. Epifanius 159, 5.

Constantina ciuitas Syriac 150, 14.

nominnm et reram.

343

Constantinianabasilica 109,8. 303,22.

Constantinopolis 13, 10. 11. 13. 17. 19.
14, 9. 26, 1. 60, 26. 70, 22. 26.
145, 14. 148, 20. 149, 4. 159, 4.
284, 1. 5. 286, 5. 296, 20. 823, 14.
sitns et deBcriptio nrbis 283, 20
ss. = 321, 24 88. conditio 284,
14 83. ecclesia cnm croce domini
286, 11 88.

Constantinopolitanus 283, 13. 20.
294, 9.

Constantinus imperator aedificauit
has eeclesias: basilicam uel eccle-
siam maiorem, quae appellatar
Martyrium, quae est in Golgotha
post Crucem. (Falso in niedio ciui-
tatis esse fertur Breu. 153, 3. 5)

23, 1. 74, 18. 75, 22. 76, 18. 77,
1. 126, 9 = 303, 23. 172, 11.
234, 1. 13. 16. 235, 13. in Bethleem
25, 5. in monto Oliueti 23, 15.
aput Terebinthum 25, 13. — quer-
cus Mambre ad eius imperium
permansit 262, 1. Constantinopolim
condidit 284, 16 = 322, 4. 285, 5.
Helena eius mater s. crucem in-
uenit 149, 21. cf. 76, 19.

corcodrilli 189, 19. 283, 6.
Corico ciuitas 69, 17.
Comeli foro ciuitas 32, 7.
Comelius centurio 19, 15. Caesareae

Palaestinae baptizatns est 139, 10.

ibi requiescit 190, 8.
comu, de quo reges ungebantur 88,

24. 25. 107, 18. 154, 3, 174, 10.
corona de spinis in basilica Sion

154, 24. 174, 11.
coronae imperatorum 171, 15. 148, 14.
coronatio: non longe a medietate

mundi est spinis coronatio 107,

16.
Corra uallis 59, 4. cf. 165, 20. tor-

rens 59, 8.

coruus Heliae escam portabat 59, 6.
165, 20.

s. Cosmas et Damianus percussi sunt
in Quiro 150, 10.

Cottiae Alpes 6, 1.

ad Cottias mutatio 6, 18.

cotumices pluit 44, 11.

Creta insula 283, 22.

ecclesia ad Crucem (= Golgothana
ecclesia minor in formula p. 231)
atrium ante Crucem, ecclesia post
Cracem distinguuntur apud Sil-
uiatn cf. Cabrol l. c. p. 15 et 16.
Ad Crucem: Constantinus orna-
uit auro, musiuo et marmore pre-
tioso tam ecclesiam maiorem quam
Anastasim uel ad Crucem 76« 21.
c/. 72, 29, 73, 9. 74, 6. 77, 6. 78,
16. 23. 79, 20. 82, 30. 87, 12.
88, 1. 91, 14. 92, 21. 95, 16.

Ante Cmcem: sic itur ante Cm-
cem, siue pluuia siue aestus sit,
quia ipse locus subdiuanus est, id
est quasi atrium ualde grande et
pulchram satis, quod est inter
Cruce et Anastase 89, 3. cf. 73,
3, 4. 7. 87, 12. 27. 89, 3. 7. 90, 1.
91, 21.

Post Cracem: proceditur in ec-
clesia maiore, quam fecit Constan-
tinus, quae ecclesia in Golgotha
est post Crucera 74, 17 8S. 75,
20 s. in eccleeia roaiore, qoae ap-
pellatnr Mariyrio, quae est in Gol-
gotha post Crucem 78, 19 s. 83,
1 88. cf. 73, 2. 5. "7. 85, 29. 86,
1. 88, 5.
s. Crux domini populo adoranda pro-
ponitur sexta feria septimanae pa-
schalis in ecclesia post Crucem 87,
24. 88, 8. 9. 21. 23. a die XVII
Eal. Oct. per septem dies in Hie-
rusalem ad sepulchrum domini

344

II. Indez

roissas celebrantnr et ipsa cruzl
ostenditur 149, 21 ss. adoratnr in
atrio 172, 17 ss. aetate Adamnani
similiter Canstantinapoli honora-
hatur. 286, 22. 287, 3. 288, 11.
295, 21. 322, U. in cabiculo erat
153, 4. 172, 12. erat in loculo
argenteo deaurato 88, 8. in capsa
ligrnea 286, 20. 24. 287, 6. 17.
lignnm de nuce erat 172, 16. qui-
dam furatus est de s. ligno 88, 17.
tria crucis ligna Oonstantinopoli
habebantur 287, 20. pars ligni in
Golgotha est 107, 11. argentea
cruz statuta est in loco s. crucis
233, 9. rupis, quae s. crucem per-
tulit 126, 14. 304, 1. 2. dies et
locus inuentionis s. crucis 100, 6.
9. 141, 4. 149, 20. 153, 6. 17.
172, 10. 226, 14. 227, 9. 303, 23.
cruce domini superposita mortuus
reuizit iuuenis 239, 10. 15. 307, 4.

cruz aurea posita est in culmine te-
gurii 228, 12. 304, 21. in columna,
ubi dominus baptizatus est, facta
est cruz ferrea 145, 23. non columnay
sed cruz lignea codein loco fuisse
traditur 166, 20. 265, 15. 318, 4.
cruz beati Petri in basilica Sion
ostenditur 174, 14. de lancca mi-
litis facta est cruz 153. 12. lancea
inserta babetur in cruce lignea
235, 14. 305, 16. in summitate
columnae (Diospoli) cruz est posita
ferrea 177, 5. cum crucis obuia-
uerunt nobis 183, 18. — basilica
in cruce posita 155, 11. ecclesia
quadrifida formata qaasi in simiU-
tudinem crucis 270, 8. 319, 6.

crjpta (crepta, cripta), ubi Salomon
daemones torquebat 21, 8. ubi
corpus domini positum fuit 22, 25.
ubi Lazarus positus fuit 23, 19. in

Bethleem 25, 6. infra locum do-
minicae crucis ezcisa in petra 304,
5. crjptae illae (montes ezcauali)
118. 17.

cubiculus, cubiculum, plur, cnbicola:
sub pinna turris sunt cubicula pla-
rima 21, 15. cubiculus, in qno
Salomon sapientiam descripsit 21,
16. cubiculum, ubi Dauid mansit
in Ebron 110, 27. cubicula pnl-
cherrima in montibus ezcisa 118,
18. cubiculus, ubi cruz domini po-
sita est 153, 4. 172, 12. cubiculos,
unde deposuit Baab ezploratores
168, 15. cubiculum, ubi est ilie
calamus et illa spongia et ille
caliz 154, 15. cnbicnlus, ubi ex-
poliauerunt eum (s. Sophia) 155, 7.

cubitus: bis uicenas orias (orgyias),
hoc est XL cubitos 270, 19. cf.
287, 1.

cunabula Ohristi in templo Salomonis
108, 11.

currus Pharaonis uestigia parent 115,
24. 29. 187, 17. plaustra uel eiiam
currus in ludaea raro repperinntnr
263, 2.

Curueunta (= Curbeunca, Corbeunca
It. Ant. p. 143, 2) mansio 15, 21.

Cypresseta mutatio 5, 4.

Cyprus 159, 5.

Dablae mansio 15, 1.

dactalus, -um 145, 19. 159, 6. 169,

5. 182, 5. 188, 3.
daemon: Salomon daemones torquebat

21, 9. sigiUauit 153, 10. 154, 5.
daemoniacus 113, 3.
daemonia ezcluduntur 143, 18.
Dacia (Datia): fines Moesiae et Da-

ciae 11,5. Daciae et Thraciae 12, 2.
Dadastan mansio (= Dabastana It

Ant. p. 142, 1) 15, 5.

nominuin et.remm.

345

Dafne palatinm 17, 21 uide Daphne.

dalmatica: sacerdos indutns dalma-
tica 184, 20.

Dalmatico et Zenofilo consulibus
18, 16.

Damascua 147, 19. 277, 17. 323, 18.
monasteriaro, ubi s. Paulus est
conuersas 190, 10. dtscrihitwr 276,
8 88. 320, 15. 16. 21. ibi regnat
Saracenorum rex 276, 14. s. lohan-
nis bapt. ecclesia 276, 15.

8. Damianns requiescit in Quiro
150, 10.

Dan uicuB eziguus 128, 13. 14. 129,
8. 309, 6.

Dan alter fons lordanis 138, 7. 268,
5. 12.

Danihelis corpns iacet Susis 149, 16.

Danubii ostia 284, 6. 322, 1.

Daphabae mutatio 12, 18.

Daphne palatium 17, 21.

Dara ciuitas ab Anastasio fabricata
149, 8. 150, 16.

dare nomen (ante diem quadragesi-
marum) 96, 19.

Dardanus: epistola ad D. 129, 2.

Darentiaca mutatio 5, 14.

Dauiano mutatio 5, 21.

Dauid et Salomon quantum terrarum
possederint 129, 10. eim uerha
afferuntur 107, 8. basilica s.
Dauid 178, 16. domus in Ebron
110, 26. 140, 2. 259, 8. ubi pala-
tium habuit 22, 17. turris, ubi
psalterium decantauit 173, 10. porta
Dauid Hierosolymis 107, 5. 242,
15 88. 224, 9. 14. 20. 303, 11. 307,
13. puteus, unde aquam concupiuit
109, 26. comu, quo unctos est
154, 3. 174, 11. locus, ubi Goliam
ocddit 19, 22. 114. 11. 138, 13.
179, 11. eius monumenturo in Beth-
leem 25, 6. 178, 15. 257, 8 ss.

312, 5. 13. eiufl depositio celebra*
tur alio die de natale domini 179, 4.

Dauiticum monumentum 257, 8 ss.

Dea Vocontiorum ciu. (=3 Dea Bocon-
tiorum It. Ant. p. 357, 10) 5, 15.

mutatio ad Decimum 6, 13. 22. 27, 21.

Delemna mutatio 15, 20.

Demas mutatio 26, 16.

Dennaba: Cameas nunc dicitnr dui-
tas lob, quae ante dictf est Den-
naba 56, 3.

desertum Faran 45, 26. Oton, quod
est iuxta deeerta loca 47, 24. de-
sertum Sur 117, 25. 27. 118, 6.

deus noster: Christus uel lesus deus
noster 50, 22. 51, 2. 60, 17. 29.
61, 23. 64, 28. 70, 8. 22. 71, 2.

Deuteronomium 51, 27. 31. locus, ubi
scripsit Mojses librum D. 51, 24.

diabolus tentauit dominum 108, 27.

diaconissa: inueni (Seleuciae) s. dia-
conissam nomine Marthana; haec
monasteria aputactitum seu uirgi-
num regebat 69, 27.

diaconus, plur. diacones, diaconibus:
71, 19. 72, 15. 17. 20. 23. 25. '53,
17. 26. 74, 13. 75, 6. 149, 19. 167,
4. omnis populus semper praesente
episcopo iubetur sedere, tantum
quod diacones soli stant semper
83, 23. cf. 88, 7. 12. 17. 23.

Dina filia lacob 20, 6.

Diocaesarea: inde foit Simon magus
139, 11. 12. 13. ibi adoratur aroula,
canistellom, cathedra e. Mariae

161, 4 88.

Diocletianus occidit Carinam in ciui-

tate Viminatio 10, 20.
Diomedis: unus e septem dormien-

tibus 148, 8.
Diospolis (Diaspolis), ubi s. Geor-

gius martyrizatus est 139, 5. 7.

176, 19. 288, 15. 291, 3. 292, 3.

346

U. Index

discTis, ubi caput s. lohannis porta-
tQm fait, in atrio basilicae Golgo-
thanae 154, 2.

docere: qnemadmodam docentnr hi,
qoi baptidiantar 96, 18. 97, 20.
23. 25.

Domeros matatio 27, 12.

dominicum: basilica, i. e. dominicum
23, 2.

dominica dies: 73, 10. 74, 17. 75, 20.
78, 4. 14. 16. 17. 18. 21. 24.
80, 13. 14. 21. 91, 21. 32. 93, 3.
19. 26. 96, 12. dies dominica 39,
8. 74, 20. 75, 22. 78, 12. 82, 30.
92, 12. 29. 95, 30. praeterea 82,
27. 93, 16.

Foro Domiti matatio 4, 16.

domus Asennec Heliopoli 1 15, 9. do-
mns Caifae 22, 14. est modo ec-
clesia s. Petri 141, 8. 10. 12. 155,
4. 4> Dauid consistit intus in Ebron
110, 26. non longe ab Ebron est
domus lacobi, ubi ecclesia sine
tecto constructa est 110, 29. in
turre Cades domus fuit lacob 111,
25. in Tiberiade in eo loco nunc
ecclesia est, in qua domus fuit
apostolorum lacobi et lohannis 112,
27. ecclesia s. Sion fuit domns s.
lacobi 174, 1. s. Sion fuit domus
8. Marci euangeiistae 141, 7. basi-
lica 8. Mariae in ualle losaphat,
quam dicunt domum eius fuisse
170, 16. domuB s. Mariae in Na-
zareth basilica est 161, 18. domus,
in qua nutritus est saluator 274,
10 = 319, 25. altera ecclesia in
eo loco, ubi illa fuerat domus, in
qua Gabrihel ad b. Mariam in-
gressus est 274, 17 = 320, 5. mu-
lier, in cuius domo mansit £Ijsaeus
(in uiila Some), quae domus usque
hodie pennanet 111, 27. domus

Petefrae Heliopoli 115, 6. 9. do-
mus Petri (apostolomm prindpis)
Capharnai est modo basilica 112,
29. 163, 6. domus siae praetorium
Ponti Pilati 22, 22. ibi est ecde-
sia 8. Sophiae 141, 10. 142, 3. ubi
est basilica grandis 155, 5. domns
pythonissae in Endor 112, 25. do-
mu8 Baab fomicariae in Hiericho
24, 8. 111, 17. 137, 7. 263, 13.
313, 14. in uilla Naym in domo
uiduae, cuius filius resnscitatus est,
nunc ecclesia est 112, 4. in loco
templi quadrangula orationis do-
mus Saracenorum est 226, 18.

Dorcas: Tabitha, quae et D. dicitnr
190, 5.

dormientes: Ephesi sunt septem fra-
tres dormientes 148<, 2.

Drippa mutatio 26, 14.

Drizupara mansio (= Drizipara It.
Ant. p. 137, 7. Druzipara 323, 3)
12, 24.

Duodea mutatio 27, 19.

ad Dnodecimum mutatio 6, 9. 7, 17.
27, 11. 28, 1. 29.

Duriis mutatio 6, 20.

Ebdomada uide hebdomada.

ebdomadariuB uide hebdomadarius.

Ebraeus uide Hebraeus.

Ebreduno mansio (Hebriduno P =
Eburoduno It. Ant. p. 342, 1. 357,
5) 5, 25.

Ebromago uicus mde Hebromago 4, 8.

Ebron uide Chebron,

Ecclesia uide etiam basilica, domas,
Anastasis, ad Cmcem, post Cru-
cem, Inboraon, Lazarium, Martj-
rium, Resurrectio. Hierosoljmis hae
ecclesiae fuisse conmemoranUtr:
in Sion, ubi dominus claosis ostiis
ingressus est discipulis 92, 5. 108,

nominam et rerum.

347

20. ubi descendit spiritus 94, 1. 4.
ab apostolis fundata 126, 1 = 306,
17. apostolica ecclesia 243, 15. ibi
paracleto repleti sunt spiritu 126,

3. qnae est mater omnium eccle-
siarnm. quam dominns cum apo-
stolis fundanit; ipsa fuit domus
8. Marci 141, 5 ss. quae fuit do-
mus 8. lacobi 174, 1 ss. ibi est
thronus lacobi fratris domini 108,
20. muUa in ea miracula enume-
raniur, uelut: lapis angularis, co-
lumna nbi flagellatus est dominus,
cornu quo reges ungebantur, co-
rona de spinis, lancea, lapides qui-
bus lapidatns est Stephanus, calix
apostolomm 174, 1 ss. 243, 5 ss.
306, 16 ss. — prope est ecclesia
8. Sopbiae (praetorinm) 141, 11.
cf. 165, 12. 175, 4. -- ecclesia s.
Petri (domus Caiphae) 141, 9. cf
155, 5. contra aquilonem templi
est ecclesia s. Annae 108, 15. ec-
clesia s. Mariae iuxta piscinam
Probaticam 142, 6. diuersa a ba-
silica 8. Mariae 174, 22. -- eccle-
sia maior, quam fecit Constantinus,
quae in Golgotha est post Crucem
74, 18. appellatur Martyrium 83, 2.

4. 75, 20. 76, 9. 20. 22. 25. 29.
77, 1. 83, L 5. 10. 84, 16. 90, 20.
26. 91, 2. 17. 22. 93, 4. 23. 95. 7.
96, 25. 97, 15. 98, 16. 100. 1. 101,
4. ecclesia s. Constantini 153, 5.
deseribitur 233, 17 sb. 303, 22.
uide eiiam baailica, post Crucem,
Martjrium. — Golgothana eccle-
sia 233, 4. 6. 16. 304, 1 uide ad
Crucem. — ecclesia, quae e&t in
Anastase 98, 27. 100, 3. uide Ana-
stasis, Besurrectio; ecdesia in ro-
tundo posita super sepulchrum do-
mini 154, 10. 227, 14 ss. = 304,

9. 234, 12. — ecclesia Stephani
foras porta Galilaeae 141, 19. mar-
tyriom eius prope montem Oliueti
109, 18. — ecclesia s. Mariae in
nalle losapbat; ibi lauit pedes dis-
cipulorum, ibi et cenauit 142, 16.
cf. 155, 12. 170, 16. trans torren-
tem Ccdron 109, 12. describitur
240, 7. 10 88. = 309, 18. 241, 7.
21. in capite uallis I., ubi ludaei
Salnatorem comprehenderunt 109,
12. — ecclesiae in monte Oliueti:
duae in eo ecclesiae celeberrimae
habentur, una, nbi dominus ad di-
scipnlos babuisse sermonem, alia,
ubi in caelum ascendisse traditur
127, 15. ibi sunt fabricatas numero
XXIIII ecclesias 140, 11. — eccle-
sia, quae est in Eleona, i. e. in
monte Oliueti, ubi est spelunca
illa, in qua docebat dominus 83,
15. 18. cf. 77, 2. 84. 29. 85, 27.
86, 6. 92, 14. 94, 26. 109, 18. uide
Bethania. — Inbomou, i. e. in eo
loco, unde ascendit dominus in
caelis 86, 13. 19. 94, 10. 16. pro-
lixius deacribitur 246, 12 ss. =
810, 9 ss. — in eo loco, ubi orauit
dominus, ecclesia est elegans 86,
21. in monte Olineti doininus super
lapidem humeros imposuit, ibi et
ecclesia facta est 146, 16.

Alexandriae est grandis ecclesia,
in qua Marcus euangelista iacet
282, 13. — ecclesia Arabiae 49,
20. — Batanis ecclesia cum epi-
scopo 61, 19. — ad auatralem Be-
thaniae partem 251, 13 ss. 311, 9.
ecclesia super sepulchrum Lazari
aedificata 251, 4. uide Lazarium.
ecclesia in eo loco, in quo occurrit
domino soror Lazari 82, 7. — in
Bethel ecclesia est, nbi lacob uidit

348

II. Index

scalam 114, 6. — Bethfage, nbi
P. Tecla est 146, 17. — Bethleem
76. 10. 77, 13. 91, 15. 93, 10. de-
scribitur 111, 10 ss. 256, 10 ss. =
311, 20. — eccle8ia ad Pastores
prope Bethleem 109, 28. 258, 9. —
ecclesia, in qua Dauiticum conspi-
citur monumentum 257, 8. — ec-
clesia cum sepulchro Hieronymi
257, 18. — ecclesia prope Beth-
leem, ubi Maria sedit et sitiuit
178, 7. — Caphamai ex domo apo-
stolorum principis ecclesia facta
est 113, 1. — Cariathiarim: ubi
fuit archa domini 110, 16. — Car-
neis intra ciuitate ipsa ecclesia
lob imperfecta 59, 25. 28. — Char-
rae ecclesia eat foras ciuitatem,
ubi fuit domUB s. Abrahae 65, 10.

13. 8. ecclesia est ibi, ubi fuit uilla
Laban Syri 67, 16. in honorem
putei Bachel fabricata est s. eccle-
sia ingens ualde et pulchra 68, 7.

14. 17. — Chebron: domus lacobi,
ubi ecclesia sine tecto constructa
est 110, 29. ossa loseph sepulta
in sua ecclesia sunt 111. 2. —
Choreb 41, 13. spelunca, ubi latuit
s. Helias ostenditur ante hostium
ecclesiae 41, 18. — Constantino-
poli: per singulas ecclesias uel
apostolos non cessabam deo nostro
gratias agere 70, 27. illa ecclesia,
in qua crux domini habetur 286,

8 ss. id est basilica s. Sophiae 322,

9 88. — Damasci s. lohannis bap-
. tistae grandis ecdesia 276, 15 =

320, 18. quaedam Saracenorum ec-
clesia 276, 16. — Edeseae ecclesia
B. Thomae ingens ualde et pulchra
et noua dispositione 61, 25. 28. —
Galgalis, ubi sunt illi XII lapides
264, 11, 18. 265, 3. 6. — Heroum

uicus ecclesiam habet 48, 6. —
ecclesia prope Hiericho ad fontein
Helisaei cum memoria eius 146, 7.

— ad lordanem parua quadrata
ecclesia, ubi dominica uestimenta
cnstodita sunt 266, 4. 318, 11.
quam fabricauit Anastasius impe-
rator 145, 24. in monticulo eccle-
sia s. baptizatoris lohannis 266,
14. 318, 8. — in monticello Mam-
bre ecclesia, quae includit quercurn
Mambre 261, 20. cf. 110. 24. —
Merophi fuit templum, quod est
modo ecclesia 189, 6. — in sum-
mitate montis Kabau ecclesia est
non grandis 53, 15. 16. 54, 2. 6.
10. 28. — ecclesia pisinna subter
alterum montem non longe de Na-
bau, ubi aqua fluit de petra 52,
18. — Nazareth ubi fuit synagoga
nunc est ecclesia, ubi dominus le-
git librum Ysaiae 112, 18. duae
pergrandes ecciesiae s. Mariae de^
acribuntur 274, 8 ss. 319, 24 ss.

— Sarapthae est ecclesia s. He-
liae 147, 9. — Sebastia continet
ecclesiani, in qua requiescit corpos
8. lohannis baptistae et Helisaei
et Abdiae 113, 32. — Sedimae in
monticulo est ecclesia 8. Melchi-
sedech 56, 11. 19. 25. 57, 6. 58,
10. — Seleuciae uidi ecclesiam
ualde pulcbram 69, 19. ecclesia s
Teclae ultra ciuitatem 69, 24, 70,
1. 3. — Sichem ecclesia, in qua
requiescit s. loseph 112, 12. eccle-
sia quadrifida, in cuius medio fons
lacob eet 270, 7. 319, 5. in uertice
montis Sion ecclesia est cum presby-
tero 39, 7. 24. 26. 2d. 29. 40, 6. 9. 20.
29. — in ualle, quae est inter Cho-
reb et Sina (p. 183, 20) est rabQS
iUe et ecclesia in eo loco 42, 15.

nominam et rerum.

349

20. 27. — Sarandala castellnm
niodicam nihil habet intus nisi ec-
cleBiam cam presbytero sao 187,
5. — Terebinthus uide Mambre. —
in Thabor temac sunt fuodatae
celebres eccleeiae 275, 14. cf. 162,
12. 320, 12. — Thamnatsar: eccle-
sia ibi constructa est, ubi circum-
cisi sunt lilii Israhel 110, 11. in
alia ecclesia requiescant s. Eleazar
et Fineas 110, 13. — Tiberiade
ecclesia est, ubi domus fait apo-
stolorum lacobi et lohannls 112,
27. ubi dominus quinque panibus
populam satiauit 113, 13.

ecclesia == Gemeinde: locutus est
Moyses in aures totius ecclesiae
Israhel uerba cantici 51, 26.

Ecdeppa mntatio 19, 5.

£de88a (Edissa) ciuitas 27, 26. 61, 24.
apud Edessam corpus s. Thomae
positam est 60, 15. epistola lesu
ad Abgarum ibi custoditur 60, 19.
ubi Abgarus rex manebat 150, 14.
15.

Edom : Fogor, quae fuit ciuitas regni
Edom 55, 5.

effigiea: Memphi uidimus pallium
lineum. in qao est effigies Salua-
toris 189, 9 uide archiotypa for-
mula, imago, figura faciei, statua.

Effron Hethaeas 259, 19.

Egyptus uide Aegjptus.

Eleazar, puer s. Abrahae, potauit
cameloB Rebeccae 65, 19. ubi eius
corpus requiescit 110, 14.

electrum: anulus Salomonis est de
electro 154, 5.

electrinus: statna domni electrina in
Paniada 138, 11.

Elefantorum urbs 281, 12.

Eleona, i. e. ecclesia, quae est in
monte Oliueti 77, 2. 83, 9. 15, 18.

84, 29. 85, 28. 86, 6. 91, 20. 26.

27. 92, 13. 94, 10. 12. 15. 26 uide

mons Oliueti.
Eleutheropolis 138, 15. ibi est se-

pulchrum Abacuc 114, 11. 13. ibi

Samson cum maxilla asini occidit

mille uiros 179, 21.
Elia uide Aelia.
Elias uide Helias.
Elim: Arandara est locas, qui appel-

latus est Elim 118, 2.
s. Elisabeth mater lohannis baptistae

habitauit V milia de Hierusalem

140, 5.
Eliseus uide Helisaeus.
Elusa ciuitas 3, 16.
Elusath (Elusa) 148, 8. 9. in capite

heremi, qui uadit ad Sina 181, 1.

182, 10.
Elusione mansio 4, 6.
Emath, quae appellatur Epiphania

Syriae 130, 5.
Emiza, ubi est caput b. lohannis bap-

tistae 190, 13.
Emmau<s>, quae nunc Nicopolis dici-

tur 139, 2. 3. 5. ubi dominus cum

discipuUs comedit 111, 22.
Emona ciuitas (= Hemona It. Ant. p.

129, 2) 8, 13.
enceniae: ea dies est enceniarum,

qua s. Salomo consummata domo

dei stetit ante altarium dei 100,

11. dies enceniarum appellantur,

quando ecclesia, quae in Golgotha

est, consecrata est deo, sed et s.

ecclcsia, quae est ad Anastase 100,

1. octo diebuB attenduntur 100, 15.

his diebus ipse ornatus omnium

ecclesiarum est, qui et per pascha

101, 1.
Endor: ibi domus pythonissae est

112, 25.
Eneapolis 150, 12.

350

n. Index

eorte: quod hic appellant eortae, i.
e. qaadragesimas 78, 11.

Epauleum 47, 15.

Ephesus (EfesuB) 71, 2, in prouincia
Asia ciuitas Epheso, ubi sunt septem
fratres dorroientes 148, 1.

Ephraim (Effraim) tribus 263. 7. mons
270. 22.

Epimachius 189, 21.

Epiphania mde Emath 130. 5. 190,
16.

epiphania: pridie a beatissimo die
epiphania erat 49, 19. hic autem
ipse ornatus est per octo dies pa-
Bchae, quae et per epiphania 91,
13. diebus enceniarum ipse ornatus
est omnium ecclesiarum, qui et
per pascha uel epiphania 101, 2.
quadragesimae de epiphania ualde
cum summo honore hic celebrantur
77, 19.

8. Epipbanius requiescit Constantiae
159, 5.

Epirum (Epyrum) ciuitas 27, 4.

episcopus de Arabia 49, 2. 21. 23.
de Batanis 61. 20. Berjrti 159, 14.
de Carneas 60. 1. 3. de Charra 65,
7. 13. 18. 66, 24. 67, 2. 13. 17. 27.

68, 4. 9. 16. 17. 26. 28. 69, 1. Con-
stantinopoleos 287, 13. Edessae 62,
3. 15. 25. 63, 31. 64, 18. 24. Elu-
sae 181, 2. Hierosolymorum 71, 22
passim. de Segor 54, 24. Seleuciae

69, 19. — episcopi autem quando
parui fuerint, hisdeni diebus leru-
solima plus XL aut L sunt 100. 24.

epistola lesu, qaam ad Abgarum re-
gem per Ananiam cursorem misit
60, 17. apud Edessam custoditur
60, 18 cf. 62, 28. 30. 63, 3. 29.
64, 9. 11. 14. 22.

ad Equum Magnum mansio 29, 19.

Esaias propheta uide Isaias 22, 19.

synagoga, ubi dominus legit libmro

Ysaiae 112, 19. a serra secatus

est 180, 3. eiuB monumentnm in

monte Oliueti 23. 12.
Esdras 312, 12. sepulchrum 114, 14.
Esebon ciuitas, quae fuit regis Seon,

regis Amorreorum, quae nunc ap-

pellatur Exebon 55, 2. 3.
Euchaita (Euacita eodd.) ciuitas Gala-

tiae 144, 17.
Eucherius episcopus 125, 1.
Eudocia uxor Theodosii imperatoris

fabricauit ecclesiam s. Stephani

141, 19. Eudoxia imperatrix ipsa

addidit muros in duitate 176, 13.
Eudoxius diaconus de Persa Armenia

149, 19.
Eugenius unus e septem dormientibus

148, 3.
eulogias dare de pomis 40, 10. 19

52, 25. 58, 15. 68, 22.
eunuchns: fons, in quo Philippus eum

baptizauit 25, 10. 110, 20. 139, 17

180, 7.
Euphemia (Eufimia): eius famosissi-

mum martyrium Calcedonae 70, 20.

190, 2.
Euphrates (Eufrates) fluuius 61, 8. 9.

12. 15. 144, 21. 22. 191, 5.
Euripidis mutatio 27, 15. ibi positus

est Euripidis poeta 27, 16.
Europa 284, 20 = 322, 4. 6.

285, 17.
exedra quaedam, in qua est calix do-

mini 234. 16. 21. 305. 6.
exploratores 263, 15 uide Raab,
Euilath terra 145, 1.
exorcizare: qui accedunt ad bapti-

smum, per ipsos dies quadraginta,

quibus ieiunatur, mature a clericis

exorcizantur 97, 13.
Extuonine mutatlo 11, 23.
Ezechias rex ludaeorura: eius inonu-

nominam et reram.

351

mentam in monte Oliaeti 23, 18.
eins domus 22, 8.
Ezechihel: eias monamentam in Beth-
leem 25, 5.

Fadana uilla Laban Syri 68, 29.
Fani Fugitiui mutatio 31, 7.
Fano Fortanae ciuitas 31, 21.
Fannhel: Anna prophetiss» eius filia

77, 26.
Faran, Faranitae, Farao, Faras uide

Pharan etc.
Faustinopolis ciuitas 16, 20.
FauBtas requiescit Alexandriae 189,

21.
Faustus (Faustinus EV) presbyter

insulanus 125, 1.
Fauentia ciuitas 32, 6.
Februario mense frumentum coUigitar

168, 22.
Felicitas mater septem fratrum dor-

mientium, graece Caritina 148, 5.
fenestrae cum uitreis ualuis in eccle^-

sia montis Oliueti 248, 4. 5. 9.
Fenice uide Phoenice.
feria = Woehentag 78, 25. 79, 2. 3.

6. 11. 12. 22. 23. 26. 81, 14. 82,

23. 84, 13. 85, 8. 9. 19. 89, 2. 91,

17. 19. 93, 5. 8. 96. 16. 109, 12.

25?, 12. 287, 10. 296, 8.
Ferreus mons 314, 19.
festinitas Saracenorum in monte

Choreb 184, 21. dies festi 185, 1.

16. cf. 183, 11.
ficulnea, in qua se ludas suspendit

170, 20. ficus 243, 1. 807, 16.
Fidentiae mansio 32, 18.
fides: de fide audiuerunt cathecamini

98. 21.
Filopopuli ciuitas (= Philippopoli It.

Ant. p. 136, 7) 12, 8.
Fineas: ubi corpus eins requiescit

110, 14.

Finis: ad Fine(m) mutatio 5, 22. 7,
15. ad Fines 6, 10. Finis 15, 4.

fines Italiae et Norici 8, 16. Panno-
niae et Moesiae 10, 12. Moesiae
et Daciae 11, 5. Daciae et Thra-
ciae 12, 2. Bithyniae et Galatiae
15, 3. Galatiae et Cappadociae 16,
6. Cappadociae et Ciliciae 17, 2.
Ciliciae et Syriae 17, 16. Syriae
Coelis et Phoenids 18, 7. Syriae
et Palaestinae 19, 11. Europae et
Rhodopeae 26, 12. Rhodopeae et
Macedoniae 27, 6. Macedoniae et
Epiri 28. 8. Apuliae et Campaniae
29, 18. Idumaeae et Arabiae 56, 3.
Capharnaum in finibus Zabulon et
Neptalim est 273, 19. 319, 18.
Amida est ad fines Persarum 150,
17.

fiscalia reddere 150, 3.

fiscus: qui monacbi senos solidos per
annum de fisco accipiunt 146, 3.
uide 163, 16. 186, 12.

flagellatio est non longe a medietate
mandi 107, 16.

flagellare 155, 6. 8. uide columna.

ad Fleium mansio 7, 9.

Fluuio Frigido mansio 6, 24.

Foenice uide Phoenice.

Fogor, qaae fuit ciuitas regni £dom
55, 5.

fons: duo fontes in Maran, quos in-
dulcauit Moyses 117, 30. exit
lordanis de duo loca lor et Dan
138, 7. 268, 3. septem fontes, ubi
Christus baptizauit apostolos 188,
1. septem fontes, in quo campo
de V panibus populum satiauit
113, 8. fons, quem Saluator bene-
dixit prope montemHermon 112, 2.
in quo Philippus eunnchum bapti*
zauit 25. 9. 110, 19. unde aquam
suraebat Maria 112, 19. fons luci-

352

n. iDdex.

dissimas in ecclesia Nazarena 274,
13 = 320, 3. fons Helisaei 24, 2.
137, 7. 146, 6. 813, 23. fons lacob
prope Sichem 270, 10 ss. = 319,
7 88. lohannis baptistae 272, 1 =
319, 1. fons ille, ubi Mojses uidit
signum nibi ardentis, indnsaa est
intra monasterium 183, 21. 22. cf.
42, 21. ante spelancam Heliae in
monte Choreb 184, 8. fone Siloa
sex diebus currit 22, 12. 127, 7.
172, 7. 9. 175, 6. 176, 7. 12.
uide etiam puteus.

ad Fonteclos mutatio 32, 19.

Formis ciuitas 30, 7.

Fomo Nouo uicus 29, 20.

Fomolus mutatio 8, 7.

Foro Appi 30, 11. Corneli 82, 7.
Domiti 4, 16. Flamini 31, 12. Liui
32, 5. Populi 82, 4. Simproni 31,
19.

Fossis mutatio 10, 7.

frater domini lacobus 108, 21.

frons: de fronte tangentes cracem
88, 20.

Fulginis ciuitas 31, 11.

fuUo: porta uillae fullonis 224, 10.

fundamenta de habitationibns filio-
mm Israhel 43, 28. f. grandia an-
tiqua aedificii Melchisedech Sedi-
mac 56, 12. f. de palatio regis M.
57, 7. domns Abrabae 65, 12. do-
mus lacob 111, 25. muromm leri-
cho 111, 15. domus pythonissae
in Endor 112, 26. turris lezrael
113, 27.

Fundis ciuitas 30, 8.

Oabaa ciuitas 181, 6.

Gabala (Gauala P) ciuitas 18, 5.

Gabaon non longe est ab lerusalem

111, 21. Gadera ipsa est Gabaon

163, 13,

Gabrihcl archangelus 274, 18.

Gad tribus 130, 9.

Gadara 181, 7. 147, 19. Gadera ciuitas.
quae ipsa est Gabaon; ad milia
tria sunt thermae Heliae 163, 13.
fluuius calidus, qui intrat in lor-
danem 164, 4.

Gader turris 258, 10. Ader 312. 9.

Galatia: finis Bithyniae et Galatiae
15, 3. Anchira Galatiae 17, 6. cf.
15, 16. 17. prouincia 70, 18. 141
17. 18. 19.

Galea mutatio 16, 4.

Galgala 137, 4. ibi est ager domini.
inrigatur de fonte Helisaei 145. 8.
grandis ecdesia, ubi filii Israhel
lordanem transgressi sunt 264, 4
ss. 313, 20.

Galilaea 131, 1. 2. 5. 13. 14. 132. 1.
5. 7. 16. 161. 4. 164. 6. G. infe-
rior 131, 14. superior 132. 1.
5. utriusque Galilaeae ac Samariae
tennini 131, 1 ss. 147, 21. Scytho-
polis eius metropolis 164, 8. Ca-
nan Galilaeae 139, 13. uilla Sonie
111, 26. prouincia similis paradiso
162, 5. mons Thabor in Gaiiiaea
275, 5 = 320, 7. a monte Thabor
oamis G. uidetur 112, 23. a monte
Hermon 111, 29. raare Galilaeae
269, 2. 16. 273, 10. 16. 316, 2.
318, 14. — porta Galilaeae Hicro-
solymis 141, 18. inde (a monte
Oliueti) uenis ad Galilaeam, ubi
discipuli uidemnt lesum, postqnam
resurrexit 155, 19.

Galliarum episcopus Arculfus 312,
12. 323, 6.

Gallicus sextarius 235, 1. 305, 9.

Gallus 221, 2.

Gangra ciuitas Galatiae 144, 16.

Garonna fluuius 3, 7.

Gaulanitis regio 131, 8.

nominum et rerum.

353

Gaura mons 5, 18.

Oaza 129, 13. 138, 17. 18. 19. 179,
10. ciuitas splendida, homines
honestissimi, amatores peregrino-
mm 180, 17. ad secandum mili-
arinm Gazae requiescit s. pater
Hilario 180, 19.

Gehus uicus, ubi mortui sunt Saul
et lonathas 113, 25.

Gehennon, quae uallis losaphat uo-
catur 127, 9. 309, 9. locum in se
quondam Baalim sacrum habuit
309, 13.

Gelboe montes non longe a Caphar-
naum 113, 24. in monte Gelbuae
occidit Dauid Goliam 179, 11.

Genara 147, 19.

Genesia liber 48, 5. 65, 3. 14. 67, 3.
68, 9. 97, 20. Geneseos 258, 18.

Genezar lacus 268, 17. Genesar 315,
20. 316, 2.

Gennauari 314, 22.

Geon finuius 145, 1.

s. Georgius Diospoli martyrizatus est
139, 6. ibi requiescit 176, 20.
multas uirtutes ostendit 177, 8.
Elnsae est xenodochius s. Georgii
182, 11. eius imago in marmorea
oolumna 288, 16. relatio de Ge-
orgio martyre uel confessore 288,

9 88.

Gephira mutatio 27, 22.

Gerapolis 61, 3. lerapolis 61, 7 uide

Hierapolis.
Gerassa cinitas Arabiae 147, 18.
Oermanicia ciuifas in Persa Armenia

149, 15.
Gesdaone mutatio 6, 5.
Gessamani 86, 27. 31. 87, 1. Qesae-

inani 87, 11. 170, 13. 18. 173, 17.

176, 8. lessemani (G) 170, 13. 18.

176, 8.
Gessen terra 50, 3. 18. lessen 50, 9-

XXXVIIU Itin. Uieroiol.

Geth Palaestinae ciuitas 129, 13.
Getha (lephtha?): ibi (in Thesbe)

est memoria eius 58, 25.
Gethsemane uide Gessamani.
gigantes: Chebron olim habitaculum

gigantuni fuerat 259, 8.
Gipsila mansio 26, 15.
gladii petrini, unde lesns circumcidit

fiiios Israhel in Thamnatsare 110,

10.
Golgotha 141, 4. 5. monticulus 22,

24. eius situs 126, 11. 12. locus.

qui hebraice Golgotha uocitatur

233, 7. 307, 9. 11. petra Golgotha

171, 12. basilica Constantini co-
haerens circa monumentum uel
Golgotha 172, 12. a monamento
usque G. sunt gressi LXXX 171,
20. inter Siloa et Golgotha est
miliarium 172, 8. de G. usque ubi
inuenta est crux sunt gressos L

172, 10. ecclesia maior, quae in
Golgotha est post crucem 74, 19.
75, 21. 76, 9. 23. 29. 78, 19. 83, 3.
88, 5. mirabilia, quae in Golgoiha
uel in atrio grandi, quod ibi est,
continentur, enumerantur 153, 14
ss. 107, 11. 12. 13. 14. 21.

Golgothana ecclesia (minor) 233, 16.

304, 1. cf. 305, 6. basilica 234, 20.
Golias Philistaeus 19, 22. 114, 11.

138, 13. 179, 12. 13.
Gomorra (Gomurra) 146, 10. 166, 6.

169, 17. 173, 16. 176, 11. 316, 14.
Graecitatis libri s. Hieronymi 276, 7.
Graecus: graeco sermone 56, 19. 58,

1. graeca lingua 184, 3. graece

nosse, dicere, loqui 99, 14. 16. 18.

20. 22. 148, 5.
Graecolatinus 99, 24.
Graudauia mansio 28, 13.
Grande mutatio 28, 3.
gynaeceum (genicium codd.): Tyri

23

354

11. Indez

sunt genicia pnblica oloserico uel
diuersis generibus telarum 160, 9.

Uadrante mansio 8, 15.

Hadrianus uide Adrianus ei Aelius.

haereses multae Alexandriae 189, 20.

hebdomada (ebdomada cod.): singuli
dies singularum ebdomadarum sic
aguntur 78, 12. octo ebdomadae
quadragesimarum Hierosolymis ha-
bebantur 96, 24. qui faciunt (i. e.
ieiunant) ebdomadas 80, 24.

hebdomadarii (ebdomadarii cod.):
quos dicunt hic ebdomadarios 80,
10. quos appellant ebdomadarios.
i. e. qui faciunt septimanas 80, 12.

Hebraei 128, 18. in ciuitate Nazareth
tanta est gratia mulierum Hebraeis,
ut in terra illa inter Hebraeas pul-
criores non inueniantur 162, 1. 2.
nulla est caritas Hebraeis circa
christianos 162, 4. hebraice 233, 7.
270, 3. 278, 3. hebraico sermone
276, 20.

Hebriduno mansio uide Eburoduno
5, 25.

Hebromago uicus 4, 8.

Heldua mutatio 18, 20.

Helena mater Constantini crucem
repperit 149, 20. 303, 23. deputa-
uit, ut panes erogarentur ad pau-
peres et peregrinos 177, 23.

Heli sacerdotis sepulchrum in Silo
est 114, 6.

8. Helias propheta natns est in Thesbe
58, 22. unde dictus Thesbites 58,
23. in Carmelo altarium domini con-
secrauit 113, 31. sacrificium facie-
bat 19, 9. sedit in ualle Corra
prope lordanem, quando coruus
ei escam portabat 59, 5. 165, 20.
Stradelae prophetauit 19, 21. Sa-
reptae ad uiduam ascendit 18, 23.

cenaculns, qui factus fuerat Heliae.
et alueos marmoreus uiduae ibi
sunt 160, 3. ibi ecclesia 8. Heliae
est 147, 7. 9. locus in Choreb, ubi
fuit, quando fugit a facie Achab
41, 15. ecclesia et ante ecclesiam
spelunca 41, 17. 184, 6. prope Sa-
mariam sedit in spelunca perse-
quente lezabel 114, 4. non longe
a ciuitate lezrael sedit in monte,
quando eum persequebatur lezabel
113, 29. in monticulo euper lor-
danem (in monte Armona 146, 5.
Hermone modico 165, 8) raptos
est in caelo 24, 21. non longe ab
Hiericho 111, 18. prope Gabaon
sunt thermae Heliae 163, 15.MoTses
et Helias apparuerunt domino in
monte Thabor 23, 17. 275, 19.

Helias uicus 182, 17.

Helim: Arandara est locus, qni appel-
latus est Helim 118. 2. ibi soDt
aquae abundantes 118, 21.

Heliopolis (Eliopolis) 115, 4. 190, 12,

Helisaeus: fons, quem indulcauit 24.

2. 5. 137, 7. 145, 8. 146, 6. 169.

3. 314, 1. in ciuitate Sebaste requi-
escit 164, 11. memoria et ecclesia
eius est, ubi fontem illnm bene-
dixit 146, 6. de uilla Some lin
Galilaea) fuit mulier, in cuius donio
mansit Helisaeus 111, 27. saper
Castra Samaritanorum monasterium
8. Helisaei, ubi ei occurrit mulier,
cuius filium suacitauit 160, 16.

Helpidius 8. monachus: martTrinm
eius erat Charris 65, 23. roartTrii
dies nono Kal. Maias 65, 25.

heortae: quod hic appellant eortae
i. e. quadragesimas 78, 11.

Heraclea ciuitas 3, 3. 18, 4. 28. 5.
30, 18.

Heracleustibus mutatio 27, 18.

nominuiu et rerum.

355

Herbelloni mansio (== Heluillo It. |
Ant. p. 125, 6) 31, 15. i

Hercontroma mansio (= Acontisma
It. Ant. p. 321, 2) 27, 7.

heremita: 8. Apollonius 144, 11 s.
Mammes 144, 12. in quibus locis
(prope Segor) malti sunt heremitae
166, 15. in xenodochio s. Georgi
(Elusae) habent heremitae stipen-
dia 182, 12. multitndo monachorum
et heremitarum innumerabilis (pro-
pe montem Sina) 183, 17.

nicus Hermippus, ubi dormiuit Abdi-
melech 140, 13.

mons Hermon: inde onmis Galilaea
uidetur 111, 28. Thabor ualde est
excelsior quam Hernion 112, 23.
Hermon modicus 165, 8.

Heroum ciuitas, ubi occurrit loseph
patri suo lacob, nunc est come
48, 3. ipse uicus nunc appellatur
Hero 48, 9. 10. 13.

Herodes montem excauauit et fecit
sibi palatium super heremum 110,
8. in Bethleem requiescunt pueri
ab Herode interfecti 111, 14.
178, 17.

Hesdra propheta: eius sepulchrum in
loco Asoa 114, 14 uide Esdras.

ad Hesis mutatio 81, 16.

Hethaeus: ab Eifron Hethaeo Abra-
ham agrum Mambre emit 259,
19.

Hierapolia: lerapolis 61, 7. Gerapolis
61, 3.

Hieremias Anato natus est 140, 7.
in Anatho est turris, in qua lamen-
tauit 110,4. Abdimelech discipalus
eias 140, 14. lacus, ubi missus est,
(aquae putridae 175, 20) prope
piscinam Siloe 142, 2. Memphi est
monasterium s. Hieremiae religio-
nis Wandalorum 144, 10.

Hiericho (lericho) 23, 21. 24, 10. 11.

16. 128, 1. 50, 29. 51, 12. 20. 55,

17. 137, 2. 3. 7. 145, 16. 265, 3.
4. non paret nisi locus, ubi fuit
arca testamenti et lapides XII
24, 12. uidetur de Nabau 54, 9.
fundamenta 111, 15. 18. describitur
263, 4 ss. = 313, 12 ss.

Hieroboam rex fuit in uilla Bethar

20, 16. sepulchrura prophetae, qui
prophetauit aduersus eum 114, 9.

s. Hieronjmus (Hieronimus) 130, 17.
262, 1. epistola ad Dardanum 129,
1. eius commentarii 277, 16. in
ipso ore speluncae (Bethleem) mo-
numentum sibi fecit 178, 12. eius
sepulchrum 257, 19 ss. 258, 2.
312, 8.

Hierosolyma (Hierusolima, lerusolima,
Hierusalem, lerusalem) 3, 2. 20,

22. 21, 1. 3. 22, 9. 23, 5. 20. 25.
1. 18. 26, 1. 50, 23. 51, 4. 6. 55,

18. 22. 27. 56, 1. 60, 4. 8. 22.

23. 69, 10. 28. 75, 29. 76, 21. 77,

4. 12. 15. 17. 82, 5. 93, 15. 100,

21. 24. 25. 107, 10. 110, 5. 6. 12.
15. 18. 111. 5.22. 24. 114,10. 115,
17. 125, 7. 127, 9 = 309, 9. 127,

19. 128, 1. 6. 129, 15. 16. 134,
7. 137, 1. 9. 139, 1. 16. 140, 4.

5. 9. 16. 145, 2. 5. 146, 19.
147, 12. 20. 148, 8. 149, 21. 153,
1. 165, 10. 169, 12. 170, 3. 4.
19. 172, 8. 177, 24. 179, 9. 11.
181, 19. 190, 1. 4. 224, 2. 3. 225,
5. 240, 1. 5. 248, 15. 262, 20. 24.
263, 9. 273, 13. 302, 14. 310, 4.
21. 311, 8. 12. 312, 13. 323, 10.

Hierosolymitana baptizatio 226, 7.

ciuitas 221, 4. 235, 15. 253, 3.

situs 225, 19. urbs 125, 2. 127, 13.
Hilario 8. pater requiescit prope Ga-

zam 180, 20.

23*

356

II. I n d e X

Hilica mansio (V, Iliga P, Helice It.

Ant. p. 136, 1) II, 26.
Hiob uide lob.
Hippene 131, 7.
Hippus, amoenum oppidam ab oriente

lacna Genesar 316, 7.
Hisanria uide Isanria.
Hiscampis mansio 28^ 15.
holosericus (olosericus cod.): nela

76, 13. cortinae 76, 14.
Horreo Margi mansio (sic It. Ant.

p. 134, 3; Oromago codd. It. Bnrd.)

11, 4.
hortns gratissimns ante ecclesiam ad

rubum 42^ 21. 27. hortns pomarius

in Enon iuxta Salim 57, 24. 29. 58,2.

17. hortus,in quo s. Maria cum do-
mino locuta est 107, 6. hortns in
Nazara, in qno dominus fnit, post-
quam reuersus est de Aegypto 112,7.

Hosnerbas mutatio 4, 12.

Hungunnerre mntatio 3, 20.

Hur, quae fuit ciuitas Chaldaeorum
67, 22.

hjdriae argenteae super columnas in
ecclesia Constantini 153, 9. in
Cana ex hydriis duae sunt 161, 10.

er p

Hyeronpotamum mutatio (hyponcro-
tamnm corr. 2. m. P) 15, 9.

hymnus (semper ymnus cod.) 71, 17.
20. 22. 72, 29. 76, 24. 26. 77, 14.
79, 17. 25. 82, 9. 12. 15. 83, 11.

18. 20. 24. 84, 18. 22. 23. 85, 30.
86, 8. 14. 15. 19. 23. 26. 30. 87,
2. 6. 90. 15. 25. 91, 27. 31. 92,
2. 3. 14. 16. 22. 93, 29. 94, 19.
26. 95, 2. 3. 11. 13. 15. 17. 96,
5. 7. 99, 3. 26.

Hyribolum mutatio 14, 11.
Hysdata mutatio 17, 22.

lacob: in Bethar est locus, ubi dor-
miuit et uidit uisum et angelus

cum eo nctatus est 20, 14. in
Bethel nidit scalam 114, 7. in
Bethsaida uidit in somno angelos
137, 10. ab Hiernsalem euntibus
Bethleem Bachel posita est, uxor
lacob 25, 1 sB. titulum eins lacob
erexit 259, 5. in turre Cades do-
mns fuit lacob, cnins fundamenta
nsque hodie parent 111, 25. Char-
ram nenit, qnando accepit filias
Laban Syri 67, 10 adaqnauit pe-
cora Bachel 68, 5. lapis, qneni
mouit a puteo 68, 13. Laban socer
lacob 68, 30. memoria lacob prope
Chebron ad terebinthum 25, 17.
in Mambre iacet 178, 23. se-
pulchrnm describitur 260, 1. 4.
23. domus eius in Chebron 110.
29. non longe a Chebron in spe-
lunca requiescunt nndecim filii
lacob 111, 1. depositio eius alio
die de natale domini celebratur
179, 4. prope Elentheropolim sunt
duo putei, quos fodemnt Abraham
et lacob, pnteus coninrationis et
puteus calumniae 180, 8. Heroum,
nbi occurrit loseph lacob patri
48, 4. in Sichem est nilla losepb,
quam dedit ei lacob 20, 5. inde
rapta est Dina, filia lacob 20, 6.
ibi lacob pnteum fodit 20, 8. ubi
sunt et arbores platani, quas plan-
tauit lacob 20, 10. in medietate
ecclesiae qnadrifidae fons lacob,
qni et puteus dici solet 270, 10.
Samariae, qnae dicitur modo Kea-
polis, est puteus, quem fabricanit
lacob 137, 12 s. cf. 162, 16.
lacobus frater domini: eins thronus
in ecclesia Sion 108, 21. iuxta
templum sepnltus est 108, 21.
lacobus, qnem dominus manu soa
episcopum ordinanit 142, 7. mar-

nominum et rerum.

357

tyriam eins 142^ 8 89. positus est
in monte Olineti 142, 11. cf. 170,
11 s. lacobus et s. Zacharias et s.
Sjmeon in nna memoria positi sunt
142, 11 s. ecclesia in monte Sion
fuit domus s. lacobi 174, 1.

lacobus apostolus: in Tiberiade do-
mus lacobi et lohannis fuit 112,
27. lacobns^ Zebedaeus, Cleophas
iacet in monte Oliueti 170, 11. Pe-
trus et lacobus et lohannes et An-
dreas loquuntnr cum lesu de con-
snmmatione saeculi 252, 8.

idolum: Rachei furata est idola pa-
tris sui 68, 81. in monte Sina
habent idolum suum positum Sara-
ceni 184, 18.

Idomo mansio 11, 2.

Idumaea: Carneas in flnibus Idu-
maeae et Arabiae 56, 8.

Idumaei 129, 14.

ieiuniorum consuetudo Hierosolymis
80, 11. 20. 81, 2. 86, 29.

ieiunare: dominicis diebus et sabbato
non ieiunatur 78, 5. 7. 9. 95, 30.
qnarta feria et sexta feria penitus
nemo ieiunat 93, 6. remanent dies
quadraginta et nnus, quibus ieiu-
natnr 78, 10. 97, 13. a pascha
usque ad quinquagesima hic peni-
tns nemo ieiunat 92, 31. de alia
die quinquagesimarum omnes ieiu-
nant iuzta consuetudinem 95, 28.

lerapolis 61, 7 uide Gerapolis, Hiera-
polis.

leremias uide Hieremias.

leroboam 114, 9. uide Hieroboam.

lesse terra 47, 1. 48, 10. 14. 16. 50,
9 uide Gesse.

lesse: eius monumentum in Bethleem
25, 6.

lesus filius Naue circumcidit filios
Israel 24, 14. Moyses descendit

cum lesu de nionte Sina 43, 25.
filios Israhel lordanem traiecit 51,
8. cf. 264, 12. expugnauit Amalech

118, 31. Gabaon 111, 22. ciuitates,
quas destruxit 147, 16. Hiericho
subuertit 111, 16. 263, 5. 313, 19
exploratores transmisit 263, 15.
repletus est spiritu 51, 21. eius
sepulchrum 110, 9. liber lesu Naue
51, 9.

lesus = lesus Christus passitn.
lethro socer Moysi: thronus eins

119, 9. Faranitae ei familia lethro
descendunt 186, 10.

lezabel: sepulchrum eius in lezrael
113,27. persequebatur Heliam 113,
30. 114, 4. 184, 7.

lezrael: ibi est uinea Naboth 113,
27.

ilex Mambre, i. e. terebinthus 139, 18.
178, 22.

Iliga mansio uide Hilica 11, 26.

imago domini, quae iilo uiuente picta
est et posita est in ipso praetorio
175, 13. remansit imago ipsius in
pallio lineo in Memphi 189, 11.
ipsius domini imago figurata (in
linteamine) 239, 7. 308, 20. de
imagine s. Mariae Constantinopoli
294, 9. 14. 19. 23. 295, 10. 14.
imago duodecim apostolorum 239,
6. 308, 20. s. Georgii confessoris
marmorea in columna 288, 22.
291, 8. 292, 5. 294, 2. uide archio-
tepa, effigies, figura faciei, for-
mula, statua, thoracida.

imperator: Adrianus, Anastasius, Con-
stantinus, lustinianus, Theodosius,
Tiberius, Traianus, Vespasianus
uide 8ub nomine. singulis annis
logothetes legatus ad Indiam uadit
iussu imperatoris Romani 116, 14.
Armeniae sub imperatore sunt

358

n. Indcx

147, 23. Persae in prouincia im-
peratoris ad praedandnm ueniebant
149, 9. Urbicius ad septem impera-
tores praepositus fuit 148, 13. coro-
nae impcratorum 171, 15.

imperatriz: Eudozia uide 8. n. 176,
13. ornamenta de imperatricis
171, 16.

Inbomon: subitur in Inbomon, i. e.
in eo loco, de quo ascendit domi-
nus in caelis 83, 21. 86, 13. 19.
91, 29. 92, 16. 94, 10. 16.

incendium: locus, qui appellatus est
incendium 44, 9.

incursio Saracenorum 116, 18.

India: qui portus (Clesma) mittit ad
Indiam 116, 8. accessum habent
naues de India 116, 10. 12. legatus
ad Indiam uadit 116, 13. nuces^
quae de India Clismam ueniunt
187, 19. in Abila descendit nauis
de India 185, 20.

Interamna ciuitas 31, 5.

Intercisa mutatio 31, 18.

inuentio s. crucis 100, 6. 149, 20.

lob: Aser, ubi fuit uilla lob 19, 24.
non longe a Bethleem est monu-
mentum Ezechihel, Asaph, lob et
lesse, Dauid, Salomon 25, 6. Car-
neas nunc dicitur ciuitas lob 56,
2. memoria eius in regione Ausi-
tide 55, 20. inuenerunt sculptum
in coperculo lob, cui lob ad tunc
facta est ista ecclesia 59, 24. 25.

logola mansio (= Ozzala It. Ant.
p. 144, 2) 16, 8.

lohannes apostolus: in Tiberiade do-
mus fuit apostolorum lacobi et
lohannis 112, 28. Petrum et lo-
hannem secum duxit in montem
23, 17. Petrus et lacobus et lo-
hannes et Andreas 252, 8. euan-
gelium cata lohannem 89, 29.

lohannesbaptista: baptizabatin Enon
iuxta Salim 57, 17. 28. fons, ubi
baptizabat 165, 19. pomarium s.
lohannis 58, 16. s. Elisabeth mater
domni lohannis 140, 6. ubi doroinus
a lohanne baptizatus est 24, 19.
145, 22. 166, 18. 265, 9 ss. =
318, 3 S8. esca cius erat locustae
et mel siluestie 272, 7 ss. = 318.
17 ss. decollatus est Sebastiae
137, 14. corpus eius ibi requiestit
114, 1. Scjthopoli multas uirtutes
operatur 164, 9. discus, ubi caput
8. lohannis portatum fuit 154, 2.
caput eius est Emizae in doleo
uitreo 190, 13. monasterium eius
super lordane 168, 8. 266, 12.
ecclesia eius in loco, ubi dominus
baptizatus est 145, 24. 266, 4.
318, 11. maior ecclesia in mona-
sterio 266, 14. 318, 8. basilica eiua
Neapoli 162, 17. ecclesia eius Da-
masci 276, 15 = 320, 18.

lohannes de Placentia, maritus Teelae
164, 3.

lonas: in loppe cetus iactauit lonam
139, 9.

lonathas mortuus est in montibus
Gelboe 113, 25. 179, 12.

loppe: mare magnum Hierusalero
nusquam uicinius habet quam circa
loppen 128, 10. latitudo ludaeae
a iluuio lordane usque loppen
134, 2 cf. 129, 18. Stephanus re-
quiescit ad uiam, quae descendit
ad loppe 176, 18. ubi s. Petrns
resuscitauit Tabitham 139, 7. ibi
iacet s. Tabitha 190, 4. ib cctus
iactauit lonam 139, 9.

lor Ebraei fluuium appellant 128.
18. lor et Dan coniuncti lordanem
efficiunt 138, 7. 163, 8. 268,
4. 12.

nominum et rerum.

359

lordanes 24, 14. 19. 51, 7. 8. 64, 6.

8. 9. 12. 56, 4. 57. 12. 58, 20.
29. 59, 8. 111, 5. 19. 128, 2. 17.
130, 7. 8. 131, 11. 132, 4. 5. 134,
1.2.3. 137,2.6. 138,7.9. 145, 16
146, 1. 4. 8. 20. 23. 163, 8. 11.
12. 164, 5. 6. 165, 18. 19. 166, 1.

5. 13. 17. 167, 6. 19. 168, 7. 10.
12. 17. 173, 15. 176, 9. 10. 263,

6. 20. 264, 7. 10. 13. 15. 265, 3.

9. 12. 266, 11. 17. 268, 1. 3. 5. 6.

10. 269, 13. 16. 313, 17. 19. 314,
17. 315, 1. 5. 6. 9. 16. 317, 1.
318, 15. de fontibus lordanis et
fluuio ipso agitur 138, 7. 9. 163,
8. 268, 1 88. 315, 5 ss. de colore
266, 17-21.

lordanicam flamen 266, 18.

losaphat uallis 23, 7. 241, 19. 242, 1.
ipsa uallis Gessemani uocatur uallis
losaphat 170, 18. 173, 15. 17.
176, 9. ibi iudicaturus est domi-
nus; est ibi fluuius paraus, qui
ignem uomit in consummationem
saeculi. Et ibi sunt duos basi-
licas 155, 16 ss. ibi est basilica
Mariae, quam dicant domum eius
faisse 170, 16. ecclesia describitur
240, 7 88. 309, 18 ss. ibi dominum
ludas tradidit, ibi est ecclesia
Mariae, ibi dominus lauit pedes
discipulorum, ibi et cenauit 142,
15 88. in capite uallis losaphat
ecclesia est, ubi ludaei Saluatorem
comprehenderunt 109, 13. uallis
losaphat uel Geennon situs 127,
10 88. 246, 5 S8. 309, 10 ss. ciui-
tatia Hierosolymae de ualle losaphat
ascensus 248, 15. turris losaphat,
monumenta Sjmeon et loseph 241»

6 88. == 309, 14 88.

loseph 48, 15. Memphi in carcere
missus fuerat 144, 8. apud Heroum

occurrit patri suo 48, 4. in Sichein
est uilla loseph, quam dedit ei
lacob 20, 5. ibi est monumentum
eius 20, 4. Samariae sunt ossa s.
loseph 137, 13. ossa eius iacent
ad ilicem Mambre 179, 1. ossa
loseph separatim sepulta in sua
ecclesia sunt prope Chebron 111,
2. in Sichem ossa loseph sunt hu-
mata 270, 23. prope Memphim
sunt daodecim horrea loseph plena
189, 5.

loseph et Maria quadragesima die
tulerunt dominum in templo 77, 24.
sepulchram loseph s. Mariae sponsi
et domiai lesu nutritoris in ualle
losaphat 241, 10. 16.

loseph petit corpus domini a Pilato
90, 7.

losephus nobilis historicus ludaeorum
130, 19. 134, 14.

losue 130, 16. 264, 12. 313, 19 uide
lesus.

loualia mutatio 9, 20.

louia ciuitas 9, 8.

louis Pago mutatio 10, 23.

ad louem mutatio 4, 2.

Ipompeis mansio (= Pompeis It.
Ant. p. 134, 4) 11, 8.

ippocentauri 149, 18.

Isaac: Abraham eam obtulit in Gol-
gotha 154, 6. 172. 4. 234, 7. 305,
11. eius monuraentum in Chebron
25, 17. 260, 4 88. 260, 23. iacet
ad ilicem Mambre 178, 23.

Isaias 22, 19. eius monumentum in
monte Oliueti 23, 12. ecclesia in
Kazareth, ubi dominus legit librum
Ysayae 112, 19. locus, ubi Esaias
a serra secatus est uel iacet (non
longe ab Eleutheropoli) 180, 3.

Isauria (Hisauria cod.) 69, 16. Se-
leucia Hisauriae 69, 18. in Hi-

360

n. Indei

sauria est martyrium a. Teclae
69, 11.

Isauri (Hisanri) satis mali sunt et fre-
quenter latrunculautur 70, 4 d.Miese,
Geographi latini minores p.116.

8. Isicius iacet Hierosulymis iuxta
portam maiorem 177, 21.

filii Israhel 24, 12. 13. 15. 37, 22.
41, 29. 43, 6. 22. 30. 44, 4. 7. 19.
45, 9. 46, 12. 16. 24. 47, 12. 22.
26. 28 passitn.

Itabyrium conieci 139, 14 pro Byce
Taburi.

Italiae et Norici fines 8^ 16. Italiae
et Galliae 6, 8.

Italicum mare 117, 18.

Inda: memoriae regum luda in ualle
Bethleem 109, 27. domus Ezechiae
regis ludae 22, 8.

luda tribus 265, 4

ludaea: 134, 2. 7. 16. Palestina, i. e.
ludaea 19, 12. 125, 2. 128, 3. terrae
ludaeae longitudo 128, IS.longitudo
siue latitudo 128, 21. plaustra in
omni ludaea raro repperiri possunt
263.2. 313, 11. Socchot ludaeae
114, 10. ludaea prouincia 164^ 10.

ludaicus 269, 14.

ludaei 23, 13. 85, 14. 87, 16. 109,
13. 113, 18. 21. 129, 3. 7. 130,
19. 131, 6. 133, 9. 18. 134, 5. 15.
155, 6. 172, 15. 236, 4. 237, 16.
307, 24. lapis pertusus, ad quem
ueniunt ludaei singulis annis et
unguent eum et lamentant se cum
gemitu et uestimenta sua scindunt
22, 6 ss. trabem, ubi dominus
sedebat infans, nuUa ratione agitare
possunt 161, 16 ss. Samaritani
cum paleas uestigia ludaeorum in-
cendunt 164, 13. in basilicam
Mambre ex uno latere intrant chri-
stiani et ex alio latere ludaei 179,

3. conueniunt ad depositionem la-

cob et Dauid celebrandam 179, 6.
ludas Scarioth 23, 8. Scariothes 85,

14. 142, 15. 155, 13. petra. ubi

Christum tradidit 23, 8. ficus, in

qua se suspendit 170, 20. 242, 21.

24. 307, 14. catena, cum qua se

laqueauit 177, 20.
ludicum libri 58, 25. liber 130, 16.
luliae Alpes 8, 9.
s. lulianus requiescit Antiochiae

190, 20.
lulias uicus 134, 5. urbs 314, ,17.

268, 16. 315, 20. 316, 7.
luliopolls ciuitas 15, 8.
s. lustina requiescit Antiochiae 190.

19.
lustiuianus imperator 159, 9.
luuencus presbyter uersificus 243, 3.

307, 17.

Laban Syrus, socer lacob 67, 10. 12.
14. 68, 30. uilla Laban Syri prope
Charran 67, 14. in uico, qui appel-
latur Fadana 68, 28. memoria La-
ban 68, 30.

Ladica ciuitas (= Laudicia It. Ant.
p. 147, 4) 18, 4.

laici, opp. monazontes 71, 15. 74,
13. 77, 18.

lampades nouem in moute Caluariae
107, 20. duodecim lampades in
sepulchro domini die ac nocte ar-
dent 229, 16. in Golgothana eccle-
sia aerea cum lampadibus rota in
funibus pendet 233, 8. 304, 4.
lampas in trocleis pendet super
rotam in ecclesia montis Oiiueti
247, 25. 310, 18. lampades in fu-
nibus pendentes 248, 6. 310, 20.

lancea, qua in latere percussus est
dominus in basilica Sion 153, II.
174, 12. 235, 10 8s. 303, 16 ss.

n 0 m i n u m e t r e r u m.

361

lapidare: sepulchrum lezabel ab omni-
bua lapidatur 113, 28. similiter tu-
muluB Goliae 179, 12 ss. ille lapis,
unde lapidatus est s. Stephanus
154, 23. 174, 14. cf. 243, 10.
307, 2.
lapis: duodecim lapides, quos filii
Israhel de lordaue leuauerunt 24^
13. 137, 6. 168, 16. 264, 9 ss.
lapis grandis ibi fixus stat^ ubi
fuit uitulus aureus 37, 25. 43, 20.
in loco ciuitatis Kamesse stat unus
lapis ingens Thebaeus, in quo
sunt duo statuae ezcisae 48, 25.
lapis angularis, quem reprobauerunt
aedificantes 21, 12. 173, 19. 174, 1.
lapis, super quem dominus panem
posuit 113, 11. lapis in monte Oli-
ueti, in quo humeri eius descende-
runt 146, 14. lapis, in quo cubitum
fiiit 112, 1. lapis, qui ad ostium
monumenti aduolutas est 171, 10.
230, 17. 20 ss. 304, 17. 26. ille
lapis, unde lapidatus est Stephanus
154, 23. 174, 14.

Latina matatio 11, 14.

latine dicere 58, 2. latine exponunt
catechisin Hierosolymis 99, 24.

latinus: quicumque hic latini sunt,
i. e. qui nec syriste nec graece
nouerunt 99, 22. in monasterio
Sina sunt tres abbates scientes
linguas, hoc est latinas et graecas,
s)'riacas, aegyptiacas et bessas 184,
3. Sichem latina consuetudine Si-
cima nominatur 270, 4.

latitudo ludaeae 128, 21.

Laude ciuitas 32, 23.

Laumello mansio 6, 19.

Lazarium i. e. Bethania 82, 3. quinta
die post epiphaniam in Lazariu
celebratur 77, 4. sabbato ante
septimanam paschalem omues iu

Lazarium ueniunt 82, 2. 3. 5. 12.

91, 15. 147, 12 ss.

Lazarus, quem lesus suscitauit 251,

12. 147, 10. 13. est ibi (Bethaniae)
crypta, ubi Lazarus positus fuit
23, 19. ubi Maria soror Lazari do-
mino occurrit, ecclesia est 82, 7.
monumentum Lazari in Bethania
170, 5. de sepulchro Lazari et
ecclesia super illud aedificata 251,
4 ss. 311, 5,

lectio legitur, dicitur, fit 52, 1. 5.
58, 3. 58, 5. 80, 4. 83, 19. 84, 18.
86, 9. 87, 27. 89, 9. 16. 23.

92, 26. 94, 18. 95, 19. 99, 19. 26.
lectiones semper diei et loco aptae
Bunt 83, 19. 84, 18. 94, 18. 95,
19. 99, 26.

lectus s. Dei genitricis in templo
Salomonis 108, 12. lectus paralytici
adhuc ad piscinam probaticam est
142, 5. Caesareae requiescit s. Cor-
nelius, ex cuius lectu benedictionem
tulimus 190, 8.

Lentolis mansio 9, 11.

leo: in monasterio Elusae nutriebant
leonem a pitulo mansuetum 181,

13. asellum leo in pascua guber-
nauit 181, 17. in montibus Siua
et Choreb leo et pardus et onagri
simul pascuntur 185, 12.

Leonatiae ciuitas 29, 6.

8. Leontius requiescit Tripoli 159, 8.

leprosi mundantur in thermis Heliae
163, 15. in qua mare (salinarum)
mense lulio et Augusto et medio
Septembrio tota die iacent leprosi
166, 8. in aquas calidas Moysi
curantur 145, 21.

ad Letoce mutatio 5, 6.

Leutuoano mutatio 9, 23.

Leuiticus 294, 6.

lex: ubi data est 39, 22. legem om-

362

II. Index

nem scriptararnro catechnmini edoc-
ti sunt 98, 20. semper populns di-
8cit legem 79, 16.

Lia: eius memoria in Chebron 25, 17.
261, 5.

Liada mutatio 14^ 13.

Libanus 134. 3. 138, 12. 159, 17.
268, 3. 315. 7.

Libiada uide Liuiada.

Libissa mansio 14^ 4.

Libum mansio 14, 12.

Libja 282, 22.

licinicon uide Ijchnicon.

Lidda ciuitas 25, 20.

lignum 8. cruciB 87, 24. 88, 8. 9. II.
15. 17. 107, 11. 172, 13. 16. 21.
286, 22. 287, 15. 20. 21. 288, 2
uide crux.

linteum cum formuiis XII aposto-
loram et ipsius domini imagine
239, 1. 3 88. = 308, 18. pallium
lineum, in quo est effigies Salua-
toris Memphi 189, 9.

foro Liui ciuitas 32, 5.

Liuias, Liuiada, Leuiada, Libiada 51,
13. 52, 10. 54. 8. 145, 16. 17. 18.
fundamenta de castris filiorum
Israel ibi parent 51, 13. ibi Moyses
lapidem de uirga percussit 145, 17.
ibi Mojses de saeculo transiuit
145, 19. ibi aquae calidae sunt
145, 20. thermae s. Moysi 165, 22.

loculus argenteus deauratus cum
ligno crucis 88, 8. locellus argen-
teus 107, 12 uide capsa. — uidi
testam de homine inclusam in lo-
cello aureo 174, 18. — locellus =
sarcophagus: uidimus in basilica
(Clisniae) locellos ligneos s. patrum
heremitarum 188, 14.

Locorum liber s. Hieronyrai 258,
18.

locustae et mel siluestre 272, 6 ss.

logothetes: ille agens in rebua, quem
logotetem appellant, i. e. qui sin-
gnlis annis legatus ad Indiam uadit
iuBsu imperatoris Romani, Clysmae
sedem suam habet 116, 12.

Longatico mansio 8, 11.

longitudo terrae ludaeae 128, 13. 21
= 309, 6 8.

Loth: locus, ubi fuit titulus axoris
Loth, ostensuB est nobis 54, 18.
columna ipsa iam non paret 54,
20. ibi est uxor Loth. qnae facta
est statua salis 146, 11. quod fal-
lent homines de uzore Loth, eo
quod minuatur ab animalibus lin-
gendo, non est uerum, sed stat
in ipso statu, in quo fuit 169, 19.
filiae Loth Babyloniam fabricaue-
runt 189, 1.

lora, cum quibos Christus ligatus est
109, 6.

LotodoB rautatio 8, 19.

Lucas euangelista 251, 21.

lucerna illa^ ubi docebat discipulos,
in basilica Sion asseruatur 155, 1.

lucemarium hora decima fieri solebat
72, 6. cf. 79, 21. 28. 81, 14. 84,
19. 92, 20. 21 uide etiam lucema,
lucemare in indice uerborum,

Luco mansio 5, 16.

lychnicon (licinicon cod.): hora dc-
cima, quod appellant hic licinicon,
nam nos dicimus lucernare 72, 5.

Macedo: ciuitas Pelli, unde fuit
Alezander M. 27, 24. Alezander
Magnus Macedo Ailam fabricauit
148, 10. Alexandria ab Alexandro
rege Macedone nomen accepit
278, 4.

Macedouia 26, 6. 28, 24. finis Bho-
dopeae et Macedoniae 27, 6. finis
Macedoniae et Epiri 28, 8.

nominum et rerum.

363

Machabaei fratres requiescunt Antio-
chiae 190, 20.

Madian: circa Faram est terra Ma-
dian 186, 9.

Magdale, ubi domna Maria nata est,
prope Tiberiadem 137, 18. 138, 1.

Magdalum (Magdalo): castrura est
ibi nunc habens praepositum cum
milite 47, 16. de Sochot descen-
dimus in Magdalum 187, 1.

Magnus, filius Abgari : archiotipa eius
62, 18. palatium 64, 4.

Maioma 138, 19. M. Ascalonitis 180,
15. M. Gazis 180, 16.

maior: ecclesia maior, quam fecit
Constantinus uide ecclesia. — septi-
niana paschalis, quam hic appel-
lant septimana maior 82, 28. 98,
15.

Malogordis mansio (== Manegordo It.
Ant. p. 142, 5) 15, 14.

Mambre: Chebron, quae et Mambre
2')9, 7. 18. terebinthus, quod ap-
pellatur ilex Mauibre 139, 18. ilez
178, 22. quercus 261, 21 ss. 313,
6. collia 261, 13. 15. 313r 4. mons
261, 14. monticellus 261, 17.

s. Mammes heremita et mattyr, qui
mulsit agrestia et fecit caseum
Caesareae Cappadociae est 144, 12.

Manasse: trans lordanem filii Ruben
et Gad et dimidia tribus Manasse
fecerant aram 51. 11. 130, 10. Si-
chem habetur in tribu Manasse
270, 22.

manna: ubi ds pluit manna et co-
turnices 44, 11. 118, 11. descendit
ros de caelo, quem nianna appel-
lant 185. 7 ss.

mansio 43, 1. 45, 26. 46, 18. 47, 3.
48, 19. 49, 18. 50. 20. 22. 52, 11.
56, 1. 60, 5. 24. 30. 61, 17.
67, 21. 69, 11. 70, 15. 115,

15. 18. 21. 117, 28. 118, 8. 185,

20.
Mansista ciuitas 17, 10.
Mansocrenas mansio, quae est sub

munte Tauro 70, 15. Mansucrinae

It. Burd. 17, 3.
Maraccas mutatio 18, 8.
Maran: sunt illic duo fontes, quos

indulcauit s. Moyses 117, 28. 29.
Marcus 251, 21. 252, 6. domus eius

141, 7. requiescit Alexandriae 189,

22. 282, 14 = 321, 16.
mare Ciliciae 69, 15. Galilaeae 269,

2. 16. 273, 10. 15. 315, 5. 316, 2.

318, 14. mare Italicum 117, 18.

mare Magnum 128, 10. 130, 2.

278, 16. 321, 27. mare Mortuum

54, 6. 22. 55, 11. 146, 9. 11. 266,

22. 267, 12 ss. 269, 17. 315, 21.

316, 1. 10 ss. mare Oceanus 3, 8.

117, 16. 24. mare Parthenicum

41, 6. 120, 26. mare Pontus 143,

II. mare Rubrum 46, 15. 25. 47,
15. 21. 115, 22. 116, 22, 23. 117,
1. 13. 14. 23. 118, 5. mare Sali-
narom 130, 1. 7. 166, 5. 167, 17.
176, 10. 181, 10. 266, 19. mare
Tiberiadis 269, 3. 273, 15.

Mareoticus lacus 278, 13 = 321, 3.

Margo ciuitas 10, 18.

s. Maria: tulit dominum in templo
77, 25. ecclesia s. Annae, ubi tri-
bus annis nutrita fuit 108, 16. obiit
in monte Sion 111, 8. mensa, in
qua comedit cum tribus regibus

III, 11. fons, unde aquam sume-
bat 112, 20. uilla. ubi foit in Ae-
gypto 115, 1. nata est Magdale
137, 18. petra, quam benedixit 148,
17. amula, canistellum, cathedra
eius Diocaesareae 161, 5 s. domus
eius in Nazareth nunc basilica est
161, 18. 274, 10. 17. 320, 5. mu-

364

11. Index

lieres Hebraeae in Nazareth dicunt
pulchritudinem sibi a s. Maria con-
cessam esse 162, 3. species eius,
zona et ligamentum, quo utebatur
in capite, in basilica Constantini
173, 6 ss. aqua ezit de petra, ubi
sedit fugiens in Aegyptum 178, 2
ss. Memphi fuit 189, 8. linteum
contexuit cum formulis duodecim
apostolorum et ipsius domini ima-
gine 239, 1 ss. = 308, 18 ss. eius
imago Constantinopoli habita, ex
qua semper oleum distillat 294, 9

. ss. saxeum sepulchrum uacuum in
ualle losaphat 309, 21. — eccle-
siae eius sacrae: Hierosoljmis ba-
silica 8. Mariae in monte Sion 165,
12. 174f 22. super porticum pisci-
nae natatoriae 177, 16. in ualle
losaphat 142, 16. 155, 12. 170, 16.
240, 7. 10. 18. 241, 4. 7. 21. 309,
17. s. Mariae quadrata ecclesia,
quae rotundae cohaeret ecclesiae
(Anastasis) 232, 20 ss. 233, 3. in
Bethleem 256, 10 ss. 311, 20. pro-
pe Bethleem 178, 5. in Nazareth
161, 19. duae pergrandes ecclesiae
274, 8. 319, 24 ss. cubiculus do-
mus Baab, unde deposuit explora-
tores, est oratorium s. Mariae 168,
16.

Maria, Moysi soror: cella, ubi sepa-
rata fuit 119, 10.

Maria soror Lazari 82, 7.

Maria, nobilis puella Elusae 181, 3.
182, 2.

Mariosa statuam domini electrinam
fecit 138, 11 (nomen corruptum
uidetur ex aEpioppooooa).

ad Marte mansio (= ad Martis It.
Ant. p. 341, 1) 6, 6.

Marthana s. diaconissa Seleuciae 69,
27.

martyr: beatus Antoninus 159, 1.

8. m. Galenicus (Callinicus) Gan-
grae 144, 16. s. Georgius martyr
Azoti 176, 20. 288, 9. s. Mammes
heremita et m. Caesareae Cappa-
dociae 144, 13. s. Mercurius m.
ibidem 144, 14. s. Platon m. An-
quirae 144, 20. Theodote martjra
Hierosolymis 174, 20. s. m. Theo-
dorus Euchaitae 144, 17. s. Victor
m. Gazae 180, 16. qnadraginta
martyres Sebastiae 144, 15.

martyrorum diea 79, 7. 10.

martyrium, i. e. oratorium super se-
pulchrum martyris: uicus (Heronm)
ecclesiam habet et martyria et
monasteria plurima 62, 1. 70, 2.
7. 27. martyrium b. Eufimiae (Cal-
cedone) 70, 19. m. apostoli lohan-
nis Ephesi 71, 3. s. Helpidii Oha-
rae 65, 22. s. Teclae Seleuciae 69,
21. 70, 2. s. Thomae apud Edes-
sam 60, 14. 19. 61, 25. ciuitas Ba-
tanis habet martyria aliquanta 61,
21. martyria plurima Edessae 61.
32. non longe (a spelunca montis
Oliueti) est martyrium s. Stephani
109, 18.

Martyrium i. e. ecclesia maior, i. e.
post Crucem 75, 5. 83, 2. 4. 7. 11.
13. 84, 16. 21. 27. 85, 10. 25. 29.
90, 2. 3. 5. 17. 18. 20. 91, 22. 93,
3. 23. 27. 28. 95, 4.8. 11. 96,25.
97, 15. 98, 16. 100, 2. 101, 5. 126,

9. 13. 234, 1. 20. 303, 22. 805, 5.
Marusio mansio 28, 18.

Masista 150, 6.

mastix 185, 8.

mater Constantini 76, 19.

Matthaeus apostolus 85. 2. 251, 21.
252, 1. 6. 14. ubi theloneum ha-
buit 113, 14. ab Andrea de carcere
liberatus est 144, 2.

nominum et rernm.

365

Matrona 6, 4.

matutina missa 96, 11. 97, 14. ma-
tutina 167, 3. m. ymni 71, 22.

Maurianis mansio 9, 16.

mauaoleum uel sepulchrum Saluatoris
229, 22.

Mauias Saracenorum rex 237, 15.
808, 9.

Maximianopoli ciuitas 19, 19. 27, 1.

Medena ciuitas Arabiae 147, 18.

ad Medias mutatio 6, 17. 8, 17. 30,
10. 32, 10.

medici coUigent rorem 165, 14.

medietas orbis, mundi, terrae 107, 7.
15. 240, 1. 307, 6.

Mediolanum 3, 5. 6, 23. 8, 4. 30, 21.
32, 25.

Melalico mutatio 26, 20.

Melchisedech 56, 21. 57, 4. 15. ciui-
tas eius Sedima 56, 15. ecclesia
56, 20. 58, 11. 14. fundamenta de
palatio eius 57, 9. altarium eius
in Golgotha 172, 4.

Meldia mansio 11,- 18.

Melitine ciuitas in Persa Armenia
149, 14.

Melitonus mutatio 28, 4.

memoria = monumentum 53, 18. me-
moriae concupiscentiae 37, 8. 44,
27. in Chebron est memoria per
quadrum ex lapidibus mirae pul-
chritudinis, in qua positi sunt
Abraham, Isaac, lacob, Sarra, Ee-
becca et Lia 25, 15. 260, 21. 261,
4. 313, 3. memoria Aggari (= Ab-
gari) Edessae 64, 18. s. Clementis
Cersonae 143, 12. s. Gethae Thes-
bae) 58, 24. s. Heljsei 146, 6. 7.
lacobus, Zacharias et Sjmeon in
una memoria positi sunt 142, 12.
8. lob Carneis 55, 20. Laban Syri
Charris 68, 30. Marci euangelistae
Alexandriae 282, 16. Naor et Ba-

thuhelis 66, 23. regum ludae in
nalle, quae in Bethleem est 109,
27.

Memphis palatium continet 114, 23.
pyramides 115, 2. ibi Pharao ma-
nebat et loseph in carcere missus
fuerat; ibi sunt monasteria duo
144, 7 ss. ibi fuit templum, quod
est modo ecdesia 189, 3. 6.

s. Mennas prope Athlefi multas uir-
tutes operatur 189, 16.

mensa, in qua lignum s. crucis ex-
ponitur 88, 7. 9. 10. in qua come-
dit Maria cum tribus regibus 111,
11. ubi fuit altarium Abrahae, nunc
mensa habetur lignea 234, 8. 305,
11. in spelunca montis Oliueti quat-
tuor insnnt lapideae mensae, ubi
dominus aliquaudo recumbebat 242,
6. 9.

Mercurius martyr Caesareae Cappa-
dociae requiescit 144, 13.

Merseila mutatio 9, 21.

Mesopotamia 20, 14. 60, 24. 27. 30.
61, 15. 114. 7. 144, 23. 147, 21.
191, 1. Mesopotamia Syriae 60, 11.
61, 7. prouincia 149, 7.

Mesopotamenus monachus 66, 2.

metropolis: ciuitas Tathnis, quae fuit
quondam m. Pharaonis 50, 13. Ge-
rapolis est m. prouinciae Augusto-
fratensis 61, 3. Cilicia habet ciui-
tas metropolim Tharso 69, 9. Pe-
lusium m. prouinciae Augustam-
nicae 115, 18. ipso tempore m.
erat Sidona a Saraptha et modo
Saraptha est m. 147, 6. 7. ciuitas
Melitine in Persa Armenia est, ipsa
est m. 149, 14. ciuitas m. Galileae,
quae uocatur Scitopolis 164, 8. Che-
bron olim Philistinorum m. 259, 7.
Tyrus Phoenicis prouinciae m. 276,
20. Alexandria quondam m. Ae-

366

II. Indez

gypti 278, 2. Constantinopolis Ro-
mani est m. imperii 284, 2.

metropolitana ciaitas 294, 13.

Micheae prophetae sepulchram Cha-
riassati 114, 16.

Mido mansio (= Moedo orientis It.
Ant. p. 231, 1) 14, 16.

miles: nt cata mansiones monasteria
sint cum militibus et praepositis
47, 5. castrum est ibi (Magdali)
nunc habens praepositum cnm mi-
lite 47, 17. milites, qui nobis pro
disciplina Romana auxilia praebu-
erant 49, 26. miles ibi (Batanis)
sedet cum tribuno suo 61, 22.

miles Christi = monachus 274,
28.

militant in publico cum uzoribas suis
(Faranitae) 186, 11.

Milia mutatio 15, 7.

Mintnrnas (Menturnas codd.) ciuitas
30, 6.

missa (= dimissio) fit; sciepe additxir
ecclesiae, de ecclesia et similia:
71, 28. 72, 27. 74, 7. 26. 27. 76,
22. 25. 27. 77, 29. 78, 20. 79, 20.
80, 2. 5. 7. 13. 16. 17. 21. 26. 82,
1. 17. 21. 83, 10. 13. 84, 21. 27.
85, 9. 18. 23. 25. 26. 29. 86, 2.
88, 1. 90, 1. 5. 9. 9J, 2. 10. 18.
93, 7. 27. £8. 94, 3. 7. 95, 20. 26.
96, 11. 98, 8. 9. 27. 99, 2. — ce-
lebratur missa ordine suo 93, 13.
fit ordine suo minsa, offertur et ibi,
et iam ut dimittatur populus 94,
7. missa ante solem fit, hoc est
oblatio 80, 5. per octo dies ibi
missas ceiebrantur 143, 17 cf. 147,
14. 149, 22. post peracta sacro-
sancta missarum sollemnia 249, 4.
calix apostolorum,in quo postresur-
rectionem missas faciebant 174,
17.

Mnizos mansio (= Minizo It. Ant.
p. 142, 4) 15, 12.

Moab terra 50, 29. 51, 19.

Moesia: finis Pannoniae et M. 10, 12.
finis M. et Daciae 11, 5.

Momoassun mutatio 16, 12.

monachus 39, 6. 9. 40, 15. 45, 4.
47, 7. 52, 20. 22. 29. 55. 21. .VS.
17. 59, 1. 60, 12. 62, 1. 65. 23.
27. 66, 2. 67, 15. 27. 29. 69.
2. 70, 11. 77, 13. 82, 8. 266, 12.
275, 9. cum fratribus aliquantis,
i. e. monachis 51, 6. multi fratres
s. monachi 58, 3. fratris i. e. mo-
nachi 58, 31. episcopus uere saiis
religiosus ex monacho 49, 7. 23.
57, 1. 69, 2. presbyter senex, in-
teger et monachus a prima uita
40, 3 cf. 61, 20. 65, 8. monachi
ualde sancti et ascitis 67, 15. ui>is
s. monachis uel aputactitis 70, 11.
turbae monachorum uel aputacti-
tum 100, 17. presbyteri uel (= et
monachi 41, 26. 53, 30. elerici et
monachi 58, 12. 66, 2. 68, 15. mo-
nachornm cellulae in monte Sion
126, 1. in spelunca, ubi domnus
apostolis pedes lauit, descendent
modo CC m. 143, 3. in ecclesia s.
lohannis ad lordanem m. morantur
146, 2. in basilica s. Mariae est
congregatio nimia monachomm 175,
1. apud Bethlehem 178, 20. mo-
nachi et heremitae 183, 17.
monasterium apud Siluiam cellula
significat; itaque pleru^kque nu-
mero plurali a^dhihetwr : monasteria
apud montem Sina 39, 5. 29. in
ualle, quae subiacet monti Dei 42,
10. 14. 19. in monte Dei 45, 7.
in uico, qui appellatar Heroum 4':',
7. iuxta Salim 58, 17. in ufllle
Corra 58, 30. 59, 1. prope Chams

nominuin et reram.

367

66, 16. 68, 15. Seleaciae 69, 24.
29. 32. 70, 5. — a pinna templi
subtus monasteriam est de castas
148, 4. cf. 174, 18. Memphi sant
dao monasteria, unam est religio-
nis Wandaloram et aliad Roma-
norum 144, 8. Ptolomaide mona-
steria bona 160, 11. in Castris Su-
caminorum est m. s. Helisaei 160,

15. ad lordanem monasterium s.
lohannis 168, 8. 266, 12. 318, 8.
in Oliueti roonte sunt monasteria
raulta 170, 6. in Sion est mona-
sterium feminarum 174, 18. in turre
Danid sunt monasteria in cenaculis
singulis 173, 11. ante Bethlem
est m. muro cinctum 178, 19. prope
Segor m. puellarum 181, 10. ad
rubum ardentem fons inclausa est
intra m. 184. 1. doleos manna ple-
nos habent in monasterio 185, 9.
Damasci est m., ubi s. Paulus est
conuersus 190, 10. Faranitae dis-
currunt per heremum pro custodia
monasteriorum 186, 17. grande
monasteriura in monte Thabor
275, 10.

monasterium = castellum: ut cata
mansiones monasteria sint cum mi-
litibus et praepositis 47, 5.

monazontes: omnes monazontes et
parthenae, ut hic dicunt 71, 14.
cf. 71, 20. 74, 10. 29. 75, 28. 76,
6. 77, 11. 17. 100, 19.

mons Dei (Sina) 37, 7. 13. 17. 23.
38, 3. 6. 8. 15. 17. 39, 1. 22. 41,
11. 42, 12. 16. 43, 7. 44, 14. 21.
45, 6. 10. 20. 46, 12. mons Sina
183, 21. 184, 5. 8. 9. 15. 185, 13.
19. — Agazaren 20, 1. — Cho-
reb 41, 13. 14. 120, 28. 183,

16. 21. 184, 6. 9. 16. — Car-
melus 19, 9. 113, 30. 131, 4. 147,

4. 160, 15. 17. — m. Effraim 270'
22. — m. Gelboe (Gelbuae) 113,
24. 179, 11. — m. Hcnnon 111, 28.
112, 23. Hermon modicus 165, 8. cf.
146, 5. — m. Libanus 134, 3. 138,

12. 159, 17. 268, 3. 315, 7. — m.
Manibre 261, 14. — m. Nabau 50,
27. 52, 19. 20. 53, 8. 9. 15. — m.
Oliueti 23, 6. 14. 77, 3. 83, 16.
17.30. 94, 12. 15. 111, 6. 127, 14.
140, 10. 12. 145, 3. 146, 14. 169,

10. 170, 5. 8. 13. 241, 12. 18. 20.
245, 17. 246, 3. 10. 248, 12. 249,

18. 251, 1. 16. 252, 3. 253, 4. 269,

19. 309, 16. 310, 3 ss. 316, 15. —
m. Panium 268, 8. — mons qui-
dam Siculus, in quo sal terrae
inuenitur 267, 3. 9. — m. Sion
22, 9. 14. 16. 20. (75, 23. 24. 79,
9. 11 etc). 111, 8. 125, 12. 16.
126, 15. 127, 6 = 303, 11. 13.
306, 10. 16. 165, 18. 224, 9. 225,
19. 242, 16. 17. 243, 5. 7. 15. 19.
245, 11. 246, 3. 253, 4. 302, 15. 303,
2. 13. 310, 5. — m. Taurus 70, 16.
17. 130, 4. — m. Thabor 162. 9.
14. 275, 4 ss. 276, 6. 277, 14. 17.
320, 6 ss. — m. Vulcanus, qui
seniper intonat 296, 3. 5. — mons
quidam pinosus tribus milibus pas-
suum a Chebron 262, 23.

monte Seleuci mansio 5, 20.

monticnlus, ubi dominus ascendit
orare 23, 16. ubi raptus est Helias
in caelo 24, 21. — m. Golgotha
22, 24.

monumentum dominicum 23, 22. 165,

11. 171, 4. 9. 11. 13. 17. 18. 20.
172, 11. 229, 1. 2. 6. 14. 304, 15.
discrepantia inter monumentum et
sepulchrum 230, 17. 21. 232, 5. 12.

13. 17. — monumentum Ezechihel,
Asaph, lob et lesse, Dauid, Salo-

368

II. Indei

mon in Bethleem 25, 2. Hierony-
mus m. sibi fecit 178, 13. in sub-
urbio duo monumenta Dauid et
Salomou 178, 16. monumentum
infantium, quos occidit Herodes
178, 18. m. Abisalon prope Segor
166. 15. m. Symeon ct loseph 241,
10 ss. m. Rebeccae, Sarrae et Liae
261, 15. m. Lazari 170, 5. 311, 5.
sunt duo monamenta monubiles
(Isaiae et Ezechiae; in monte Oli-
ueti 23, 11. m. uacuum s. Mariae
309, 21. monumenta peregrinorum
in agro Acheldemach 177, 13. uide
memoria et sepulchrum.

Morastites, ibi est sepulchrum Mi-
cheae 114, 16.

Moyses et Helias apparuit domino
in monte 23, 17. Tathnis natus est
50, 12. palatium, ubi pro filio
filiae Pharaonis habebatur 114, 19.
ubi mirabilia fecit 114, 20. thro-
nus Moysi 114, 25. turricula, ubi
ascendebat 114, 28. locus, ubi ei
deus locutus est de rubo 38, 1.
42, 18. 23. 43, 11. 13. 121, 4. cam-
pus, ubi manserunt filii Israhel
cum Moyse 117, 7. torrens, de quo
potauit filios Israhel 44, 4. fontes
Maran, quos indulcauit 117, 30.
locus, ubi aquam dedit filiis Isra-
hel sitientibus 52, 14. locus, ubi
lethio ei occurrit 118, 30. locus,
ubi orauit, quando lesus expugna-
uit Amalech 118, 31. 33. prope
Faran 148, 7. 185, 22. petrae, quas
subposuerunt Moysi oranti 186, 2.
throni Moysi et Aaron et lethro
119, 9. altare, quod deuicto Ama-
lech aedificauit 119, 2. ascendit
in montem Dei 43, 6. 44, 21. fuit
in monte 43, 18. 44, 26. accepit
legem 41, 28. 42, 28. 120, 19. lo-

cus, de quo uidit filios Israhel ha-
bentes choros 43, 22. ubi fregit
tabulas 43, 25. ubi filios Israbel
iussit currere 43, 30. spelunca, ubi
fuit, cum iterato ascendisset 40, 7.
23. 120, 22. locus, qui appeUatus
est incendium, tunc qua orante s.
Moyse cessauit ignis 44, 10. locus,
ubi de spiritu Moysi acceperunt
septuaginta uiri 44, 6. carcer, ubi
separata fuit Maria Moysi soror
119, 10, de petra eduxit aquas
183, 15. desertuB Pharan, unde
missi sunt ezploratores & Moyse
118, 22. pugnauit contra ciuitates
Edom 55, 8. locus, ubi scripsit
librum Deuteronomii 51, 24. ubi
locutus est uerba cantici 51, 25.
ubi benedixit filios Israhel ante
obitum 51, 28. ubi imposuit manus
super lesum 51, 22. Liuiade de
saeculo transiuit 145, 19. ibi aquas
calidas sunt, ubi M. lauit 145, 20.
thermae Moysi 166, 2. 9. recessus
eius 51, 21. plorauerunt eum filii
Israhel 51, 19. sepultus est ab an-
gelis in monte Nabau 53, 20. sta-
tuae Moysi et Aaron prope Ra-
messen 48, 26. libri Moysis 40, 8.
42, 4. 44, 12. 17. 46, 17. 53, 3.
54, 1. ex farailia lethro soceri
Moysi Faranitae descendunt 186,
11.

Municipio mansio 10, 22.

Mursa ciuitas 9, 22.

Musica (?) ciuitas Arabiae 147, 18.

musiuum: fabricam hornauit Constan-
tinus auro, musiuo et opere pre-
tioso 76, 20.

Mutena ciuitas 32, 12.

Myrmidona: sic olim Sinope diceba-
tur 144, 3.

mysterium: uerba quae sunt mysterii

nominam et rerum.

369

altioris, i. e. ipsius baptismif quia
adhuc cathecumini estis, audire
non pot.esti8 98, 24. mysteria Dei
secretiora dici uobis non possunt
98, 28. neofiti et fideles, qui uolunt
audire mjsteria, in Anastase in-
trant 99, 8. ita mj^steria omnia
absoluet, ut nuUus non possit com-
moueri 99, 12.

Nabau mons in Arabia 50, 27. 52,
19. 20. 53, 8. 9. 111, 20. est nunc
ecclesia non grandis in ipsa sum-
mitate montis Nabau, ubi positus
est 8. Mojses ab angelis 53, 15 ss.
prospectus de monte N. 54, 5 ss.

Naboth: uinea eius in lezrael 118, 26.

Nabuchodonosor rex Chaldaeorum
Tyrum oppugnauit 277, 3.

Kaim uilla: in domo uiduae nunc
ecclesia est 112, 4.

]Saisso ciuitas 11, 10.

^'aor et Bathuhel 66, 23. 29. 67, 1. 4.
Charris memoriae eorum sunt 66, 23.

Narbone ciuitas 4, 18.

Narco (Nargo P ^. w.) muiatio 12,
23.

Namiae ciuitas 31, 4.

Nassete mutatio 14, 1.

Naum propheta 278, 10.

Naue: lesus, filius Naue 24, 14. 43,
25. 51, 8. 9. 22. 110, 10. 111, 16.
147, 16.

Nazareth 139, 13. 14. 162, 9. in Na-
zara est hortus, ubi dominus fuit
112, 7. de Nazareth et ecclesiis
eius 274, 4 ss. 319, 23 ss. ibi est
in synagoga tomus, in quo abcd
habuit dominus impositnm, et trabis,
ubi sedebat cum aliis infantibus
161, 14. 15. 16.

Neapoli ciuitas 19, 25. N. mutatio 27, 8.

Neapolis: 8amaria modo dicitur N.

XXXVIIII Itln. Hierosol.

137, 12. 162, 15. Sichem, quae

nunc Neapolis dicitur 319, 5.
Neapolitana porta Hierosolymis 22,

20.
Nemauso ciuitas 4, 19.
neophyti, opp. cathecumini 99, 7.
Neptalim: Capharnaum in finibus

Zabulon et Neptalim 273, 19

= 319, 19.
Ner: Abner, filius Ner 111, 3.
Nicae mansio 12, 19.
Nicia ciuitas 14, 14.
Nicolaus dactalus 141, 19.
Nicomedia ciuitas 14, 8. 9. 15, 17.
Nicopoli ciuitas 25, 19. 26, 4.
Nicopolis: Emmaus, quae nunc Nico-

polis dicitur 139, 3.
Niloeum flumen 282, 22.
Nilus 48, 12. 50, 7. 114, 18. 25.

eius catarractae 188, 18. 20. de

Nilo 278, 1. 12. 281, 2 ss. 321,

1. 3. 19 ss.
Nisibis 67, 21. modo ibi accessus

Romanorum non est, totum enim

illud Persae tenent 67, 23 s.
Nitalis mansio (Nitazi 144, 3) 16, 9.
No: Aleiandria olim No uocitabatur

278, 3. 282, 19.
Noceria ciuitas 31, 13.
nona: ad nonam quae consuetudo

Hierosolymis fuerit agi: 72, 4. 75,

18. 78, 24. 29. 79, 5. 9. 11. 14.

25. 83, 7. 20. 84, 16. 89, 8. 28.

90, 19. 96, 15.
ad Nonum mutatio 4, 4. 7, 18. 10,

21. 18, 24. 30, 14. 32, 24.
Noricum: finis Italiae et Norici 8,

16.
Nouas mutatio 29, 23.
Nouem Craris mutatio 5, 7.
Nouiciani mutatio 10, 9.
Numerorum uolumen 129, 22.
nuces: nuces plenae, uirides, quae de

24

370

II. Indei

India ueniunt 187, 19. — qui
lignus crucis de nuce est 172, 16.

Obeliflcus: ubi dominus baptizatus
est, est obeliscuB factus, clausus
cancellis 166, 19.

oblatio utde ind. uerb. ad Siluiam.

OceanuB 3, 8. 117, 16. 24.

octauae paschae 91, 11. 21. 92, 12.
24. 99, 2.

octaua septimana quadragesiraarum
appellatur septimana maior 98,
11.

ad Octauum mutatio 6, 11. 11, 3.
30, 3. 31, 20.

octo septimanae quadragesimarum
Hierosolymis attenduntur 78, 3. 4.
96, 21. 24. — octo dies paschales.
i. e. a pascha usque ad octauas
91, 10. 23. 98, 27. 99, 1. dies
enceniarum octo diebus attendun-
tur 100, 15.

Odronto (= Hydrunto It. Ant. p.
118, 4) mansio 28, 28.

Og regis Basan ciuitas Sasdra 55, 3.

oleum: aputactitae quadragesimarum
diebus nec panem nec oleum gu-
stant 81, 10. Galilaea praecellit
Aegjptum in uino et oleo 162. 7.
oifertur oleum ad benedicendum
172, 20. 173, 1. adduiit oleum ad
luminaria 182, 1. unguentum, quod
oleum petrinum appellant, sedat
mare turbulentum 188, 3. com-
miscitur (adulteratur) cum oleo
188, 9. mulieres ampullas portantes
cum rafanino oleo unguebant plan-
tas nostras 186, 6. imago b. Mariae
uernm ebnlliens distillat seroper
olenm 295, 14. 16. 17. 19. de nodis
trinalium crucis lignorum liquor
odorifer in similitudinem olei ex-
primitur 288, 1 ss. 323, 2 s.

olina: infantes ramos tenentes, alii
palmarum, alii oliuarum 84, 4.

Oliueti mons uide mons: inde ascen-
dit dominus in caelum 101, 6.
140, 10. 145, 3 etc, ibi fecit Pater
noster 111, 7. in m. 0. dominus
Buper lapidem humeros imposuit
146, 14. de montis Olinarum quah-
tate 245, 16 ss. de altitudine 246,
1. de m. 0. specula mare Salina-
rum conspicitur 269, 19. oppida
0. m. 170, 5. sepulchra 170, 10 s.
monasteria 170. 6 s. in m. 0.
cistae plenae de uite domini in
ascensione uenales proponuntur
169, 10. ibi dominuB apostolos
ante passione docnit 23, 14.
docuit eos in spelunca 101, 7.
quae dicitur Matzi, i. e. discipulo-
rum 145, 4. haec spelunca in ec-
clesia est 94, 27. 101, 8. de spe-
lunca in rupe m. 0., in qua quattaor
mensae et putei sunt duo 241,
18 SB. ecclesiae m. 0. uide ecclesia.

oliueta 111,31. 165,4. 170,20. 245. 14.

Olofernis mortuus est Betuliae 138,
20.

opobalsamum quomodo generetar
314, 5.

Opodanda mansio 16, 22.

oratio = oratorium 40, 16.

oratorium : domus Raab est o. s. Ma-
riae 168, 16. arbor Zachaei in-
clansus est infra oratorium 169,
14. oratorium modicum in snmmo
cacumine montis Sion 184, 10. in
Fara est oratorinm 186, 1. 1.
ubi ezierunt filii Israhel de mare,
est oratorinra Heliae 187, 11. ubi
intrarnnt, ibi est o. Moysi 187. 12.

orbitae currus Pharaonis 115, 28.
116, 2.

omatus qui sit epiphaniae die ecde*

nominum et rerum.

371

siae Anastasis aut Cracis aut in
Bethleem 76, 10. 18. 77, 7. 9.
omatns et compositio per octo dies
paschae 91, 12. diebuB enceniarum
101, 1.

Oromago roansio (== Horreo Margi
^ It. Ant. p. 134, 3) 11, 4.

osculantur b. crucem 88, 15. 21. 172.
13. 287, 6. 9. 12. 15. 288, 11.
titulum 172, 16. comu Salomonis
88, 25. calicem domini 285, 8.

Oscineio mutatio 3, 14.

Oton ostensum est nobis 47, 23.

Oza de Bethel 268, 7.

Pagrins (Pangris P) mansio 17, 17.

Falae mntatio 12, 14.

Falaestina (Palestina) 19, 11. 12. 13.
21, 1. 41, 5. 60, 21. 54, 11. 115,
15. 120, 26. 129, 18. 130, 3. 147,
20. 176, 19. 190, 7. 245, 12 =
309, 3. 261, 9.

pa^atium: Dafne palatium 17, 21.
p. regiB Abgari 62, 11. 20. 23.
63, 83. 64, 2. 5. 20. Dauid 22, 17.
Herodis 110, 8. Melchisedech 57,
8. Pharaonis 114, 18. 23. Salo-
monis 21, 16.

pallium lineum, in quo est effigies
SaluatoriB Memphi 189, 9. sacerdos
Saracenorum indutus dalmatica et
pallium lineum 184, 20.

palroa: arbor palmae, de qua infantes
ramos tulemnt 23, 9. raroi pal-
marum 83, 27. 84, 4. palroas in
manibus portantes 186, 5. ciuitas
Constantia omata palmis dactalo-
rum 159, 6. Fara, locus sterilis
nalde praeter aquas et palmas 186,
4. descendimus ad locum ad LXXII
palmas 187, 2.

Pammachi (Pampati P) uilla 16,
17.

s. Pamphilus requiescit Caesareae
190, 7.

Pandtcia mansio 14, 2.

Paneas (Panias): Dan uicus exiguus
in IV" a Paneade miliario, de quo
lordanis erumpit 128, 16. cf. 138,
6. 7. Caesarea Philippi, quae nunc
Panias a Panio monte uocitatur
268, 8.

Panium mons: 268, 6. 8. 11.

Pannonia inferior 9, 3. P. superior

9, 17. finis Pannoniae et Moesiae

10, 12.

paralyticum dominus Caphamai cu-

rauit 113, 2. lectus paraljtici ad

piscinam probaticam est 142, 4.
libri Paralipomenon 100, 18.
Parambole (Paramuole) mutatio 12,

10. 28, 6.
Pargais mutatio 17. 8.
Parme ciuitas 32, 16.
Pamasso mansio 16, 7.
parthenae: descendent omnes mona-

zontes et parthenae, at hic dicunt

71, 14.
mare Parthenicum, quod mittit Ale-

xandriam 41, 6. 120, 26.
pascha: uallis, ubi celebrata est pascha

44, 18. 47, 27. festus Christianornm :

58, 9. 66, 7. 73, 12. 77, 22. 78,

2. 3. 82, 17. 20. 91, 11. 13.

92, 1. 12. 31. 96, 19. 99, 1. 2.

101, 3. 287, 10.
paschalis: dies 78, 1. 91, 9. 11. 16.

23. 98, 27. sabbatum 287, 13.

septimana 82, 28. 98, 14. solemni-

tas 295, 24. uigiliae 78, 5. 90,

20. 21.
pastoram trium monumenta iuxta

turrem Gader 258, 5 ss. -312, 10.
Pataui ciuitas 7, 16.
Pater noster Christus in monte Oli-

ueti fecit 111, 7.

24*

372

II. Index

Paterius patriclas 169, 6.

Patras mutatio 28, 10.

patriarchae: arbor sycomori, quae
dicitur a patriarchis posita esse
48, 29. sepulchra patriarcha^um ad
terebinthum 140, 1. 261, 3. 6.
12. 312, 20. Abraham patriarcha
234, 6. 262, 13.

patricius: dominus Paterius patricius

169, 6.

Paulus apostolus 257, 1. fuit Tharso
17, 5. est conuersus Damasci 190,
11. Paulus et Sileas Philippis in
carcere fuerunt 27, 10. s. Timotheus
discipuluB domni Pauli 148, 6.

Paulusheremita: eius 8peluncal88, 16.

e. Pelagia iacet in monte Oliueti

170, 10.

Pelli ciuitas, unde fuit Alexander
Magnus 27, 23.

Pelusium: ager publicus mittit de
Thebaida in Pelusio 50, 2. 19.
metropolis est prouinciae Augu-
stamnicae 115, 18. a Pelusio ad
montem Sina sunt mansiones duo-
decim 115, 20.

Pennaua mutatio 27, 14.

Penninae Alpes (V) 6, 1.

pentecosten : a pascha, usque ad
quinquagesima, i. e. pentecosten,
nemo ieiunat 92, 31. cf. 75, 23.
145, 13. 169, 10.

peregrini diligentius humantur in agro
Acheldemach 243, 21. 177, 11. si
quis peregrinus est, non tam facile
accedet ad baptismum 97, 7. ad s
Isicium panes erogantur ad homines
pauperes et peregrinos 177, 22. in
s. Sion est susceptio peregrinorum
175, 2. homines Gazae honestissimi,
amatores peregrinorum 180, 19.

Peritur mutatio 9, 10.

Persae obsederunt Edessam 62, 29.

63, 2. 8. 16. 19. 22. totum iUnd
Persae tenent (Nisibin et Hor) 67,
24. in prouincia imperatoris ad
praedandum ueniebant 149,9.Amida
est ad fines Persarum 150, 17.

Persida 63, 27. 67, 20. 149, 15.

Petefrae domus Heliopoli 1 15, 6. 7. 9.

Petouione ciuitas 9, 2.

petra cum uestigiis genuum domini
240, 19 Bs. cf. 146, 14. p.. super
quam aqua primae lauationis do-
mini efiusa est 256, 13 ss. p., super
quam Stephanus lapidatus est 307,
3. uide etiam lapis.

Petobrogen mutatio 15, 11.

8. Petrus natus Bethsaidae 138, 5.
Petrum et lohannem lesus secum
duxit 23, 17. Petrus testis trans-
figurationis 275, 16. Petrus et
lacobus et lohannes et Andreas
252, 8. domus Caiphae, ubl nega-
uit 155, 4. ubi est basilica grandis
s. Petri 155, 5. in Gapharnanm ex
domo apostolorum principis ecclesia
facta est 113, 1. claudum sanauit
108, 14. domnus Comelius a domno
Petro baptizatus est 139, 11. porta,
de qua angelus Petrum edaxit 108,
24. resuscitauit Tabitham 139, 8.
crux b. Petri in basilica Sion
174, 15.

Petrus de Burgunnia ortus, Christi
miles, semitarum Arculfi dactor
275, 1. 276, 1. 323, 11.

Pharan (Fara): 38, 13. 45, 12. 21.
23. 26. 119, 4. mons excelsua im-
minens super Faran cum ecdesia,
ubi Moyses orauit 118, 32. Fara
ciuitas; ibi Mojses cum Amalech
pugnauit 148, 7. 185, 22. ubi est
oratorium, cuius altare positam
est super petras illas, quaa sub-
posuerunt Moysi oranti 186, 1. de

noininum et rerum.

373

Paranitis agiiur 186, 4 ss. Faran
appellatur uicus 118, 26. deser-
tum Faran 45, 26. unde missi
sunt exploratores a Mojse 118,
22. Faranitae consueuerunt in he-
remo ambulare cum camelis suis
46, 3. 8.

Pharao (Parao) : coUocauit patrem et
fratres loseph in terra lessen 48,
15. Pharao incendit Ramessen et
inde post filios Israhel profectus
est 49, 12. palatium eins Taphnis
114, 19 8. uestigia currus Phara-
onis 115, 24. 29. 116, 2. 187, 17.
filii Israhel fugerunt a Pharaone
116, 16. 117, 12. Memphi manehat
144, 7. 189, 3.

Pharus (Farus) Alexandrinus 279, 6
= 321, 10.

Phiala (Fiala) plena aquarum semper,
unde lordanis diriuatur 268, 10 =
315, 11. 16.

Philadelphia (Filadelfia) ciuitas Ara-
hiae 147, 18.

Philippi ciaitas 27, 9.

Philippopoli (Filopopuli) ciuitas 12, 8.

Philippus apostolas natus Bethsaidae
138, 5. eunuchum baptizauit 25, 9.
110, 19. 139, 16. 180, 6.

Philippus tetrarches 315, 14. Caesarea
Philippi uide Caesarea.

Philistaeus Golias 114, 11.

Philistini: Chebron olim Philistinorum
metropolis fuit 259, 7.

Phoenice (Fenice) 59, 13. 130, 3.
131. 3. 147, 3. 268, 3. 315, 7. Ty-
rus Phoenicis prouinciae metropolis
276, 20. finis Syriae Coelis et
Phoenicis 18, 7.

Phoenix: columna est Eliopoli, in
qua Ph. post quingentos annos
residere consueuit 115, 11.

Phison fluuius Aethiopiae 144, 23.

Phogor (Fogor). quae fuit ciuitas
regni Edom 55, 5.

Pictanus mutatio 17, 15.

Pilas mutatio 17, 1.

Pilatus: domus eias 142, 3. 155, 6.
praetorium 141, 10. sedis, ubi sedit
175, 7.

Pinehas (Finees): ubi eius corpus
requiescit 110, 14.

pinna templi: sub pinna turris ipsius
(21, 9) sunt cnbicula plurima 21,
15. parietis unius in rainis quae-
dam pinna superest 126, 19. de
templo duae pinnae permanent
108, 25 s. lacobus de pinna templi
praecipitatus est 142, 8. a pinna
teropli subtus monasterium est de
castas 143, 4. uenis ad illam pinnam
templi, ubi temptauit satanas do-
minum 155, 9.

piper: Surandalae arborem piperis
uidi 187, 7.

ad Pirum summas Alpes 8, 10.

Pisaaro ciuitas 31, 22.

piscina: sunt in Hierusalem piscinae
magnae duae ad latus templi 21,
3. interius uero ciuitati sunt pisci-
nae gemellares, quinque porticos
habentes, quae appellantur Beth-
saida 21, 5. 7. 19. uenimus ad
piscina natatoria, quae habet quin-
que porticus 177, 14. prope uero
est probatica piscina, quae quinque
porticus habet 108, 16. de domo
Pilati usque ad piscinam probaticam
142, 3. ibi est ecclesia domnae Mariae
142, 5. in ualle iuxta murum est
piscina, quae dicitur Silua, et alia
piscina grandis foras 22, 10. 11.
uicina templo Bethsaida piscina ge-
mino apparet insignis lacu 127, 3.
piscina Siloe, quae piscina intra mu-
rum est 142, 1. describiiur 176, 1 ss.

874

11. Index

Pithona ciuitas, quam aedificanerunt
filii Israhel 47, 27. ipsnd nunc
Phitona caetrum est 48, 2.

Placentia ciuitas 32, 20. lohannes de
Placentia 164, 3.

Placentina ciuitas 159, 2.

PlatanuB mansio 18, 1.

arbores platani, quas plantauit lacob,
propc Sicbar sunt 20, 10.

plateola inter rotundain ecclesiam et
basilicam Constantini 234, 13. 14.

8. Platon raartjr requiescit Ancjrae
144, 19.

poma ad mare mortuum nascentia
resoluuntur in cinerem 317, 17.
Galilaea praecellit Aegyptum in
uino et oleo et poma 162, 7. de-
derunt nobis eulogias, i. e. de
pomis 40, 10. inter ipsa monumenta
(Acheldemach) sunt poma et uineae
177, 12.

pomarium s. lohannis 58, 16. 17. po-
maria terrae Gessen 50, 5.

pomariola monachorum ad rubum
40, 16.

Pompeis (Ipompeis P) mansio 11, 8.

Pompeiopolis ciuitas Ciliciae 69, 15.

PontamuB mutatio 14, 3.

Ponte Aerarium mutatio 4, 20. P.
Aureoli 7, 4. Campano 30, 4. Se-
cies 32, 13. Ucasi 12, 3.

PontiuB Pilatus: praetorium 22, 22.

Pontus mare 13, 19. 143, 11.

foro Populi ciuitas 32, 4.

Populis mutatio 9, 7.

porphyreticum marmor 116, 21. 24.

Porphyrion mutatio 18, 21.

Porphyriona(Porfiriona) ciuitas 161, 1.

portae ciuitatis Hierusaiem: ciuitas
Hierusalem habens portas maiores
sex absque posticia 137, 1. 303. 1.
bis ternas 224, 7. tres celebriores
126, 5. 224, 16. 303, 6, porta

Dauid 107, 5. 224, 9. 14. 242,
15 88. 307, 13. porta Beniamia
137, 2. 224, 11. cum puUo aainae
intrauit de porta Beniamin 146, 19.
ordo portarum 224, 9 ss. = 303,
2 83 : 1. porta Dauid ad occidentem
montis Sion. 2. p. uillae FuUonia.

3. porta B. Stephani (cf. s. Ste-
phanus foras porta Galilaeae lapi-
datus est 141, 18. 176, 15. porU
8. Stpphani nominatur 148, 21).

4. porta Beniamin. 5. portula, ab
hac per gradus ad uallem losaphat
descenditur (cf, Antonin. de Gesse-
mani ascendimus ad port^m Hie-
rusalem per gradus multos 170,
19. 20. 21.) 6. porta Tecuitis; apud
Theodosium porta Pnrgu memora'
tur, qu€te fert EleutheropoUm 13*<,
13. exinde (a praetorio) uenimas
ad arcum, ubi antiqua porta fdt
ciuitatis 175, 19. inde ut eas foris
murum de Sion, euntibns ad porta
Neapolitana ad partem deitram
deorsum in ualle sunt parietes, obi
domuB fuit siue praetorium Ponti
Pilati 22, 20 ss. exenntibus nobis
ad portam maiorem uenimua ad s.
Isicium 177, 20. — templum do-
mini quattuor portas habet 107,
25. subtus templum domini ab
oriente est porta speciosa, uude
dominus intrauit sedens super pal-
lum asinae 108, 13. porta ciuitatis,
quae cohaerit portae speciosae, qoae
fuit templi 171, 1. — cum domi-
nus extra portas urbis paaaus se-
pultusque sit, modo loca passionis
et resurrectionis intra moenia cer-
nuntur 302, 21. — porta, de quA
angelus Petrum eduxit 108, 24. —
exeuntes porta de Hiericho ab ori*
ente contra occidentem 169, 15. —

nominam et rerum.

375

porta Edessae, per quam ingressus
est Ananias cnrsor 64, 8. 14.

porticus: piscinae gemellares (Bethsai-
da uel natatoria i4el probatica) quin-
que habentes porticos 21, 5. 108, 17.
177, 15. ex quibuB una habet basi-
licam 8. Mariae 177, 15. Siloa fons
secus porticum 8alomonis 175, 6.
— ecclesia rotunda (in monte 011-
neti) temas per circuitum came-
ratas habens porticus desuper tectas
246, 13. in porticu illius Constan-
tini basilicae 235, 13.

portuB 68t clausuB Clesmae, qui mittit
ad Indiam 116, 7—14. poi-tus Ale-
zandrinus 278, 17 ss. = 321, 3 ss.

praepositus: Urbicius dicebatur prae-
positus imperii 148, 13. 19. castrum
est ibi (Magdali) habens praepo-
situm cum milite 47, 17. cf 47, 5.

praesepe domini ezomatum argento
atque auro 127, 21. 178, 10. inte-
rior ultima pars speluncae prae-
sepe domiui nominatur 256, 4. 5. 7.
311, 18.

praetorium: domus siue praetorium
Ponti Pilati 22, 22. de domo Cai-
phae ad praetorium Pilati passi C
141, 10. basilica s. Sophiae, quae
fuit praetorium, ubi auditus est
dominus 165, 13. 175, 3. petra
quadrangulis stabat in medio prae-
torio, in quam leuabatur reus 175,
8. imago Domini, quae illo uiuente
picta est ct posita est in ipso
praetorio 175, 14.

prandii hora sezta erat 94, 9. 12.
91, 23.

Prasmon mutatio 15^ 13.

presbyter (presbiter) 41, 26. 43, 2.
51, 5. 53, 30. 57, 7. 18. 58, 8. 72,
12. 73, 24. 77, 10. 82, 17. 85, 12.
94, 17. ad montem Dei ecclesia est

cum presbytero 39, 7. occurrit pres-
byter ueniens de monasterio suo, qui
ipsi ecclesiae (in summitate montis
Sina) deputabatur 39, 28. presbyter
loci ipsius, i. e. de Libiade 52, 10.
12. 17. occurrit presbjter ipsius
loci (Sedimae) et clerici 56, 24.
qui ipsi loco praeerat 57, 1. roga-
uimus presbyteros, ut fieret oblatio
43» 2. accipientes de presbjtero
eulogias 58, 15. uicibus quotidie
presbyteri et diacones uigilant 74,
12. cf. 71, 18. 73, 17. de omnibus
presbyteris, qui sedent, quanti uo-
lunt, praedicant 74, 21. praedicant
omnes presbyteri 77, 22. et epi-
scopus et presbyteri praedicant
assidue 79, 15. 93, 13. omnium
nomina (competentium) annotat
presbyter 96, 20. 22. stat semper
presbyter, qui episcopo graece di-
cente syriste interpretatur 99, 17.

Probatica piscina 108, 16. 142, 3. 5.

Probatus, unus e septem fratribus
dormientibus 148, 4.

procedere = Frocemon halten:
74, 17. 75, 20. 77, 21. 78, 17.
79, 11. 13. 93, 4. 6. 101, 3.
5. procedunt ministeria sub diuo
167, 4. procedente s. crace 172,
17.

processio: eadem die processio est in
Anastase 77, 20.

s. Procopius requiescit Caesareae
190, 8.

propheta, qui missus fuit ad Hiero-
boam 20, 16. filii prophetarum per-
diderunt securem 165, 6.

protomartyr Stephanus 307, 3.

Protunica mutatio 14, 20.

prouincia Asia 148, 1. Augustamnica
115, 19. Augustofratensis 61, 2. 3.
Cilicia 69, 8. 150, 1. 4. Mesopo-

376

II. Index

taniia 149, 7. Palaestina 147, 20.
Persida 149, 19. Phoenice 276, 20.
Syria Coele 61, 1. — turbae de
diuersis prouinciis, i. e. tam de
Mesopotamia uel Syria uel de Ae-
gypto aut Thebaida 100, 18. de
omnibus prouinciis 100, 24. per
aingulas prouincias 70, 17. pro-
uincia imperatoris 149, 9. ex quibus
(dactalis) mecum adduzi in pro-
uincia 169, 5.

psalmus dicitur, psalmi dicuntur: 42?
4. 52, 5. 63, 3. 56, 28. 58, 6. 13.
65, 15. 68, 10. 71, 17. 30. 72, 10.
73, 24. 27. 28. 74, 7. 10. 75. 16.
76, 4. 80, 3. 81, 15. 25. 89, 9. 91,
30. 95, 19.

Ptanias ciuitas 31, 14.

Ptolomaida ciuitas 19, 6. 131, 4. 16.
134, 10. 160, 12. 161, 3. ciuitas
hoDcsta, mouasteria bona 160, 10.

publicus: ager (= agger) publicus
49, 28. uia publica 113, 14. leproei
habent de publicum delicias 163,
16. militantes in publico 186, 11.
gynaecea publica holoserico 160, 9.

puUus asinae 108, 14.

pulpitus ecclesiae 53, 16.

Pultouia mntatio 9, 1.

Purdis mutatio 27, 5.

puteus, quem Abraham fodit sub
arbore terebintho 25, 11. 110, 22.
putei, quos foderunt Abraham et
lacob, hoc est puteus coniurationis
et puteus calumniae 180, 7, puteus,
unde aquam concupiuit Dauid (iuxta
ostium speluncae Bethleem) 109,
25. puteus lacob in Sichar (Sama-
riae) 20, 8. 137, 12. 162, 16. 270,
1. 10. 16. 17. 18. 319, 4 ss. pu-
teus Rebeccae prope Charras 65,
16. puteus Rachel 68, 5. 12. 14.
puteus pacis Ascalonae in modum

theatri factus 180, 10. pnteus in
ninea Naboth 113, 26. duo putei
in spelnnca montis Oliueti 241,
19 ss. uide etiam fons.

pjramides prope Memphim 115, 3.

pythonissae domus in Endor 112, 25.

Quadragesimae de epiphania 78, 28.
79, 10. 12. 21. 80, 8. 11. 20. 81,
3. 4. 9. 12. 17. ualde cum summo
honore celebrantur 77, 19. 24. sicut
apud nos quadragesimae ante pa-
scha adtenduntur, ita hic octo
septimanae attenduntur 78, 2. 98,
11. 96. 22. 23. quod hic appellant
eortae, i. e. quadragesimas 78, 11.
ieiuniorum consuetudo, quae est
in quadragesimis 80, 11. 20 ss.
qui dat nomen suum, ante diem
quadragesimarum dat 96, 20. 23.
omnes docentnr per illos dies qna-
draginta 98, 2. 11. 97, 20. per ipsos
dies primum mature a clericis ex-
orcizantur 97, 12.

Quadratis mansio 6, 14.

quadriporticus 22, 11. 179, 1.

ad Quartodecimo mutatio 8, 14.

quercus Mambre 261, 22 = 313, 6.

quinqnagesima, i. e. pentecosten 75.
22. 92, 31. 93, 16. usque ad qoin-
quagesima nemo ieiunat 92, 31.

ad Quintodecimo mutatio 29, 12.

Quiriacus, unus e septem dormien-
tibus 148, 4.

Quiro, ubi sunt s. Cosmas et Da-
mianus 150, 9.

Raab (Kachab) : domus R. fomicariae

(publicanae, meretricis) 24, 8. 111.

17. 137,8.168,14.263, 13. 313, U.
Rab?aces, cf. II Reg. 18, 17. Isai.

36, 2: piscina, ubi exprobraait

109, 24.

nominnm et rernm.

377

Rachel: eins pntens 67, 12. 68, 6.

locns, unde fnrata est idola patris

68, 31, eius monumentnm, sepnl-

chmm, titnlus 25, 2. 178, 1. 258,

16 S8. = 312, 15.
Rafia 138, 19. 20.
Kagindone mansio (= Bagundone It.

Ant. p. 129, 5) 8, 20.
Bama: ibi iacet Bachel in corpore

178, 2.
Bamatha, nbi reqniescit Samnhel

140, 4.
Hame mntatio 6, 2.
Bamesse 48, 18. 20. 49, 6. 14. 50,

16. 116, 30. Bamessen ciuitas nnnc

campus est 48. 20. statnae ingen-

tes Mojsi et Aaron ibi sunt 48, 25.

arbor sycomori a patriarchis posita

48, 28.
Bamista mutatio 9, 5.
Bamusa 150. 17.

Baphidin, locus prope Faram 118, 28.
Bappiana mutatio 11, 9.
Bebecca 66, 31. 67, 9. eius puteus

65, 16. memoria 25, 17. 261, 5.
Bedicibns mntatio 11, 11.
Begio mansio 13, 9.
Begio cinitas 32, 14.
Begisto (= Besisto It. Ant. p. 332,

5) mansio 26, 8.
resurrectio = Anastasis 107, 5. 154, 8.
resnscitatio s. Lazari celebratur ante

pascha dominico 147, 13 cf. 82,

2 88.

rex: Constantinus rex 234, 1. rex

Saracenorum 237, 15. 276, 14. 308,

9. 320, 19.
Bhamis mntatio 12, 16.
Bhodopea: finis Europae et Bhodo-

peae 26, 12. finis Rh. et Mace-

doniae 27, 6.
Bigomago mansio 6, 16.
Biminum uide Ariminum.

Binocorura 130, 2.

Boma 3, 4. 30, 15. 16. 18. 284, 13.
296, 1. eo delatum est sudarium
109, 5. archa testamenti 107, 30.
basilica Constantini Bomae 109, 8.
ibi b. Petrus cmcifixns est 174, 15.

Bomansiana mansio 11, 13.

Bomanum imperium 115, 26. 284, 2.
295, 23. solnm 116, 9. imperator
Bomanns 116, 14. disciplina Bo-
mana 49, 27. modo ibi (Nisibin)
accessns Bomanomm non est 67,
23. est in confinium Bomanomm
et Persarum 67, 25. Bomani Hie-
msalem obsedemnt 263, 9. reli-
gionis Bomanomm monasterium
Memphi est 144, 9.

Bosolodiaco mutatio 16, 1.

ad Bota mutatio 32, 21.

rota aerea super uestigiis domini
247, 10. 248, 1. 249, 20. = Kron-
leuchter: in snperioribus (ecclesiae
Golgothanae) aerea cum lampadi-
bus rota in funibus pendet 233, 8
= 304, 4. cf. lampas in trocleis
pendet 248, 1.

Buben: nbi filii Buben et Gad et
dimidia tribus Manasse fecernnt
arani 51, 10. trans lordanem pos-
sessio tribus Buben et Gad et di-
midiae tribus Mauasse 130, 9.

Rubos ciuitas 29. 11.

Bubras mntatio 30, 22.

rnbus, de quo deus Moysi in igne
locutns est 38, 2. 6. 8. 42, 15. 17.
27. 119, 31. 121, 4.

Bumbodona mutatio 27, 3.

Sabbatius, nnus e septem dormien-
tibus 148, 4.

sabbatum 39, 4. 78, 9, 80, 1. 5. 9
15. 23. 24. 27. 81, 15. 26. 27. 82,
23. 90, 18. 91, 21. sabbato non

378

II. Index

ieiimatur ezcepta una die sabbati
78, 7. 80, 15. sabbato pascbali epi-
scopus et nniaersus clerus (Gon-
stantinopolitanas) uictoriale oscu-
lantur lignum 287, 13. Vulcanus
maius sexta feria et sabbato into-
nare uidetur 296, 8.

sacerdos 167, 5. sacerdos sanctus =
episcopuB 270, 2. s. Saracenoram
indutus dalmatica et pallium lineum
184, 19.

sacramenta per ordinem aguntur 77,
29.

Sacraria mutatio 31, 9.

sacrarium de basilica Constantini
154, 14. 23.

saeculares uiri, opp. monacbi 100, 22.

Salamembria mansio 13, 6.

Salei mutatio 26, 19.

Salem ante dicta, nunc Sedima 56,
16. Melcbisedecb rex Salem 57, 15.
Enon iuxta Salim 57, 17.

Salomon: anulus Salomonis (in Gol-
gotha) 88, 24. 107, 13. unde sigil-
lauit daemones, est de electro 154,
4. cornn, quo Salomon unctus est
(in Golgotba) 154, 4. cf. 88, 24.
in Sion ostendebatur 174, 10. cry-
pta, ubi daemones torquebat 21, 8.
dies enceniarum, qua S. consum-
mata domo Dei stetit ante altare
100, 11. bydriae argenteae duo-
decim, ubi sigillauit daemones 153,
10. monumentum eius in Betbleem
25, 6. 178, 15. palatium 21, 16.
piscinae, quas fecit 21, 4. porticus
175, 6. templum, quem aedificauit
22, 1. 107, 24. 108, 25. templum
S., in quo babitauit 108, 9. ruinae
tenipli S. 175, 5. quantum terrae
possederit 129, 10.

salsae thermae 163, 3.

Saluatoris effigies in Memphi 189, 9.

Samaria 131, 1. 10. ife, 16. 21. 164,
10. 270, 2.

Samaria nunc Sebastia dicitur 113,
32. modo dicitur Neapolis 137, 11.
13. 162, 15.

Samaritana regio 132, 15. mulier
Samaritana 20, 8. 162, 16. 270, 13.
319, 8.

Samaritani in monte Agazaren Abra-
ham sacrificium obtulisse dicunt
20, 1. Samaritani cum paleas ue-
stigia uostra incendentes 164, 12 s.
Castra Samaritanorum 160, 14.

Samuhel requiescit in Ramatha 140,
4. ciuitas eius Armathem nomi-
natur 245, 5. 7.

Samson apud Eleutberopolim cum
maxiUa asini occidit mille uiros
179, 21.

sandalia Christi in basilica Gonsian-
tini Romae 109, 6.

sanguis Ghristi in candela aurea in
medio tempH 108, 7.

Sanos mutatio 7, 20.

Saraceni: fines eorum 41, 7. 120, 27.
terrae 48, 2. Agareni, quos nunc
Sarracenos uocant 129, 16. incur-
siones Saracenorum 116, 18. insi-
diae 186, 18. ante FaraDitarum
metum non exagitantur 186, 19.
in beremo inter Saracenos requi-
escit s. Sergius 191, 8. familia Sa-
raoenorum uel uxores panem pete-
bant 183, 5. Saracenornm idolum
in monte Sina 184, 18. sacerdos
184, 19. dies festi 185, 16. eccle-
sia Damasci 276, 16. orationis do-
mus in area templi 226, 18 = 306,
4. Damasci Saracenorum rex ad-
eptus eius principatum regnat 276,
14 = 320, 19. rex nomine Mauias
237, 15 = 308, 9.

Saracenae equae 186, 15.

nominum et reram.

379

Saraf a ciuitaB 180, 14.

Sarepta (Saraptha) 18, 22 adnot. Sa-

raptha Siduniae in Fenice, modo

metropolis 147, 3. 4. 5. 6. 7. ciui-

tas modica, christiana nimis 160,

2. 6. 7.
Sarra iacet ad ilicem Mambre 178,

*i^3. merooria eius 25, 17. 261, 5.
Saadra, sic nunc dicitur ciuitas Og

regis Basan 55, 4.
Sarraatorum mutatio 11, 6.
Saaima mansio 16, 15.
Saul: Dauid, quando fugiebat ante

S., habitauit in Chebron 140, 3.

mortuus est in montibus Gelboe

113, 25. 179, 12.
acala, quam uidit lacob 114, 8.
Scarioth 23, 8. Scariothes uide ludas.
Schinae mutatio 14, 15.
Scittio mutatio 3, 15.
Scretisca mutatio 11, 19.
scriptura canonis 67, 5. s. hoc testa-

tur 67, 8. plerumque num. plural.

37, 3. 45, 19. 49, 8. 24. 54, 19.

56, 30. 61, 18. 65, 2. 66, 25. 29.

67, 28. 74, 24. 89, 19. 97, 21. 27.

98, 1. 21.
sculpo: inuenerunt in coperculo lapi-

dis sculptum lob 59, 24.
Scurio niutatio 27, 25.
Scythopolis (Sciopoli P) ciuitas 19,

23. 131, 10. 314, 15. metropolis

Galilaeae in monte posita 164, 8.

ibi domnus Basilias martyrizatus

est 187, 15. 16.
Sebastea, ubi sunt XL martyres, quae

est in prouincia Cappadociae 144,

14.
Sebastia, quae olim Samaria dicta

est 113, 31. ubi domnns lohannes

decoUatus est 137, 14. 15. Sebastae

(Sabastae cod.) requiescit Helisaeus

propheta 104, 11.

secretiora mysteria catechnmenis dici
non posBunt 98, 28.

sedere: episcopus sedet susum 72,
12. ep. sedens summitates de s.
ligno premet 88, 11. et ibi sedet
ep. 94, 17. episcopus sedet et prae-
dicat 98, 6. de omnibus presby-
teri8,qui sedent,quanti uolant,prae-
dicant 74, 21. sedens docebat domi-
nus 94, 27. sedent presbyteri in ca-
thedris 96, 25. pr. sedent loois suis
72, 13. omnis populus semper prae-
sente episcopo iubetur sedere 83, 23.

Sedima: uicus grandis, qui appella-
tur nunc Sedima 56, 8. quae dicta
est ante Salem, unde nunc corru-
pto sermone Sedima appellatur 56,
17.

Segor, quae sola de illis quinque
ciuitatibus Sodomitum in hodie
constat 54, 14. 26. episcopus de
Segor 54, 24. in qnibus locis suut
muiti heremitae 166, 14 s. 181, 9.

Segusione ciuitas (Secassione P, Se-
gusione It. Ant. p. 341, 3) 6, 7.

monte Seleuci mansio 5, 20.

seniores: ubi steterat Aaron cuiii
septuagiuta senioribus 41, 28. 120,
33. — septem cathedrae seniorum
(in basilica Constantini) 173, 9.

Seon: Esebon, quae fuit regis Seon
55, 2.

septimanae octo quadragesiroarum
Hierosolymis attenduntur 78, 3. 8.
96, 21. uide quadragesimae. septi-
mana paschalis, quam hic appel-
lant septimana maior 82, 27. 28.
98, 11. 14. factre integras septi-
manas ieiuniorum 81, 2. 80. 12.

sepulchrum Abacuc Eleutheropoli 114,
12. Abner non longe ab Ebron 111,
3. Amos in loco Thecne 110, 6. Cha-
leph prope Ebron 110, 31. Dauid in

380

II. Index

Bethleein 257, 10 ss. 312, 5. 13.
Eudoxiae iuxta sepiilchram s. Ste-
phani 176, 15. Heli sacerdotis in
Silo 114^ 6. Hesdrae in loco Asoa
114, 14 88. Hieronymi in Bethleem
257, 19 88. lacobi fratris domini
iuxta templnm 108, 21. lesu iilii
Naue Thamnatsare 110. 10. lohan-
nis baptistae Sebastiae 114, 1. lo-
seph in uinea Abramiri 111, 2. s.
loseph Mariae sponsi 241, 16. s.
Mariae in ualle losaphat 155, 13.
240, 7 88. = 309, 21 ss. Micheae
in loco Chariassati 114, 16. nouem
sepulchra Autiochiae, s. Babyllae,
trium paruulorum, s. lustinae, s.
luliani et fratrum Machabaeorum
190, 20. trium pastorum ad tur-
rem Gader 258, 5 ss. = 312, 10.
quattuor patriarcharum in ualle
Mambre (Arbe) 260, 1. prophetae,
qui prophetauit aduersus leroboam
in Bethel 114, 8. Bachel prope
Chebron 258, 16 se. = 312, 15.
Stephani foris portam ad uiam,
quae descendit ad loppe 176, 14.
15 S3. Sjmeonis et loseph 241, 10.
13. — sepulchrum domini 90, 8.
141, 2. 149, 1. 22. 154, 9. 10. 804,
22. fabricatum in medio templi
107, 3. ecclesia super sepulchruro
domini aedificata 227, 14 ss. se-
pulchri figura 227, 15. 231. discre-
pantia inter monumentum et sepul-
chrum 229, 1 ss. uide etiam me-
moria et monumentum.

Serdica ciuitas 11, 20. 21. 13, 11.

Serdonis ciuitas (= Erdonias It. Ant.

. p. 116, 2) 29, 15.

Serena mutatio 9, 18.

s. Sergius percussus est Barbarissi
150, 11. passus est in ciuitate Su-
ras 191, 7. requiescit in ciuitate

Tetrapyrgio 191, 8. s. Bacchas
frater eius 191, 4.

Serota mansio 9, 14.

ad sextam quid soleat agi 75, 18.
77, 2. 78, 29. 79, 5. 84, 15. 85,
21. 93, 3. 9.

sextarius GallicuB 235, 1. 305, 8. cf.
178, 3. 183, 2. 185, 10.

ad Sextum mntatio 3, 19. 10, 13. ad
Sextum Miliare 10, 15.

Sichar (Sechar) locns passus mille
a Sichem 20, 7. Sichem, quamlibet
uitiose, et Sichar uocitari solet
270, 5.

Sichem (Sechira) ciuitas ad pedem
montis Agazaren 20, 4. 112, 11. 114,
5. graeca et latina consuetudine
Sicima nominatur 270, 4. in tribu
Manasse et in monte Effraim 270.
21. 319. 4. 5.

Sicilia 267, 9. 10. 296, 5. 7. 13. 323,
14.

Sicima = Sichem 270. 4. 21.

Siculus mons 267, 3. 316, 18.

sicluB (= situlus), de quo bibit do-
minus 162, 18.

Sidona ciuitas 18, 22. 160, 1. 7. olim
metropolis erat a Saraptha, modo
Saraptha metropolis est 147, 6.
ex parte ruit, adhaerit Libano,
homines in ea pessimi 159, 18.

Sidonia 147, 3. 5.

Sileas Philippis in carcere fuit 27,
10.

foro Simproni mutatio 31, 19.

Silo: templum deBtructum in S. 114, 5.

Siloa (Silua, Siloe) fons, piscina 142,
1. 172, 7. 8. 175, 6. 177, 9. habet
quadriporticum 22, 11. altemante
aquarum accessu in meridiem flnit
127, 7. 306, 12. Hierusalem aqaam
uiuam non habet praeter in Siloa
fonte 172, 9. super S. est basilica

nominum et reram.

381

176, 1. modo infra cinitatem est
176, 12. describitw 175, 21 ss.

Silona, nbi fuit arca testamenti 139,
1. 2.

Sina (Syna) mons 37, 7. 38, 27. 39,
15. 22. 40, 11. 44, 14. 46, 12. 50,
17. 115, 17. 22. 119, 5. 12. 16. 18.
21. 120, 3. 10. 12. 19. 26. 130, 1.
148, 7, 10. 181, 2. 183. 17. 21.
184, 15. 185, 6. 19. wide mons Dei.

Singiduno ciuitas 10, 11.

Sinope, ubi Andreas Matthaeum de
carcere liberauit 144, 1. 2. olim
Myrmidona dicebatnr 144, 3.

Sinuessa (Sonuessa) 30, 5.

Sion mons 22, 9. 14. 16. 20. 111, 8.
125, 12. 16. 126, 15. 127, 6 (302,
15. 306, 10. 16) 165, 18. 224, 9.

20. 225, 19. 242, 16. 18. 243. 19.
245, 11. 246, 3 (= 310, 5). 253,
4. 303, 2. 8. 11. 13.

Sion basilica (ecclesia): 75, 23. 24.
79, 9. 11. 25. 27. 81, 14. 22. 91,

21. 92, 2. 5. 23. 93, 6. 30. 94, 4.
95, 18. 26. 96, 17. 108, 20. 141, 5.
6. 8. 154, 20. 165, 11. 18. 173, 18.
174, 22. 243, 5 ss. 306, 16 ss.

Sioneus mons 246, 2.

Sirione mutatio 3, 11.

Sirmium ciuitas 10, 4. 5. 11, 21.

Sirogellis mansio (= Sjracella It.

Ant. p. 332, 3) 26. 13.
Soar: Tyras hebraico et syro sermone

Soar appellatur 277, 1.
Socchoth est cliaas modicus in me-

dia ualle, iuxta quem castra iixe-

runt fiUi Israhel 47, 24. 25. 187, 1.
Socchot ludaeae 114, 10.
Sodoma 57, 14. 110, 25. 146, 10.

166, 6. 169, 17. 173, 16. 176, 11.

267. 18. 316, 12. 13.
Sodomitae: terrae Sodomitum 54, 14.
Sodomitana regio 314, 16.

Solis templum Heliopoli 115, 6. uiri-
darium 115, 10.

Some uilla in Galilaea 111, 26.

Soneio mutatio 12, 1.

Sonuessa uide Sinuessa.

s. Sophiae basilica (domus Pilati)
141. 11. 155, 8. 166, 13. 175, 4
uide praetorium. — basilica miri
operis, quae s. Sophia cognomi-
natnr (Constantinopoli) 322, 9.

Sostantione (= Sextantione It. Ant.
p. 306, 7) mutatio 4, 17.

Sostomago mutatio 4, 7.

Spaneta mutatio 10, 2.

Sparata mutatio 11, 25.

sparsionis aqaa 167, 12.

speciosa porta 108, 13. 171, 1.

spelunca Anastasis: episcopus intrat
intra cancellos intra Anastasim, i.
e. intra spelancam 71, 23. 72, 1.
15. 73, 30. 75, 5. 85, 11. 99, 5.
229, 13. 24. 230, 2. spelunca ez-
cisa infra locum dominicae crucis
233, 13. Bethaniae: illa sp., de qua
dominus Lazarum suscitauit 251,
11. in rupe montis Oliueti contra
uallem losaphat, in qua IIII men-
sae et putei sunt duo 241, 18 ss.
242, 3. 6. 12. 14. in ualle losaphat,
ubi dominus apostolis pedes lauit
143, 2 {eadem esse uidetur at-
que antecedens). in monte Oliueti
spelunca, quae dicitur Matzi 146,
4. in qua docebat dominus apo-
stolos, in ecclesia, quae est in Ele-
ona 83, 16. 84, 31. 86, 7. 12. 91,
28. 94, 27. 101, 8. 109, 15. sp.,
ubi ludaei Saluatorem comprehen-
derunt 109, 11. sp. in Bethleem,
ubi natus est dominus 93, 11. 178,
9. 256, 3 ss. prope Bethleem sp.,
ubi pastoribus angelus appamit
110, 1. iuita Bethleem sp.. iuzta

382

II. Index

cuius ostiam pateus est, unde
aqaani concapiuit Dauid 109, 25.
CameiB spelunca, ubi sepultas erat
lob 59, 21. prope Chcbron ad tere-
binthum in ualle Mambre spelunca
duplex 259, 18 = 812, 20. 189,
18. 110, 22.. 111, 1. in monte Cho-
reb sp., in qua latuit Helias sub
Achab 58, 24. 120, 29. 184, 6. ad
ripam lordanis sp., in qua snnt
cellulae septem 167, 19. in Naza-
reth sp., in qua lesus habitauit
112, 15. 17. sp. Pauli (heremitae),
hoc est syracumba (uide adn. cri-
tic.J in Aegypto 188, 16. sp. in
monte Sion, ubi fuit Moyaes 40, 7.

23. 120, 22.
Spiclin mutatio 18, 11.

Spilenaes (= Speluncas It. Ant. p.

118, 1) mansio 29, 4.
spina: corona de spinis in ecclesia

Sion asseruatur 174, 11 cf. 154,

24. 107, 16.

spiritualiter: episcopus omnes scrip-
turas primum exponit camaliter et
sic soluit spiritualiter 97, 22. 28.

Spolitio ciuitas 81, 8.

spongia, quam obtulerant domino, in
sacrario basilicae Constautini est
154, 15. 173, 4. 5. 234, 17. 235,
3. 305, 9.

Sponsas mutatio 30, 12.

ad Stabulo Diomedis mutatio 27, 2.

statuae duae Hadriani in monte Sion
22, 4. st. Moysi et Aaron Ramesse
48, 25. 49, 10. statua domini elec-
trina Paniade 188, 11. statua salis
(uxor Loth) 146, 12.

Stefana mutatio 28, 22.

Stefanaphana (?) mutatio 28, 20.

Stephanus foras porta Gralilaeae lapi-
datus est 141, 18. petra, saper
quam lapidatus est 243, 10. 307,

3. lapides (lapis 154, 24), cum qui-
bus 1. e. 174, 14. eins martyrium
in monte Oliueti 109, 19. basilica
et sepulchrum foris portam ad
uiam, quae respicit ad occidentein
176. 14. 15. 17. porta a. Stephani
148, 21. 224, 10. 303, 3.

Stephanus, unus e septem dormien-
tibus 148, 3.

Stomatas mutatio 3, 10.

Stradela ciuitas; ibi sedit Achab et
Helias prophetauit; ibi est campus,
ubi Dauid Goliat occidit 19, 20 ss.

studium litterarum fuit Beryti 159.
13.

Bubuersio Titi 126, 8.

Sucamina uide Sycamina.

sudarium, cum quo Christus faciem
snam extersit, Romae delatum est
109, 3. in monctsterio prope lor-
danem Antonino ostendebatur su-
darium, qai fuit in fronte domini
168, 6. HieroBolymis uidit Arculfus
235, 17 ss. = 307, 22 ss.

sulphur et bitumen colligitar ad litas
maris salinarum 166, 6.

Sunamitis: Abisac S. 111, 27.

Sunista mutatio 9, 9.

Sur desertum 117, 25. 28. 118, 6.

Surandala, castellum modicum, faabet
ecclesiam cum presbytero et duo
xenodochia 187, 5.

Suras ciuitaa ad Enphratem 191, 5.

Susa in Persida, ubi iacet corpus
Danihelis 149, 16.

Sycamina (Sucamina) ludaeomm pro-
pe Ptolomaidem 160, 14.

Sycaminus mansio (Sicamenos P, Sj-
camina It. Ant. p. 149, 5) 19, 8.

^ycomorus, in qua ascendit Zachaeas
24, 1. 111, 16.

symbolum accipiant, qui baptizandi
Bunt, completis septimanis quinque.

nominum et rerum.

383

a qno docentar 97, 26. symboli
rationem ezponit episcopus primnm
camaliter et sic spiritualiter 97,
26 88. 98, 22. symbolam reddant
post septimanas septem 98, 18. 19.

Sjmeon accepit dominum in ulnis
108, 1. quadragesimis de epiphania
de eo praedicatur 77, 25. eius me-
moria (sepalchrum) in rupe montis
Oliueti 142, 11. 241, 10. 14 ==
309, 17.

Symon magus ortue fuit Diocaesarea
139, 12.

Syna uide Sina.

Syon uide Sion.

synagoga: septem sjnagogae in mon-
tem Sion, una remansit, reliquae
arantur et seminantur 22, 17. s.
in Nazareth, ubi dominus legit
libnim Ysaiae, nunc ecclesia ef^t
112, 18. est ibi tomus, ubi abcd
dominus habuit impositum, €t tra-
bis, ubi sedebat cum aliis infantibus
161, 14 88. Gapharnai est synagoga
ex lapidibus quadratis, in qua do-
rainus daemoniacum curanit 113,
3. 4. synagoga, quam Saluator male-
dixit 113, 16.

syracumba i. e. spelanca Pauli 188,
17. uide adnot. crit.

Syria 100, 18. 131, 2. 147, 21. 159,
7. 8. Mesopotamia Syriae 60, 11.
61. 16. Syria Coelen 61, 1. 130,
3. Syria secunda 147, 4. finis Ci-
liciae et Syriae 17, 16. f. Syriae
Coelis et Foenicis 18, 7 f. Syriae
et Palestinae 19, 11.

syriaca lingua 184, 3.

syriste: Hierosolymis pars populi
graece et syriste nouit, aliqua
etiam pars tantum syriste 99, 14 s.
presbyter syriste interpretatur 99,
20. quicamque hic latini sunt, i. e.

qai nec syriste nec graece noue-

runt 99, 22.
Symota mutatio 12, 9.
Syrogellis mansio uide Sirogelli».
Syrus: Laban S. 67, 10. 12. 68, 30.

Apamiae est omnis nobilitas Syro-

rum 190, 17. syro sermone 277, 1.

Tabernaculum 44, 23. confixum a

Moyse est 44. 25. t. foederis 121,

9. in medio templi fuit 107, 30.

32. — ab alio latere saxi est taber-

naculus apertus 108, 3.
in Tabemas mutatio 28, 12.
Tabita: s. Petrus resuscitauit eam in

loppe 139, 8. ibi iacet s. Tabitha

(Thabita codd.), quae et Dorcas

dicitur 190, 5.
Tabor uide Thabor.
tabulas legis, ubi M. accepit 40, 24.
Tamnitica regio 245, 10 = 309, 2

(Thamnica regio).
Tanei campi prope Memphim 189, 2.
Taphnis posita super ripam fluminis

Nili) 114, 18 uide Tathnis.
Tardequeia mutatio 17, 11.
Tarracina ciuitas 30. 9.
Tarso (Tharso) ciuitas, inde fuit apo-

stolus Paulus 17, 4. 6. 19.
ad Tarum mutatio 32, 17.
Tathnis (Tatnis): haec est autem

ciuitas Tathnis, quae fuit qiiondam

metropolis Pharaonis 50, 11. 12.

18, uide Taphnis.
Taurinis ciuitas 6, 12.
Taurus mons 70, 16. 17. 130, 4.
8.Tecla:martyrium eiusinHisauria69,

12. 21. actus 8. Teclae 70, 8. eius

ecclesia in monte Oliueti 146, 17.
Tecla: lohannes de Placentia, maritus

Teclae 164, 3.
Tellegate ciuitas 7, 6.
teloneum Matthei 113, 14.

384

U. Index

templum, quem Salomon aedifieauit,

22, 1. de templo, quem S. aedifica-
uit, duae pinnae permanent 108,
24. pinna templi 142, 8. 143, 4.
155, 9. templum fait in inferiore
parte urbis in uicinia muri ab
oriente locatum 126, 17. 226, 16.
306, 2. subtus monte Galuariae
contra orientem est templum do-
mini, quem Salomon aedificauit 107,

23. describitur 107, 23 ss. eius loco
Saraceni quadrangulam orationis
domum fabricati snnt 226, 16 ss.
iuita murum templi uel Hiernsalem
Gehennon occnrrit 127, 9. 309, 9.
uicina templo Bethsaida pisciua
127, 3. porta speciosa, quae fuit
templi 171, 1. subtus templum
domini ab oriente est porta spe-
ciosa, unde dominus intrauit sedens
Buper pullum asinae 108, 12. iuxta
templum lacobus sepultus est 108,
21. extra templum locus est, ubi
Zachaiias, filius Barachiae, inter-
fectus est 108, 5. 22, 1 ss. — se-
pulchrum domini est fabricatum in
medio templi, templum uero in
media ciuitate contra aquilonem
non longe a porta Dauid 107, 3 ss.
eadem confimo est in Breuiario:
ante ipso sepulcro est altare, ubi
Zacbarias occisus est, ubi arescit
sanguis eius 154^ 12 et in medio
ciuitatis est basilica Constantini
153, 2. contra meridiem non lon-
ge templum Salomonis, in quo
habitauit, constructum est 108,
8. (fortasse: non longe a templo
palatium Salomonis). — tem-
plum destructum in Silo 114, 5.
templum Solis Heliopoli 115, 6.
in Memphi fuit templum, quod
est modo ecclesia, cuius una regia

se clausit ante dominum nostmm

189, 6.
terrae motu tempore lustiniani Tri-

polis, Byblus, Beiytus subuersae

sunt 159, 10 ss.
terebinthus, ubi Abraham cum ange-

lis locutus est 25, 11. 12. 15. 110,

21. appellatur ilex Mambre 139,

17. 18.
ad tertia (m) 78, 27. 29. 79, 4. 84,

15. 85, 20. 90, 18.
testis: praesentibus testibus annotat

presbjter nomina competentiom

97, 3.
Tetellus mutatio 1, 7.
Tetrapyrgium ciuitas, ubi requiescit

8. Sergius 191, 9.
Thabor (Tabor) mons sasom planos

162, 9. 275, 4 ss. uertex caui-

pestris 275, 11. mira rotunditas

275, 6. 277, 16. tres basilicae in
eo 162, 12. 275, 14. orthographia

276, 6 B. cf. 320, 6. 7.
Thamnatsar: sepulchrum lesu Naue,

ibi sunt gladii petrini 110, 9.
Thara pater Abrahae 66, 28. 67, 18.
Tharsus Ciliciae 69, 9. 10. 11. 14.

70, 13. inde Apollonius fuit 150,

4. 5. uide Tarsus.
Thateso mutatio 14, 18.
Thebaida 49, 22. 50, 2. Tbebaida,

ubi plurimi monazontes sunt 100, 19.
Thebeus lapis 48, 25.
Thecue, ubi est sepulchrum b. Amos

prophetae, miliario ab Hierusalem

duodecimo est 110, 7.
Thecuitis (Tecuitis) porta 224, 13.

303, 5.
Thcodorus martyr Euchaitae est 144,

18.
Theodosii imperatoris uxor Eudocia

142, 1.
Theodotae martyrae testa, in qua

norainum et reruni.

385

niulti pro bcnedictione bibnnt in
basilica s. Sion 174, 20.

theophaniae die quae miracula fiunt
ad lordanera 166, 17 ss. in uigilias
theophaniae fiunt uigiliae grandes
167, 2.

thermae (termas) Heliae ad lordanem
163, 8. 14. 16. 164. 2. Moysi
Liuiade 166, 2. 9. cf. 145, 20.

Thesbe, ciuitas Heliae 58, 22.

Thesbites Helias 58, 23. 59, 5.

Thessalonica ciaitas 27, 20.

Thoalla finis lordani finitimus 132, 3.

B. Thoraas 92, 7. 26. roartyrium eius
Edessae 61, 25. actus s. Thomae
61, 28.

Thracia: finis Daciae et Traciae 12, 2.

thronuB lacobi fratris doraini in ecclti-
sia Sion 108, 21. throni Moysi et
Aaron in monte excelso contra
ripam Nili prope Memphim 114, 25.
26. throni tres de lapidibus facti,
Moysi, Aaron et lethro, prope Fa-
ran 119, 8.

Tholosa (Tolosa V) ciuitas 4, 3.

Thyana ciuitas (Thiana P), inde fuit
Apollonius magus 16, 18.

Tiberias (Tiberiada Tyberias) ciuitas
131, 15. 137, 18. 273, 11. 14. 319,
10. 13. 16. ibi est domus aposto-
lorum lacobi et lohannis 112, 26.
thermae salsae 163, 3. ciuitas aquis
calidis salubris 316, 8. — mare
Tiberiadis 128, 4. 130, 7. 137, 16.
162, 14. 269, 3. 273, 15. Tiberiadis
lacus 1.34, 3.

Tiberius Caesar 109, 4.

Ticeno ciuitas 6, 21.

Tigris fluuius 144, 21. 22.

Timotheus, discipulus domni Pauli,
Ephesi est 148, 5.

Tipso mutatio 13, 1.

titulus crucis in ec-lesia Golgothana

XXXVI1II Itin. Hierosol.

in locello argenteo seruatur 88, 10.

21. 107, 12. 172, 14. — locus, ubi

fuit titulus uxoris Loth 54, 18.

nominis eius (Kachel) titulus hodie-

que monstratur, quem lacob mari-

tns erexit 259, 4.
Titus imperator Hierusalem destruxit

125, 8. 302, 19.
Tolosa (Tholosa P) ciuitaa 4, 3.
tormenta Machabaeorum super unius-

cuiusquesepulchrumpendent 190,21.
trabis, ubi lesus sedebat cum aliis

infantibus, in synagoga Nazareth

est 161, 16.
Trac<h>oniti8 terra 268, 10. 315, 10.
Traianopoli ciuitas 26, 17.
Traiecto (Treiecto codd.) mutatio

28, 14.
Translitis mutatio 11, 16.
Trans Monte mutatio 15, 6.
Treuis ciuitas 31, 10.
Triaris ciuitas 159, 11.
Tribus Tabernis mutatio 31 , 6. 32, 22.
tribunus: miles ibi (Batanis) sedet

cum tribuno suo 61, 22. ecclesia

(Cameis), quam tribunus nescio

qui faciebat 59, 29.
Tricensimum mutatio 4, 11.
Triclis mutatio 18, 16.
Tricomia Castra mutatio 10, 14.
Tripoli ciuitas 18, 15. Tripolis Sy-

riae, in qua s. Leontius requiescit

159, 8.
Tugugero mutatio 12, 7.
Tunorullo mansio (Izirallo It. Ant.

p. 138, 1, Tirallo p. 323. 4) 13, 2.
Turres Auriiianas mutatio 29, 7.
Turres luliana mutatio 29, 8.
Turribus raansio 11, 15.
turricula losaphat 241, 11 = 309,

14. duae turriculae, quae per gradus

piurimos ascenduntur; ibi ascen-

debat Moyses 114, 27.

25

386

n. Index

turris Cades, ubi domus fuit lacob
111, 25. turris Dauid, ubi psalte-
rium decantauit 173, 10. turris
Gader (Ader), i. e. gregis 258,
10 = 312, 9. in Anatho est turris,
in qua lamentauit leremias 110, 4.
turris losaphat, in qua ipsius se-
pulchrum cemitur 241, 6 ss. turiis
Naboth 113, 27. angulus turris
excelsissimae, ubi dominus ascendit
21, 9. 15. — in cuius (Hierusalem)
murorum ambitu Arculfus octoginta
quatuor numerauit turres 224, 7.
303, 1.

Turris Stratonis, i. e. Caesarea Phi-
lippi 190, 6.

Tutaio (= Tottaio It. Ant. p. 141,
3) mutatio 14, 19.

Tyria terra 132, 2. Tyrii 131, 5. 12.
132, 2. 134, 6.

Tyrofinissa siue mulier Cananaea (Marc.
5, 25. Luc. 8, 43) 277, 10.

Tjrus (Tyro) ciuitas 19, 1. 2. 13. 128,
17. 131, 12. describitur 276, 18.
20. 277, 11. ibi sunt gynaecea
publica diuersis generibus telarum
160, 7. 8. tanta luxuria, quae dici
non potest 160, 8.

^criculo (= Utriculi It. Ant. p. 125,

1) ciuitas 31. 3.
Ulmo mansio 10, 1.
Ulmo mutatio 11, 12.
Umbenno mutatio 5, 10.
ad Undecimum mutatio 8, 2. 6. 29,

14.
ad Unimpara mutatio 26, 18.
Crbicius, praepositus imperii 148, 13

ss. 149, 3. 5.
Urisio mntatio 12, 21.

Valentia ciuitas 5, 11.
Valentia mutatio 29, 2.

Vancianis mutatio 5, 9.

Vanesia mutatio 3, 17.

Vapinco mansio 5, 23.

Vasatas ciuitas 3, 12.

Vedulio mutatio 10, 3.

Vereis mansio 9, 19.

Verona ciuitas 7, 11.

Veronyca: sudarium, cum quo Chri-
stus faciem suam extersit, quae ab
aliis Veronyca dicitur 109, 4.

Vespasianus 317, 8.

uexatici = daemoniaci 143, 19.

ad Vicesimura mutatio 4, 5. 31, 1.

8, Victor martyr requiescit Maiomae
Gazis 180, 16.

Victorinus Pictabionensis antistes ec-
clesiae 307, 8.

Victuriolas mutatio 32, 11.

uigilare : uicibus cotidie presbyteri et
diacones uigilant ad Anastasini 74,
13. qui possunt uigilant 90, 12.
omnis populus uigilat 90. 27. uigi-
latur in Anastase 93, 18. 96, 2.

uigiliaft 73, 17, 78, 5. 79, 26. 81,
21. 23. 86, 29. 87, 10. 90, 20. 21.
91, 7. 93, 10. 167, 2.

uilla, quae appellatur Bethania 28,
19. Bethar 20, 13. uilla lob (Aser)
19, 24. u. loseph 20, 5. u. Laban
Syri 67, 14. 68, 28. uilla, ubi s.
Maria fuit, quando in Aegyptam
perrexit 114, 31 s. u. Naim 112,
4. u. Some 111, 26. porta uillae
FuUonis 224, 10 = 303, 3.

Viminatio ciuitas 10, 19.

Viucentia ciuitas 7, 14.

uinea Abramiri 110, 31. Naboth 113.
26. in Galilaea, cum sit planities
grandis, aliud nichil est nisi ui-
neae et oliueta'111, 31, per terram
Gessen iter fecimus semper inter
uineas, quae dant uinum, et uineas,
qnae dant balsamum 50, 4, uallsi

nominnm et rerum.

387

(lordanis) habandans uineis et ar-
boribua 56, 6. poma et uineas inter
monumenta (Acheldemac) 177, 13.

ninetum : locus urbis Hiericho segetes
et uineta recipit 263, 19.

Vingeio mutatio 10, 17.

uirga: ibi (in basilica Sion) illa est
uirga inclusa in columna argentea
155, 2.

Virgolis (= Bergule It. Ant. p. 137,
6) mansio 12, 22.

nirginum monasteria 69, 30.

Viricanus catulus corruptum uidetur
ex Hyrcanus 148, 2.

uitis, qaam domnus posuit 145, 12.
in Pentecosten fructum dat et in-
de Constantinopolim communicatur
145, 13 cf. 169, 9 SB. — aliarum
arborum genera exceptis uitibus et
oliuis in monte Oliueti raro rep-
periri possunt 245, 17.

uitreus: candelae uitreae 73, 5. caput
lohannis baptistae Emizae est mis-
sus in doleo uitreo 190, 14. fe-
nestrae ualuas habentes uitreas in
ecclesia montis Oliueti 248, 5.
251, 1.

uitulus: locus, ubi factus est u. 37,
25. 43. 19. 23. 44, 2.

Vologatis mutatio 5, 17.

Vulcanus mons, qui semper intonat
296, 3 88.

Wandali: Memphi sunt monasteria
duo: unum est religionis Wanda-
lorum et aliud Romanomm 144, 9.

Xenodochium: in thermis Heliae le-
prosi mundantur, qui e xenodochio
habent de publicum delicias 163,
15. in ipso rore cocuntur omnes
confectiones per xenodochia 165,
15. in quo (monasterio s. lohannis)

sunt xenodochia duo 168, 9. domus
Raab stat, quae est xenodochium
168, 15. ubi (ad basilicam s. Ma-
riae) sunt xenodochia uirorum ac
mulierum, susceptio peregrinorum,
mensas innumerabiles, lecta aegro-
torum amplius tria milia 175, 1 ss.
ad XX milia de Elusa est castrum,
in quo est xenodochius s. Georgi,
in quo habent quasi refugium trans-
euntes uel heremitae stipendia 182,
11. Surandala habet duo xenodo-
chia propter transeuntes 187, 6. 9.

Tsaias uide Isaias.

Zabulon: urbs, cui nomen Z. 131,
15. Caphamaum in finibus Z. et
Neptaliin 273, 19 = 319, 19.

Zachaeus: In Hiericho est arbor syco-
mori, in qua Zachaeus ascendit, ut
Christum uideret 24, 1. stat iuxta
domum Raab 111, 17. qui arbor,
inclausus infra oratorium, ipsius
per tectum foris dimissa est, sicca
quidem 169, 13 ss.

Zacharias, filius Barachiae: in mar-
more ante aram sanguinem Z. ibi
dicas hodie fusum, etiam parent
uestigia clauorum militum, qui eum
occiderunt 22, 2 ss. cf. 108, 5.
29. faUo: ante ipso sepulcro est
altare, ubi Z. s. occisus est, ubi
arescit sanguis eius 154, 12. de-
inde (de Eleutheropoli) uenimus
in loco, ubi Zacharias occisus est
et iacet in corpore 180, 1. quae
serra (Esaiae) ad s. Zachariam po-
sita est 180, 4. de Eleutht-ropoli
usque in loco, ubi requiescit s.
Zacharias milia sex 138, 16.

Zacharias, pater lohannis: locus, ubi
Z. sacrificabat 108, 4. ipse s. la-

25*

388

II. Index nominani et rerum.

cobus et B. ZachariaB et s. Symeon
in una memoria positi sunt (in
monte Oliueti) 142, 11.

Zebedaei filii nati sunt Bethsaidae
138, 6. in ipso monte iacet la-
cobuB, Cleophas, Zebedaeus 170, 11.

Zecara Mahel: non longe a Z. occi-
dit Dauid Goliam 114, 11.

ZenofiluB consul 13, 16.

Zephyrium 130, 5.

Zesutera mutatio 26, 11.

Zoar Arabiae 267, 16. 314, 18. 316,

12.
zona Mariae est in basilica Sion

173, 7.

INDEX VERBORVM ET LOCVTIOIs^lL

1. Ad Itinerarium Burdigalense.

Accessa: facit mare Oceanum accessa

et recessa 3, 8.
addormire = obdormire 20, 14.
aegri maltorum annorum 21, 6.
alius = alter: piscinae duae, id est

una — alia 21, 4. in unum positus

est Isaias et in alio Ezechias

23, 12.
ambulauimus a Calcedonia 13, 16.
ambulas prouintiam Bithiniam 13, 20.
amigdala 20, 15.
angularis: lapis angularis 21, 12.
ad: lapis factus est ad caput anguli

21, 14.
angulus turris 21, 9. caput anguli

21, 14.

antequam cum coni, 22, 23.

arare: reliquae (synagogae) arantur
et seminantur 22, 18.

area 22, 4.

ascendere transitiue : ascenduntur
gradi nuraero CCC 20, 2. ascendi-
tur Sion 22, 14. ut ascendas Sion

22, 9. — intransit: ascendere in
monte(m) 23, 6. 14. ubi dominus
ascendit orare 21, 10. 23, 16.

audire = verJtoren: ubi dominus au-
ditus est 22, 23.

Caput anguli 21, 14.
circumcidit filios Israel 24, 14.
circumcisiones sepeliuit 24, 15.
ciuitas = Stadt 3, 7. 12. 16. 18 etc,

24, 2. 10 passim.
coccum (coccinus) 21, 8.
contra oriente 23, 5.
crucifixus est 22, 24.
crypta (cripta, crepta codd.) 21, 8.

22, 25. 23, 19. 25, 6.
cubiculus 21, 16. plur. cubicula 21,

15.
currere: haec fons sex diebus currit

22, 12. similiter 22, 13.
curulis: equi curules (curoles) 16, 17.

De cum accus.: non longe de sta-
tuas 22, 5. — arbor, de qua in-
fantes ramos tulerunt 23, 9.

daemones 21, 9.

deorsum in ualle 22, 10. 21. deor-
Bum descendentibus 25, 7.

descendere transitiue: descendentibus
montem 23, 22.

describere: cubiculus, in quo Sapien-
tiam descripsit 21, 17.

dominicum: basilica facta est, L e.
dominicum 23, 2.

Balneum 23, 4. balneus 19, 15. 20, Eleemosynae: aelymosinas (elymosy-
11. I nas V) faciebat 19, 16.

390

Index uerboram

excelsus: conuerti ad dominum ex-

celsum 20^ 17. turris excelsissiroa

21, 9.
exceptorium (excepturium) : excepturia

magna aquae subterraneae 21, 18.

basilica habens ad latus excepturia

23, 3.

Facere natos 24, 4. filios 24, 8.

aelymosinas 19, 16.
figere: in cera fixum esse 22, 4.
filii Amorreorum 20, 6. filii Israel

24, 4. 8. filii = nati 24, 4 coll. c.

24, 8.

fons generis feminini: haec fons 22,
12. cantra: fons in quo 25, 9.

foras = foris: (est) et alia piscina
grandis foras 22, 12.

foris = foras praep, cum accusatitM:
ut eas foris mnrum de Sion 22, 20.

fornicaria 24, 8.

Oemellaris: piscinae gemellares 21, 5.
girare muros 24, 11.
gradus, plur. gradi 20, 3.

Habet = *t7 y a' : habet in ipsa cripta
ebreis litteris scriptum nomina

25, 6.

Ibi pleonasHce usurpaium: a ciui-

tate passos mille quingeutos est

ibi fons Helisei 24, 2.
imperator nomini postponitur: iusso

Constantini imperatoris 23, 1.
implere aquam de puteo 20, 9.
interius ciuitati P (ciuitate V ciui-

tatis S) sunt piscinae 21, 5.
intus intra murum paret locus 22, 16.
inde: si qua mulier inde biberit

24, 7.
infantcs = Tduflinge: balneum, ubi

infantes lauantur 23, 4. infantes

= Kinder: de qua infantea ramos
tulerunt 23, 9.
ipse = is: sub pinna turris ipsios

21, 15. ipse uero cubiculns est
tectus 21^ 17. si qua mulier ex
ipsa aqua bibebat 24, 4. est aqua
ipsiuB ualde amarissima 24, 17. in
ipsa cripta 25, 6.

iussum fuerat prophetae, ne mando-
caret 20, 17.

Lamentant se cum gemitu 22, 6.

latus: piscina ad latus templi 21, 3.
basilica habens ad latus excepturia
23, 8. habet in ipsa cripta ad latus
scriptum 25, 7. ad latum est uas
fictile 24, 5.

lauare: balneum, ubi infantes lauan-
tur (= baptizantur) 23, 4. balneus,
qni de eo puteo lauatur 20, 11.

leuare lapides 24, 14. aquam 23, 8.

Manducare = speisen: ne cum psen-
dopropheta mandncaret 20, 18.
cum eo manducauit 20, 20.

memoria s monumentum 25, 15.

mittere: quasi ad lapidem miBsnm

22, 25. 23, 10. misit in eo (fonte)
sales 24, 5. si qui hominum mi-
serit se, ut natet 24, 18.

modo = jetst 23, 1.

monolit(h)us 28, 12.

monticulus Golgotha 22, 24. ubi do-
minus ascendit orare 23, 16. ubi
raptus est Helias in caelo 24, 21.

raonubilis: sunt monumenta duo mo-
nubiles 23, 11.

monumentum = sepulchrum 20, 4.

23, 11. 22. 25, 2. 5.

Occidere, non interficere 10, 20. 19,

22, 20, 20.
offerre sacrificium 20, 1.

ad Itin. Burdig.

391

Parere: intas intra murum paret lo-
CU8 22, 16. non paret nisi locus,
ubi fuit arca testaraenti 24, 12.
parent uestigia clauorum 22, 2. —
impersonale: paret, ubi fait domus
Caifae 22, 14.

pati absolute: antequam pateretur

22, 23.

pertundere: lapis pertusus 22, 5.

pes: ad pede montis 20, 3.

pinna turris 21, 15.

piscina 21, 3. 5. 7. 19. 22, 10. 11.

plas minus centum 3, 9.

positum esse = sepultum esse: ubi
positus est loseph 20, 5. ubi corpus
eius positum fuit 22, 25. in unam
positus est Isaias 23, 12. crypta,
ubi Lazarus positus fuit 23, 20.
monumentum, ubi Bachel posita
est 25, 2. memoria, in qua positi
sunt Abraham, Isaac etc, 25, 16.

pseudopropheta 20, 18. 19.

Quadriporticus 22, 11.

quadrus: ibi est memoria per qua-

drum 25, 15.
quando = cum temporale: quando

Petrum et lohannem secam duxit

23, 17. quando Hiericho euersa est

24, 10.

qaasi = fere: qaasi ad lapidem mis-
sum 22, 25. 23, 10.

Bapere: ubi raptus e&t Helias in

caelo 24, 21.
recessa: facit mare accessa et recessa

3, 8.

retro praepositio cum accusatiuo:

23, 22.

Sedere = residieren: ibi (Stradelae)

sedit Achab rex 19, 21.
strata: super strata est monumentam

25. 2.
sumere cibam 25, 13.

Temporum usus inaolentior: missus
fuit 20, 16. iussam fuerat 20, 17.
positam fuit 22, 25.

toUere = sumere: infantes ramos
tulerunt 23, 9.

torquere daemones 21, 9.

totus: in totum nec die nec nocte
currit (fons) 22, 13. ubi in to-
tum nuUius generis piscis est

24, 17.

Ubi = quo: ubi dominas ascendit
21, 9. monticulus, ubi ascendit
orare 23, 16.

unde: excepturia, unde aqua leuatur
23, 3.

ut: exeuntibus Hierasalem, ut ascen-
das Sion 22, 9. inde ut eas foris
murum de Sion, ad partem dextram
sunt parietes 22, 20. euntibus ad
porta, ut ascendatar in monte Oli-
ueti 23, 6.

Yalde: est aqua ipsius ualde amaris-

sima 24, 17.
uersare: aqua eum uersat 24, 19.
uisns = aisio Gesicht: uidit uisum

20, 15.

2. Ad Sihiiae perogrinatioDeni.

A, ab: ut pridie a beatissimo die
epiphaniae esset 49, 18. a contra
ostendere 55, 1. 4. a foras acces-

simus 54. 28. fontes a semel eru-
perunt 63, 20. ab olim 70, 20.
Ablatiuus temporis: fuit ibi quadra-

892

Index uerboriim

ginta diebus 37, 23. cf. 49, 20. 63.
11. 98, 10. 100, 15. 119, 27.

ablatiuus absolutus: euntibus nobis
commonuit 52^ 9. exeunte episcopo
ad manum ei accedunt 71, 26.

albescente 96, 11.

absida, ae 98, 16.

absoluere mjsteiia 99, 12. — abso-
lute = finire ieiunium 80, 10. 16.

abundans (habundans): aqua 42, 21.
uallis habundans uineis 56, 5. ciui-
tas abundans omnibus 61, 5. ha-
bundaus multitudine hominum 61,
21.

accelerare: adceleratur missa 93, 27.

Accusatiuus nominum graecorum pro
notninatiiw: fit cathecisin 98, 3.
ciuitas, qnae appellatur Ponpeio-
polin 69, 15. quae Bamessen ciui-
tas 48, 20. — pro ablatiuo: trans-
ito flumine Eufraten 61, 15. —
pro genetiuo: Siriae Celen 61, 1.

accessus Romanorum ibi non est
67, 23.

accipere eulogias de presbytero 58,
15. aymbolum 97,26. lacob accepit
filias Laban 67, 10. seniores acccpe-
runt de spiritu Moysi 44, 6. ut
acciperem mihi 64, 24. = sumere:
episcopus accipit codicem 84, 31.
euangelium 85, 13.

ac si = tamquam, cf. Bonnet le
latin. de Gr^goire, p. 332 a. 5:
39, 13 = P. D. 120, 10. 18. 62,
24. 73, 11. 77, 22. ita ac si 38,
24. 41, 3. tantus ac si 62, 13.

ac sic 40, 8. 42, 4. 50, 17. 61, 17.
63, 25. 70, 14. 71, 28. 75, 10. 90,
11. 97, 29. 98, 10. quoniam — ac
sic 61, 13. 75, 29. 76. 27.

ac sic ergo 39, 15. 40, 18. 42, 16.
43, 1. 15. 44, 11. 45, 23. 46, 11.
48, 12. 49, 20. 50, 9. 52, 8. 55,

15. 58, 20. 25. 59, 8. 11. 60, 1.
61, 31. 64, 31. 68, 17. 70, 10. 21.
77, 6. 78, 7. 82, 2. 86, 18. 88, 19.
95, 22.
accedere = ire, uenire 41, 25. 45, 4.
50, 26. 52, 4. 54, 1. 55, 1. 20. 25.
60, 11. 23. 65, 1. 68, 17. 69, 12.

71, 2. 74, 1. 86, 19. 20 (= Luc.
22, 41). 97, 6. 8. 12. 99, 7. ad
manum episcopo accedere 71, 27.

72. 4. 28. 73, 4. 74, 8, 75. 9.
95, 21.

acclinare se 88, 15. 20.

actiones apostolorum 89, 11. (ap.
acripturae 89, 18).

actus apostolorum 93. 31. 94, 7. 23.

ad s= apud: in horto ad rubnm
42, 27. ad fontem facta est oratio
58, 4. fui ad episcopum 69, 18.
uigiliae fiunt, quemadmodum ad
nos 90, 21. 91, 10. (aput nos 91.
1). — ad = in cum accus.: re-
uerti ad patriam 60, 10. ad saa,
i. e. in Persida 63, 27. profeeta
Bum ad Mesopotamiam 60, 30. —
ad = in cum ablat. ad Egyptum
fueram 46, 23. ad Thebaidam 49,
22. fui ad ecclesiam 65, 6. ad no>
nani (nona), sextam (sexta). tertiam
(tertia) 78, 29. 79, 6. 9. 11. 12.

14. 25. 84, 16. 90, 19. 96, 15. —
72, 4. 78, 29. 79, 5. 84, 15. 85,

21. 90, 19. 93, 3. 96, 14. — 78,
27. 29. 79, 4. 84, 15. 85, 20. 90.
18. 98, 9. ad horam secundam 87,

22. ad lucemare 78, 30. 93, 3. 96,

15. tribus horis docentur ad die
98, 10. ad momentum 91, 5. —
maiores uoces sunt ad ea, quae
dicuntur 98, 5. commoueri ad ali-
quid 99, 12. forte ad mille passus
66, 22. cf. 67, 7. 68, 26. 77. 5.
82, 5. — usque ad minimus infans

a d S i 1 u i a m.

393

86, 27. omnes usqne ad nnum 87,

9. 92, 22. 93, 29. 95, 2. — ait ad

me 64. 8. (ait mihi 62, 15. 67, 13.

19). — ad directum subire 39, 12.

descendere 39, 13. ad plenura di-

scere 50, 15. — ad subito 58, 21.

59, 12. 22. 63, 3. — ad tunc

59, 25.
adaquare pecora 68, 5.
adhuc = etiam, etiamnunc 42, 6.

43, 28. 45, 28. 48, 30. 57, 9. 62,

21. 67, 30. 69, 15. 87, 18. 98. 23.

— adhuc maior 61, 11. adhuc in

ante 64, 31.
adducere = ducere 79, 26. 87, 14.

96, 26.
admirabile est, ut 38, 25. 99, 25.
aeramentum (heramentum cod.) 57,

11.
aestimare = taxieren 37, 18. 76, 17.

= putare 68, 1. 97, 10. 98, 25. ex-

timare 76, 17. 89, 26. 97, 10. 98, 25.
affectio uestra 44, 16. 47, 11. 60, 20.

68, 1. 71, 1. 10.
afifectus et gemitus 89, 24.
afferre fructus 48, 30. tabulas 43,

26. lumen de foris 72, 8. loculum

88, 8.
ager publicus = agger publicus 49,

28. cf. Krit. Bem. p. 11.
agere uigilias 49, 19. agere de re

diuina usurpatur 75, 19. 77, 21. 78,

12. 18. 22. 26. 27. 28. 30 passtm.
ait, nunquam inquit: ad me 64, 8.

nobis, mihi 56, 30. 57, 7. 62, 4.

15. 65, 17. 67, 13. 19.
aliquando = unquam: ut non me

pntarem aliquando altiores uidisse

41, 4. cf. 68, 2.
aliquanti = aliquot 51, 6. 56, 13.

61, 21. 27.
aliquantulnm 45, 28.
aliqui = quisquam: securius ambu-

lant nocte, quam aliqui hominum
ambulare potest 46. 8.
aliquis = quis: ne aliquis 63, 1. ne
aliquid 70, 5. 98, 26. anteced^te
quis 64, 16. si in aliquo accusatur
97, 4. — aUquid = quidquam:
nec aliquid 81, 11. aliquo biduo
ibi tenuit nos = fere biduum

49, 20.

aUus = alter 43, 1. 45, 27. 55, 3.
60, 1. 67, 22. 73, 1. 76, 28. 80, 1.
82, 27. 84, 13. 90, 18. 93, 12.
95, 28.

alloqui: alloquitur omnes epiacopus
et dicet 98, 19. cf. 86, 11. 87,
17. 21.

altarium 41, 19. 42, 2. 59, 28. 98,
16. 100, 13.

alter = alius 52, 19.

altioris mysterii uerba 98, 24.

ambulare = iter facere 37, 3. 45,
31. 46, 2. 4. 5. 8. 47, 12. 50, 19.
cum accusatiuo: ambulauerunt iter
suum 46, 17 (per iter 50, 19). loca
omnia sancta ambulare 42, 10 (per-
ambulare omnia loca 45, 14). loca,
quae ambulauerunt filii Israhel

50, 15.

amplius = plus: uere amplius est,
quod hic accepi 64, 28. cf. 90, 22.

anima: dominae animae meae 64, 30.

animal = iumentum: descendimus de
animalibus 56, 23. cf. 45, 32.

animo libenti suscipere 45, 17. 66,
13. 68, 20. 24. si aliud animo se-
derit 71, 6. cum reuertendi animus
esset 60, 10.

annotare nomina 96, 20. 97, 3.

ante dictus est 55, 13. 56, 16.
ante fuit campus 63, 31. prac-
positio cum ablatiuo: ante sole
80, 16 (antecedit ante solem 80, 9).
ante hora tertia 93, 27. — de ante

394

Index uerbornm

Crace 90, 1. — in ante ibant 47,
13 = 121. 19. cf. 65, 1.

anteqaam. raro priusqaam 49, 13,
cuni coni. praes. 88, 29. 31. 75,
24. 7G, 1. 83, 5. 88, 1. — cum
coni. imperf. 38. 31. 62, 15.

anteceBsus aduerb.: antecessus ue-
niunt 73, 14.

aperiebant se montea 37. 5 = P. D.
119, 19.

appellare = dicere: in lato quattuor
milia esse appellabant 37, 19. =
nominare 41, 13. 46, 26. 29. 82.

28. 98, 11. 101, 5. — quam hic
appellant septimana maior 82, 28.
98, 15. quod hic appellant eortae,
i. e. quadragesimas 78, 11. hoc
antem cathecisis appellatur 97, 24.

apparere cum datiuo personae 59,
13. 23. — dbsolute 37, 6. 63, 25.
— impersonal. 63, 24.

apud = in: apud Edessam positum
est 60, 15. cf. 60, 19. 69, 28.

aputactitae = apotactitae 70, 11. 80,

29. 81, 1. 91, 25. 92, 18. 96. 8.
genetiuus aputactitum 69, 29. 100,
17.

aquam facere = aquari 45, 28.
arbor sicomori 48, 28.
arbusculas ponere 40, 15.
archiotipa, archiotepa = imago 62,

11. 17. 64, 5.
arenosufi 46, 3. 21.
arguet Thoraam, quare incredulus

fuisset 92, 25.
ascensus montis 38, 5 = P. D. 119,

32. domini in caelis 94, 22. 23.
ascitis 40, 1. 59, 16. plural. ascites

52, 21. 65, 28. 67. 16. 68, 1.
asellus 53, 11.

at autem uide ubi. — et at uide et.
attendere (adtendere 78, 2) = uidere,

obseruare: attendite et uidete 54,

3. signa cameli attendunt 46, 6 =
P. D. 121, 15. = uenerari:
comu attendnnt et anulum 88, 25.
cum grandi reuerentia attendimus
locum 66, 20. — dies satis gran-
diter attenditur 65, 29. quadra-
gesimae adtenduntur 78, 2. 3. 96, 22.
dies enceniarum attenduntur 100, 15.

Attractio inuersa: fabricam, quam
uides, ecclesia est 56, 18. monti-
culum istum, quem uides, ipse huic
ciuitati aquam ministrabat 63, 14.
cf. Erldut. z. Antonin. p. 42 8.

auroclauus: uela 76, 13. cortinae ib.

auxilia praebere = prosequi 49, 27.

Balsamum: uineae, quae dant bal-

samum 50, 5.
baptismus 98, 24. 99, 6. accederc ad

baptismum 97, 9. 12.
baptista: lohannes b. 57, 28. 58, 16.
baptizare 57, 16. 58, 10. 11. 15. bapti-

diare 90, 22. 96, 19. 97, 16. 98, 26.
beatus: sanctus et beatus apostolus

71, 3. beatissimus dies epiphania
49, 18.

bene satis scriptum est 61, 9.

benedicere semper cum accusatiuo:
nos 60, 2. 64, 11. 68, 11. cathe-
cuminos 71, 25 etc. fidelefi 71, 26
etc.

benedictiones dicere super 51, 32.

72, 24.
biduanus 81, 4.

Caedere: fluctus animalibus pedes

caedit 45, 32.
caelum: in caelis ascendere 83, 21.

86, 14. 91, 30. 94, 17. 101, 7.

ascensus domini in caelis 94, 23.
calciamentum 42, 24 (= Eiod. 3, 5).

43, 13.
campus = Feld: ciuitas nunc cam-

ad Siluiam.

395

pus est 48, 21 cf. 63, 32. 82, 14.

= Ebene: 51, 13. 30. 68, 25. .
camsare de uia 52, 15.
cancellus 85, 13. 99, 5. cancelli 71,

24. 27. 72, 1. 3. 10. 15. 73, 31.

75, 5. 8. 85, 12. 90, 25.
candelae occurrent 95, 6. ad candelas

redire 68, 12.
canon: scriptura canonis 67, 5.
canticus 51, 26. 32.
cantat pullus 73, 20.
cantus pullorum 71, 13. 73, 10. 14.

19. 82, 29. 86, 18.
caput uallis 38, 1. 5. 14 (= P. D.

121, 2). 42, 12*. 13. 20. 43, 9.
carnaliter scripturas exponere 97, 22.

28.
carnis resurrectio 98, 22.
castra figere 47, 26. habere 55, 9.

63, 18. ponere 63, 7.
castrum 46, 25. 47, 6. 16. 19.

48, 2.
ccistis accusatiutts et ablatiuus sae-

pe confunduntur littera m omissa

uel falso addita; uide singulas

praepositiones.
cata praeposiiio cum accusatiuo: ut

cata mansiones monasteria sint 47,

4. cata pascha 58, 9. cata singulos

jmnos 71, 18. 73, 16. cf. 74, 11.

de euangelio cata lohannem 89,

29. in euangelio in cata Matheo

85, 2.
catechisis: cathecisis 97, 24. 98, 8.

fit cathecisin 98, 3. intrant in ca-

thecisen 98, 5.
catechumenus semper cathecuminus

scribitur, uide indicem rerum.
cathedra uide indicem rerum.
celebratur dies 99, 28. encenia 100,

6. laetitia 77, 1. 10. missa 93,

13. pascha 44, 18. 78, 1. qua-

dragesimae 77, 20. 80, 8. uigiliae

79, 27. 93, 10. baec, omnia 77, 4.

28. 82, 28. 83, 4. 100, 10.
cepos 58, 1.

cerei: candelae et cerei 72, 7.
cereofala plurinia sunt 73, 6. nume-

rus de ceriofalis uel cicindelis 76, 16.
certos uos facere debui 71, 11.
cetera = alia: et cetera plura referre

diguatus est 67, 26.
cicindela 76, 16.
circa: circa puteo nuUi alii comma-

nent 68, 14. circa radicem montis

arbusculas ponunt 40, 13. — ali-

quid facere circa monasterium 70, 5.

tanta et talia circa me conferre

dignatus est 45, 13.
ciuitas = urbs 47, 3. 27. 48, 3. 13.

14. 18. 20. passim.
clerici 53, 4. 56, 25. 58, 12. 59, 18.

66, 17. 68, 14. 73, 27. 96, 9. 12.

26. 97, 13. 100, 26.
clerus 71, 20. 77, 10. 91, 24.
cliuus modicus 47, 25.
coclea: non subis lente et lente per

girum, ut dicimus in cocleas 39,

12 = P. D. 120, 17.
codex: accipit codicem euangelii 85,

1. legere de codice 52, 5.
coepisse (modo cepi, modo cepi scri-

bitur) pleonastice adhibetur 40. 20.
42. 6. 43, 16. 52. 9. 53, 29. 57,
21. 23. £8, 31. 59, 10. 71, 21. 74,

2. 75, 1. 81, 26. 82, 2. 83, 20. 26.
84, 20. 86, 18. 89, 27. 92, 17. —
quod cum coeperit legi 74, 2 pro
coeptum erit.

colliculus 47, 26. 56, 11. 17. 57. 8.
colliculi permodici 38, 24 = P. D.
120, 10. 25.

colligere = sich zum Gottesdienste
sammeln, cf. Koffmane p. 47. 72,
6. 73, 10. 18. 76, 8. 77, 17. 82,
13. 84, 17. 85, 22. 89, 6.

396

Index uerborum

in coUo infantes tenere 84, 3.

corae grandis, quod nos diciinus ui-
cus 48, 5.

comitatum praestare itineri 55, 28.

commemoratio uide indicem rerum.

commonere = arcessere : commonetur
episcopus 71, 30. 72, 11. diaconus
coramonet, ut inclinent capita 72,
26.

commorari = habitare: habitationes,
ubi commorati sunt 51, 16. si qui
in ciuitate commorantur 66, 18. cf.
39, 6. 9. 40, 3. 45, 11.

communicare = das Abendmahl ge-
niessen, cf. Koffmane p. 73: facta
oblatione ac sic communicantibus
nobis 40, 8. offeret episcopus obla-
tionem et communicant omnes 85,
31.' posteaquam communicauera-
mus 40, 19. conimunicantes regressi
snmus 60, 3. non illi soli comrau-
nicant, sed omnes communicant,
qui uolunt eadem die communicare
80, 18 s.

communio = Abendmahlsgenuss: fac-
ta oratione et coiiimunione 70, 12.

competens = aptus: psalmus com-
petens loco 56, 28. 68, 10.

competens (conpetens) = baptismi
candidatus 96, 27.

complere desiderium 38, 30. 39, 20.
41, 10. 55, 26. 70, 10. nihil dictum
est, quod non totum completum
sit 89, 21. corapletis, quae consue-
tudinis est fieri 83, 12. completo
anno 44, 18. quando completae
fuerint septimanae quinque 97, 25.

compositio = Anordnung: ornatus
et compositio 91, 12.

concupiscentiam habere escaruni 44,
7. memoriae concupiscentiae 37, 9.
44, 27 = P. D. 119, 20.

congruentia generis: hoc autem ca-

thecisis appellatur 97, 24. uicus,

qui fuit uilla Laban 67, 14. uide

€t%am numerus.
confessor: monachus et confessor 62,

4. 65, 8.
configere tabernaculum 44. 24.
confinium 67, 25.
confortare populum 87, 17. 20.
Coniugaiionts formae insolentiores:

3, sing, ind, praes, 3. coniug, in

— et exiens: absoluet 99, 12. ac-
cedet 99, 7. benedicet 71, 28. 72,
3. 31. 75, 7. colliget 72, 6. 73, 10.
18. 85, 22. 89, 6. descendet 71,
31. 73, 20. deseret 51, 3. dicet 71.
24. 26. 72, 20. 24. 73, 24. 85, 27.
86, 16. 17. 94, 9. exponet 97, 27.

29. 99, 5. includet 70, 1. leget 85.
1. 96, 2. mittet 72, 22. 75, 6. per-
curret 97, 21. perleget 85, 4. pren-
det 73, 31. reddet 98, 18. requiret

97, 2. uadet 72, 30. 73,2. 96, 11.

98, 17. — 3. sing. ind. perf. ar-
guet 92, 25. — deducetur 84, 4.
dimittetur 91, 6. — 3. plur. ind.
praes. 3. coniug. in — ent exiens:
accedent 75, 9. accipient 97, 26.
coUigent 76, 8. 77, 17. 84, 17. de-
scendent 71, 29. 86, 28. ducent
93, 29. incipient 72, 28. legent 76,
24. occurrent 95, 5. ponent 46, 5.
tendent 46, 5. tollent 49, 1. ua-
dent 49, 1. 75, 28. 76, 5. 84, 29.
86, 6. 88, 2. 94, 14. 96, 8. 9. 10.

— custodent 88, 12. — deferet =
defert 96, 80. offeret 81, 26. 85,

30. 91, 5. offeritur 86, 1. facitur
85, 25. transiebat 50, 1. protraitur
75, 11. — prandidi 80. 14. tende-
ram 60, 10. — egredere infin. 53.
29. furasse 88, 17. ieiunantur =
ieiunant 78, 5.

consecrare ecclesiam 100, 2. 5. 8.

ad Silniam.

397

coTistietudinaria agere 93, 2. 21. 24.
96, 14.

contra: contra ipso loco 63, 17. con-
tra faciem lericho 50, 29 (= Deut.
32, 49). — ciduerh, psalmi, tam
qui nocte dicuntur, quam qui con-
tra mature 75, 17. ■— a contra 55,
1. 4. de contra 88, 30 (= P. D.
120, 14). 48, 21. 47, 16. 54, 8. 68,

25. e contra 59, 12.
contrarium esae = obstare 100, 29.
contristari 99, 28.

conueniens: diei aptus et conueniens
99. 29.

conuenire diei et loco 94, 21. — con-
uenire in ecclesia maiore 83, 8. in
£leona 85, 28. hic in isto loco 87,

26. ad Martyriam 83, 8. 90, 4.
cooperire 54, 22. 28.
cooperculum 59, 24.

in corpore esse 67, 30. 71, 4.
corrigiam soluere 42, 23. 43, 13. cf.

Exod. 3, 5.
corrupto sermone Sedima appellatur

56. 16.
cortina 76, 13.

crastinus: die crastino, non cras 83, 7.
credere quia 62, 16.
cultissiroi agri 50, 5.
cum praepositio cum accusatiuo: cum

epistolara 64, 14. simul cum mo-

nazontes 71, 20.
currit ibi pars fiuminis Nili 48, 12.
cuTsor Ananias 60, 18. 62, 27. 64, 9.

13.
cnstoditur, ne quis lugubris transeat

64, 15. custodent 88, 12.

Dare nomen 96, 19.

de, ubi ab exspectes: habebat de eo
loco usque ad montem dei quattuor
iniUa 37, 13 (a 47, 2). cf. 69, 22.
48, 18. 54, 26. 60, 23. 63, 6. 68,

27. 69, 10. 95, 6. {compara usum
praepositionis a 48, 10. 68, 6. 77,
4. 82, 4.) proficisci, ambulare, de-
ducere etc. de 43, 16. 46, 16.
47, 6. 50, 1. 18. 52, 15 (a 52,
17). 53, 9. 55. 26. 60, 30. 61,
7. 62, 6. 69, 4. 14. 70, 30. 72,
29. 82, 5. 83, 21. longe, prope esse
de 47, 10. 52, 20. 60, 24. 62, 1.

— de dextra, de sinistro 54, 28.

58, 28. — notus mihi de eo tem-
pore, a quo ad Thebaidam fueram
49, 22. de puUo primo 78, 13. 25.
85, 19. 93, 1. 17. (a pullo primo
85, 8.) cf. 79, 28. 87, 23. 82, 23
(a 79, 27). — accipere aliquid de
aliquo 58. 15. 64, 26. — locus de
castro appellatur Clesma 46, 25.

— ecclesia habet de se gratiam
grandem 39, 26. — ubi ex exspe-
ctes: exire de ecclesia 40, 9. simi-
liter 45, 2. 46, 24. 48, 13. 62, 23.
90, 23. de ore procedere 68, 21.
aqua flait de petra 52, 13. 27. cf.

59, 7. lumen de spelunca interiori
eicitur 72, 8. rubus, de quo locu-
tus est deus 42, 18. 43, 11. tor-
rentem, de quo potauit Mojses
filios Israhel 44, 4. de eo torrente
aquam bibebat 59, 6. — u^sus prae-
positionia de similis est geneiiui
partitiui gallici: dederunt nobis
eulogias. i. e. de pomis 40, 10 cf.
58, 16. de spiritu Moysi acceperunt
44, 5. — de, uhi genetiuum ex-
spectes: fundamenta de castris pa-
rent 51, 15. cf. 43, 28 (== P. D.
121, 6). 57, 8. omnia hostia de
basilica Anastasis 75, 2. clerici de
ipsa ecclesia 68, 14. episcopus loci
ipsius, i. e. de Segor 54, 24. (aZt-
ter diacones de lerusolima 51, 5.)
summitates de ligno sancto 88, 11.

398

Index uerboram.

frustella de aeramento 57, 11. nu-
merus uel ponderatio de cereofalis
7(5, 16. missa Martyrii 85, 29, ca-
thecisis ^8, 8, sed plerwmque missa
de ecclesia 78, 20. 98, 27. 99, 3,
de Martyrio 91, 18. de Cruce 88,
1 etc. — loco ahlatiui instrumenti
uel causae: instructus de scripturis
56, 30. 66, 24. fatigati de uigiliis
et ieiuniis lassi 86, 29. episcopus
de manibus suis summitates de
ligno sancto premet 88, 11. de
fronte, de oculis tangere crucem
88, 20. comu, de quo reges unge-
bantar 88, 24. — de cum accusa-
titio: de lerapolim 61, 7. de Ana-
8ta<jim 72, 29. de Martyrium 90, 5.
de actus apostolorum 93, 31 (se-
quente de actibus 94, 7). — de ante
Cruce 90, 1. de contra 38, 30. 47,
15. 54, 8. 68, 25. de foris 72, 8.
de inter montes exitur 45, 30. cf.
46, 9. 14. exire de intro cancellos
71, 27. 72, 3. 10. — de noctu 79, 3.

deauratus 88, 8.

decursus aquae 63, 17.

deJuctores 37, 10.

deferre: si bonae uitae est hic, si
parentibus deferet? 96, 30.

deiiniuit (ludas), quid ei darent 85,
14.

deudros alethiae, quod nos dicimus
arbor ueritatis 49, 4.

denuntiatur pascha 82, 17 (sequitur
annuntiata pascha 82, 20).

deorsum 40, 12. 56, 11. 57, 7. infra
autem, modice deorsum 55, 7.

deputare = addicere: presbjter, qui
ecclesiae deputabatur 39, 29. mo-
nazontes, qui in ipso loco deputati
sunt 77, 11. monasterium, quod ibi
est deputatum 70, 6.

descendere a monte 38, 8. 41, 11. —

montem necesse habent descendere
86, 30. ad directum descendi ne-
cesse est singulos montes 39, 13.
montes directe descenduntur P. D.
120, 18.

descensas montis 38, 6 = P. D. 119,
32.

desertum Faran 45, 26, aliw bere-
mus.

deserta loca 47, 24 (= Exod. 13, 20).

desiderii fuit, ut 46, 26. uide etiam
8ub complere.

desiderare {nunquam optare aut cu-
pere) 38, 8. 40, 26. 45, 8. 52, 3.
55, 16. 59, 9. 61, 80. 66, 26. 70,
25.

deus noster lesus uel Christus uide
indicem rerum.

diaconissa 69, 27.

diaconus, diacono, plural. diacoues,
diaconibus uide indicem rerum.

dicere: cepos tu agiu lohanni, i. e.,
quod uos dicitis latine hortns san-
cti lohannis 58, 2. kyrie eleyson.
quod dicimus nos : miserere domine
72, 18. dendros alethias, quod nos
dicimus arbor ueritatis 49, 5. come,
quod nos dicimus uicus 48, 6. hora
decima, quod appellant hic licini-
con, nam nos dicimus lucernare 72,
6. monazontes et parthenae, ut hic
dicunt 71, 14. qui sunt, ut hic di-
cunt, aputactitae 80, 29. quoa di-
cunt hic ebdomadarios 80, 10. —
cum iUa epistola, quam dixeram 64,
9. inter montes, quos superius di-
xeram 45, 3. aliis eiusmodi locis
perfectum usurpaturt uelut: per
ualle illa, quam dixi ingens 37, 14.
44, 13 uide ut superius diii sub
superius et Krit. Bem. s. Silvia
p. 24. — dicere, eo quod, qaia, quo-
niam uide eo quod, quia, quoniam.

ad Siluiam.

399

— dixisse Pharaonem ad loseph

48, 15. dicens ad eum 50, 28. ad
dominum dixisse 87, 16.

dies semper generis feminini excepiis
his locis: beatissimo die epiphaniae

49, 18. die crastino 83, 7. usque
in hodiernum diem P. D. 121, 7.

dignari cum infinitiuo 40, 22. 45, 7.
14. 17. 21. 51, 4. 52, 22. 25. 53,

7. 55, 27. 59, 10. 62. 10. 65, 9.
16. 20. 66, 6. 12. 67, 26. 27. 68,
19. 22. 69, 3. 70, 9. 23. 30. 71, 6.

dignus, qui praesit 57, 4. — cum in-
finitiuo: sermones, quos dignum
erat procedere 68, 21. ecclesia uere
digna est esse domus dei 61, 29.

dilectio dei 74, 25.

diligentius (= schneller) et securius
Faranitae ambulant nocte 46. 7.

dimidia tribus 51, 11.

dimittitur populus 84, 12. 91, 6. 94,

8. fons a semel integrum fluuium
dimittebat 57, 26. = relinquere:
filii Israhel dimiserant eum 49, 13.

directus: ad directum subis 39, 12.

directe P. D. 120," 17.
dirigere se = accedere: ne qui ca-

thecuminus se dirigat 99, 9.
discere == cognoscere : ad plenum di-

scere uolebam loca 50, 15.
dispositio = Anlage: ecclesia noua

dispositione est 61, 29.
disputante episcopo singula 99, 9.
diuersus = uarius 58, 3. 76, 16. 80,

4. 100, 20. 101, 3.
diuinus = Wahrsager: Balaam diui-

nus 55, 14.
^omm^(titulu8)', dominae uenerabiles

sorores 40, 28. d. animae meae 64,

29. d. sorores 98, 4. dominae, lumeu

meum 71, 7.
dominica dies, dies dominica uide

indicem rerum.

domumcella 87, 22.

domus: festinare ad domum suam 83,

14. reuerti ad d. suam 85, 6. 92, 10.

29. in domum suam 86, 5. 94, 11.
^d domos suas 95, 27. in domos

suas 74, 15. — domus dei 61, 30.

100, 12.

donec = bis, cum ind. praes. 71, 30.
cum coni. imperf, 44, 20. 22. 46,

24. 47, 14. 57, 24.

E contra 59, 12.

ebdomada 78, 12. 80, 24. 96, 24.

ebdomadarius 80, 10. 12.

ebriacus = ebriosus 96, 30.

ecce 62, 15. apodosim inchoat 39,

28. ecce et 39, 28. 42, 6. 71, 22.

72, 11. ecce etiam 73, 29. et ecce

56, 2i. 63, 1. ecce iste 57, 7. 12.
ecclesia = Kirchengehdude passim:

uide indicem rerum, = Gemeinde

51, 26.
ecclesiasticus : candelae eccl. 86, 31.

95, 6.
edocti estis legem omnem 98, 21.
effectum praestare uoluntati 51, 4.
egredere coepimus 53, 29.
elaborare fructus manibus suis 40, 18.
elegans ecclesia 86, 22.
emendare se 97, 5. emendatus in

omni uita 49, 25.
enceniae 100, 1. 5. 11. 15. 101, 1.
enim = hh 41, 13. 80, 20.
eo quod post uerba dicendi pro ac-

cusatiuo cum infin. uide qnod.
eorte : quod appellant hic eortae, i. e.

quadragesimas 78, 11.
epiphania 49, 19. 77, 19. 91, 13.

101, 2.

ergo aa^issime tAsurpatur, igitur de-
est: 37, 0. 20. 26. 38, 12. 39, 4.
8. 21. 24. 26. 40, 7. 41, 10. 21.

25. 29. 42, 3. 24. 44, 18. 46, 9.

400

Index uerborum

26. 47, 2. 6. 49, 9. 50, 18. 51, 4.

12. 29. 52, 6. 12. 18. 26. 53, 2.
14. 18. 56, 1. 8. 10. 23. 29. 57,
6. 16. 21. 23. 58, 4. 15. 23. 60,

3. 62, 8. 28. 63, 18. 64, 7. 65, 5.

13. 66, 11. 69, 23. 32. 70, 6. 72,

4. 73. 8. 28. 74, 5. 76, 22. 30.
82, 7. 20. 27. 83, 4. 10. 17. 84,
20. 86, 32. 88, 1. 10 89, 6. 94,

10. 15. 100, 15. 101, 1. uide ac
sic ergo, itaque ergo.

eruditus in scripturis 49, 8. 24.

esca = cibus: habuerunt concupi-
scentiam escarum 44, 7. coruus ei
escam portabat 59, 6. esca eorum
quadragesimarum diebus 81, 8.

et = etiam 38, 30. 39, 24. 41, 25.

42, 3. 45, 26. 46, 10 passim, —
ecce et uide ecce. — ita et ante-
cedente sicut 53, 24. 66, 21. 73, 4.
97, 28. — nam et 39, 7. 42, 2.

43, 16. 44, 24. 47, 15. 18. 48, 2.
12. 49, 8. 11. 51, 9. 14. 52, 23.
54, 15. 55, 10. 58, 2. 61, 19. 62,
17. 63, 27. 67, 15. — sicut et 43,
3. 45, 27. 53, 12. 57, 22. 59, 20.
60, 2. 27. 63, 33. 67, 27. 73, 3.
78, 14. 23. 26. 79, 2. 81. 20. 91,

11. — quemadmodum et 91, 10. -—
ut et 49, 25. — sed et 51, 32.
72, 11. 73, 7. 83, 18. 84, 7. 91,

14. 98, 22. 100, 3. non solum, sed
et 54, 9. 70, 24. 71, 15. 77, 18.
80, 30. 82, 14. 100, 19. — licet
et 41, 29. — et ipse 53, 25. 55,
28. 62, 18. 67, 6. 75, 14. 89, 22.
94, 26. 100, 4. — et at ubi 75, 3
(autem at ubi 87, 13). — et ergo
42, 24.

etiam passimj circiter octogies^ quo-

que deest.
etiam et 43, 12. 44, 8. 10. 45, 4.

10 15. 32. 49, 11. 51, 3. 52, 29.

53, 28. 60, 11. 65, 27. 66, 2. 5.

79, 8. 82, 15. 94, 21. 98, 22. et

illud etiam 96, 18.
eulogia = donum 40, 10. 19. 52,

25. 58, 15. 68, 22.
ex: proficiscentes ez Bamesse usque

ad montem dei 50, 16. ex monacho

49, 7. 23. 57, 1. 69, 19.
excelsus mons 38, 20 (= P. D. 120.

9. 25). 23. 53, 10. locus 54, 10.
excepto, a, is: 75, 13. 78, 5. 85,31.

95, 29. 96, 12. excepto si— euene-

rit 79, 7.
exemplar = Abschrift 64, 25.
exigere = forderti 81, 6.
eximia uita 60, 12.
exclamauerunt filii Israhel 47, 23 cf.

Exod. 13, 20.
exorcizare 97, 13.
exponere scripturas 97, 21. symboli

rationem 97, 27. c/. eiiam 98, 6.

7. 99, 5. 13. 19. 23. 24.
extra = praeter 66, 6. 17. 76, 11.

78, 6. — extra corpus esse 71, 8

cf. 2. Cor. 12, 3.

Fabrica = aedificium 48, 22. 56, 18.
76, 18.

fabricare 64, 2. 68, 7.

fabula = Oeitprdch 68, 2,

facies: fugit a facie Achab regis41,
15. Nabau est contra faciem le-
richo 50, 29 cf. Deut. 32, 49.

facere: facitur missa 86, 25. facere
aquam = aquari 45. 27. mansionem
43, 1. oblationem 42. 26 etc. ora-
tionem 42, 26 etc. statiua 70, 13.
— faciens uale episcopo 69, 1.
facere integras septimanas ieiani-
orum 81, 2. hi, qui fadunt ebdo-
madas 80, 24, = ztU>ringen, kouw:
fecimus ibi biduum 66, 11. cf. 64,
31. 69, 5. 70, 10. c/. Joumal of

ad Siluiain.

401

PhHology 1894 p. 196. — se fa-
cere = appetere, esse: facit se
hora quinta 78, 22. cf. 81, 26. 82,
3. 83, 20. 89, 3. 28.

fama uel uita eorum longe audiebatur
66, 3.

famis, is 59, 5.

famosissiroum martyrium 70, 19.

farina 81, 12.

fatigatuB de uigiliis 86, 28.

feria = Wocheniag uide ind. rerum.

ferre alicui grande testimonium 57,
3. cf. 69, 27.

fideles = die Gldubigen, opp. cathe-
cumini 71, 26. 72, 3. 22. 73. 1
passim.

figere castra 47, 26. 51, 14. 55, 9.
tabemaculnm 121, 9. lapidem 37,
26 (= P. D. 119, 29). 43, 19.
morsum 88, 16.

filii Israhel 43, 6. 17. 22. passim. f.
Ruben et Gad 51, 10.

fons = Taufbecken 90, 23. cf. Koff-
mane p. 76.

foras egredi 40, 20. 54, 5. exire 97,
5. accedere 54, 2. de dextra parte
ecclesiae a foras tamen, accessi-
mus 54, 28. = foris: quae est iuxta
Anastasim, foras tamen 73, 12.
= praepo8itio cum accusatiuo:
tenebrae factae sunt foras ciui-
tatem 63, 4. ecclesia, quae est
foras cinitatem 65, 10. 20. foras
ecdesia 99, 11.

de foris 72, 8.

forsitan = fere: milia passos forsitan
sedecim 37, 18. cf. 42, 6. 17. 52,
15. 59, 22. 61, 14. 69, 22. 76, 27.
77, 5. 82, 4. 5. 86, 8. 13. 87, 5.
92, 11. 95, 8. 22.
forte = fere 66, 22. 67, 7. 68, 26.

74, 27.
fortis s" stark: qui fortiori corpore

XXXVmi. Itln. Hleroiol.

erant 45, 22. qui aut fortiorcs sunt

aut iuueniores 90, 14.
frater = monachus: cum fratribus

aliquantis, i. e. monachis 51, 6.

cf. 58, 2. 30. 39, 1. = christianus:

sunt alii fratres et sorores graeco-

latini 99, 24.
frequenter 70, 4.

frustella modica de aeramento 57, 11.
frutex 40, 12 = P. D. 120, 23.
fumigare 39, 23.
fundamenta parent 43, 28. 56, 12.

fundamenta inde 57, 10. stetit do-

mus in ipsis fundamentis 57, 12.
fundus 50, 7.
furata est 68, 31, sed furasse 88, 17.

Oeminatio: lente et lente itur 39,

11. 84, 9. 86, 30. 95, 4. 9. signa
sibi locis et locis ponent 46, 5.
unus et unua 71, 28. 88, 13. 19.
96, 27. 98, 17. deducebant de castro
ad castrum 47, 6. inter rotam et
rotam 115, 27. qua incipit homo
hominem cognoscere 87, 7.

gemmae 76, 12.

gemmatus 76, 15.

gentes = Eeiden 66, 19. 21.

genua : ministerium omne genus
76, 14.

Gerundii usus modalis pro parti-
cipio praesentis: loca, quae teti-
gerant eundo uel redeundo 45, 10.
habens iter enndo per mansiones
octo 56, 1. redeunt dicendo psal-
mos 58, 12. quaa eundo transiueram
70, 18.

gesta monacborum 68, 3. sanctis ui-
ris gesta 67. 28.

girare: fundamenta lapide girata 43,
29. Persae girant ciuitatem 62, 29.

girus: in giro aduerb. 82, 14. 88.

12. 18. 97, 16. = praepositio: in

26

402

Index aerboram.

giro parieteB ecclesiae 40, 29.

mensa 88, 7. per girum aduerb. 38,

20 (= P. D. 120, 6). 39, 12 (=

P. D. 120, 17). 42, 1 (= P. D. 121,

1). 48, 22. per giro 38, 15. 63, 10.

== praeposiHo: per giram ipsins

comcoli 56, 11.
grandis, abl. grande 45, 2: lapis 37,

26. 43, 20. ecclesia 39, 24. locus

39, 25. uallis 45, 2. come 48, 5.

uicus 56, 7. monticnlus 56, 9.

tumba 56, 10. fundamenta 56, 12.

aqua 57, 20. campus 68, 25. labor

39. 17. mora 74, 25. gratia 39, 26.

testimoninm 57, 3. reuerentia 66,

20. 22.
granditer attendere diem 65, 29.
gratia orationis 55, 21. 22. 28. 60,

14. 21. 69, 28. 71, 3. orationis

gratia 60, 9. g. religionis 62, 5.

— tantam gratiam praestare 70,

23. babens aliquid gratiae in uultu

62, 19.
gratns: boc gratissimum cuenit, nt

49, 17. cf. 65, 24. 66, 1. gratum

fuit satis, ut 69, 12. cf. 64, 22.

26. 99, 25. loca grata ad uidendum

62, 8.
gustare nec panem nec oleum 81,

10. = prandere 42, 29.

Uabere: uallis habet in longo milia
passos sededm 37, 17. fluuius ha-
bens impetnm 61, 10. habere de-
siderium 39, 20. concupiscentiam
44, 7. iter 60, 30. uices 71, 19.
operatio habetur 71, 10. 73, 9. ne-
cesse habere uide necesse. — li-
benter habere 62, 7. 71, 12. —
castra posita habebant 63, 18.
nallem trauersare habebamus 87,
20. ezire habebamus 42, 9. quae
dicere habet 72, 20. — habet

uerb. impersonale = ilya: habebat

de eo loco ad montem dei quattuor

milia 87, 13. ad s. Teclam habebat

de ciuitate niille passus 69, 22.
habitatio 48, 21. 51, 15. abitatio

scribitur 43, 27. 28.
habundans 56, 5. 61, 21. abundans

61, 5.
hac pro ac scribitur 39, 15. 40, 8.

18. librariiM errorem eorrexU 42,

4. deinceps semper ac.
heramentum pro aeramentum 57, 11.
heremus, nunquam eremus, {sefMl

desertum) 46, 2. 3. 21. 47, 4. 53,

2. 59, 17. 66, 15. c/. gaUiee M'

mitage, hermite.^
hic: neutr. plur. hae (fundamenta)

57, 8. hii potius ad is perOnere

uideiur 63, 19. 31. 64, 3. 6. 71,

15. hoc est raro: 45, 2. 80, 6.

96, 21 contra seacenties id est.
hic (= huc) uenire 67, 10. conuenire

87, 26.
hisdem abl. plur. 84, 2. 95, 30. 97, 29.

100, 25. 28. isdem 55, 8. 100,

24.
hiens, hitur 56, 4. 76, 26. 83, 13.

85, 14. 87, 6.
hinc et inde 96, 25.
hispatium 53, 17.
homo dei 51, 28. 65, 8. 66, 2. mona-

steria sanctorum hominum 42, U.

hora, qua incipit homo hominem

cognoscere 87, 7. = gaUice ,o«':

ubi homo desiderium suum com-

pleri uidet 55, 25.
honos: in honorem alicuius 68, 6. in

honore 48, 27.
honoratus: uirum satis sapientem et

honoratum 62, 14.
hornatus 77, 7. omatus 79, 9.

91, 12.
hospitium = domus 76, 6. ef. Bon-

ad SilQiam.

403

net l. c. p. 290. Goelzer Hieron.
p. 263 Archiv /. lat. Lex. VIII
p. 194.
hostiam = ostiam (/. gallice Jiuis^

39, 28. 40, 20. 41, 18. 54, 2. 6.
10. 71, 13. 73, 22. 74, 1. 75, 2.
ostium 88, 28. 92, 5. 99, 9.

haroane suscipere 39, 6. 45, 7. 52,

23. 26.
humsnitatem omnem praebere 39, 7.
hebdomada, hebdomadarius, heorte,

holosericus, hymnus semper scribi-

tur: ebdomada^ eorte, olosericus,

ymnus.

lam ut = dum: iam ut eziremus

40, 9 cf. Terent. Hec. 378. simi-
liter 81, 27. 71, 21. 82, 16. 83,
25. 94, 8.

ibi = eo (eo amnino deest) 39, 2.

48, 8. 49, 1. 65, 5. 24. 67, 23.

70, 6. 82, 7. 9. 86, 22. 90, 6.

94, 28.
ideo 42, 25. 48, 29. 49, 24. 50, 2.

54, 23. 60, 10. 74, 26. 83, 4. 100,
7. quoniam— ideo 88, 17.

idolum 68, 31.

ieiunium 80, 11. 20. 81, 2. 86, 29.

ieinnor 78, 5. — ieiuno 78, 7. 9.

92, 82. 93, 6. 95, 28. 30 97, 13.

dies qui ieiunantur 78, 10.
ille= is 37. 4. 10. 14. 38, 5. 17.

19. 21. 22. 23. 25. 30 passim. —

illum palatium 64. 20.
illnc 60, 16. 21. 69, 12. 23.
illacescente sabbato 81, 26.
imbecillitas 40, 4. 45, 5. (inbecillitas

cod.)
irapensissimam orationem facere 41,

22.
imponere sibi laborem 52, 15. 53, 7.

55, 24.

in cum ablatiuo, ubi accusatiuum

exspectes: in eo ergo loco cnm ue-
nitur 37, 9. cum subissemus in illo
38, 23. similiter 38, 21. 27. 39,
27. 41, 12. 50, 11. 27. 51, 30.
57, 14. 59, 26. 60, 16. 62, 19. 68,
9 (contra 63, 12). 64, 27. 29. 66,
29. 76. 2. 77. 12. 17. 24 passim,
— in eum accusatiuo, ubi abla-
tiuum exspectes: subis in cocleas
39, 12. fuit, commorabantur in mon-
tem 43, 18. 45, 20. cf. 44, 23. 26. 56,
18. 59, 17. 90, 20. 93, 27. - in anie
nomina urbium: regressi sumus in
Faran 45, 12. usque in Faran de-
ducere 45, 21 (contra peruenire
Faran 45, 23). uenire, reuerti, re-
gredi in CJlesma 46, 19. in Helia,
i. e. in lerusolimam 50, 23. 55,
17. 22. 60, 4. 8. in lerusolima 77,

12. 75, 29. 93, 15 etc. in Charra
65, 5. 27. in Sodomi? 57, 14. in
Buthania 82, 19. in Bethleem 93,
9. — s. lohannes baptizauit in
Enon 57, 17. dies in lerusolima
tenere 76, 21. sancta loca in leru-
solimis 60, 22. in ecclesia in Be-
thleem 93, 11. qui locus appellatur
in Choreb 41, 13. — in pro ablatiuo
temporis: in ea nocte 39, 8. in ea die
63, 18. 95, 23. in isdem diebus 55, 8.
79, 21. 100, 28. in ea hora 63, 18.
22. 95. 23. in illo tempore 64, 1. —
moueri in lacrimis 74, 4. sperantes
in se 51, 3. — usque in hodie 37,
25. 43, 19. 58, 23. 59, 29. 61, 19.
63, 20. 24. 25 usque hodie 68,

13. in hodie 41, 17. 48, 23. 57,
29. usque in hodiema die 58, 9.
usque in praesentem diem 64, 14.

inaudita uita 68, 16.
inclinare caput 72, 23. 26. 75, 7.
includo: murus includet ecclesiam
70, 1.

26*

404

Index uerborum

incommoditas 49, 1 (in quo moditas
cod.)

incumbere in cancello 99, 4.

incurrere mazimum peccatum 100, 27.

infantes = liberi, gen. m<i6C. 83, 27.
84, 1. 86, 27. 90, 22. 91, 24.

infinita uallis 37, 5 = P. D. 119,
17. labor 89, 10. montes 41, 3.
fines 41, 7. ruinae 48, 24. ciuitas
49, 15. campus 51, 17. torrens 58,
29. lapis 68, 12. gratia 70. 9. lu-
men 72, 8. uoces 72, 19. lumi-
naria 73, 23. turbae 77, 16. ciuitas
infinita ualde 49, 15. — infinitum
aduerh.: mons ingens et aitus in-
finitum 59, 14.

Infinitiui %ism insolentior: uadent
orare 88, 2. reuertitur unusquisque
in domum suam resumere se 94, 11.

infra annotare 75, 14. 24.

ingens petra 42, 1 (= P. D. 121, 1).
43, 24. ciuitas 48, 22. lapis 48,
25. statua 48, 26. torrens 58, 29.
uallis 87, 5. 15. fluuius 62, 24.
murus 70, 1. candelae 73, 5. uallis
ingens et planissima 37, 21. mons
ingens et altus infinitum 59, 13.
flumen magnum et ingens 61, 10.
ecclesia ingens et ualde pulchra
61, 28. uallis ingens est ualde 37,
16 = P. D. 119, 22. uicus ingens
satis 68, 26. — ingens aduerb,
montes faciebant uallem infinitam
ingens, planissimam et ualde pul-
chram 37, 5. ostendit archiotepam
ingens simillimam 62, 12.

ingredi: populus ibi ingreditur 82,
9. ingreditur ibi episcopus 86, 22.
ingredi in ciuitate 63, 9; in ciui-
tatem 63, 12; ciuitatem 63, 1. in
ecclesia 95, 12. in Anastase 76, 2.
intro spelunca 71, 23. intra cancellos
75, 4. ingressns est discipulis 92, 5.

inibi 58, 23.

inmorari 44, 22. immorari 45, 25.
61, 13.

inpugnant nos 63, 2.

inspicere: summitas inspiciebat super
ipsa ualle 48, 21.

instituere pomariola 40, 16.

instructus de scripturis 57, 1.

inter prckepositio cum ablatiuo: inter
Cruce et Anastase 89, 5.

integer: senez integer et monachus
39, 30. = enHer: corpus 60, 15.
facere integras aeptimanas ieinni-
orum 81, 2.

interior, ablat, interiori 62, 19. 72, 9.

interponere orationes 84, 19. 86, 10.
89, 22. ymnos 94, 18.

inter sum : qui sollennitati inter non
fuerit 100, 28.

intra praepotntio eum ablatiuo: intra
spelunca intrat 84, 80 (in spelunca
85, 11). intra qua ecclesia 101, 7
(intra quam ecclesiam 53, 15). in-
tra ciuitate ipsa 65, 6. intra Ana-
stase 78, 13.

intro praepositio cum accusatiuo
{ablatiuo): intrat intro spelnncam
73, 21. intro spelunca 71, 23. in-
trat, stat intro cancellos 90, 24.
73, 31 (intra cancellos 72, 1. 75,
8). — de intro cancellos 71, 23.

27. 72, 3. 10.

intus ingredi 38, 16. intna in Pereida

67, 20.
ipse = idem 37, 26. 42, 7. 8. 47,

28. 76, 29. 77. 9. 86, 12. 87, 18.
= is: 37, 16. 19. 26. 88. 9. 11.
14 passim. — neutrum ipsud 48,
2. 60, 19. 81, 5. 94, 3.

is, ea, id: id est sescenties usurpatur
1) Uiertit a graeco in latinum: ce-
pos tu agiu lohanni, i. e. qaod
uos dicitis latine hortus sancti

ad Silaiam.

405

lohannis 58, 1. similiter 49, 4. eortae
i. e. qaadragesimas 78, 11. 2) con-
iungit notianes identicas, uelut: in
Helia, i. e. in lerasolimaro 50, 23. cam
fratribas aliqaantis, i. e. monachis
51, 6. ecclesia maior, i. e. Marty-
riam 90, 20. 91, 17. 22. 83, 8. 10.
84, 16. 93, 4. 23. 95, 7. 96, 25
etc. 3) tterbum latiua pcUens re-
stringit, uelut: propositi erat ad
Asiam accedendi, i. e. Efesam 71,
2. ad terram Gesse ezire, i. e. ad
eiaitatem Arabiam 46, 27. maturias
fit missa, i. e. ante solem 80, 9.
clerici aigilant, i. e. qai fortiores
sant 90, 14 etc. 39, 25. 40, 29.
41, 26. 44, 14. 20. 45, 26. 29. 46,
13. 27. 29. 47, 2. 48, 3. 26. 49,
4. 50, 14. 23. 26. 51, 5. 6. 53,
30. 55, 2. 56, 21. 57, 1. 58, 1.
15. 30 passim plus quam centum
locis; multo rarius hoc est. is,
iibi pron, reflexiuum exspectes:
ladas definiait, qaid ei darent 85,
14.

ita ante adiectiua sequente at 41, 3.
75, 18. — ita ac si 38, 24. 41, 1.
uide etiam sicat.

iste, qaem aides 57, 12. 59, 25. 63, 14.
64, 5. = hic 41, 2. 56, 17. 57, 13.
20. 62, 29. 68, 1. 79, 7. — ecce
ista foBdamenta — hae sunt 57,

7. ecce ista (haec certa cod.) aia
— haec est 57, 12. hodie nocte
ista 85, 29. hic conaenire in isto
loco 87, 27.

itaqae ergo 88, 7. 43, 7. 51, 2. 53,

8. 26. 55, 26. 59, 10. 60, 29. 61,
7. 12. 25. 62, 7. 10. 85, 23. 99,
17, antecedente qaoniam 38, 7.
43, 7. 62, 7. 99, 17.

item 44, 1. 3. 6. 54, 28. 55, 4. 19.
58, 27. 60, 7. 71, 26. 29. 72,

22. 31 etc. — primam-sic-item
87, 2.
iter habere 50, 21. 60, 30. 68, 27.
redire reaerti ad iter suum 88, 10.

45, 1. 70, 13. per iter reaerti 46,
13. 55, 17. eodem itinere 46, 18.
iter nostrnm reaersi sumas 46, 15.
ambalaaerant iter saam 46, 17.
ire, perezire iter saam 59, 10. 58,

27. profecta sam iter meam 70, 14.
iterato 40, 23. 44, 22. 52, 1. 6. 64,

12 (fortasse pro iterata).
iabere: qaae iasserat deas Hoysi at

fierent 44, 26. iabente deo 60, 11,

26. 28. 63, 26.
ianzimas nos denuo ad roare rubram

46, 14.

iasso dei 59, 6. 63, 20.

iaaenior 90, 14.

iazta aduerh. loci: iuzta sibi mona-
steria institaant 40, 16. cf. 68, 15.
42, 22. 62, 17. 68, 7. — prae-
positio = secandam: iazta con-
saetadinem 42, 28. 47, 18. 48, 8.
53, 2. 56, 26. 58, 26. 72, 14. 74,

28. 75, 11. 76, 26. 28. 79, 13.
iazta scriptaras 37, 8. 45, 19. 47,
8. iazta quod ei faerat reaelatam
59, 19. — cum ablatiuo: iuzta
aqua 53, 6.

Sjrie eleyson, quod dicimus nos mi-
serere domine 72, 18.

Laetitia celebratur 76, 30. 77, 7.

10. pro laetitia ipsius diei 77, 16.
lacas: habebat fons ante se quasi

lacum 57, 27.
in lacrimis moueri 74, 4. 85, 17.
laici uiri 71. 15. 74, 13. 77, 18.
lassari 87, 19.
lassus ieiuniis 86, 29.
latrunculari 70, 4.

406

Index uerborum

latas montis 87, 16. 47, 21.
lauacmm = baptismas 97, 6.
legitima (= consuetudinaria) aguntur

93, 25.
legere eum datiuo personae 64, 11. 24.
lenius ire (leuius eod.) 75, 29.
lente et lente 39, 11. 84, 9. 86, 30.

95, 4. 9.
leuare se = surgere 72, 14. 83, 28.
libenter babere « cupere 62, 7.

71, 12.
libenti animo suscipere 45, 17. 68,

20. 24. (libenter 62, 4).
licet et 41, 29. licet tamen 48, 80.

sane licet 46, 22.
licinicon = Xuxvtxov 72, 5.
limpida aqua 52, 28.
loculus argenteus 88, 8.
lociH et locis signa sibi ponent 46,

5 = P. D. 121, 14.
loco = ibi 42, 29. 68, 11. 73, 12.

74, 14. 97, 17. c/. Comment.

Woelffiin. p. 91—95.
longe esse (de) 52, 20. 57, 17. 47,

10. cf. 62, 1. 66, 3.

loqui alicai: locutus est ei deus 38,
2. 41, 15. 42, 18 (= P. D. 121,
3). 43, 11.

lucema 72, 9. 76, 16. bora lucernae
91, 32.

lucemarium 79, 18. 84, 19. 92, 1. 21.

lucemare: hora decima, quod appel-
lant hic licinicon, nam nos dicimus
lucemare 72, 6. ad lucemare 75,

11. 18. 78, 30. 96, 15. lucemare
hora sua fit 78, 22. cf. 82, 26. 84,
11. 93, 3. 95, 1.

Incernaris missa 79, 20. psalmi 72, 10.
lugubris: ne quis lugubris transeat

64, 16.
luminare 73, 13. 23. 76, 3.

Magnus multo rarius quam grandis:

flumen magnum 61, 9 (= Gen.
15, 18). tam magnus 56, 28. 62, 5.
— maior 61, 12. 13. 65, 27. 68,
8. 87, 9. 89, 25. maior ecdesia,
septimana roaior uide ecdesia, se-
ptimana.

maiestas dei 38, 22. 27 (= P. D.
120, 4). 39, 23.

maledicere aliquem : ad maledicendos
filios Israhel 55, 14 qf. Guericke,
de linguae uulg. reliquiis apud
Petronium, Regiomont. 1875 p, 52.
Philol. LIII 131.

manducare 80, 13. 14. 21. 22. 24.
27. 30. 81, 1. 5. 88, 14. 86, 5. 6.

mane: cum mane factum fuerit 93,
22. mane sabbato 81, 27. die do-
minica mane 82, 80. usque ad
mane 78, 26. 79, 4. 82, 30. 84.
14. 85, 20. 90, 15. 93, 2. usque in
mane 79, 28. 80, 5. 81, 15. 87,
11. 90, 13.

manere = Station machen, aber-
nachten: ibi ergo mansimus in ea
nocte 39, 8 cf. 69, 16. 70, 21. =
wohnen 52, 29. 53, 24 cf. com-
manere 40, 6. 62, 1.

manna indeclinabtle 44, 11. 118, 11.

manus: ad manum accedere epiacopo
uide accedere.

martyr, gen. plur. martyrorum 79, 7.

10. martyrium uide indicem rerum
matrona: si quae matronae sunt aot

si qui domini 84, 7.
mature = mane 58, 12. 72, 2 75,

17 {opp, nocte) 97, 13. matorius

39, 8. 43, 2. 71, 16. 80. 2.
matutini ymni 71, 22. missa 96, 11.

97, 14.
medianus 38, 26 (= P. D. 120, 7.

11. 24). 39, 15. 40, 5. 13. 41. 1.
medio uico 56, 18. media ecclcsia

maiore 96, 24. contra in media

ad Siluiam.

407

nalle 47, 25. in m. planitie 56, 8.
in m. loco 56, 9. in roedio illomm
est 38, 19 (= P. D. 120, 5). =
dimidins: immorata sum ibi plas
media die 61, 14.

melior satis 47, 1. = 8uperlatiu. in
meliori terra Egypti colloca patrem
tnum 48, 15 = iv rj ^tkxioTd Y*D
Gen. 47, 6.

memoria = monumentam 37, 8. 44,
27. 53, 18. 55, 20. 58, 24. 64, 18.
66, 21. 67, 7. 68, 30.

memoriale = memoria 54, 15.

meritum: quae mei meriti non erant
45, 15.

metropolis 50, 13. 61, 3. 69, 9.

milia passos sedecim 37, 18. quattuor
milia passus 48, 18.

ministerinm = Kirchengerdte 76,
14. 16.

ministrare : monticulns ciuitati aqnam
ministrabat 63, 15.

mirabilia facere 67, 29.

misericordiam praestare super 70, 29.

missa tUde indicem renm.

mittere: mare mittit Alexandriam 41,
6 = P. D. 120, 27. ager publicus
mittit in Pelusio 50, 1. — mittere
murum 70, 3. arbor mittet uirgnl-
tas 42, 16 = P. D. 121, 4. mittere
manum 88, 22. m. uocem 72, 22.
75, 6. 82, 1. 83, 6. 8. 85, 26. 90,
9. 94, 8.

modice = paulum: sedent m. in do-
roibus 38, 4. = paulo, cf. Archiv
f. lat, Lexikogr. IX 615: m. altior
51, 10. 53, 17. m. acrius 53, 11.
m. deorsum 55, 7.

modico 87, 22.

modicus: cliuus m. 47, 25.

modo = nnnc 57, 19. 65, 1. 67, 23.

modus: supra modo 76, 3.

roonasterium = cellula uide in-

dicem rerum. = statio militum

47, 5.
monazontes = monachi, monachae

71, 14. 20. 74, 10. 29. 75, 28. 76,

6. 77, 11. 17. 100, 19.
monticulns 63, 14. m. non satis gran-

dis 56, 9.
morari = wohnen 65, 2.
roorsum figere 88, 17.
mouere = miinehmen: presbyter,

quem nobiscum rogantes mouera-

mns 52, 11. ro. lapidem 59, 26.

68, 12. = aufbrechen monimus

inde 52, 2. necesse habuit mouere

se et descendere 59, 17. — rooueri

in lacrimis 74, 4. 85, 16:
roox = statiro: statim fui ad eccle-

siam, uidi etiam moz episcopum

65, 7. cf. 53, 26. 63, 6. 66, 15.

= siroulatque cum. fut. exact. 73,

20. 80, 15. 97, 13.
mugitus: rugitns et mugitus 74, 2.

85, 16. 87, 4.
multi raro: 53, 5. 56, 6. 61, 30. 66,

8. 67, 15. 100, 26.
musiuum 76, 20.
mysterium 98, 24. 28. 99, 8. 12.

Naro = 8e, antero 40, 22. 42. 2.

44, 7. 45, 4. 46, 28. 47, 16. 18.

20. 26. 48, 9. 27. 30. 49, 6. 8. 11.

56, 7. 58, 2. 61, 22. 62, 17. 22.

63, 27 passitn.
ne, ubi accusatiuum cum infinitiuo

exepectes: promiseras ne aliquis in-

grederetur 68, 1.
nec = non 39, 18. 44, 15. 45, 16.

iaro nec = non iam 80, 25. =

ne— quidem 40, 12. 63, 22. 64, 16.

81, 4. 89, 6. 26. — nec non et

cf. Archi» f, lat. Lexik. VIII 181.

41, 7. 54, 12. 70, 27. 73, 15. —

nec non etiam 91, 15. 97, 17. 98,

408

Index uerborui

21. — nec non etiam et 40, 2.
42, 27. 45, 9. 47, 24. 51, 32. 60,
13. 61, 27. 70, 7. 72, 12. 91, 25.
07, 22. 99, 26.

necesse habere 59, 16. 86, 30. 87, 26.

neophyti (neofiti cod.) 99, 7.

nescio quando 88, 16. nescio qui 59,29.

nimis = ualde: infinitus nimis 68, 12.

nimium = ualde: hic medianus eos
nimium praecedebat 41, 5.

nocte sera 84, 26. satis sera iam
nocte 85, 6.

noctu ac die 72, 9. de noctu 79^ 3.

nomen dare 96, 19.

NominaiiuuSt utn accmcUiuum ex-
spectes: prima septimana paschalis,
quam hic appellant septimana ma-
ior 82, 28. 98, 14. quod hic appel-
lant eortae, i. e. quadragesimas
78, 11. ille habuit nomen Helias
Thesbites 58, 23. per ualle illa,
quam dizi ingens 37, 14. Heroum
nanc est come, quod nos dicimus
uicus 48, 5. dendros alethiae, quod
no8 dicimus arbor ueritatis 49, 4.
— nomincUiuus absolutus: bene-
dicens nos episcopus profecti sumus

60, 2. cf. 59, 11. 64, 11. 65, 15.
72, 3. 87, 25. 95, 12.

nonnisi: nauibus nonnisi maioribus

61, 13.

notores loci 53, 30. 59, 4.

nullus = neroo 40, 5. 53, 21 (=
Deut. 34, 6). 87, 10. nullus est,
qui non 60, 21. 89, 25.

numerus: monasteria sine numero
69, 25.

Numeri pluralia «^tw, ubi sinffularem
exspectes: omnis populus usque ad
unum ducunt episcopum 92, 22.
cf. 93, 29. 95, 17. contra populus
deducet episcopum 79, 17. maxima
turba peruigilant 90, 16. et epl

scopus et presbyter (fort. presbyteri)
praedicant assidue i9, 15. sic ad-
ducuntur unus et unus conpetens
96, 26. ubi habitauerant primo
Thara cum suis 67, 18. uide etiam
unusquisque.

nuntiare scriptis 71, 7.

nutrire = educare 49, 24.

nutu dei 63, 30.

Obitus 51, 29.

oblatio 77, 27. offeret episcopus ibi
oblationem 85, 31. omnia aguntnr
praeter oblatio 79, 14. missa ante
solem fit, hoc est oblatio 80, 6.
oblationem facere 40, 8. 41, 21.
25. 42, 26. 45, 6. 80, 2. 85, 25.
89, 2. 91, 1.

occidere siti 63, 18.

occupare: priusquam post illos occu-
paret 49, 14.

occurrere: occurrent candelae eccle-
siasticae 95, 5 (uide procedere apud
Antoninum). = eintreffen, cf. Bon-
net l. c. p. 272^ uerentur, ne ad
pullorum cantum non occuirant
73, 14.

offerre: offeret = offert 81, 26. 85.
30. 91, 5. offeritur 86, 1. offeret
et facit oblationem 81, 26. — ab-
solutei altarium posuit ad offeren-
dum deo 41, 20.

olim: ab olini 70, 20.

olosericus (olesericus cod.) 76, 13. 14.

onmibus ahlat. plur. neutr. : pemisis
omnibus 69, 1. abundans o. 61, 5.
in 0. desideria complere 70, 10. —
pleonastice: quicumque — omnes 58,
11.

operatio = Gottesdienst: o. babetor
71, 10. 73, 8.

operari : fons, ubi parebat fuisse ope-
ratum 8. lohannem 57, 28.

ad Silniaxu.

409

oportnniis: foit mihi oportunam sa-

tis, ut 60, 25.
optirous satis 57, 25.
optati sumus, fort, ortati sumus 52,

16.
oratio = Gehet: orationem facere

37, 11. 41, 21. 42, 5. 26. 51, 31.

52, 24. 53, 2. 56, 27. 58, 5. 61,

26. 64, 11. 65, 14. 68, 17. 70, 7.

12 paasim. orationem dicere 71,

21. 24. 83, 25. 86, 16. 23. 99, 27.
orationes = icpoosu^^ai Beihduser 40,

16.
ordine suo 40, 8. 77, 21. 91, 10. 93,

7. 13. 94, 2. 7. per ordincm 51,

29. 53, 28. 77, 28.
orare = heten 44, 10. 62, 31. 72,

21. 86, 19. 88, 2. 100, 13.
ostendere quia 89, 16.
ostium 88, 28. 92, 5. 99, 9 uide ho-

stium.

Palatiuin: ad illum palatium supe-
riorem 64, 20.

parere: mons paret 38, 4. locus 54,
7. columna 54, 20. fnndamenta 43,
29. 51, 16. 56, 12. loca 54, 3.
signa 55, 10. — uerh. impersonale
48, 21. 57, 27. 62, 13. 64, 1. paret,
quoniam ingens fuit 48, 21.

pars = latus: ipsa parte exire ha-
bebarous 42, 8. ez ea parte non
sentiebatur labor 39, 19. — partes
= regio: p. Fenicis uidebamus
59, 13.

parthenae, ut hic dicunt 71, 14.

parui = pauci 100, 25 (contra pauci
66, 17).

paraitas mea 45, 17.

pascha, gen. paschae 47, 27. 66, 7.
82, 22. 91, 13. 92, 12. 29. 99, 1.
accu8. pascha: cata pascha 58, 9.
per pascha 73, 12. 77, 22. 92, 1.

96, 19. 101, 2. post pascba 93, 8.
a pascha 92, 31. 99, 2.

paschalis 78, 1. 5. 90, 20. 21. 91, 9.
11. 16. 23. 98, 14. 27.

passio 89, 10. 11. 94, 5. 100, 4.
101, 7.

passuB, aceus. plwr. passos 37, 18.
68, 26. aUas passus.

patriarchae 48, 29.

peccatum incurrere 100, 27.

pecora = Schafe: pascere 38, 2. ada-
quare 68, 5. potare 67, 12.

penitus non 46» 2. 66, 4. p. nemo
92, 32. 93, 6. p. numquam 78, 6.
p. nullus 66, 18.

pentecoste : pentecosten 75, 23. pente-
costero 92, 31.

per: iter facientes per singulas man-
siones 60, 5. reuertentes per leri-
cho et iter omne, quod iueramus
55, 17. cf. 46, 13. 50, 19. 69, 8.
loca per ipsam uallem ostendebant
38, 11. cf. 62, 1. 68, 18. 69, 32.
suscipere per monasteria 68, 19
(in monasteriis 68, 24). per giram
(giro) 38, 15. 20. 39, 11. 48, 22.
63, 10. tendit per longum 43, 5
(in longo 59, 14). per portam in-
gredi, transire, eici 64, 8. 16. 17.
descendere per diem ipsum et
propter memoriam s. Abrahae 65,
28. — per se = allein 99, 14. —
per ordinem 53, 27. 77, 28. — sdo
per scripturas 66, 28. cf. 89, 18.
testatus est dominus per epistolam
60, 17. — per cum ahlatiuo: p.
ualle 37, 14. 43, 4 {contra 38, 9.
11). p. heremo 47,4 (p. heremum
ih.). p. Ramesse 48, 20. p. Palestina
50, 23. p. giro 38, 15. 63, 10. p. pa-
scha uide pascha. p. epiphania 101,
2. p. tota die 85, 8. 95, 24. p. tota
septimana 80, 22. p. triduo 76, 30.

410

Indez uerborum

peraccedere 51, 30. c/. Krit Bem.

p. 6 et 51,
perambalare 45, 14. 70, 26.
percurrere in lordanem 59, 7. omnes

scriptaras 97, 21.
perdescendere montem 42, 16.
perdicere (perducti eod., perdicti scri'

P8%) 72, 14.
perdiscoperire 59, 24.
pergirare ciuitatem 68, 7.
perexire montes 42, 7, iter 58, 27.

ad montem 53, 5. illuc 69, 28.
perintrare in interiori parte palatii

62, 19.
periungere 41, 12.
perlustres pisces 62, 22.
permittere cum accwatiuo cum infin.:

ad salutationem suam permiserunt

nos ingredi 52, 28.
permanere usque in hodie 68, 21.
permodica arbor 48, 30. collicali 38,

24.
persubire in ipsa summitate 39,

27.
pertransire 88, 16. 21. 23.
peruidere 44, 17. 46, 23. 69, 1.
peruigilare 77, 14. 90, 10. 11. 16.
petra 52, 27. ingens 42, 1 (= P. D.

120, 83). 43, 24.
petrinus mons 40, 12 = P. D. 120,

23.
pisinnus: ecclesia pisinna 52, 18. a

pisinno 49, 23. pisinni plurimi

stant 72, 17. cf. Archivf. laL Le-

xik. VIII 480 et Appendix Probi

146 (ed. Foerster).
planus: uallem ingens planissimam

37, 6. uallis ingens et planissima

37, 21. planior locus 55, 7.
plebs, opp. aputactitae 96, 8. opp.

baptizandi 97, 18.
plenus: tres anni pleni 60, 8. tertia

bora plena 93, 30. fontes piscibus

pleni 62, 20. campi pleni homiDi-
bas 82, 14. ad plenum discere^O,
15.

Vleonamua: nihil est ibi aliud nisi
sola ecclesia 40, 6. forte ad mille
passus 66, 22. forsitan ad mille
quingentos passus 77, 5. quae ppe-
ratio singulis diebus cotidie ha-
beatur 71, 10. per totos octo dies
cotidie is ornatus est 77, 9. retro
reuertebantur 47, 14. quicumque
— omnes 58, 9. omnia quaecumqae
scripta sunt,— totum legitur 87, 15.
cf. 73, 11.

plicare: plicauimus nos ad mare 46,
11. ut plecaremus nos ad montem
88, 14. — refiexiue: cum iamprope
plicarent ciaitati 63, 5.

plorare 89, 26. 51, 18 = Deut.
34, 8.

plnit eis manna et coturnices 44, 11.

pluuia, opp. aestus 89, 3.

plus: quid plura? 40, 1. 46, 7. 50,
8. 100, 27.

plurimum rogaui 62, 9.

pomariolum 40, 16.

pomarium 50, 5. 58, 16.

pomarius hortus 57, 24. 58, 17.

ponderatio de ceriofalis 76, 15.

ponere: ponent 46, 5. positum esse
= sepultum esse 53, 19. 60, 15.
65, 31.

populus = laici: omnes monacbi et
populus 82, 8. cf. 87, 4.

porro 62, 6. 83, 29. 84, 9. 87, 5. 95,
8. 99, 11.

possessio: dare in possessionem 51,
1. cf. Deut. 32, 49.

post: uenire, occupare, proficisci post
aUquem 47, 22. 49. 14. 16. cf.
Bonnet I. c. p. 591. — post CH»
ablatiuo: p. cena 82, 24. p. pascba
98, 8. p. lectione 52, 1. post missa

a d S i 1 a i a m.

411

80, 21. 91, 2. 92, 1. p. sexta 92,
12. 93, 9. 94, 9.

post = postquam: post antem uene-
rint dies paschae, rooz fit oratio
99, 1. et post dixit — -: quod cum
dizisset, tantae tenebrae factae
sunt 62, 31.

poBteaquam cum fut exacto 38, 29.
84, 26. 85, 9. 91, 30. — cum in-
dic, perfecH: postea ergo quam
haec retulit 64, 7. — cum ind,
plusquamperfecU 40, 19. 62, 26. —
cum coniuncHuo plusquamperfecH
60, 16.

postmodum 57, 2. 63, 11. 27. 66, 31.
67, 6. 69, 5. 72, 28. 76, 6. 8. 77,
27. 78, 17. 85, 17. 92, 27. 93, 14.
20. 94, 2. 7. 95, 81. 96, 5. 23. —
postmodum cnm missa ecclesiae
facta fuerit 76, 25. postmodum
quam hii fontes eruperunt 64, 8.

postquam ibi perueni 39, 2. post
biduo quam ibi feceram 68, 4.

potare = trdnken: filios Israhel 44,
4. camelos 65, 18. pecora 67, 12.

praecipuus: hoc inter omnia satis
praecipnum est 75, 15.

praecisus: mons p. ualdc 55, 12.

praedicationes 74, 23. 25.

praedicare = predigen, cf, Koffmane
p. 81: 74, 22. 76, 28. 77, 22. 79,
16. 93. 14. 98, 7.

praepositus 47, 5. 17.

praesentia: snb praesentia matris 76,
18.

praesidere: praepositus cum milite,
qui ibi nunc praesidet 47, 17.

praeter aducrb. : omnia aguntur prae-
ter oblatio (an oblationem?) 79.
14. non solum hii, sed et laici
praeter uiri aut mulieres 71, 15.

praestare comitatum 55, 28. effectum
51, 4. facultatem perambnlandi 70,

25. gratiam 70, 23. misericordiam

suam super me 70, 29.
prandeo, perf prandidi 80, 14.
prendere = sumere, accipere: epi-

scopuB prendet euangelium 73, 31

(cf. 84, 31. 85, 13).
pridie a die 49, 18. pridie martjrium

die (= marlyrii diem) 65, 24.
primituB 37, 12 (= P.D. 121, 9). 41,

2. 44, 25. 46, 22. 64, 20. 65, 21.

66, 20.
primo 67, 18.
primum— sic 62, 9. 71, 24. 75, 5. 87,

1. 88, 20. 97, 28. p.— et postmo-

dum 96, 2. 5. p.— deinde 52, 4.

56, 26.
priusquam 49, 13.
pro = propt«r 45, 5. 66, 21. 77, 16.

95, 9. antecedente propter populo

95, 6. — cum accuaatiuo: pro hoc

ipsud 73, 13. pro monazontes ne-

cesse est leniuB iri 75, 28.
procedere. processio uide indicem

rerum,
prode illis est 49, 2.
profertur ministerium 76, 15.
proficisci iter suum 58, 18. 70, 14.
promiseras, ne aliquis hostium ingre-

deretur 62. 31.
prope cum ablaHuo: p. episcopo 97,

16. p. luce 75, 30. — alia erant

longius de uia, alia in prozimo 47,

10. cum tam in prozimo esset 69,

13.
prophetissa 77, 25.
propositi erat ad Asiam accedendi

71, 1.
propria radiz montis 38, 28. 39, 14

= P. D. 120, 12.
propter = causa: p. uisendam me-

moriam 55, 20. propter uigilias

celebrandas 93, 10. candelae para-

tae sont p. lumen 86, 82. fecimus

412

Index nerborum

ibi bidanm p. nisionem sanctomm
66, 12.
propterea quia 78, 3. 85, 22. 88,
13. p. quoniam 42, 13. 82, 21.
propterea ut 74, 23. 80, 9. pro-
pterea rourus missus eat ad custo-
diendam ecclesiam propter Hisauros

70, 3.

prorsuB nec 39, 18.

prout: qui prout potest 95, 29.

publicus: ager p. = agger p. 49, 28.

publice orare 62, 31.

puer Abrahae = seruus 65, 19. 66,

31. 67. 9.
pullus = gallus: pullorum cantus

71, 13. 73, 10. 14. 19. 82, 29. pul-
lus primus 73, 20. 78, 18. 85, 8.
19. 93, 1. 17. 95. 23. 96, 1. 10.
12.

pulpitus 53, 16.

Q = c: Quodollagomor 57, 14. in
quo moditas = incommoditas 49,
1. quoopertus 54, 22. quotidie 74,
12. (cotidie 71, 11. 77, 9 etc.)

qua aduerb. loci: per nallem, qua
iacet in longo 88, 9. qua tenditur
per longum 43, 5. = quando
41. 14. 46, 22. 80, 3. 92, 7. 94, 6.
his diebuB qua 43, 23. in isdem
diebus qua 55, 8. ea die qua 39,
23. tunc qua 44, 10. 97, 19. tem-
poribuB Achab regis, qua famis
fuit 59, 5.

qualiscumque: nec q. humor ibi ap-
paruit 63, 25.

quamlibet sero sit 84, 10.

quamuis durissimus 74, 3.

quamdiu ambulaueramus 49, 27.

quando = quod causale 37, 12. =
cam temporale, aU, cum indic.
perfecti 42, 23. 48, 18. 67, 10. 100,
1. cum indic, plusquamp, 50,

14. 51, 8. eum indic, imperf,
92, 6. 100, 8. = wenn, cum indic.
praes, 98, 6. — cum fut. exado
97, 24.

quanti = quot 74, 22. 91, 26.

quantum potuimus aestimare 37, 17.
q. postmodum cognouimus 57, 2.
in quantum 54, 12. 76, 19.

quare = quod: arguet Thomam,
quare incredulus fuisset 92, 26.

quasi 42, 2. 57, 27. = fere 61, 10.
87, 7. 51, 10. 53, 17.

quemadmodum = toenn, wahrend:
ut queniadmodum reuertebar Con-
stantinopolim, inde ad Mesopota-
miam irem 60, 25. quemadmodum
ibamus, de contra uidebamus 43,
20. cum fut. exacto 79, 28.
80, 14. 21. 90, 23. = als: quem-
admodum uenirous demonstrabant
43, 8. quemadmodum profecti su-
mus, coeperunt ostendere 43, 15.
cf. 54, 7. — fundamenta parent,
quemadmodum fuerunt lapide gi-
rata 43, 29. cf. 48, 23. 54, 17. di-
zit nomen arboris, quemadmodum
appellant eam graece 49, 8. osten-
derunt, quemadmodum abitationes
habuerant 43, 26. — quemadmodum
fiat, infra annotabimus 75, 14. nc
— quemadmodum 90, 21. 91, 9.

qui: siibstantiuum, ad quod pro-
nomen refertur, repetitur, uelut:
ubi est rubus, qui mbus uiuet 42,

15. cf. 89, 10. 26. 43, 25. 28. 46,
5 28. 47. 1. 25. 48. 14. 20. 53,

16. 25. 54, 7. 19. 56, 4. 57. 13.
58, 28. 59, 23. 25. 60, 18. 61; 19.
63, 32. 65, 25. 68, 6. 8. 27. 29
etc. — notus mihi de eo tempore,
a quo ad Thebaidam fueram 49,
22. — qui locus ad quod (= cum)
lectus fuerit 87, 3. in quo ingres-

ad Silaiam.

413

B119 fuerit episcopus, dicitur unus
jmnus 84, 23.

qui = quisque: qui ubi habebat 66,
16. qui prout potest 95, 29. qui
quomodo posaunt 96, 9. qui nt
possunt 90, 17.

quia pro accusatiuo cum infinitiuo:
credite, quia columna non paret
54, 20. illud uos scire uolo, quia
(qui cod.). — uidebantur 40, 28.
sciens, quia libenter haberetis 71,
12. Bcio, quia uenerit 66, 81. cre-
didit ei, quia esset filius dei 62,
16. dictum est, qoia habuissent
55^ 8. dicentibus apostolis^ quia
deum uidissent 92, 8. ut osten-
datur omni populo, quia— factum
esse 89, 16. — non quia 66, 4 =
non quod 80, 18. propterea quia
70, 4. 78, 4. 83, 2. 85, 23. 88, 13.

quicumque antecedente uel sequente
omnis 58, 9. 73, 11. 87, 15. = qui-
libet 73, 24, 26. 27.

quinquagesima = pentecoste 92, 81.
quinquagesimarum dies 75, 22. 93,
16.

quintana pars 95, 10.

qnid plura uide plus.

quod pro accusatiuo cum infinitiuo:
uidit, quod dimiserant eum 49, 13.
per scripturas inuenitur, quod ea
dies sit 100, 11. aaepius eo qupd
cum coniu/nctiuo 48, 27. 49, 12.
58, 9. 63, 31. 64, 13. aadieram
eos, eo quod non eos descendere
66, 6. — niei quod 41, 4. 61, 11.
tantum quod 83, 23. 96, 6. tan-
tummodo, quod 81, 21.

qaod = quando (qua): his diebus,
quod Moyses ascendit in montem
87, 22. intus quod ingrederis, plu-
res sunt 88, 16. eabbato, quod
manducauerint mane, iam nec sera

manducant 80, 24. qui locus ad
quod lectus fuerit 87, 8.

quomodo: omnes quomodo stant 75,
7 (cf. quemadmodum 54, 7). unus-
quisque q. stat 72, 28. unusquisque
q. potest 94, 13. qui q. possunt
96, 9.

quoniam: propterea quoniam 42, 14.
82, 21. — pro accusatiuo cum in-
Hniiiuo: deus scit, quoniam maio-
res uoces sunt 98, 4. credat, quo-
niam nullus est 60, 20. paret, quo-
niam ingens fuit 48, 22. disit, quo-
niam iam aliquot anni essent 54,
25. scriptura hoc testatur, quoniam
uenerit 67, 8.

quotquot 84, 1.

quousque = donec: feci septiniana,
quousque ea pararentur 69, 6.

Badiz montis 38, 28. 89, 14. 40, 13.

53, 9. P. D. 120, 13.
ratio: ezponere rationem sjroboli,

scripturarum 97, 26. 27. cf. 98, 26.
rationahilis: paalmi apii et ratioiia-

biles 75, 19.
recedere = sterben 67, 29. cf. Koff-

mane p. 61. Archiv f. lat. Lexik.

VIII 183. Weyman, Ztschr. f.

ost. Qymn. 1894.
recessus = Tod 51, 21.
rectus ad Anastase 82, 25. cf. gallice

jCndroit.'
reddere symbolum 98, 18. 19. spiri-

tum 89, 29.
regnoram liber 41, 16. 22.
regere monasteria 69, 80.
regredi Antiochia 69, 6. de caede 57,

13. in Faran 45, 11. inHelia 50,23.

in lerusolimam 55, 17. per iter uel

mansiones, quas ueneramus 69, 3.
reingressi sumus 45, 2.
religiosus: uir uere r. et monachus

414

Index uerborum

62, 3. uir uere satis r. ez mona-

cho 49, 7.
reponere se dormitum 74, 15.
sine reprehensione esse de aliqua re

97, 2.
repromissionis terra 54, 11.
requirere = fragm 45, 19. 58, 31.

66, 25. 67, 17. 20. 97, 3. 7. requi-

81 ui de eo, quam longe esset 57,

17.
residet episcopus in cathedra 88, 6.
responsorius: psalmi responsorii 80, 3.
respondere: dicuntar jmni et psalmi

responduntur («c) 71, 17. cf. 72,

18. 73, 25. 83, 31.
resumere se 46, 20. 76, 6. 8. 94, 11.

ad resumendum inmorari 45, 24.
resnrrexit dominus 100, 4.
resurrectio 74, 1. 91, 4. 93, 20. 94,

24. 96, 4. r. camis 97, 23. 98, 22.
retinere = memoria tenere 44, 15.

57, 16. r. a bono proposito 101, 1.
retro in absida ponitur cathedra 98,

16. r. reuertebantur 47, 14.
reuelare 59, 19.
reuerentia: cum grandi r. attendere

66, 20. 22. custodire 60, 19.
reuerti ad iter 45, 1. per iter 46, 13.

iter suum 46, 16. eodem itinere

46, 19. ad sua 63, 27. ad domum

suam 85, 6. 92, 10. 28. 95, 27. in

domum suam 86, 5. 94, 10. — re-

uersi sumus, sunt 45, 1. 46, 13. 16.
rogare aemper significat hitten 40,

21. 43, 2. 52, 11. 57, 22. 60, 1.

62, 9. orare betefif interrogare et

requirere fragen.
rugitus et mugitus 74, 2. 85, 16.

87, 4.
ruinae infinitae parent 48, 23. sub-

uersio ruinarum 54, 17.

Saeculares uiri 100, 22.

salntare: ad salutandum 8uscipere66,
13.

sane 55, 10. 74, 20. = autcm 91,
32. 99, 21.

sapor 52, 28. 30. 62, 22.

sacramenta aguntur 77, 29.

satis = ualde : s. adroirabile 38, 25.
bene 61, 9. curiosus 58, 31. gran-
dis 39, 25. 56, 9. granditer 65, 29.
gratus 48, 11. 64, 22. 65, 23. 66,
1. 69, 12. humane 39, 5. ingens
satis 68, 26. libenti s. animo 66,
13. s. malus 70, 4. notus satis 49,
21. oportunum s. 60, 25. s. prae-
cipuum 75, 15. pulchram s. 56, 5.

8. pulchrum 70, 2. ualde graode
et pulchrum s. 89, 5. uere s. reli-
giosus 49, 7. s. sapiens 62, 14. b
sera iam nocte 85, 6. melior
satis 47, 2. aquae optimae s. 56,
7. 57, 26. omnia singul&tim
scribere satis fuit (= longum fait)
44, 15. de porta quoniam satis est
usque ad ecclesia 95, 7. nec ille
laudatur, qui satis fecerit, necille
uituperatur, qui minus 81, 7.

scire quia 40, 27. 66, 31. quoniam
98, 4.

scribere: locus, de quo scriptum est
51, 18. 27. de quo satis bene scrip-
tum est esse flumen magnum 61,

9. unde scriptum est dixisse Fha-
raonem 48, 14. loca, quae scripta
sunt 38, 11. quae scripta sunt facta
fuisse 44, 12.

scriptis nuntiare 71, 7.
scriptura uide indicem rerum,
secundum consuetudinem 74, 19.

multo saepiw iurta consuetudinem.
securus: diligentius et securins am-

bulant 46, 7.
sed: come, sed grandis 48, 5. tum-

bae, sed grandes 56, 10. in colle,

ad Siluiam.

415

sed plano 69, 21. omnes intrant,
sed fldeles 97, 18. — sed et 51,
32. 72, 11. 78, 7. 77, 17. 83. 18.
84, 7. 91, 14. 98, 22. 100, 3. -
non solum, sed et 54, 9. 70, 24.
71, 15. 80, 30. 82, 14. 100, 19.

sedere: sedet snsnm 72, 12. sedendo
in asellis snbire 53, 11. sedete uo-
bis 87, 22. — ubi sederant filii
Israhel 43, 6. miles ibi sedet 61,
22. monachus sedebat in heremum
59, 17. cf. 65, 28. spelunca, in qua
sedit ipse sanctus 58, 24. ubi sedit
8. Helias 59, 4. — si aliud animo
sederit 71, 7.

sella = SaUel rcf. Archiv f. lat.
Lexik. VI 568) 39, 18.

semel: a semel 57, 26. 63, 20.

septimana paschalis, quam hic appel-
lant 6. maior 82, 27. 28. 98, 12.
14.

sepultura = Orab 63, 20.

sequentes fuerunt 59, 22. '

sera = Abend 80, 25. 81, 5. 84, 9.
90, 16. 92, 10. 93, 14. sabbato sera
39, 4. 42, 8. 26. 29. — nocte sera
84, 26. satis sera iam nocte 85, 6.

sericum: extra aurum et gemmas aut
sirico 76, 12.

sero: quamlibet sero sit 84, 11. us-
que ad sero 90, 4. sero illi dies
sic attenduntur 91, 9. missa serius
fit 79, 21.

seu = uel, et: per mansiones seu
ciuitates aliquot 60, 30. ostendit
seu retulit de illas statuas 49, 10.
ymnos seu antiphonas dicentes 77,
14.

si particula interrogatiua: sic inter-
rogat: ,Si bonae uitae est hic, si
parentibus deferet, si ebriacus non
est?^ 96, 30.

sic = tum: antecedente primum: 62,

9. 71, 25. 72, 2. 21. 75, 6. 87, 1.
88, 20. praeciptie in formula: be-
nedicuntur cathecumini, et sic fide-
les 86, 4. 95, 16. 20. (cf. bene-
dicuntur cath., postmodum fideles
85, 18. item fideles 84, 24. 85, 5).
sic = tum etiam 40, 8. 42, 28. 58,
11. 79, 19. 90, 9. 94, 25. 95, 16.
— et sic 38, 14. 53, 4. 65, 15. 69,
7. 72, 3. 24. 27. 75, 7. 86, 4. 90,

25. 26. 91, 6. 95, 1. 20. 21. 96,

26. 28. — statim sic 76, 2. — sic
inchoat apodosin: at ubi autem
sexta hora se fecerit, sic itur 89,

3. — sic, quemadroodum 90, 21.
91, 9. — ac sic, ac sic ergo uidt ac.

sicut—ita et 53, 23. 66, 19. 97, 26.
sicut et 38, 12. 41, 20. 53, 12. 58,

4. 60, 2. 63, 24. 33. 67, 26. 78,
17. 23. 25. 81, 20.

sicuti et 72, 4. 73, 3.
sicut = qualis, quantus: monticulus
factus sicut solent esse tumbae 56,

10. habens impetum sicut habet
fluuius Rodanus 61, 11.

similiter ut 92, 29. s. sicut 73, 4.

79, 24. 84, 25.
simul cum monazontes 71, 19.
singulariter = im einzelnen 96, 29.
singolatim 44, 15. 51, 28.
de sinistro 58, 28 (fort. sinistra, cf.

47, 13. 54, 13. 55, 11).
aiue = uel: legitur de apostolo, siue

de epistolis apostolorum uel de

actionibus 89, 10. — siue — siue

cum coniunctiuo: siue pluuia, siue

aestus sit 89, 3.
solitudo == heremus: qui in solitu-

dine sedebant 65, 28.
sorbitio de farina 81, 11.
soror: dominae sorores uenerabiles

65, 21. cf. 98, 4. fratres et sorores

(in Christo) 99, 24.

416

Indez aerborum

Bpecialis: qni sp. Sina dicitur 38, 27.
cf. 38, 17. 39, 15. P. D. 120,4. 11.

specialiter: haec sp. orientalis appel-
latur 67, 24. sp. iila die nullus
recedit 87, 10.

sperantes in se non deseret 51, 3.

spiritu scientiae repletus est 51, 22.
de sp. Moysi acceperunt 44, 5.

spiritualiter soluere scripturas 97, 22.
28.

statim ut haec audiai 56, 23. statim
ut manducauerint 86, 5.

statiua, orum: st. triduana facere 61,
31. — statiua, ae: facere statiuam
61, 6. 69, 23. facta statiua tri-
duana profecta sum 70, 13.

strata, ae 82, 6.

sub praesentia matris 76, 18.

subdiuanus locus 89, 4.

subiacere monti 42, 12 (= P. D. 121,
3). 44, 13. palatio 63, 32.

subire montem 38, 29 (= P. D. 120,
13). 39, 12. 53. 11. 12. 70, 16. in
monte 94, 15. in illo 38, 23. in
altiori loco 82, 17. in Inbomon
83, 20.

Bubito-Bubito 45, 31 (== P. D. 121,
11). ad subito 59, 12. 22. 63, 3.

sublinteata mensa 88, 7.

subuersio ruinarum 54, 17.

summitaa montis 38, 18) = P. D.
120, 4. 23). 39, 21. 25. 27. 40, 5.
29. 41, 11. 43, 21. 53, 14. 15. 54,
2. 56, 18. cacumen et uertex de-
stmt. — summitates de liguo 88,
11.

super mare 45, 29. 55, 11 s. ripam
fluminis 50, 6. 51, 17. 56, 4. 58,
20. summitas s. ipsa ualle inspicie-
bat 43, 21. monticulum uides s.
ciuitate hac 63, 14. imposuerat
manus b. eum 51, 23. dicit bene-
dictionem s. cathecuminos 72, 24.

B. me misericordiam praestare 70,
29. fallere uos s. hanc rem non
possum 54, 23. — candelae s. da-
centae 86, 31.

summus: ualde cum summo honore
77, 19.

superfluum fuit scribi 76, 11.

superius dizi 42, 9. 11. 43, 6. 45,

27. 47, 21. 49, 25. 50, 13. 57, 6.
80, 27. 94, 6. 98, 13. superias di-
xeram 45, 3.

superare = super^^sse 42, 7. 98, 14.
supra mare 47, 21. 69, 15. supra

modo 76, 3.
Buprascriptus 100, 8.
snrculos tollent 49, 1.
suso duzerunt 56, 25. itur suso 86,

13. 92, 17. Bedet susum 72, 12.
Bustinere 74, 5.

Tabernaculum = Stiftshutte 44, 23.
25. t. foederis P. D. 121, 9.

taliter 98, 7.

tam magnus 62, 5. 86, 28. 29. non
tam facile = haud ita f. 97, 8.

tam— quam: psalmi apti tam loco
quam diei 81, 25. cf. 73, 2. 88, 9.
89, 18. 91, 13. 92, 21. 99, 26.

tam— tam 75, 16. 91, 27.

tamen restringens: ante tamen quam
38, 29. 76, 1. foras tamen 63, 4,
73. 13. fidelifi tamen 75, 3. iU
tamen ut 64, 6. 91, 18. sic tamen
ut 75, 24. ex patte tamen 54,
2. hi tamen 68, 1. 23. omnia
tamen 67, 28. et ipsi tamen 56,

28. si tamen 55, 25. 100, 29. sicut
tamen 63, 24. ubi tamen 37, 4
ut tamen 37, 9. 65, 12. 98, 23.
qui tamen 39, 26. 40, 18. 41, 8.
45, 5. 21. 47, 1. 49, 5. 66, 3. 97,
1. quicumque tamen 60, 22. in
quantum tamen 54, 13.

ad Siliiiain.

417

tandia — donec 44, 22.

tanta = taiii molta 44, 16.

tantum quod 83, 23. 96, 6.

tantaniinodo quod 81, 20.

temporins 85^ 22.

Temporum usus insolentior: fuerunt
lapide girata = erant 43, 29. fu-
erunt impediti 40, 4. — facta
fuisse 44, 13. cf. 53, 22. 54, 22.
57, 27. 89, 27. — ingressi fuera-
mus 42, 8. fuerat reuelatum 59,
19 cf. 59, 20. 21. 27. 69, 3. 70,

25. 30. 100, 9. — dignatus fuisset
49, 9. cf. 49, 16. 52, 24. 58, 14.
69, 5. 82, 23. — ubi cum peruen-
tum fuerit, facit orationem = per-
uentnm est 72, 30. cf. 72, 14.
74, 27. 76, 1. 25. 79, 16. 27.
80, 1. 82, 12. 83, 4. 84, 10. 21.

23. 27. 28. 30. 85, 10. 15. 87, 1.
3. 13. 88, 10. 90, 1. 6. 23. 91,

24. 30. 92, 2. 23. 93, 22. 28. 31.
94, 15. 24. 95, 14. 18. 97, 14. 25.
99, 3. si deus fuerit praestare di-
gnatuB, referam 71, 5. cum bapti-
diati faeritis, audietis 98, 26.
omnino coniuncliones cum, mox,
postquam, quando, quemadmodum,
si, statim ut, ubi cum futuro exacto
coniunguntur, tdn indicatiuum per-
fecti exspectes, uelut: 38,30. 71,21.
72, 20. 73, 20. 74, 2. 75, 1. 4.
76, 8. 80, 14. 15. 21. 24. 81, 18.

26. 82, 2. 8. 83, 20. 26. 84, 20.
85, 4. 86, 6. 18. 88, 23. 89, 3.

27. 90, 23. 92, 17. 96, 22. 97, 2.
98, 13. 99, 1. 100, 15. 25. 29 cf.
60, 23. — si in corpore fuero, re-
ferftm 71, 4. — Praesens pro fu-
turo: cum leget affectio uestra,
omnia peruidet 44, 17. si uultis
uidere aquam, potestis uidere. si
tamen uolueritis laborem uobis im-

XXXV1I1I Itia. Hlerosol.

ponere 52, 13 ss. si uis, ecce modo
pedibus duco uos ibi 57, 19. cf.
62, 8. cum uolueris ire, imus te-
cum 67, 14. si deus noster insserit.
legitis et uos 64, 29. — Parti-
eipium praesentis sensu aoristico:
39, 4. 40, 8. 43, 2. 45, 7. 27. 48,

13. 50, 18. 19. 51, 4. 12. 52, 2.
17. 58, 26. 59, 9. 60, 3. 61, 7. 17.
62, 30. 64, 11. 69, 1. 7. 14. 70,

14. 16.

tendere se : ad quae signa se tendent
46, 5. tendnnt se, ut lauentur in
eo loco 58, 3. qui non se tendat
iUuc 60, 21. ad quos (locos) me
tenderam 60, 9. qui non se in
lerusolima tendat 100, 21. ten-
ditur per longum 43, 5.

tenere dies (festos) 77, 15. consue-
tudinem 48, 9. 52, 7.

terrola (nerrola cod.) 40, 14.

territorium 46, 29. pulchriorem terri-
torium 50, 8.

testari = poUiceri 60, 17. scriptura
hoc testatur, quoniam uenerit
67, 8.

testimonium ferre alicui 57, 3. 69,
26. = testis, gallice ^t^moin': nisi
testimonia habuerit, qui eam no-
uerint 97, 8.

thymiataria (thiamataria cod.) 73,
29.

titulua uxoris Loth 54, 18. crucis
88, 10. 21.

Tmesis: prode illis est 49, 2. faciens
uale episcopo 69, 1. qui tantae
sollennitati inter non fuerit 100, 28.

tollere = sumere 49, 1.

toti = omnes: usqne ad unum toti
95, 3. toti ibi parati sunt 87, 9
(omnes parati simus 94, 9). toti
illi montes 38, 23 (hi omnes 38,
19) cf. 88, 4. 20. 91, 32.

27

418

Index uerborum

totum aduerh. 37, 14. 38, 9. 39, 12.
45. 30. 46, 3. 50, 3. 6. 10. 57, 23.
66, 19. 83, 30. 84, 7.

transire 66, 30. 67, 4. 5. 6.

transuersare uaUem 37, 20 (cf. P. D.
120, 1). per capnt nallis 38, 14.

triiluana statiua 61, 81. 70, 13. facto
ibi triduano 64, 31.

tumba 66, 10.

tunc, nunquam tum: 40, 20. 44, 9.
49, 13. 52, 28. 30. 53, 18. 29. 55,
7. 56, 15. 57, 16. 21. 28. 58, 31.
62, 8, 15. 24 etc. — apodosim
introducit: cum emendauerit se,
tunc accedet 97, 6..cum— iam tunc
98, 15. ex illa hora, qua— tunc
77, 12. poateaquam — tunc 40, 20.
postmodum quam — tunc 64, 4.
quando— tunc 49, 13. qaoniam —
tunc ergo .62, 8. ubi—tunc 71, 21.
74, 28.

turba 73, 2. prae tam magna turba
multitudinis 86, 28. infinitae tur-
bae 77, 16. — specialiter mona-
chomm cateruae: 56, 13. 100,
17.

typua: in eo typo 84, 5.

Ubi = quo: ubi cum uenissemus
56, 26. cf. 38, 18. 39, 23. 61, 24.
69, 18. 28. 70, 26. 72, 30. 76, 1.
92, 2. 23. 93, 30. 95, 18. quo
omnino deest.

ubi coniunctio temporalis: ubi homo
desiderium sumn compleri uidet
55, 25. — at ubi autem missa
facta fuerit, ducunt 74, 27. cf. 81,
25. 85, 4. 87, 13. 88, 22. 89, 2.
90, 1. et at ubi 72, 19. 75, 3. qui
locus at ubi lectus fuerit 85, 15.

ubicuraque = quocunque 41, 23. 58,
7. 68, 19.

ultra Bpem grate satia 66, 1.

unde = de (a) quo: unde scriptum
est dixisse Pharaonem 48, 14.
Thesbe, unde ille habuit nomeii
58, 23. puteus, unde portabat
aquam 65, 17. puteus, unde pota-
uit camelos 65, 18.

unus: omnis populus usque ad unum
92, 22. — unus et unus 71, 28.
88, 13. 19. 96. 27. «J8, 17.

unusquisque cum numero plurali
uerhi coniungitur: qnemadmodum
unusquisque eorum abitationes
habuerant 43, 27 cf. 66, 16. 72,
26. 76, 6. 85. 6. 88, 2. 92, 10.

28. 93, 15. 95, 22. ite unuaquisque
ad domumcellas uestras 87, 21.
ut possitis uidere, unusquisque
noatrum credens 87, 25. asceoditur
mons, unusquisque quomodo potest
94, 13. — uerbum numero singu-
ian adhihetur 72, 23. 81, 6. 8a.
13. 86, 4. 94, 11.

usque ad Arabiam 47, 3. 50, 26. u.
ad Cameas 56, 1. u. ad Charris
65, 1. u. in Faran 45, 21. uaque
in hodie, usque hodie uide sub
in. — usque tertium miliarium 6H.
5. infautes, uaque etiam qui pedi-
bus ambulare non possunt 84, 2.
usque ad minimus infans 86, 27.
— omnes usque ad unom = ad
uuum omnes 87, 8. cf. 92, 22. 93,

29. 95, 2.. 17.

ut dicimus 39, 12. ut hic dicuut 39.

30. 71, 14. 80, 28. ut superius dixi
uide superius. ut et 49, 25. ut
etiam et 49, 11. ut tamen 37, 9.
98, 23.

ut temporale uide iam ut et statim
ut. ^ his: adhnc soperabant nobis
milia tria, ut perexiremus montes
42, 7. iam duae septimanae snp-

- erant, nt pascha sit 81, 19.

ad Siluiam.

419

Vacat eo8 doceri 98, 12.

uadere = ire: uadet 72, 30. 73, 2.
96. 11. 98, 17, uadunt 93, 9. ua-
dent 49, 1. 75, 28. 76, 5. 84, 29.
86, 6. 88. 2. 94, 14. 96, 8; 9. 10.
uadent se = gallice jS^en vowf 16, 5.

ualde €uliectiuo uel aduerbio ante-
ponitur: 45, 4. 7. 49, 8. 52, 22.
53, 10. 61, 4. 29. 64, 19. 69, 20.
89, 5. 99, 25. postponitur: ingens
ualde 37, 16 (= P. D. 119, 22).
52, 28. 55, 12. 68, 8. infinitus
ualde 49. 15. — ualde cum summo
honore 77, 19.

uale: faciens uale episcopo 69, 1.

ualere = posse : accedere ualebamus
(uolebamus cod.) 52, 4.

ualua: apertis ualuis maioribus 95,
10.

uel nonnumquam et significare ui-
detur: uiderunt eum Symeon uel
Anna prophetissa 77, 25. ymni uel
antiphonae 71, 20. 72, 13.. 73, 16. 83,
24. 31. {at ymni et antiphonae 83,
19. 84, 18. 86, 15. ymni nec non
et antiphonae 73, 15. ymiii seu
antiphonae 77, 14. aut ymni aut
antiphonae 86, 8). psalmi uel anti-
phonae 74, U. 75, 16. 81, 25. 95,

19. {at psalmi et antiphonae 71,
30. 74. 11). pomariola instituunt
uel orationes 40, 16. presbyteri
uel monachi 53, 30 {at clerici et
monachi 53, 4). uisis sanctis mo-
nachis uel aputactitis 70, 11.

uel — aut — aut 70, 10. uel — aut— uel
76, 16. uel— uel— aut 100. 18.

uela oloserica, cortinae olosericae
76, 12.

uenerabilis: dominae uenerabiles 54,

20. 65. 21.

Verba cum pronomine refltxim con-
iuncta: ut epistoks acciperem michi

ab ipso 64, 24. gustauimus nobis
in horto 42, 29. sedete uobis 87,
22. uadent se 76, 5. — se coUigere,
dirigere, emendare, facere, iungere,
leuare, mouere, plicare, reponere. re;-
sumere, tendere, uezare uide sub
uerbis.
uere sanctus 52, 21. 61, 20. 69, 19.
dignus 61, 29. religiosus 62, 3. in-
auditus 68, 16. uere satis religiosus

49, 7. uere satis sapiens 62, 14.
uere amplius est 64, 28.

uerum autem 40, 5.

uexare = bemUhen: se 49, 9. milites

50, 2.

uices habere 71, 19. uicibus uigilant

74, 12. u. dicuntur psalmi 80, 3.

cotidie u. uadent 96, 10.
uicus: come grandis, quod nos dici-

mus uicus 48, 6.
uigilare = aufstehen: maturius 43,

2. 71, 16. — de uigiliis ecclesia-

sticis usurpatur 74, 13. 90, 12.

13. 27. 93, 18. 96, 2.
uineae. quae dant balsamum 50, 4,
uiri ac (aut) mulieres 69, 25. 71, 15.

74, 14. 77, 18. 97, 6. 16. 98.

17.
uiri opp. femiuae 70, 11. 91, 25.

96, 27.
uirgultum: rubus mittet uirgultas

42, 16.
uirtutes (= miiabilia) facere 67, 29.
uisio = Besuch 66. 12.
uisere 55, 20. 22. 60, 12.
uitreae candelae 73, 5.
uiuere: rubus usque in hodie uiuet

42, 16.
uoluntas: uoluntatem eundi praestare

70, 24. uoluntati eflfectum prae-

stare 51, 3. fuit uoluntas accedendi

50, 26.
uox: uocem mittere uide mittere.

27*

420

Index uerb orum

3. Ad Petrum Diaconum.

A: fugientes a Faraone 116, 15.

a loDge esae 112, 11. 113, 80.

abitare = habitare 108, 9.

ablatiuw imaolentius adhibiius: ubi
tribuB annis nutrita fuit 108, 15.
triduo ambulauerunt 117, 27. fiu-
uius tempore aliquo siccatur 118,
2. uallis sex milibus passibus lata
118, 15. uix triginta passibus lata

118, 27.

abundans (habundans) aqua 118^
7. 20.

ac si: mons excelsus satis ac si pa-
ries 116, 28. uallis planissima est
ac si porticus 118, 12. ita re-
niansit ac si in cera positus esset
108, 2. item ac si columellae

116, 3. adeo limpidus ac si mare

117, 16.

accessus: alibi nusquam accessum

habent naues 116, 9.
accipere == suinere: in ulnis acc.

108, 1.
ad: portus mittit ad Indiam 116, 8.

legatus ad Indiam uadit 116, 13.

pythonissa, ad quam fuit Saul 112,

25. ad miile passus uilla est 114,

31. cf. 110, 30. 118, 26.
adhuc = hodieque: adhuc apparet

119, 6. adhuc ex parte parent
111, 16.

aduersus: ex aduerso 116, 21.
agens in rebus, quem logotetem ap-

pellant 116, 12.
alius = alter: ab alia parte montium

118, 12. ab alio latere saxi est
tabemaculus 108, 2. unus— alius
114, 28. 29. 116, 8. 119, 32.

alligatio: ibi (in carcere) est alligatio

107, 15.
ambulare «= iter facere: per medias

harenas errando ambulauemnt 116,

31. ubi triduo ambulanerant 117,

27.
angulum unumquodque 107, 28.
annuntiauit eis Christi natiuitatem

110, 2.
annulum = annulus 107, 13.
anteaquam cum cani. 120, 15.
autequam cum coni, 115, 21. 118,

10. 119, 15.
apparere: angelus 110, 2. 21. mare

inde apparet 112, 23. apparait

locus ipse 117, 5. mons 118, 9.

in Aseroth adbuc apparet, quem-

admodum fuit de lapide uallam

119, 6.
appropiare 117, 1.
appropinquare se 116, 26.
area Orne lebnsei 108, 28.
arenosus: heremi i. e. campi arenosi

116, 21.

autem: quod ante dictum est autein
Morastites 114, 16.

Beatitudincs dixit Saluator 113, 16.

beata Maria 108, 15.

bene lucidus 109, 16.

bucchinae et conchylii diuersa genera

117, 20.

Capitaneus: ibi (Taphnis) etiam et

capitanei sunt 114, 20.
caput uallis 109, 18. 121, 2.
castellum = ciuitas: foris castelluni

(Nazareth) fons est 112, 19.
castrum Clesroa 115, 22. 116, 4. 16.

117, 9.
circnitus: subtns in circuitu campus

est 114, 80. montes, qui in cir-

cuitu sunt 120, 16.
circumcidere 110, 10.

ad Petrum Diaconum.

421

cioitas: templom in media cioitate

107. 5.
coangnstantnr montes illi 118. 27.
cocleae ingentes 117, 20.
coena = Abendmahl 109. 12.
columella 116. 4.
comedere: mensa, in qua comedit

Maria cum tribus regibus 111. 11.

Emmaus. ubi dominus cum disci-

pulis comedit 111, 24. 112, 1.
conchjlinm 117, 20.
configere: cruz. in qua coniixus est

107. 12.

eonsiderare: ezploratores. qui consi-

derarent terram 118, 23.
coBsistere: in £bron domus consistit

Dauid 110. 26.
conspicere: quantum potest homo

conspicere 117. 26.
construere templum 108, 9. 28. eccle-

siam 110. 30.
continere: Sebastia continet ecclesiam

113. 32. Memphis adbuc palatium

continet 114. 23.
contra oiientem 107, 23. c. meridiem

108, 8. c. aquilonem 108, 14. pala-
tium super heremum contra mare
mortuum 110, 9. contra se positi
sunt montes utrique 112, 24. —
in quo itinere contra mons est
110, 7.

corallum 117, 22.

coronatio: ibi prope est spinis coro-

natio 107, 17.
erypta = spelunca 118, 17.
cubicalnm 118. 18. cubicuium ubi

mansit 110. 27.
cubitus: lapides sub cubitum habuit

119. 1. lapis in quo cubitum fizit

112, 1.
cum pro ablatiuo instrum. : sudarium.

cum quo Cbristus faciem suam ex-

tersit 109. 3. arundo, cum qua {

caput eius percussum est 109.
5. lora. cum quibus ligatus est

109, 6.

curare daemoniacum 113. 3.
currere: ibi ad orationem curritur

110, 28. ibi fluuius currit 118, 2.

Baemoniacum dominus curauit 113,3.
de pro ablat inatrum, : de Y panibus

populom satiauit 113, 10. — de

= a: locus non longe a castro

eet, i. e. de Clesma 116, 5. — de

= ez: porta, de qua angelus Petram

eduzit 108, 24. uenientes naues de

India 116, 8. 10. 12. cf. 116, 16.

25. 27. 30. 117, 1. 31.
deambulare 119, 25.
de foris 107. 27.
deprimere: cum deprimerentur (filii

Israhel) 114, 29.
descendere: sanguis per petram scis-

sam deacendit 108, 8.
desertum Sur heremus est 117, 25.

27. locus desertus 118, 22.
desiderare : qui ad lordanem ire desi-

derat 111, 6.
describere = inscribere: unuraquod-

que cubiculum est descriptum lit-

teris hebraeis 118, 19.
dicere: interrogauit eos dicens 113,

18.
directe ascenduntur 120, 17. (ad di-

rectum Siluia 39, 12.)
disciplina: castram positum est pro

defensione et disciplina 107, 17.
dispoliatio = Entkleidung 116, 17.
diuersus = uarius : per litus diuersae

res iacent 117,21. bucchiuae diuersa

genera 117,20. cocleae diuersae ib.
diuisio: uestimenti diuisio non longe

a niedietate mundi est 107, 17.
dum cum coni. == cum: lacob dum

iret in Mesopotamiam 114, 7.

422

Index uerborui

EffasQS est sanguis Zachariae 108, 29.
elecesse nimii saporis 117, 16.
emittere : fontes infinitam aquam

emittunt 118, 9.
ergo 118, 7. initio apodoseos: nam

ille agens in rebus imperatoris Ro-

mani: ibi ergo sedes habet 116, 14.
etiam et 114, 8. 20.
ex: ex eo qilod 116, 22. ex parte

parere 111, 16. ex aduerso 116, 21.
excauare montem 110, 8. 118, 17.
excelsus: mons excelsus 114, 26. 117,

3. excelsus ualde 111, 19. 29.

118, 9. excelsus et erectus ualde

118, 11. 14. erectus ualde et ex-

celsus satis 116, 28. Thabor ualde

excelsiorest quamHermon 112, 22.
excidere: mons, quem putes manu

hominum excisum esse 116, 29.
excipere: portus excipit naues 116,

8. excepto monte illo uno 116, 20.
exprobrare: piscina, ubi exprobrauit

Eabsaces 109, 24.
expugnare: lesus expugnauit Ama-

lech 118, 31.
extergere faciem 109, 4.

Fabrica = Bau 113, 23.

fabricare sepulcrum 107, 4. syna-

gogam 113, 21.
famosus: portus famosus est pro

mercatoribus 116, 11.
feria: quinta feria post coenam lu-

daei Saluatorem comprehenderunt

109, 12.
flageliatio non longe est a medietate

mundi 107, 16.
fondili uide sfondyli.
foris praepositio cum acetis.: foris

ecclesiam 107, 7. f. castellum 112,

19.
frequenter 114, 24.
fruter 116, 30.

frustrum = frustum: frustra toUunt

uenientes 113, 12.
fundare ecclesiam 108, 22.

Greminatio: inter rotam et rotam

115, 27.

genitrix: lectum s. dei genitricis

108, 12.

gerundium modale: errando ambula-
uerunt 116, 31.

girus: uiridarium clausum parietibua
per girum 109, 29. montes per
girum excauati sunt 1X8, 17.

grandis, e: columna 115, 10. ecclesia

109, 18. planities 111, 30 spatium

116, 23. uiridarium 109, 29.
guttae sanguinis 109, 20.

Habere: rotae inter se multo plus
habent quam currus temporis nostri
115, 25. orbitae habent binos pedes
in lato 115, 28. 117, 13. uallis
ducentos passus in latitudine ha-
bens 118, 13. uallis longitudinis
satis plus habet 118, 16.

herbosus campus 118, 7.

heremus 110, 9. 116, 19. 117, 25.
heremus est infinitus 117, 31.

hodiemus: usque in hodiernum dieni
121, 7.

hostium 108, 23 = ostium 109, 25.

Ibi pleonastice: in capite uero uallis

ibi ecclesia est 131, 3. — ibi =
• eo 110, 27. 114, 28. 116, 11.
illuc = illic pleoncistice: in loco ubi

fuit archa domini, ccclesia illuc

constructa est 110, 16.
imperator nomini postponiiur: a Ve-

spasiano imperatore 107, 31.
in: angeli euntes in Sodomis 110,

25. — locus iste in tantura erectus

est 119, 3.

ad Petram Diaconum.

423

inaccessibile iter 115, 15.
inaestimabilis arena 117, 27.
incumbere in mare 116, 20. 117, 9.
incursio Saracenorum 116, 18.
induleare: duos fontes, quos. indul-

cauit Moyses 117, 30.
infinitus, a, um: aqua 118, 9. cam-

pus 117, 8. heremus 117, 31. ma-

gnitudo 117, 25.
infirmitas: qui fons ad omnes infir-

mitates ualet 112, 8.
ingens campus 115, 6. planities 117,

8. naues multae et ingentes 116,

10.
intro praeposiiio cum ablatiuo: intro

castro ingreditur mare 116, 7.
intus aduerb,: intus in Ebron domus

consistit Dauid 110, 25. columnae

sunt intus ipsam ecclesiam 111, 12.
ipse = is 111, 12. 117, 2. 119, 13.

121. 5. = idem: pinna ipsa est,

in qua dominus temptatus est

108, 26.
is: id est 116, 5. 6. 13. 19. 118, 6.
iste = bic 112, 10.
iungere : iungentes se ipsi monti per-

ueniunt ad mare 117, 2. ubi mons

in mare iungebat 117, 6.

Lamentare: turris, in qua laroentauit

leremias 110, 4.
lapidare : sepulchrum lezabel ab omni-

bns lapidatur 113, 28.
lapideus murus 115, 8. gradus 113, 6.
lecturo s. dei genitricis 108, 12.
lirapidum mare 117, 15.
locellns argenteuB 107, 12.
logotetes uide agens in rebus 116, 12.
longe: non longe esse 107, 15. 108,

11. 109, 18. 19. 110, 24. 28. 111,

22. A longe 112, 11. 113, 30.
loqui cum datiuo: loquebatur filiis

Israhel 114, 29.

lucidus: spelunca bene lucida 109,
16. lucidissima 110, 1. 22. 112, 16.
114, 3.

Maledicere: synagoga, quam Saluator

maledixit 113, 17. fabrica male-

dicta est 113, 24.
manere = pemoctare: cubiculum, ubi

roansit 110, 27. mulier, in cuins

domo Helisaeus mansit 111, 27.

ubi filii Israhel nocte illa manse-

runt 117, 7.
mare, ablat mare 117, 17, 19.
martyrium = aedicula super sepul-

chrum 109, 18.
roedietas orbis 107, 7. 15.
medium: in medio templi 108, 6. in

medio ciuitatis 115, 5.
medius = dimidius: media mansio

iuxta mare est 118, 7.
memoriae regum ludae 109, 27.
mensura: in ea mensura inueniebatur

fabrica 113, 23.
metropolis prouinciae 115, 18.
milia: octo milia passus 117, 13. sex

milibus passibns 118. 15.
mirabilia facere 114, 21.
mittere : qui portus mittit ad Indiani

116, 8.
modice in editiori loco 119, 8.
monumentum = sepulchrum: totum

monumentis plenum cst 119, 13

(sepulchris 119, 15).
munnurauit populus pro aqua 118, 29.

Nam et = sed etiam 116, 12.
nappae argenteae 107, 20.
nec = ne quidem 116, 29.
nimius = magnus 117, 16.
nuUas = uUus: res pulchriores quam
in nullo mari 117, 22.

Oliueta 111, 31.

424

Indez ucrborum

occurrit castrum Clesma 115, 22.
orbitae 115, 28. 116, 2.

Palatium Herodis 110, 8. Pharaonis
114, 18.

paraljticus 113, 2.

parere: ez parte parent (fundamenta)
111, 16. uestigia parent 116, 24.
orbitae parent in hodie 116, 2. —
quemadmodum sedit, hodie paret
119, 2.

penitus: mons aridus est penitus
116, 29.

per parietem subire 119, 4.

pergere = reisen 115, 2.

perlustris aqua 117, 15.

permanere usque hodie 1 1 1 , 28. 1 13, 20.

petrini gladii 110, 10.

planissima uallis 118, 12.

plenus: totum per uallum monu-
mentis plenum est 119, 13.

pluere: pluit dominus manna 118, 10.

porphyreticum marmor 116, 21. 24.

postmodum 113, 20. 116, 17.

praedicti throni 114, 26.

pro = propter: frustra toUunt pro
salute sibi 113, 12. portus fa-
mosus est pro aduenientibus ibi
mercatoribus 116, 11. castrum po-
situm est pro defensione et disci-
plina pro incursione Saracenorum
116, 17. murmurauit populus pro
aqua 116, 29.

prope ad uicum Faram 118, 26.

prophetare 114, 9.

proziraus: mons in prozimo factus
est 117, 2.

publicus: uia publica transit 113, 14.

pullus asinae 108, 14.

pythonissa 112, 25.

Quadratus: lapides quadrati 113, 5.
quando cum ind. perf. = ofe 108, 1.

111, 21. 113, 23. 114, 29. 115, 2.

116, 16. 118, 31.
quare = nam 116, 11.
quemadmodum:locu8, quemadmoduni

sedit, hodie paret 119, 1. adhuc

apparet, quemadmodum fiiit de la-

pide uallum 119, 6.
qui, neutr. quem: altariam lapideum.

quem 120, 31.
quia: ob hoc quia 117, 14.

Bapere: Helias raptus est in caelum

111, 18.
repromissio: terra repromissionis 111,

21.
requiescere = sepultum esse 110, 13.

111, 1. 112, 12. 113, 32.
residere in columna 115, 12.
resurrectio = ecclesia Anastasis 107, 5.
retro: foris ecclesiam retro 107, 7.
reuersus est 112, 7.
rosseus color 116, 24. lapis 116, 23.

Salutifera cruz 107, 11.

sapor: elecesse nimii saporis 117, 16.

pisces tanti saporis 117, 18.
satis ^ ualde: mous erectus ualde

et ezcelsus satis 116, 28. aquae

bonae et habundantes satis 118.

20. herba satis habundat 118, 4.

= multo: longitudinis satis ^lva

habet 118, 16. — campus herbosus

habens foenum satis 113, 7.
scissus: mons 107, 18. petra scissa

107, 22.
secundo = iterum 110, 11.
sedere: mons, in quo sedit Helias

113, 29. 114, 4.
separatim sepultus 111, 2.
sepultura = sepulchrum 112, 5.
sfondyli (fondili eod.) 117. 20.
siccari: fluuius tempore aliquo sic-

catur 118, 2.

ad Petrum Diaconum.

425

sicut: parietes ita stant, sicat fue-
rant 113, 2.

Bpecula (spelnnca cod.) 118, 15.

subire: ac si per parietem subeas
119. 4.

subtus aduerb. 107, 21. 108, 11. 114,
30. ita Bubtus uidentur esse illi
montes 120, 24 (= infra noa Siluia
41, 1). — praepositio: subtus monte
Caluariae 107, 23.

super pra^ositio semper cum acoM.:
sanguis cecidit super petram 107,
22. Buper saxum posuit pedem 107,
32. super sazum pendet candela
108, 6. sedens super puUum asinae
108, 14. gradus, super quos domi-
nus stetit 113, 6. lapis, super quem
panem posuit 113, 11. Clesma est
super mare 116, 6. mare, super
quam (sic) pedibus ambulauit 112,
28. misit spiritum super discipulos
111, 10.

supra: uiUa est supra ripam 115, 1.

Tabemaculus apertus 108, 3 (taber-

naculum 107, 30).
taliter factae sunt cryptae 118, 17.
tamen: ubi tamen 115, 29. quitamen

118, 2.
tantuB et talis 118, 6.
teloneum (theloneura cod.) 113, 14.
temporum usus: nutrita fuit 108, 16.

in ea mensura, in qua fuerat tunc

113, 23.
thronus 108, 21. 114, 25. 26. 119, 8.
titulum = titulus 107, 12.
toUere = sumere, perf. tuli: palma,

unde pueri ramos tulerunt 109, 14.

locus, unde aquam tollebat 112,

17. (sumebat 112, 20). de quo la-

pide nunc frustra tollunt 118, 12.
totus: montes toti per girum 118.

16. totum monumentis plenum est

119, 13. ubi totum heremi sunt

116, 19.

traiectus, ubi transierunt sicco pede

117, 12.

transuersus: per transuersum deam-

bulare 119, 25.
tunc in apodosi: cum appropiaue-

runt, tunc mons in prozimo factus

est 117, 1.
turricula 114, 27.

Ubi = quo 114, 28. 116, 15.

ubertissima loca 115, 13.

ulna: in ulnis accipere 108, 1.

unde = gen, part. pron. relat. : do-
mus, unde adhuc aliqua pars stat
110, 26. = de quo, qua: locus
unde aquam tollebat 112, 17. pal-
ma, unde pueri raroos tulerunt

109, 14. = ablat. instrum. pron.
relat.: comu, unde ungebantur re-
ges 107, 13. gladii, unde circum-
cisi sunt 110, 10. porta speciosa.
unde dominus intrauit 108, 18.

usque hodie 110. 27. 111, 28. 112, 6.

113, 1. 20. 27. 28. 119, 10.29. in

hodie 116, 2.
usquequo deduxit Abraham angelos

110, 25.

ut: pisces tanti saporis ut pisces

maris Italici 117, 18.
uterque j)2ura2i9; montes utrique 112,

24. locus ab utrisque partibus mu-

nitus 118, 23.

Yadere: legatus ad Indiam uadit
116, 13.

ualde: mons erectus ualde 116, 28.
montes excelsi ualde 118, 9. =
multo: una pinna altior ualde est
108, 26. ualde excelsior est 112,
22. uide satis.

uenerabiliter honorantur 109, 8.

426

Indez uerboram

nenirc: latus montis de dcztro illis | uiridarium grande 109,28. Solis 115.

ueniebat 117, 4. ' 10.

tiestigia carrns Pharaonis 115^ 23. 28. uolui: templom per unamquodqae

ailla Naym 112, 4. Some 111, 26. uilla,
abis.Mariacam domino faitll4,31.

angalum XII passus uoluitar 107,

28.

4. Ad Eucherium.

Absque: humili muro et absque tur-
ribus 127, 20.

accessus: altemante aquarum accessu
1-27. 8.

aestiuus: Hiericho ab Hierusalem in
orientem aestiuum decem et octo
milibufl excurrit 128, 1. nmiKter
in occasum aestiuum 128, 11.

alius: duae ecclesiae: una— alia 127,
17.

alterniinte aquarum accessu 127, 8.

ambitus mororum 125, 12.

amplecti : breuiter amplezus sum 125^3.

Basilica, quae Martjrium appellatur

126, 9.

Cella: praesepe domini fulgenti ceUa

ambitur 127, 22.
cellulae monachorum 126, 1.
circumagere: situs urbis paene in

orbem circumactus est 125, 11.
circumiecta fiierusolimitanae urbis

127, 13.
cisterna 126, 20.

ciuitas = urbs 127, 1. 128, 8. alter-

nat cum urbs 125, 14.
clericorum habitationes in monte Sion

125, 16.

conditio: pro conditione platearum

126, 8.

contueri septentrionalem partem 128,

46.
cultns: basilicam magno cultu ez-

structam 126, 10.

Decus et praesidium meum 125, 6.
deficere: quo se ad aqnilonem deii-
ciens loci tomor porrezit 126, 16.
dehinc = hinc aduerh. loci 126, 10.
diffusas, a, um: opusculum, praefatio

125, 5.

discolor: lacus rubris est discolor

aquis 127, 5.
diutinufl: Hierusalem diutino, sed

molli tractu adsurgit 125, 10.
dominica resarrectio 126, 3. passio

126, 13.

Ecclesia 126. 1. 127, 15.
ezcurrere in orientem aestiuum 128, 2.
ezitas: tres portarum ezitus 126. 5.
ezteriora: in ezterioribus ludaeae
128, 15.

Frons: ab ea fronte moutis Sioo.
quae orientalem plagam spectat

127, 6.

Oeminus lacus 127, 3.

Haberi = esse: duae in eo cele*
berrimae ecclesiae habentar 127»
16.

Hiernsolimitana urbs 125, 2. 127, 13.

historicus nobilis 180, 19.

fufra meridianam plagam distare

128, 9.

intersecare: lordanis mare Tiberiadis
intersecans 128, 4.

ad Encherium.

427

Lacus c= Bassin: Bethsaida piscina

gemino insignis laca 127, 4.
lapis = miliarium: quarto et uice-

simo lapide ab Aelia separatns

128, 3. similiter 128, 8.
largis et placide fluentibus aquis lor-

danis in mare conditur 128, 5.
locare: templum in uicinia muri ab

oriente locatum 126, 18.
latitudo ludaeae 128, 21.
longitudo terrae ludacae 128, 13. 21.

Hartyrium 126, 9.

molli tractu adsurgit 125, 10.

montuosus 127, 13.

Oppidum loppe 128, 10.
opus; Hierusalem Aelii nomen cum
opere suscepit 125, 8.

Paracletus itpiritus 126, 4.

pinna parietis unius 126, 19.

piscina Betbsaida 127, 3.

placide fluentibus aquis 128, 5.

plaga: quae frons orientalem plagam
spectat 127, 7. infra meridianam
plagam 128, 9. ab aquilonali plaga
in meridiem productus 128, 14.

platearum conditio 126, 8.

porregere: quo se loci tumor porre-
xit 126, 16.

portarum ezitus 126, 5.

poBsidere: Hierusalem mare magnum
nnsquam uicinius quam circa lop-
pen oppidum possidet 128, 11.

praerupta rupe orientalem plagam
spectat 127, 6.

praetendi: lordanis ludaeae terrae

praetenditur 128, 3. longitudo prae-

tenditur (protenditur P) 128, 14.

prospectare: quae (urbs) montem Oli-

ueti in orientem prospectat 127, 15.

Relator: ludaeas relator 134, 16.
religiosi = monachi : mons Sion latere

nno clericorum religiosorumque ha-

bitationibus seqoeBtratur 125, 17.
respicere: quod mare Hierusolimam

uiginti circiter milibus respicit

128, 7.
resurrectio: locus dominicae resur-

rectionis 126, 2. 12.
reuerentia: pro loci dominicae resur-

rectionis reuerentia 126, 3. .
rupis nom, sing. 126, 13.

Secedere sez milibus ab Hierusolima

Bethlem in meridiano latere aece-

dit 127, 20.
separari: lordanis quarto et uicesimo

lapide ab Aelia separatus 128,. 4.
sequestrare: mons Sion clericorum

habitationibus sequestratur 125, 17.
situs HieruBolimitanae urbis 125, 2.

situs urbis in orbem circumactus

125, 11. ludaeae situs 134, 16.
subuersio Titi 125, 8.
superemiiiere: mons 8ion pro. arce

urbi supereminet 125, 14.

Tractos: diutiuo, sed molli tractu

adsurgit 125, 10.
tomor loci 126, 16.

Yocitare: Hierusalem ab Aelio Adri-
ano Aelia uocitatur 125, 7.

5. Ad Theodosium.

A loco genetiui: ipso tempore me-
tropolis erat Sidona a Saraptha

147, 6. a pinna templi subtus
143, 4.

428

Index uerborum

abinde accepit nomen lordanis 138, 8.
absque: Ciuitas Hierusalem habens

portas maiores VI absque posticia

137, 1.
abunde domnus baptizatus est, usque

ubi ete. 146, 8.
aocendent = accendunt 143, 1.
accubitum 142, 17.
AccusaHuw pro Tiominatiuo usur-

paiur: ipsas portas aperiuntur 143,

9. ibi missas celebrautur 143, 17.

147, 14. 149. 22. ibi aquas calidas

sunt 145, 20.
ad ubi datiuum exspectes: ad septem

imperatores praepositus fuit 148,

13.
agrestis, e: qui mulsit agrestia et

fecit caseum 144, 13.
aliquanti ibi cum uenerint 142,

19.
alius = alter: alia medietas aratur

et cum alia messe occurrit 145,

11. 12. unum (monasterium) est

religionis Bomanorum et aliud Wan-

dalorum 144. 9.
altaris nominaliuus : ponitur altaris

143, 17. altaris de ipsa petra fac-

tuB est 149, 1. altario 140, 19.

altare ablatiuus: super altare 140,

19. de ipso altare 149, 2.
ambulare: ibi domnus lesus pedibus

ambulauit 137, 17. montes ante

ipsum ambulabant 147, 2. — com-

pendiaria ambulare 148, 11.
amplexare 141, 15.
ante: fugiebat ante Saul 140, 3.
apparere: domnus apostolis apparuit

139, 15.
arbor ficus 140, 13.
axc& = Sarg 143, 16. arca testamenti

139, 1.
ascensus = Himmelfahrt 142, 8.
Attractio inuersa: Lazarum, quem do-

mnus resuBcitauit, scitur quia resu-
scitatus est 147, 10.

Barca: orones in barcas ascendunt

143, 14.
benedicere: fontem illum benedizit

146, 6. benedixit eam 148, 18.
bos, gen. plur. bouum 148, 22.

Camera: quae ecclesia super cameras

maiores fabricata est 145, 25.
caput (capud) : ibi habet capnd mons

Libanus 138, 12. ad capat ciuitatis

mergit (fluuius) sub terra 149, 12.
catulus Viricanus 148, 2.
cena domini = Grundonnerstag: in

cena douiini et pascha commu-

nicatur 145, 10.
cera: sicut in cera molle 146, 15.
cetus = xf^To^: ibi et cetus iactauit

lonam 139, 8.
cisterna: aquam ibi in cisternas ha-

bent 143, 10.
ciuitas = Stadt 137, 1. 138, 8. 143,

11. 144, 7. 14. 16. 17. 18 saepius.
comedere cibaria sua 143, 1. omnes

pares suos comedebant 144, 4.
commercium: ubi XL dies commercia

geruntur 150, 2. (negotium gerere

150, 3).
communicare: in cena domni et pa-

scha communicatur 145, 11. in-

de communicatur Constantinopolini

145, 14. de ipso altare commuoi-

catur 149, 2.
compeudiaria ambulare 148, 11.
congregare reflexiue: omnis populus

congregat 147, 14.
confractio panis 139, 4.
coniungere reflexiue: (lor et Dan)

subtus ciuitate coniungunt ad pare

138, 8.
conuerti = geistlich werden: quando

ad Theodosium.

429

aliqua de sanctimonialibus illuc

conuerli uoluerit 143, 8.
crucifiius est 141, 1.
cum pro ahlatiuo instrumentali: pul-

lus asinae, cum quo intrauit 146, 19.

Dactalus, eadem forma apud Anto-
ninum: ibi habet dactalum Nico-
laum maiorem 145, 19.

daemonia ibi excludunlur 143, 18.

de praepositio cum ahlatiuo, non-
nunquam eum accusatiuo: de Cal-
uariae locum usque in Golgotha
passuB numero XV 141, 3. secundo
miliario de Hierusalem 147, 12.
de montes Armeniae exeunt fiumina
144, 21. qui de ipsa prouincia est
149, 19. exit lordanis de duo loca
lor et Dan 138, 7. liberauit de
fluxn sanguinis 138, 10. monaste-
rium est de casfas 143, 4. satura-
uit populum de quinque panibus 138,
3. de manu sua arauit 137, 5. fnllo
eum de uecte occidit 142, 9. lapi-
dem de uirga percussit 145. 17.
domnus intrauit de porta Beniamin
146, 19.

decollatus est 137, 14.

delectari = consuesse: ibi cibaria
sua comedere delectantur 143, 1.

Jeponere = hestatten: Ibi intus in
monasterio ipso deponitur 143, 6.

descendere: in qua petra ambo hu-
meri eius descenderunt 146, 15.
descendent ibi modo CC monachi
143, 2.

desiccare reflexiue: maris desiccat
143, 15.

dimergi: Sodoma et Gomorra dimer-
sae sunt 146, 10.

diminuere refleadue: quomodo minui-
tur luna, diminult et ipsa (statua
salis) 146, 13.

dirigere = schicken: uolens eum Con-

stantinopolim dirigere 148, 20.
dominicus: ante pascha dominico 147,

14.
domna Maria 137, 18. 142, 6. 16.

148, 17. domua Eudocia 141, 19.
domnus «c fere semper cod, P pro

dominus, i. e, lesus: 138, 11. 139,

14. 141. 4. 142, 15. 18. 143, 1. 18.

145, 3. 5. 10. 13. 22. 146, 14. 18.

147, 1. 10. domnus lesus Christus

137, 17. domnus Christus 140, 9.
141, 13. 142, 4. domnus noster
Christus 141, 6. domnns Andreas
144, 1. Basilius 137, 15. Clemens
143, 11. 13. Comelius 139, 10.
Hiereraias 140, 7. lohannes 137,
14. 140, 6. Mattheus 144, 2. Pe-
trus 139, 10.

dormient.es septem fratres 148, 2.
ducere: quem lapidem unus iugus

bouum ducebat 148, 22.
dum = cum afe, cum coni. imper-

fecti 141, 14. 148, 17. 21. 23. ==

cum toenn: dum ibi uenerint, ma-

ris desiccat 143, 15.

Electrinus: statua domni electrina

138, 11.

esse = sepultum esse: 144, 12. 14.

16. 17. 19. 146, 17. 148, 1. 149,

17. 150, 9.

excepto uice praepositionis cum ac'
cusatiuo coniungitur: excepto car-
nis cibaria sua comedere 142, 20.

excludere daemonia 143, 18.

exinde: exinde tam de agro quara de
uite transmittitur 145, 14.

exire: porta Beniamin exiens ad lor-
danem 137, 2. in qua ciuitate flu-
uins exit 149, 11.

Fabricare ciuitatem, ecdesiam» me-

430

Index uerboruin

moriam, puteum: 137, 12. 140, 11.

141, 19. 142, 13. 145, 24. 146, 1.

7. 16. 148, 10. 149, 7.
ferit = fert 145, 9.
figere fossatum 149, 10.
fiBcalia reddere 150, 3.
fiscus: monachi senos solidos per an-

num de fisco accipiunt 146, 8.
flagellare 141, 13.
iiuxus sanguinis 138, 10.
foras = foris praepositio cum abla-

tiuo: foras porla lapidatus est 141,

18.
foris = foras: tertio eum sepulchrum

foris iactauit 149, 6.
fossatum figere 149, 10.
fandare ecclesiam 141, 7.

(Jestire: uos raontes quare gestistis
146. 22 = Psalm. 113, 6. montes
ambulabant gestiendo 147, 2.

gradus, acc. plur. grados: per grados
scalatur 141, 1.

Habere = distare: piscina probatica
a lacu — habet passus C 142, 2.
ciuitas Leuiada babens de Hiericho
milia XII 145, 16. porta Beniamin
habens ab Hiericho milia XVIII
137, 2. — habet = il y a: ibi
hahet dactalum maiorem 145, 19.
XII milia habet de Saraptha usque
in Sidona 147, 4.

habitatio hominum 149, 18.

heremita 144, 11. 12.

hoc est 140, 18. 146, 23 saepius.

holocaustum 140, 17.

lacere == sepultum esse: ubi iacet
corpus s. Danihelis 149, 16.

iactare: ibi (loppe) cetus iactauit
lonam 139, 9. tertio eum sepul-
chrum foris iactauit. 149, 6.

ibi — eo: ibi cum uenerint 142, 20.
similiter 143, 3. 15. — pleonasiice:
iuxta piscinam probaticam ibi est
ecclesia 142, 6. in loco, abi do-
mnus baptizatus est, ibi est UDa
columna 145, 22. similiter 140,
16. 142, 6.

ilex Mambre 139, 18.

imperator nominiproprio aemperpobt'
ponitur: 142, 1. 145, 24. 149, 4.

in cum accusatiuo, ubi ablatiuum
eoespectes: in ipsas aquas calidas
leprosi curantur 145, 21. aqua ibi
in cistemaB habeut 143, 10.

in antea mouere 148, 23.

implere refiexiue: quando (lordanei)
implet 146, 1.

inde: uitis in peutecosten fructuin
dat et inde communicatur 145.

13. inde (Tharso) Apollonius fuit
150, 4.

inrigare: inrigat Tigris terras As-
syriorum 144, 22. cf. 144, 23. 145,
1. 18. ager domini inriga<tur> de
fonte Helisaei 145, 8.

intus in monasterio ipso 143, 5.

ippocentaurus 149, 18.

ipse = is 138, 7. 140, 18. 141, 7.

14. 143, 2. 16. 144, 14. 145, 10.
146, 17. 147, 1. 2. 6. 13. 148, 14.
18. 149, 2. 3. 12. 14. 19. 22.

iugus = iugum: unus iugus bouum
148, 22.

Lacus = fouea, Xocxxoc: missus eat s.
Hieremias in lacum 141. 12. 142, 1.
lapidatus est 8. Stephanns 141, 18.
leuare lapides 137, 6.
ligare anchoram ad collum 143, 13.
luminaria 143, 1.

Manere = tcohnen: omnes, qui ibi
manebant homines 144, 3. Mem-

ad Theodoaium.

431

phis, ubi Pharao manebat 144^ 7.

nbi Abgaras rex manebat 150, 15.

ubi manebant Amorrei 147, 17.
jmaris deqiccat 143, 15. ipsa est ma-

ris mortuus 146^ 9. maris, quare

conturbatus es 146, 20. lordanes

in mare mortuo intrat 146, 8.
martyrium pertulit 139, 4.
martyrizatus est 137, 16. 139, 6. 11.

143, 12.
medietas = Halfte: alia medietas

aratur 145, 11.
medius = halb: aratur medius ipse

ager 145, 9.
memoria = monumentum 142, 12.

143, 12. 146, 6. 7.
mentus = mentum 141, 17.
mergeie reflexiue: fluuius mergit sub

terra 149, 12.
metropolia 147, 6. 7. 149, 14.
mirabilia facere 139, 7. 143, 17.
missas celebrare 143, 17. 147, 14.

149, 22.
mittere; (fontes lor et Dan) ipsa

Paniada in medio mittent 138, 8.

in mari menioria eius cum corpus

missus est (?) 143, 13. missus est

Hieremias in lacum 141, 11. 142.

1. loseph in carcere missus fuerat

144, 8.

modicus = paruus: mons 146, 4.

modo == nunc: Samaria, quae dicitur
modo Neapolis 137, 12. domus
Caifae est modp ecclesia 141, 8.
modo in sancta Sion ipsa colupina
secuta est 111, 13. descendent ibi
modo CO monachi 143, 3. modo
in natale eius omnes in barcas
ascendunt 143, 14.

modus: in modum altaris 148, 20.

monticelli sunt multi 146, 23.

Nam =i= sed, autem; omnes pares

suos comedebant; nam modo tanta
misericordia ibi estl44, 4. ibi ec-
clesia s. Heliae est; nam nomen
mulieris non dicitur 147, 9.

natalis : in natale eius 143, 14 {omi&so
die).

nullatenus*148, 23. 149, 10.

Occidere: fullo eum de uecte occidit
142, 10.

occurrere = maturescere : aratur Au-
gusto ager et occurrit ad pascham
145, 10. alia medietas aratur et
cum alia messe occurrit 145, 12.

oflFerre: Abraham obtulit fiUum suum

140, 17. .

ordinare aliquem episcopum 142. 7.

Papilio = Zelt: tenduntur super se

papiliones 148, 16.
par: homines pares suos comedebant

144, 4. coniungunt (fontes) ad pare

138, 8.
paraljticum curauit 142, 4.
paret = apparet: et hodie paret

141, 16.

pascere: quae (uidua) eum pasceret

147, 8,
pascha: ante pascha dominico 147,

14. ad pascham (pascha G) 145, 10.
passus, plural. modo passus, modo

passi traditur: 141, 2. 4. 5. 9. 10.
patriarchae 140, 1.
per = propter: ad stratas sedent

per peregrinos suscipiendos 144, 5.
perexire: Phison perexit (sic scripsi

pro perrexit P pergit G) ad Aegyp-

tum 145, 1.
percussi sunt (ibi) s. Cosmas et Dami-

anus 150, 10. cf. 150, 11.
pes montis .140, 18.
petra = lapis 146, 14. 15. 148,

18. 19. ...

432

Index uerboram

petreus mons 140, 18.

pinna templi 142, 8. 143, 4.

piscina 142, 1. 2. 3. 5.

plas minas 141, 10. 142, 4. 145, 9.

ponere = sepelire 142, 10. 12. 14.

posticia = posticum 137^ 1.

praecipere: se ibi praecipit poni
142, 14.

praedicare = predigen: spelunca, ubi
dcmnus praedicabat 145, 5.

praepositus imperii 148, 10.

praetorium 141, 10.

pro = propter: eccleBia super cameras
ezcelsa fabricata est pro lordane
146, 1. = ad finale: senos
solidos accipiunt pro uita sua traos-
igenda 146, 3.

pnblicana = meretrix 137, 8.

puilus asinae 146, 18.

Qoadrus: fecit lapidem quadrum

148, 19.
quando = aU: 147, 1. 149, 9. =

ioenn: pro lordane, quando implet

146, 1. inuentio s. crucis, quando
inuenta est 149, 20. quando aliqua
de saeculo transierit 143, 4. quando
aliqua illuc conuerti uoluerit 143, 7.

quia: propter hoc dicta est, qnia

147, 6; cf. 149, 10. 12. — pro accu-
satiuo cwn infinitiuo ponitur: La-
zarum, quem domnus resuscitauit,
scitur quia resuscitatus est 147, 11.
dum uiderent. quia nuUatenus po-
tuerunt 148, 23.

quomodo crescit luna, crescit et ipsa,
et quomodo minuitur luna. dimi-
nuit et ipsa 146^ 12.

Recipere = capere: accubita ternos
homines recipiunt 142, 19.

re]igiositas: pro religiositate ibi cum
uenerint 142, 19.

requiescere = sepultum esse 138,

16. 140, 1. 4. 8.
resurrectio 139, 15.
resuscitare 139, 8. 140, 9. 147, 10.
resuscitatio 147, 13.

Saeculum: de saeculo transire 143,

5. 145, 20.
sanctimonialis 143, 7.
saturare 138, 2.
scalare \\\,\(ex emmdatione Gilde-

meiaieri).
sed et 141, 16.
sedere: puUus asinae, quem domnus

sedit 146, 18. sedit super petram

148, 18.
strata: ad stratas sedere 144, 5.
subtas praepositio cum ablcUiuo:

subtus cinitate coniungunt 138, 8.

— a pinna templi subtus monaste-

rium est 143, 4.
sui, sibi, se pro is, ea, id: iuxta se

(= eam) missns est s. Hieremias

in lacum 141, 11. tenduntur super

se papiliones 143, 16, nisi legen-

dum est tendunt.
sulcus 137, 5.
saper petram sedere 148, 18.

Tantammodo 147, 10.

Temporum usus insolenHar: ubi et
loseph in carcere rolssus fuerat
144, 8. — Futurum exactum pro
simplici futuro: 142, 20. 143, 3.
8. 15.

terebinthus 139, 17. 18.

tertio = ter: tertio eam sepulchram
foris iactauit 149, 5.

transire de saeculo 143, 5. 145, 20.

Ubi = quo: locas, ubi roissns est

Hieremias 142, 1.
unas uice articuli indefiniti /ungi

ad Breuiarinm.

483

uidetur: dominus nnum snlcnm de

inanu sna aranit 187, 5. ibi est

nna colnmna marmorea 145, 22.

lapidem nnns ingns bonnm dncebat

148, 22.
nsqne nbi = nsqne eo, ubi 138,

18.
nsqne dnm = solange: usqne dum

ninnnt. inde non exennt 143, 6.

Vectis = Tragstange: fnllo enm de
necte, in quo res portare solebat,
percnssit 142, 9. cf. Claudian. de
IV. cons. Hon. 573.

nel = et: brachia eins, manns uel
digiti 141, 16. facies omnis, mentus,
nasns uel oculi eins 141, 17.

nexaticus = daemoniacus 143, 19.

uictualia l43, 9.

6. Ad Breuiarium.

Absida nom, et accus. 153, 5. 8.
amplexare 154, 21.
arescere 154^ 13.

Benedicere caUcem 154, 16.

Cancellae = cancelli: in ipso monte
sunt cancellae argenteae 153, 15.
auro et argento mnltum ornatae
cancellae 154^ 2.

Casuum confuaio: columnae sustinent
ipsa absida 153, 8. caelum desuper
patente 154, 1. ibi snnt duos basi-
licas 155, 18. ante ipso 154, 9. 12.
de anmm 164, 11. flnnius ignem
uomit in consummationem saeculi
155, 18.

ciuitas: ipsa ciuitas in moUte posita

153, 2. in medio ciuitatis 153,
2. 11.

consummatio saeculi 155, 18.
crucifixns est dominus 154, 7.
cnbiculum 154, 15. cubiculus 153, 4.
155, 7.

Dedit bibere 154, 16.

de: sacrarium de basilica 154, 14 =

abl, instrum.: crux de auro et gem-

mis ornata 153, 17.
designare: qnasi in cera designasset

154, 22.

XXXVnil ItlD. Hlerosol.

Expoliare = entkleiden: cnbicnlns,
nbi expolianemnt enm 155, 7.

Flagellare 155, 6. 8.

Habet = ily a: habet ostia argentea,
ubi fuit crux domini exposita

153, 17.

Ille = is: ille discns, ubi 154, 2.
illud corau, qno 154, 3. ille ann-
lus, unde 154, 4. ubi est ille cala-
mns et illa spongia et ille calix,
quem benedixit dominus 154, 15.
ad illam basilicam, ubi 154, 18.
illa colnmna, ubi 154, 20. illa lucer-
na, ubi 155, 1. illa uirga 155, 2.

in: offere in sacrificium 154 6.

infirmi = aegroti 155, 12.

ipse = is, ille: 153, 8. 9. 12. 15.
16. 154, 9. 10. 12. = idem: Abra-
ham obtulit filium sunm in ipso
loco, nbi crucifixus est dominus

154, 6.

Lapidare 154, 23.

Multum ornatae cancellae 154, 2.

Nimis: uadis ad sauctae Sion basili-
cam magnam nimis 154, 20.

28

434

Indez aerboram

Occidere 154, 12.

offerre: obtolit filium suam in Bacri-

ficium 154, 6.
ostium 153, 17.

Plasmatus est Adam 154, 5.

Qaando = cum: ubi docebat, qaando

cenaaerat 155, 2.
quomodo: apparet ibi, qaomodo maua

amplexaait 154, 21.

Resurrectio = Anastasis : intras sanc-
tam resurrectionem 154, 8.

rotandus: ecclesia in rotundo posita
154, 10.

Sacrarium de basilica 154, 14.
23.

saeculum: consummatio saeculi 155,

18.
satanas 155, 9.
sigillare daemones 153, 10. 154, 5.

Tempus: intempore = olim 155, 11.
transuolatile argenteum super ipso
sepulcro 154, 11.

Unde pro ahlat. instrum, pron. rel:
lancea, unde percassus est 153, 11.
anulus, unde sigillauit daemones
154, 4. ille lapis, unde lapidatus
est 154, 23.

Vadere: inde uadis 154, 18. 19. 155,

4. 5.
uirtus: sicut sol lucet in uirtute diei

153, 13.

7. Ad Antoninum Placentinura.

A, ab: a ciuitate Placentina egressus
sum 159, 1. a Berito uenimus Si-
dona 159, 18. ros ab Hermon 165,
17. — leonem a pitulo (pitulum
codd.) mansuetum 181, 13. — dici-
tur terra in salsugine a malitia
inhabitantium 182, 14. — ciuitas
subuersa est a terrae motu 159, 9.
leuata a nube 177, 2. a serra seca-
tuB 180, 3.

abcd: in quo abcd hahuit dominus
impositum 161, 14.

ab intus: qui sunt ab intus 186, 20.

abstinentur termae 164, 1.

ac: uirorum ac mulierum 170, 8.
175, 1.

accessa, recessa: qui (culfus) accessa
recessa habet 187, 16.

accipere de manu 164, 19. de publico
186, 12. 16. accipiebant sibi panes
183, 9.

aceruus ligneus 179, 13.

accumbo: accumsimus (G) 161, 8.
accubuimus 170, 15.

accubitus: in ipso accubitu 161, 8.
tria accubita 170, 14.

ad: ad nuptias esse 161, 8. faimus
ad locum 179, 23. basilica ad monu-
mentum domini 165^ 11. ecclesia
ad sanctum Dauid appellatur 178,
16. ad sanctum Zachariam serra
posita est 180, 4. — ad milia tria
163, 14. ad milia XX 179, 14. ad
tertium miliarium iacetRachel 177,
24. deuiantes ad latus 179, 20. —
ad diem festura ipsorura 185, 1. —
ad arbitratum usque ad sextaria
septem 178, 3. ad cellarium legu-
mina 182, 1. — panes erogantur
ad homines pauperes 177, 22. dan-
tes ad seruientea 179, 7.

adaquare oues 183, 22.

ad Antoninum Placentinam.

435

addere: mnros in ciuitate 176, 18.

adducere = mitbringen: ez qaibuB
(dactalis) mecum addazi in pro-
uincia 169, 5. adduxit illis tnnicas
tricenas 181, 19. adducebant utres
cum aqua 183, 7.

adflictionem consolare 182, 7.

adhaerere: Sidona adhaerit Libano
159, 19.

adorare: amulam s. Hariae 161, 5.
monumentum domini 171, 4. lignum
crucis 172, 18. 17. imaginem Sal-
uatoris 189, 12. caput s. lohannis
190, 15. — monachi adorauerunt
noB 183, 19.

adsamere: adsumptus est Helias
165, 7.

adulterare: oleum 188, 10.

aegritudo : multae aegritudines sanan-
tur 163, 1.

aereus, a, um: lucerna 171, 7.

afferre : affertur (offertur G) oleum ad
benedicendum 172, 20.

a foris: qui sunt a foris 186, 19.

agitare: trabis agitatar 161, 17. co-
lamna exagitatur 177, 4.

albescente die 167, 4.

alius = alter: in uno lauantur uiri
et in alio mulieres 176, 8. ex uno
latere intrant Christiani et ez alio
Indaei 179, 2. alio die de natale
domini 179, 4. exinde alia die ueni-
mus ad montem dei 183, 15.

altare, altaris, altarium: obtuli ad
altare 161, 11. ante cancellos alta-
ris 162, 18. altaris est positus 171,
18. altare positum est 186, 1. est
altarium Abrahae 172, 3.

alaeus: marmoreus 160, 4. aqua redit
in alueo suo 166, 20.

amarescente aqua in felle 183, 3.

aroatores peregrinorum 180, 18. 189,
20.

ambulare = iter facere : in finis Segor

181, 9. in heremo 182, 3. per here-

mum 183, 1.
amplexare: amplexasset 174, 6.
ampulla: ampnllas medias 172, 20.

dant ampullas modicas 185, 10.

ampullas cum oleo 186, 5. ornm

ainpullae 172, 21.
amula, ae 161, 5.
anathema habent 183, 11.
angolaris lapis (ahl. angulare) 173, 19.
angulas: ponere lapidem in angulam

174, 2. ponis anrem in ipso angulo

174, 3. uidimus in uno angulo

tenebroso catenam 177, 18.
animal: animali 160, 19. ab ani-

malibus 170, 1. animales, quos

habuimus 181, 15.
annonas depnblico accipientes 186, 12.
anulus 171, 15. 182, 18.
ante: fagit ante lezabel 184, 7. ante

quorum tiraorem non eiagitantur

Saraceni 186, 18. animales ante

rugitum illius minxerunt 181, 14.
antifonam psallere 186, 8 (antefo-

nam G).
antequam c. coni. praes. 164, 16.

(c. coni. imp. 166, 1). 167, 10. 12.

184, 21. priusquam desideratur.
appellare = nominare: 163, 14. 173,

16. 178, 17. 185, 7. 188, 4.
applicare: applicuimus duos dies

(applicabimus G) 187, 3.
arbitratus: ad arbitratum usque ad

sextaria septem 178, 3.
arbor, is gen. masc, 169, 14. 187, 7.
ardere: lacema ardet die noctuque

171, 8. signum rubi ardentis 183, 22.
aromata 167, 9. 183, 10. 185, 21.
ascendere; ascendentes in nauicula

189, 17. ascendit aqua ad signum

188, 18.
ascensio domini 169, 9.

28*

436

Index nerboruin

ascensus 162, 10.

aseUus 181, 12. 17.

asinns 179, 21.

assidue 176, 6.

AttracHo inueraa: 168, 16. 172, 14.

uide Krit Erldut p. 42.
atrium 172, 12. 176, 6. — atrio die-

copertuB 179, 2.
audire = verhoren: praetorium, ubi

auditus est dominus 175, 8. Pila-

tus dominum audiuit 175, 7. reus,

qui audiebatur 175, 9.
auris: ubi ponis aurem 172, 5. 174,

3. sonat in auribus tuis 174, 4.
aurum: omata ex auro 171, 12. ez

auro et argento ornata est 175, 17.

praesepiura ornatum ex auro et ar-

gento 178, 10.
aut — aut, uhi exspectes utrum — an :

aut inuenerit aut non inuenerit,

noluit nobis dicere 182, 4.

Balsamum 167, 9 (opobalsamum G).

balteus 171, 15.

baptismus 167, 7. 13. 15.

baptista 190, 13.

baptizare 165, 5. 19. 166, 18. 167,
10. 180, 6.

barbas tondent 184, 13. tetigi barbas
184, 14.

basilica = ecclesia uide indicem
rerum.

basis: basidem (basem R) 177, 8.

beatus: Antoninus, Eufemia, Georgius,
Maria, Petrus, Stephanus, uide in-
dicem rerum.

benedicere: aquam 167, 5. fontem 167,
9. affertur oleum ad benedicendum
172, 20. calix, quem benedixit do-
minus 173, 5. toUent inde aquam
bcnedictam 167, 11. benedicti uos
a domino et benedictus aduentus
uester 186, 8.

benedictio = eulogia: benedictionem
tnlimus 171, 8. benedictionem tol-
lent 171, 10. — pro benedictione
lauant 176, 4. bibunt 174, 20.
oleum pro grande benedicttone
toUitur 188, 4. quem tollentes pro
benedictione 188, 8. descendunt in
fluuio pro benedictione 167, 13. ac-
cubuimus pro benedictione 170, 15.

beneficia fiunt (sunt eod.) 161, 15.

bibere: bibent 185, 11.

bitumen coUigitur 166, 6.

brachiale: bracilia {G, brachialia R)
171, 14.

breuis: triginta milia ad breue missi
hic perierant 159, 16.

burdo, onis 185, 13.

Cadere: ubi cadit ipse ros 165, 16.
calametum: calamita 181, 9.
calciatus: galliculos calciati 182, 17.
calumniae puteus 180, 9.
caluus: qaae turris opus caluum est

non habens tectum 178, 12.
camilli (G) 182, 15. gamelli (G) 183. 1.
campania extensa 165, 4.
campestris: qui mons exurgit in

medio campestri 162, 9. descen-

dentes per campestria 164, 11.
campus: antc basilica est campus.

ager domini 168, 18. per campos

Taneos 189, 2.
cancellus: per medio discurrit can-

cellus 179, 2. aute cancellos altaris

162, 18. obeliscus clausus cancellis

166, 19. clausura cancellorum

176, 3.
candidus: idolum candidum tamquam

nix 184, 19.
canistellum sanctae Mariae 161, 5.
canna 173, 4.
capillus: capillos subanellatos 175. 12.

omnes capillos suos tondent 184, 13-

ad Antoninnm Placentinum.

437

capitalaris: in nirgis ferreis pendentes

capitnlares 171, 15.
capitum 186, 15.
caprea: dnrgones, qui et capreae

185, 13.
capnt heremi 181, 1.
caritas 162, 4. 5.

carnens: digiti molles nt camei 188^ 2.
castellnm: in quo loco est castellum

modicum (castellus modicus G)

187, 4. aed illic similiter castellum

modicum 187, 9.
castrum : ad uiginti milia est castrum

182, 11. transeuntes per castra uel
uicos aut ciuitates 163, 7. — castra
metati sunt 187, 8.

Casuum canfusio, inprimia accusatiui

et a^laiiuif uide Krit. Erlduter.

p. XI 8. et 4.
catarractae Nili 188, 18.
catharticum: quae pro catarticum

bibitur 166, 4.
cathedra 173, 8.
causa: cuius me causa christianum

dico (cf. adn. crit.J 182, 8.
celebrare: depositio lacob celebratur

179, 5. dies festos suos celebrabant

183, 11. intrinsecus celebrato die
septimo 181, 6.

cellarium: adduzit illis ad cellarium

legumina 182, 1.
cellula 167, 19. 168, 2. 3. 170, 10.

177, 12. 181, 14. 184, 16.
cena: calix, quem benedixit in cena

173, 6.
cenaculus: cen. iUe, qui factus fuerat

Heliae 160, 3. in qua (turre) sunt

monasteria in cenaculis singulis

173. 11.
cetrius (cedros R) 169, 7.
christianus: quae (ciuitas) christiana

nimis est 160, 2. ille christianis-

simus, cum quo fui 181, 18.

cicer frixum 182, 5.

cingella girata 171, 15.

circa: in finis Segor circa mare 181,

9. curca collum habent 174, 9. in

basilicaConstantinicohaerente circa

monumentum 172, 11. circamedinm

noctis 173, 14. — caritas circa

christianos 162, 5.
circare 163. 5.
circuitus 162, 10. in circuitu 162

13. 165, 21. per circuitum 184,

15.
cista 169, 9.
citius = cito 173, 1.
cinitas » Stadt: passim. nrbs desi'

deraiur. oppida Oliueti montis

170, 5.
claudere: una regia se clausit ante

dominum 189, 7.
clausnra cancellorum 176, 4.
clibanus aquae 163, 17.
coagulatur ros de caelo 185, 7.
cocere = coquere 165, 15.
coepisse: hora, qua coeperit benedicere

aquam 167, 5.
cohaerere: porta, quae cohaerit portae

speciosae 171, 1. in basilica cohae-

rente circa monumentum 172, 11.
colathus: colathos 167, 8. 11. colata

169, 11.
colligere : colligent 1 65, 14. =|?/fficJten;

ex ipso (arbore) collegi 187, 7.
collum: in coUo leuaui 161, 11. circa

collum habent 174, 9.
color, is gen.fem.: renertitnr (marmor)

in pristinam (G) colorem 185, 4.
columnella 174, 14.
commiscere: commiscitur cum oleo

188, 9.
communicare 168, 22.
communis: statura com. 175, 12.
condltum: in quo sunt condita mona-

chorum 184, 5.

438

Indez uerborum

condltum: ez quo etiam pro condito

bibent 185, 11.
condoma: unacondoma habent posita

164, 18. octingentas condomas mili-

tantes in publico 186, 11.
confectio: cocuntur omnes confec-

tionea per (JorU pro) zenodochia

165, 15.
conficere: unde tiriaca conficitur

168, 11.
congeries petrarum 179, 13.
congregatio monachorum 174, 22.
congregare: in quo est multitudo

monachorum congregata 178, 20.
Coniugationis formine insolentiores:

lauaui 161, 12. applicaui (G) 187, 3.

accumsi 161, 8. sculpiui 178, 13.

osculaui 172, 13. adhaerit 159, 19.

cohaerit 171^ 1. commiscitur 188, 9.

consolare 182, 8. habis 164, 15. ha-

bit (G) 163, 15. iacit (G) 177, 21. 180,

2. 4. parit (G) 172, 2. 3. sedit 161, 14.

resedit 172, 19. tenit 188, 6. 11.

petiebant 183, 6. 3.plur. ind.praea.

3. coniug. in — ent exit: ascendent

184, 12. bibent 185, 11. coUigent

165^14. conuenient(R) 179,6.discen-

dent (G) 167, 1. 13. fallent 169, 19.

fient 160, 6. fundent 167, 10. 188, 3.

molent 185, 14. tollent 167, 11.

171, 10. 186, 20. uide Krit. Er-

Idutenmgen p. XIII.
Goniunctiui usu8 insolentior: quas

dicunt fllias Loth fabricassent 189,

1. quem dicuut tersisset faciem

suam 181, 10.
coniurationis puteus 180, 8.
conparare pro emere, quod desidera-

iur: 164, 17. 177, 9.
cooperire ez argento 171, 17.
conplere: iam se complebant dies 185,

15. conpleto = post, (uide ezcepto):

conpleto matutinas 167, 3, sed: con-

pieto baptismo 167, 13. 15. com-
pleto tempore festiuitatis 185, 3.

consecratio = ezsecratio: quia cou-
secratio est 179, 15.

continuo: inter Sidona et Tjrum et
Saraptam continuo milia septem
160, 7. inter sepulchra habet con-
tinuo gressus uiginti 176, 16. si-
militer: 178, 14. 179, 10. 184, 5.
9. 188, 11.

contra: in uallelosapba contralorda-
nen 173, 15. ab oriente contraocci-
dentem uenientes 169, 16. ueni-
entes contra Hierusolimam 169,
12. — susum contrannum miliarium
planus 162, 11.

conuertere: arma in marmore con-
uersa 187, 18. — ubi s. Paulus est
conuersus 190, 11.

corcodrillus 189, 19.

comus: ille comus (G), de quo regcs
ungebantur 174, 10.

corpus: iacere in corpore 170, 10.
177. 21. 178, 1. 15. 180, 2. de
corpore eziuit 166, 13. de corpore
sublatam fuisse 170, 17. multa
corpora sanctorum 170, 12. 189*
23. ubi corpus domini positum foit

171, 6.
crep<a>tura 172, 5.
cracifigere 172, 2. 174, 15.
cruor sanguinis paret 172, 3.
cuba: hoc est syracumba (fort. hoc

est sjrriace cuba) 188, 17.
cubiculum, cubiculus: ipse cubiculas,
unde deposuit Raab ezploratores
168, 15. cubiculum (cubiculns R),
ubi lignum crucis reconditum fuit

172, 12. do cubiculo suo 172, 17.
culfus ezit de pelago 187, 15. cf.

Ardiiv.f.latLexik. VII 443. 522.

cum praepos. cum accusatiuo: cum

luminaria et incensum 163, 19.

ad AntoninQm Placentinun).

439

cam paleas 164, 18. mnltas cnm
alias species 167, 14. curo septem
uirgines 167, 19. lapides, cum quas
lapidatUB est (G) 174, 13. cum
quem fai (G) 181, 18 cum camelos
182, 15. cum radices 183, 9. cum
crucis 183, 18. — cum pro ahlat.
instrum.: cam paleas incendentes
164, 13. lapides, cum quibus lapi-
datus est 174, 13. catena, cum qua
se laqueaoit ludas 177, 19. Sam-
son cum (in K) maxilla asini occi-
dit mille uiros 179, 21.

currere: illic currit fluuius 159, 19.

custodia: discurrentes pro custodia
monasteriorum 186, 16.

Dactalum, ttm forte legendum est
dactulum: 159, 6. 169, 5. 182, 5.
188, 3.

dalmatica: sacerdos indutns dalmatica

184, 20.

daemoniaci 177, 7. 188, 7.

Datiui U8US insolentiar: genicia pu-
blica olosirico uel diuersis generi-
bus telarum 160, 9.

de : 1) uhi a exspectes: de Gessemani
ascendimos 170, 18. de lordane sunt
milia octo 166, 13. de Bethleem
usque ad ilicem Mambre 178, 22.
cf. 160, 1. 165, 9. 170, 3. 177,
24. 178, 22. 180, 16. 182, 10.

185, 19. de publico accipientes

186, 12. habent de publicum de-
licias 163, 16.

2) pro ex: siclus, de quo bibit
dominus 163, 1. exire de 159, 4.
160, 6. 169, 12. 16. 178, 2.

187, 11. 15. 190, 18. proce-
dente s. cruce de cubiculo 172, 17.
uenientes de heremo 183, 5. ad-
ducebant utres de interiore parte
heremi 183, 8. de petra edaiit

aquas 183, 15. de India aeniant
187, 19. de corpore sublatam fuisse

170, 17. quos leuauerunt de lor-
dane 168, 17. de petra excisus

171, 5.

8) de materia: lignus crucis de
nuce est 172, 16. muri de lateri-
bus 186, 8. corona de spinis 174,
11.

4) pro genetiuo qualitatis: ce-
trius de libras XL 169, 7. dacta-
lum de libra 169, 5.

5) de pro ahlatiuo instrum,: de
quinque panibus quinque milia sa-
ciauit 165, 3. de qua spongia aquam
bibimus 173, 5. illud cornu, de
quo reges nngebantur 174, 10.
lancea, de qua percussus est 174,
12. ager conparatus est de pretio
domini 177, 10.

6) de origine ttelpatria: lohannes
de Placentia 164, 3. nuces de para-
diso 187. 20.

7) de, ubi genetiuum exspeetes:
color de petra 171, 11. ornamenta
de imperatricis 171, 16. uidi testam
de homine, quam dicunt qiiia de
martjra Theodote esset 174, 20.
— De cum accusatiuo: tollentes
de ipsa uestigia pedum mcnsuram
175, 16. coronas de imperatricis
171, 16. dixerunt deuirtutis Mariae
182, 2. cetrius de libras XL 169, 7.

decantare: psalterium decantauitl78,
10.

Declinationis et generis peculiaritates
uide Krit. Erlduterungen p, XI.
XIL — heteroclisis et metaplasmi
exempla: accessa, recessa, accubita,
colatha, digita, lecta, modia, phasi-
ola, potea, sextaria, spiritaa, uica. —
castellus, cenaculus, comus, cubicu-
lus, doleus, lignas, monasterius,

440

Index uerborum

monumentuB, oleus, oraturius, pal-
lens, praesepitts, praetaiius, signus,
solius, studius, sudariuB, territorius,
uinns, xenodochius uide Krit, Erl.

p. 30 88.

decorus : omni liberalitate decori

180, 18.

defero : sportellas, quas secum detulit

182, 6.
deficere: lordanis deficit in mare sa-
. linarnm 167, 17. 176, 10.
de forie terra mittitur 171, 9.
deformis: lapidem deformem inmedio

iacentem 174, 2.
delectari: mansimus delectati post

tanto labore 187, 3.
deinde 8aepe. uide KrU, Erldut p, 18,

dein 163, 3 (R). 180, 1 (Br).
delidae: leprosi, qui habent de pn-

blicum delicias 163, 16.
deliciosuB (diliciosus 6) : ciuitas deli-

ciosa 159, 6. 180, 18.
demergere (dimergere GR) in profun-

dum 166, 13.
denuntiant tibi, non sputes 164, 20.
deponere: cubiculus, unde deposuit

Raab exploratores 168, 15.
depositio lacob et Dauid 179, 4.
deputare = 8Hften 177, 23.
designare: imago designat 175, 13.
desabtuB: desubtus de qua surgit

Siloa 176, 1. cf. Arckiv f. lcU.

Lexik. V, 360.
deuiantes ad latus 179, 20.
deuotio: pro deuotione ascendunt

173, 13. barbas tondent 184, 13.
deuotissime celebrare 179, 5.
dextroceria (dextralia R) 171, 14.
dici: de qua dicitur in heremo esse

181, 8.

digitus, plur. digitas 174, 8 (G). 175,
13 (G, digita R). 182, 17 (G).
at digiti 188, 2.

dimittere: arbor pertectnm foris di-
missa est 169, 15. — Traianus si-
gnam hoc nobis dimisit 182, 19. —
ager aratur et dimittitur 169, 2.

directus: per directo 160, 13.

discendere: mc scribit G 164, 4. 6.
11. 165, 14. 167, 1. 5. 13. 169, 18.
170, 13. 175, 21. 176, 8. 18. 179.9.
180, 12. 185, 7. 20. 186, 11. (187.
1). (189, 15). (190, 4). 191, 1. 5.

discooperire: in medio atrio discoper-
tu8 179. 2.

discurrere: platea, quae discurrit ad
Siloa fontis 175, 5. per medio dis-
currit cancellus 179, 2. discur-
rentes per heremnm 186, 16.

diuersus = uarius: genecia olosirico
uel diuersis generibus telarum 160,
9. nauis cum diuersis aroroatibas
185, 21. diuersae ciuitates 162, 13.

diaus: procedunt ministeria sub diuo
167, 4.

doleam: doleoB (doleas G) exinde
plenas habent 185, 8.

ducere: uia, quae ducit Bethlem 177,
24.

dum cum ind. prae8.: dum adoratur
crux 172, 19. quam dum exagitas.
sonat 160, 17. dum deBcendimos,
uenimuB 164, 6. — dum cum coni.
prae8.: dum nulla sit caritas he-
braeis circa christianoB, ilLae uero
orane sunt caritate plenae 162, 4.
— cum coni. perfecH: qui dam
impletus fuerit, clauduntur ostia
163, 17. similiter: dum soporati
fuerint 163, 20. dum recitarit 164,
1. aratar, dura collectus fuerit
169, 1. dum aliqua ex ipsis mortua
fuerit 168, 1. — cum coni. plus-
quamperfecti: dum appropinquas-
semuB cellulae, omnes animales
minxerunt 181, 14.

ad Antoninum Placentinum.

441

dnrgo:dargone8 (-is G), qui et capreae
185, 13.

EbuUescere: ebuUescit olenm foris

173, 1.

ecce: et inde mouentes, et ecce

multitudo obuianerunt nobis 183,

17.

egredi: anteqnam egrediatur luna

185, 1. sic egressa esset ipsa aqua

178, 6. a ciuitate egressus Bum
159, 2.

enim := autem: multi languores sa-
nantur. Ipse est enim ros l^b, 17.
cf. 179, 12. 189, 9. 20.

eo quod: suauitudo innarrabilis, eo
quod 8. Maria sedit 178, 6. nuUum
laborem habentes, eo quod totum
harena sit 186, 14. -— faUent ho-
mines de uxore Loth, eo quod
minuatnr 169^ 19.

erogare: panes erogantur ad homines
pauperes 177, 22. erogauit pau-
peribus 181, 6.

etiam et: ibi etiam et leprosi mun-
dantur 166, 3. in qua etiam et
lordanis ingreditur 166, 5. ubi
etiam et ego tetigi barbas 184, 14.
descendimus etiam et ad locum
187, 2. ubi etiam et de India naues
ueniunt 187, 14.

eunuchus 180, 7.

eaidenter oculata fide uidi 190, 2.

ez, e: ez hoc uenimus 165, 5. ez
omni terra conueniunt 179, 5. ez
ipso loco adsumptus est Helias
165, 7. ez uno latere intrant

179, 2. 8. ez utraque parte
167, 1. 188, 20. ez qua (lu-
cema) benedictionem tuUmus 171,
8. ez cuius lectu benedictionem
tulimuB 190, 8. ez ipso (arbore)
coUegi 187, 7. — ez eo quod a

ciuitate egressuB sum 159, 1. —
numquam seminatur, sed ez se
nascitur 168, 21. ez famiUa lethro
discendunt 186, 10. termas ez se
lauantes 163, 4. ez ipso (torrente)
lordanis ampliatur 164, 5. 166, 2.
— ez relatione episcopi 181, 2. —
ez quibuB (hjdriis) duae ibi sunt
161, 9. dum aliqua ez ipsis mortua
fuerit 168, 2. ez quibus una 189, 1.
ez quibus aUqui 181^ 15. ez quo
(rore) etiam pro condito bibent
185, 11. ezquibus (dactaUs) mecum
•adduzi in prouincia 169, 5. 6. —
e zenodochio habent deUcias 163,
15. — duo soUa ez marmore 176,
2. coronas ez auro 171, 16. —
petra omata ez auro et gemmis
171, 12. coopertns ez argento 171,
17. ornatam ez gemmis 174, 19.
ornatus ez auro et argento 175,
17. 178, 10.

ezagitare: petram 160, 18. columna
ezagitatur 177, 4. ante quorum
timorem non ezagitantur Saraceni
186, 18.

ezcelsuB: mons 179, 14. osanna in
ezcelsis 186, 9.

ezcepto loco praeposUionis: ezcepto
peregrinis 159, 15.

ezcidere: de petra ezcisus 171, 6.

execratio: tanta iUis est ezecratio
utrisque 164, 14.

ezire: ad nauigandum 167, 12. ad
portam 177, 20. nec habent, ubi
ezeant foris 186, 21. praeco eziait
185, 16. lordanis ezit in alio lit-
tore maris 163, 10. ezeunte sole

165, 10. — ezire de Constantino-
poli 159, 4. uide de corpore ezire

166, 13.

ezinde aduerb. loci: ezinde uenimus
163, 6 cf. 166, 14. 175. 19. 182,

442

Index nerbornm

13. 183, 15. 187, 1. 7. 188, 16.
17. 190, 12. 191. 1. ita ut inen-
sura toUatur exinde 174, 9. eiinde
facinnt aquam sparsionlB 167, 11.
eiinde in pascha coramanicatur

168, 22. eiinde colata plena pro-
ponuntur 169, 10. doleos eiinde
plenos habent 185, 8.

eitendere intrans.: cnlfus eitendit

in multis milibus 187, 15.
eitensa campania 165, 4.
eitra = ultra: melium eitra natnra

(natnram B) altum nimis 162, 8.
eiurgere: mons einrgit 162, 9. flu-

uius de fonte eiurgit 160, 1. fons

180, 1. 6.

Fabricare: ciuitatem 189, 1.
facere: incensa facientes multa 179,

3. facere responsum 164, 15 cf.

Bonnet, le latxn de Gr4goire, p.

247, 5. missas 174, 17. — manu

factus huminis 188, 19.
fallere = mentiri: fallent homines

de uiore Loth, eo quod minuatur

169, 19.

fasiolns 169, 7 (fasiola G).

fauilla: intras in fauillas Sodomae

169, 17.
febrire : uinum, qui febrientibus datur

169, 4.
fel: amarescente aqua illa in felle

183, 4.
ferre: ager ferens satum 168, 19.
ferreus, a, um: uirgae 171, 14. crui

177, 5.
festiuitas 184, 21.
ficulnea 170, 20.
fides: oculata fide uidi 190, 2. uiden-

tes oculata fide (cf. adn. crit.)

179, 19.
fieri: fient 160, 6.
filii Israel 168, 17. 187, 8.

flagellare 174, 5. 177, 2.

fons gen. fem.: in ipsa fonte 161, 11.
fons ipsa 176, 7. ipsa (ipse R) fons
Siloa inclausa (inclansns R) est
176, 12. quae fons 179, 22. fons,
quam indulcauit Helias 169, 3.

foris aduerb.: habent foris, qui eis
permanent 168, 4. — ebullescit
oleum foris 173, 1. redundat foris
173, 2. nec permittit se foris tolli
161, 18. eieuntes de ciuitate a foris
illi serant 186, 19. ubi eieant fo-
ris 186, 22. — praepositio cum
ahlatiuo: foris uico 164, 17. foris
(porta G) portam 176, 17.

formoBus (RBr), formonsus (G) 175,
13.

friius: cicer friiam 182, 5.

fundere: fundcnt 167, 10.

Oallicula: galliculas calciatos 182,

17 (calliculas GBr, callicolis R).
gallus = galliciniam: gallo qnarto

167, 3.
generalitas: nam et generalitati est

aliqua paramitia 166, 10.
genicium = gynaeceum : genicia pu-

blica olosirico 160, 9.
giratus: cingella girata 171, 15.
gradus, occ. plur. gredos in cod. G:

170, 19. 172, 1. 175, 21. gradus

(GR) 180, 12.
grandis, e: monasterinm 168, 8. pi-

scina 176, 6. solius 163, 17. uigiiiae

167, 2. qui (olenm) pro grande

benedictione tollitnr 188, 4.
gressus: nom. plur, gressi (GBr) 171,

20. acc. plur. gressos (GBr) 172,

10. gressus 176, 16.
grossus: talea grossa 162, 8.

Uabere: quod habis emere 164, 15.
— tomus, in quo abcd dominaa

ad Antoninnm Placenti n n m.

443

habuit inpositnm 161, 15. una con-
doma habent posita 164, 18. in
parte montis habent idolam suum
positum 184, 18. — habet =
gallice ,il y a' : inter sepulcra habet
continuo gressus XX 176, 16.

hactenus: fons usque hactenus rigat
188, 17; cf. 189, 8.

haereses multae 189, 20.

harena 183, 4. 186, 14. 22.

heremita 182, 12. 183, 17.

heremus 181, 1. 8. 11. 182, 3. 10.
13. 183, 1. 8. 12. 14.

hoc est: scientes linguas, hoc est
latinas et graecas 184, 3. sunt pu-
tej, hoc est puteus coniurationis
et puteus calumniae 180, 8. cf.
163, 7. 188, 19. 190, 15. 20.

homo: sextarium per hominem acci-
piebamus 183, 3.

honestus: ciuitas honesta (schon) 160,
11. homines honestissimi (wohl-
hahend) 180, 18.

hydria 161, 10.

lacere = sepultum esse: Dauid ibi
iacet in corpore 178, 15. ubi Za-
charias iacet in coi-pore 180, 2.
ubi Esaias iacet 180, 4. cf. 170,
10. 11. 177, 21. 178, 1 (iacit G
177, 21. 180, 2. 4).

iactare = iacere: ipsos nummos in
aqua iactas 164, 19. quicquid ibi
iactatum fuerit 166, 12. iactas me-
lum 172, 6. omnes barbas tondent
et iactant 184, 13.

iactus: sagittae iactum 176, 17. —
iactus = abortus: iactum num-
qnam faciet 160, 19.

idolum : in ipso monte habent idolum
suum posituiii Saraceni. 184, 18.

ille loco articuli: sedent in iUo solio
163, 19. lauant in iUas termas

Moysi 166, 9. — pro is uel or/t-

culo usurpatur: 160, 3. 4. 163, 20.

169, 13. 173, 4. 174, 10. 175, 11.

15. 181, 5. 12. 182, ]. 8. 183,21.

186, 2. 20.
illic 159, 19. 160. 6. 168, 3. 187, 9.

18. 189. 8.
immo et 176, 5.
imperatrix: 176, 13. omamenta de

imperatricis 171, 16.
imponere: tomus in quo abcd domi-

nuB habuit inpositum 161, 15.
in: cum ahlatiuo, uhi accusatiuum

exspectes: passim.praecipuetn cod.

G. — nominibus oppidorum ante-

ponitur: uenimus in Cana 161, 7.

in Capharnaum 168, 5; cf. 170, 3.

4. 5. 179, 10. 180. 10. 181, 19.

182, 16. 185, 20. 190, 1. 4. 191,

2. — amarescente aqua in felle

183, 3. — ciuitates, quae leguntur
in Regnorum (Regum G) 162, 13.
— in tantum cognoscitur uerum
esse, quia nec basidem habet 177,

3. — quae (fontes) in unum iunc-
tae sunt 163, 8. omnes in unum
requiescunt 178, 18. — in oculis
hominum uidetur 168, 13.

inante atrio estpiscinagrandis 176, 5.
incendere: cum paleas uestigia nostra

incendentes 164. 14.
incensum: mittuntur intus cuni lumi-

naria et incensum 168, 19. et lu-

minaria ibi fiunt et incensum 177,

6. incensa facientes multa 179, 3.

incensa offerentes multa uei lumi-

naria 179, 6.
inciditur alia cellula 168, 3.
inclaudere: inclausus 169, 14. 170,

7 (inclusus R). 10 (indusa RBr).

174, 18. 176, 12. inclusus 184, 1

(R. inclausa G).
incontra in ciuitatem Sucamina 160, 12.

444

Index uerboram

inde: nobis inde dederunt sextaria
qainque 185, 10.

indulcare 169, 3. 183. 4.

induere: induti sindones 167, 14. in-
dutus dalmatica et pallium lineum
184, 20.

infantes = liberi: infantes, quos oc-
cidit Herodes 178, 17. ubi sedebat
cum aliis infantibuB 161, 16. mu-
lieres cum infantibus 186, 5.

infantula 168, 1. 3.

infermentare : alueus ubi illa uidua
infermentauit 160, 5.

InfiniHui U9U8 insolentior: ubi ascen-
dit uidere dominum 169, 14. ubi
ibat Isaac offerre 172, 4.

infinitus: uigiliae grandes, populus
infinitug 167, 2. omamenta infinita
171, 14.

infra = intra: arbor inclausus infra
(intra G) oratorium 169, 14. fons
Siloa infra (intra R) ciuitatem in-
clausa est 176, 12, cf. quae (G)
fons inclausa (G) est intra mona-
sterium (infra solummodo M) 184,
1. castellum modicum, infra se
xenodochium 187, 9. infra liquore
illo sic stat 188, 13. infra ciuita-
tem uidimns 188, 13. quem (caput)
infra dolium uidimus 190, 14.

ingredi: in qua (mare) lordanis in-
greditur 166, 5. qui (lordanis) in-
greditur in mare 163, 9. ingreditur
(aqua) in lordane 176, 9. — po-
pulus, qui per ipsum heremum in-
grediebatur 183. 12.

inhabitare intrans.: a malitia inha-
bitantium in ea 182, 14 (Psalm.
106, 34). inhabitantes in ea ciui-
tate 186, 9.

inhaeresco: pectus inhaesit in ipsa
marmore 174, 7.

inmobilis: aquam inmobilem 178, 3.

inmutabatur in oculis tuis 189, 13.
innarrabilis: suauitndo ad bibendum

innarrabilis 178, 5.
innumerabiUs 175, 2. 179, 6. 183,

18.
inrigare: fons inrigat ipsa loca 179,

23. montem 184, 8. aquas multas

176, 7.
insimul pascuntur 185, 14.
integer: non eum permittunt inte-

grum {codd. iterum) eiire 188, 9.
intendere = aspicere: non potuera-

mus intendere 189, 13. quantum

intendebas, inmutabatur 189, 18.
intrinsecus 181, 6.

intrat (fluuius) in lordanem 164, 5.
introire: mox luna introierit 185, 2.
inundare: hora uespertina inundantur

(cod. mnndantur) termae 163, 16.
intus 163, 19. 178, 11. 187, 5. 15.

— intuB in 166, 20. 188, 1. 14.

191. 7.
ipse » is, uel loco arHculi: 159. 16.

160, 3. 161, 8. 11. 162, 17. 163,

1. 17. 164, 1. 4. 5 etc.
ipse = idem: 170, 1. ipsam semper

uirtutem operaretur 188, 10.
is, ea, id: eum neutrum 172, 7.

188, 6. 8.
iste = hic: 174, 1. in ista uel in illa

ripa lordanis 168, 9.
iusum = deorsum : audiunt uoces io-

Bum in ualle 173, 15.

Labor = Feldarheit: nullum labo-

rem habentes, quia nec habent ubi

186, 13.
languor: toUitur mensura pro sin-

gulis languoribus 174, 9. 175, 17.

sanat multos languores 166, 4.
lapidare 174, 14.
lapis, idis gen, fem,: lapides multae,

cum quibus (quas G; lapidatus est

ad Antoninum Placentina m.

445

b. Stephanus 174^ 13. ternas lapi-
des portantes 179, 16.

laqneare: catena, cnm qua se laquea-
uit ludae 177, 19.

lauare: lauantur omnia (lauant B)
177, 17. — intrans.: in ipsa fonte
lauauimus 161, 12. ad uesperum
lauant in illas termas 166, 8. in
uno lauantur (lauant B) uiri 176,

3. — termae ex se lauantes 163>

4. 166, 2.

lectus et lectum: ipsum lectum ibi
est 160, 4. lecta aegrotortim 176,
2. ex cuiuB lectu 190, 8.

legere: Hermon, qui legitur in psal-
mo 165, 8 (ro8, qui cantatur in
psalmo 165, 17). ciuitates, quae
leguntur 164, 7.

legumen: adduxit ad cellarium legu-
mina 182, 1.

leuare = tollere: hydriam in collo
leuaui 161, 11. lapides, quos leua-
uerunt filii Israel 168, 16. quem
(lapidera) leuas in manibus tuis
174,3. petra,in quam leuabatur reus
175, 8. 10. columna leuata a nube
177, 2.

libra: dactalum de libra 169, 5. ce-
trius de libras XL 169, 7.

ligamentum, quo utebatur in capite
(Maria) 173, 7.

ligare: ligantes pro singulis languo-
ribus 175, 16.

lignum crucis, quem adorauimus 172,
13. qui lignus (G) ib,

liminare 171, 1 (limitare R, -ri G,
liminare Br).

lineus, a, um: palliam 184, 20.

lingere 170, 1.

locellus aureus 174, 19. — locellus
= sarcophagus: uidimus locellos
ligneoB sanctorum patrum 188, 14.

longe: non longe a ciuitate esse 168,

17. 169, 13. stare 176, 21. exinde
non multam longe ad Segor (est)

166, 14.
lucerna 171, 6.

luminare 163, 19. 177, 6. 178, 11.

179, 7. 182, 2.
luna: antequam egrediatur lana 185,

I. mox luna introierit 185, 2. re-
currente luna 184, 21.

lupinum 182, 6.

Macinare = molere, cf. Du Cangii

glossarium 8. v. 181, 12.
magnus, multo rariu» quam grandis:

168, 18. 173, 11.
maior: 177, 20. 180, 11. 188, 12. 187,

15. 190, 18.
malitia inhabitantium 182, 14 (Psalm.

106, 34).
mansio = pemoctatio: christiani pro

deuotione ad mansionem ascendunt

173, 13. = statio 185, 20.
manumisit omnem familiam 181, 5.
mare, dbl. sing. mare: non longe a

mare salinaram 166, 5. in qua

mare iacent leprosi 166, 7. a mare

167, 16. de mare egreditur 163,

II, exierunt de mare 187, 11. rece-
dente mare 187, 16. -- qui maris
circat milia LX 163, 5.

roaritima, ae: misimus maritimam

161, 3.
marmor, nonnuUis locis lapis sonare

uidetur: 167, 1 (176, 2). 187, 18.

gen. fem.: in ipsa marmore 174,

7. incipit colorem mutare marmor

illa 185, 2. fit nigra marmor illa

185, 3.
marmoreus, a, um: alueus 160, 4.

cathedrae 173, 8. columna 177, 1.

idolum 184, 18.
martyra 174, 20.
mastix 185, 8.

446

In d ex uerb orum

roatutina: conpleto matutinas 167,
3. 6unt matutinas (G, -ni R)
167, 3.

maxilla asini 179, 21.

medius = halb: ampullas medias
173, 1. medium railiarium 178,
14. medio Septembrio 166, 7.

melum = malum 172, 6.

mensuram toUere 174, 9. 175, 16.

messor 180, 6.

mcta: quasi in modum metae cooper-
tus ex argento 171, 17.

metari castra 187, 8.

metropolis: uenimus in ciuitate me-
tropoli 164, 8.

militare in publico 186, 11.

milium (melium codd.) 162, 7.

mingere 181, 15.

ministerium = Kirchengerdte : pro-
cedunt ministeria sub diuo 167, 4.

mirabilia, orum = Wunder: mona-
steria multa, loca mirabiliorum (6,
-culorum R) 170, 7. ubi talia fiunt
mirabilia (G, -cula R) 166, 17. ui-
dimus mirabilia (= res mirabiles)
multa 170, 9.

miraculum: multa alia miracula (=
res mirabiles) 174, 17. territorius
in niiraculis positus 168, 14,

missa: calix, in quo (apostoli) missas
faciebant 174, 17.

mittere: 1) schicJcen: mittens in Hie-
rusolima 181, 19. 2) = dimittere,
relinquere: misimus maritimam 161,
3. 3) =ponere: XXXmiliaadbreue
missi hic perierunt 159, 16. per
posticum mittuntur intus 163, 18.
ibi infantulae mittuntur 168, 1.
aquae,ubi missus est Hieremias 175.
20. mittebamus in ea (aqua) bare-
nam 183, 4. sareca niissa ante se
petiebant 183, 6. per digitos in
pedes anulos missos 182, 18. caput

lohannis, qui est missus in doleo
uitreo 190, 13.

mobilis lapis 179, 14.

modicus = paruus: ampulla 185, 10.
castellum 187, 4. 9. ciuitas 160. 2.
187, 13. insula 188, 1. mons 165,
8. oratorium 184, 10. petra 160,
17. pes 175, 11. prouincia 162, 6.

modius: modios tres (modia tria Br)
168, 20.

modo = nunc: quae uocata est in
tempore Samaria, modo uero did-
tur Neapolis 162, 15. quae est
modo basilica 163, 6. cf. 175, 4.
176, 12. 177, 17. 17«, 7. 189, 6.

modus: ipsum monnmentum quasi in
modum metae coopertus ex argento
171, 17. puteus in raodum theatri
factus 180, 11. digiti molles in
modum dactalorum 188, 2.

molere: burdones, qui in montibus
molent 185, 14.

monachi, distinguuntur ah heremitis,
uide indicem rerum.

monasterium uide indicem rerum. —
in qua (turre Dauid) sunt mona-
steria in cenaculis singulis 173, 11.

montana: ascendentibus nobis de
montana 170, 3. sub montana loca,
ubi inueniuntur serpentes 168, 10.

motus: ciuitas subuersa est a terrae
motu 159, 10.

mouere = aufhrechen: inde mouentes
183, 16.

mox: a) = statim: quod si tetigeris,
mox Bcandalum 164, 17. cf. 167, 6.
173, 1. b) = simuJatque: mox luna
introierit, fit nigra marmor illa
185, 2.

multus: 35 locis: 160, 5 (bis). 161,
19. 164, 7. 9 etc.

multum: non multum longe 166, 14.
168, 7. 176, 21.

ad AntoninuiQ Placentinum.

447

mundare: nmndantar leprosi 163, 15.
164, 2. 166, 3. 9. 176, 5. daemo-
niaci 177, 7.

niQnire: ciuitas munita muris 186, 3.
talea munita petris 170, 21. mona-
steriura circumdatum niuris munitis
184, 2. — piscina manu hominis
munita 176, 6. Eudozia muniuit
basilicam et sepulcbrum sancti Ste-
phani 176, 14.

munitio = Wehr: munitio manu facta
hominis 188, 19.

inurena (murenula R) genus torquis
171, 14.

murrauratio (murmorantia G) 174, 5.

murmurare 178, 14.

mutare: incipit colorem mutare mar-
mor 185, 1.

Nam = 08, autem: 169, 19. 170, 6.

171. 12. 13. 172, 8. 175, 15. 176,

13. 179, 17. 186, 19.
nam et caret plerumque ui causali:

nam et ibi mortuus est lohannes

164. 2. cf. 172, 2. 14. 173, 3. 176,

12 (177, 7). 178, 17. 179, 4. 23.

181, 16. 182, 16. 185, 10. 12.
naies fissas 182, 17.
nascitur (satus) ex se 168, 21. uinum

169, 4. dactalum de libra 169, 5.
natalis: alio die de natale domini

179, 5.
natatorius, a, um: piscina natatoria

177, 14.
naturalis: de petra naturale eicisus

171, 5.
nauicula 189, 17.
nauis: in Abila descendit nauis de

India 185, 20.
nec = non: sed nec permittit se foris

tolli 161, 18. quia nec habent ubi

186, 13. quia nec habent, ubi exe-

ant 186, 21.

nimis = ualde: ciuitas christiana

nimis est 160, 2. melium extra

natura altum nimis 162, 7.
nimius = magnus: congregatio nimia

monachorum 175, 1.
nominatim: cognitae personae, quae

sciebantur nominatim 159, 15.
non pro ne: non sputes 164, 20.
nullus = nemo: in quo nullus prae-

Bumit manere 184, 11. 185, 14.
nuptiae: dominus ad nuptias fuit

161, 8.
nuptus, us: in ipsa nocte nuptus sui

181, 4.
nutdebant leonem 181, 13.

ObeliscuB 166, 19.

obuiare 183, 18.

occidere 178, 17. 179, 11. 22. 180, 1.

interficere desideratur.
oculatus: oculata fide 179, 19. 190,2.
oculus: in oculis hominum uidetur

ut paradisus 168, 13.
odor: sulphureus 169, 18. 188, 12

(oreus 6). odor suauitatis 183, 10.
oiferre: obtuli ad altare 161. 11. al-

tarium Abrahae, ubi ibat Isaac of-

ferre 172, 4. obtulit Melchisedech

sacrificium 172, 4. incensa ofPe-

rentes multa uel luminaria 179, 7.
oleum: rafaninum 186, 6. petrinum

188, 3. ad luminaria 182, 1. afier-

tur oleum ad benedicendum 172, 20.
oliuetum: oliueta et palmeta 165, 4.

in dextra parte portae est oliuetuni

170, 20. c/. ind, nom,
olosiricum: genicia publica olosirico

160, 9.
omnino: unde omnino inirati Bumus

185, 4. paruuB omnino 163, 9. an-

gustum omnino 178, 12.
omnis, e: abl. omne 162, 5.
onager 185, 12.

448

Ind ex uerb oTum

onychinus: calix 173, 5.

operari multas uii-tutes 189, 17. cf.

164, 9. 188, 10.
oppida Oliueti montis 170, 5.
opu8: turris quadrangulis et opus

caluum, non habens tectum 173,

12. — faciunt opus dei 184, 12.
oratio = Gebet: 168, 5.
oratorius (G) 168, 16. 186, 1. ora-

torium 187, 11. infra oratorium

169, 14.
omamentum: omamenta de impera-

tricis 171, 16. infinita 171, 13.
orare = beten: orauimus in praetorio

175, 3. Moysi oranti 186. 2.
orum = ora: omm ampullae 172, 21,

c/. Archiv /. lat. Lexik. IX 300.
08 : monumenti 171, 11. speluncae

178, 11. 12.
osanna in excelsis 186, 9.
osculare et oscalari: adorauimus et

OBCulauimDS 172, 13. osculatus sum

172, 16. osculantes proni in terram

171, 3.
ostendere: uirtutes 176, 5. 177, 8.
ostium: dauduntur omnia ostia 163,

18.

Pabulare: quas (puellas) cbristiaui

pabulabant 181, 12.
palea: cum paleas incendentes 164,

13. nec paleas nec lignum super-
natat 166, 11. capitum, paleas
et hordeum 186^ 15.

pallium: indutus dalmatica et pal-

lium lineum 184, 20.
palma: manus apparent et digiti et

palmae 174, 8.
palmetum: oliueta et palmeta 165,

5. calamita uel palmita 181, 9.
paradisus: prouincia similis paradiso

162, 6. lericho in oculis hominum

ita uidetur ut paradisus 168, 13.

nnces de paradiso credunt es8e
187, 20.

paramitia (= paramythia) 166, 10.

parens: parentem suara dicnnt eam
(Mariam) fnisse 162, 3.

parere: uestigia rotarum parent 187,
18. locus, ubi cracifixus fnit, paret
172, 2. cruor sanguinis paret in
ipsa petra 172, 3.

pardus: leo et pardus et onagri in-
simul pascuntnr 185, 12.

pars: de interiore parte heremi 183^
8. ex utraque parte marmoris 167,
1. 188, 20. in dextra parte 170, 19.
ab una parte 172, 1. in illa parte
lordanis 165, 18. Sidona, quae ex
parte ruit 159, 18. homines a parte
Aethiopiae 182, 16. nenimus in
partes Syriae 159, 7.

Participiorum tmis insolentior: no-
min. uel aeciM. absol: adorauimus,
quasi dicentes nobis, amulam 161,
5. suauitudo innarrabilis, dicentes.
eo quod 178, 5. sublatum sponsi
uestimentum non est inuenta 181,
7. ambuluntibus nobis. cameli nobie
aquam portantes, sextarium accipie-
bamus 183, 1. exeuntis de ciuitate,
uenientes contra Hierusolimam non
longe est 169, 12. Iterum nenien-
tes in Hierusolima 190, ] . et tran-
scendentes, ibi est 187, 11. — uer-
8a uice ablat absol. inusitate
usurpatus: ingresso doroino lesn
— inuenit lapidem istum 173, 20.
reuertentibus nobis — uenimus
177, 14. item exeuntibus nobis —
uenimus 177, 20. descendentibus
nobis — uenimus 179, 9. — parti-
dpium, ubi uerbum finitum deti-
deratur: in qua adorantes monu-
mentum domini 171, 4. tollentes
mensuram, ligantes — et sanantor

ad Antoninum Placentinnra.

449

175, 15. temas lapides portantes
et iactantes 179, 16. Becretnm sic:
aidentes spiritaa inmnnda nolai
179, 18. proficiscentes de Elnsa
ingressi heremum 182, 10. et inde
mouentes — et ecce mnltitudo ob-
uiauerunt nobis 188, 16. qui ado-
rauerunt nos, siroili modo et nos
facientes 183, 19. nobis uisum est
reuerti et uenientes in Fara ciui-
tatem 185, 22. — Part. Praes.
pro part. aoristi tisurpatur: 189,
n et saepius. — Coaeeruata parti-
tipia: 186, 11 ss. — procedente
sancta cruce et ueniens in atrio
eadem hora stella apparet 172, 17.

paruuli = infantes 190, 19.

pater sensu spirituali: sanctus pater
Hilario 180. 20. sancti patres he-
remitae 188, 15.

pati (de martyrio): passi sunt s,
Sergius et s. Bacchus 191, 6.

patricius 169, 6.

pelagus: culfus exit de pelago 187,
15. intus in pelago est insula 188,
1. pertransit pelagum 163, 10.

pentecosten: in die (Q) pentecosten
169, 10.

per: per ponte transitur 191, 6. per
uisionem uidi 190, 3. per loca =
ubique 177, 13. sextarium per ho-
minem accipiebamus 183, 2.

perambnlare : perambulantes mona-
steria multa 170, 6. perambulantes
per heremam 183, 14. perambulaui-
mus usque ad s. Mennatem 189, 16.

percutere: lancea, de qua in latere
percussus est 174, 12.

peregrinari 159, 2.

percgrini: 159, 15. 177, 11. ama-
tores peregrinorum 180, 19. sns-
ceptio p. 175, 2 pauperes et pere-
grini 177, 22.

XXXVIIII Itin. Hlerosol.

permaneo 168, 4. 184, 19.
pertingere: in quo loco 188, 7.
pes montis 165, 9. 183, 21.
petire: petiebant 183, 6.
petra 160, 17. 18. 170, 21, 171, 5.

11. 12. 172, 3. 174, 8. 175, 7. 15.

17. 178. 2. 13. 179, 14 (alter-

nans cum lapis). 179, 16.
petrinus, a, um: oleum 188, 3.
petroBus, a, um: mons Sina 184, 15.
pertransire: lordanis pertransit aquam

maris 163, 9.
piscina = Bad: piscina grandis 176,

6. piscina natatoria 177, 14.
Pluralis: multitudo obuiauerunt nobis

183, 18. assidue populus lauant
176, 7.

platea 164, 12. 175, 5.

plenus, a, um: omne sunt caritate
plenae 162, 5. habentes colathos
plenos cum aromatibus 167, 9. do-
leos exinde plenos habent 185, 8.

ploratus 182, 7.

plus: sunt milia plus minus CXXX^
167, 17. plus minus pedes sex

184, 10.

positus = sepultus: ubi corpus do-
mini positum fuit 171, 6, aimiliier
178, 14.

posuit lapidem in angulum 174, 2. sed
ponis aurem in ipso angulo 174, 3.

populus: in qua assidue populus la-
uant 176, 7. quinque milia populos
saciauit 165, 4. populus numerus
duodecim milia sexcenti 183, 11.

porticus: secus porticum Salomonis
175, 6. porticos (G) 177, 15.

post: reuertentes post nos 163, 10.
redit (lordanis) post se 167, 6.
post cum ahlat: post reclausa
cruce 173, 3. post tanto labore et
uastitate heremi 187, 3.

posticum 163, 18.

29

450

Index aerboram

potens = reich 160, 8.

potiaton (?): ibi nascitur ainum po-
tiston 169, 4 fortasse paasticum.

portare sensu tralat: quae patienter
portauit 181, 5.

praecellere: prouincia praecellit Ae-
gyptum in uino 162, 7.

praefiguratio 187, 17.

Praepositiones cum accusatiuo, ubi
ahlatiuum exspectes, et uersa uice
uide Krit. Erldut p. 4.

praesepium ornatam ex auro (prae-
sepius G) 178, 10.

praesumere: in quo nullus praesumit
manere 184, 11.

praeter aduerb.: aquam non habet
praeter in Siloa fonte 172, 9. praeter
singulis diebufi habentes singulas
equas 186, 14.

praeturius (G) 165, 13. in medio
praeturio 175, 8. cf. 175, 3 (R).
175, 14 (G).

pretium : ager comparatus est de pre-
tio domini 177, 10. antequam pre-
tium des 184, 16.

pro = ad, propter: pro benedictione,
cf. benedictio 167, 14. 170, 15.
174, 20. 188, 4. discurrentes per
heremum pro custodia monasteri-
orum 186, 17. serra pro testimonium
posita est 180, 4. pro deuotione
barbas tondent 184, 13 ut pro
singalis languoribus mensura tol-
latur exinde 174, 8. — pro cum
accus.: pro testimoniom 180, 4.
pro catarticum bibitur 166, 4.

procedere, cf. Weiman, Archiv f. lat.
Xca»&. 1X15^: proceduntministeria
sub diuo 167, 4. procedente s. cruce
ad adorandum 172, 17. — ex qua
(maxilla) fons processit 179, 22.

profundus: in profundum (-o G) di-
mergitur 116, 12.

pronus: osculantes proni in teiram

171, 3.
prostratae pedibus nostris 186, 6.
prouincia = regio: prouincia similis

paradiso 162, 5. in ipsa prouincia

multas uirtutes ostendit 177, 7.

ex quibus mecum adduxi in pro-

uincia 169, 5.
proximus: in proximo essc 180, 14.

188, 20.
psallere: 183, 18. — psallentes anti-

fonam 186, 7.
psalterium 173, 10.
publicus: genicia publica oloserico

160, 9. militantes in publico 186,

11. habent de publicum delicias

163, 16. annonas de publico acci-
pientes 186, 12.

puella: quaedam nobilis puella 181,
3. monasterium puellarum 181, 10.

purificare se in aqua 165, 1.

puteus 162, 16. 180, 8. plur.: potea,
quas (G) 180, 7.

putridus: aquae putridae 175, 20.

Quadrangulis : petra 175, 8.

quadriporticus 179, 1.

qualisuis enim tempestas sit maris
188. 12.

quando coni. temporalis cumind.prae-
teriti = als: ubi sedebat, quando
ad eam angelue uenit 161, 6. cf.
165, 20. 175, 7. 10. 184, 7, 189,
7. — cum ind. praes. = toenn:
denuntiant tibi, quando ingrederis

164, 20. quando uenit tempus
festiuitatis 184, 20. — cum eom,
perf.: quando coeperint adorare,
fit nigra 185, 2.

quanticumque cum coni. = quot-
quot: quanticumque uel quotiens-
cumque transierit 179, 15. quanti-
cumque gustauerint, satiantur 187,

ad Antoninam Placentinam.

451

21. qaanticamqae pertingere po-
taerant 188, 6.

qaantam = qao magis: qaantam
intendebas, inmatabatar in ocolis
tais 189, 13.

qaasi: sic qaasi in modam metae
coopei-tas 171, 17. sonat in anribas
tais qaasi marmaratio 174, 4. —
adoranimas qaasi (?) dicentes no-
bis amalam s. Mariae 161, 5.

<iaia coni. caus.: 176, 18. 177, 3.
185, 15. 189, 13. — pro aceus.
cum inf,: dicente nobis episcopo,
qaia perieront 159, 4. de qao di-
citar, qaia ipse est, de qao bibit
dominuB 162, 18. dicitar, qaia ex
familia lethro discendnnt 186, 10.
sic dicebant^ qaia leo gabernaret

187, 16. — qaae dicant, qaia de
Theodote esset 174, 20. — hoc
dicant. qaia a sancta Maria sibi
hoc concessam (faisse add. G)
162, 3.

qai, qaae, qaod: sadariam, qai fait
in fronte domini 168, 6. uinnm,
qai febrientibas datur 169, 4. qai
lignas (G, qaod lignum R) 172,
16. lignum crucis reconditum est,
quem adoranimns 172, 13. qui (ole-
um) toUitur 188, 4. quem toUentes

188, 8. qui (G, quae R) arbor in-
claasuB (GR) est 169, 14. testam
quem (GR) 174, 19. caput heremi, qui
uadit 181, 1. potea quas (G, putei
quos R) 180, 7. qui maris (G qood
mare R) 163, 4. in qua mare
166, 5. 7. in quo mare 166, 10.
— basilica, quae fuit praetorium
165, 13. domus Raab, quae est xeno*
dochius 168, 14. ros, quem manna
appellant 185, 7. teroplum, quod
(que G) est modo ecclesia 189, 6. —
de qua dicitur in heremo esse 181,

8. coniunetionis instar adhibetur:
qui (forL cui) dam appropinquas-
semus cellulae, omnes animales min-
xerunt 181, 14. qui perambulantes
— uenimus 183, 14.

quicumque = aliquis: si suspensa
fuerit coicumque animali 160, 19.

quod: fallent, eo quodminuatur 169,
19. dicentes eo quod sedit 178, 5.
ex eo quod egressus sum 159, 1.

quomodo = curo : quomodo uenerunt^
sanauerunt me 190, 8.

Badix, gen. masc: radices, quorum

odor 183, 10.
raras: uidimusraros hominea 182, 15.
recipere = capere: uas non iam eum

(oleum) recipit 188, 6.
reclaudere: reclausa cruce 173, 8.
recolere = meminisse: multa mira-

cula, quae non recolo 174, 17.
recomponere 171, 8.
recurrente luna {codd, praecurrente)

184, 21.
redire: aqua redit in alueo suo 166,

19. lordanis redit post se 167, 6.
redigere: piscina redacta estin ster-

core 177, 17.
redundare: totum oleum redundat

foris 173, 2.
regia = porta: coius una regia se

clausit 189, 7.
reiterare = redire: si uolueris reite-

rare ad toUendum 188, 5.
reprobare 173, 20.
requiescere = sepultum esse 159, 5.

8. 164, 11. 176, 17. 20. 178, 18.

180, 12. 16. 19. 189, 21. 190, 7.

19. 191, 3.
requirere = fragen: requisiti, quare

sic 182, 18.
resedere : ciuitas, in qua resedebat Fa-

rao 189, 3. ubi crux resedit 172, 19.
29*

452

Index uerborum

respicere: ad occidentem 176, 18. ad

Sodoma 173, 15.
responsum facere 164, 15. 18. qf.

Banneij le latin de Gr^oire p.

247 a. 5.
resticula: resticulas cum radicea 183,

9. c/. Georges 8. v. restis IL
resurrectio domini 174, 16.
reuerti: reuertentes post nos 163, 10,

cf. redire. — reuertente cruce in

loco suo 173, 2. reuertitur (mar-

mor) in pristinum colorem 185, 4.
rigare intrans,: fous usque hactenus

rigat 188, 17.
rugitus: leonis 181, 14. lordanis

167, 6.
ruinae templi 175, 5.
ruere = corruere: Sidona, quae ex

parte ruit 159, 18.

Salinae: mare salinarum 166, 5.
167, 17.

salsugo 182, 14 (= Psalm. 107, 34).

saluator 189, 9.

saluare : omnes aegroti saluantur
188, 7.

sanctus, a, uro: ciuitas 171, 3. crux
172, 17. loca 159, 3. martyra 174,
20. patres heremitae 188, 15. cor-
pora sanctorum 170, 12. plerum-
que nominibw personarum prae-
ponitur uelut: Antoninus 189, 22.
Atbanasius 189, 21. Bacchus 191,
7 etc.

sanguis: cruor sanguinis 172, 3. ager
sanguinis 177, 11.

sareca, tunicae spedes, cf. Du, Can-
gii glosa. 8. v. earica 183, 6.

satum: ferens satum 168, 19.

scala: per scalas ascenditur 177, 6.

scandalum 164, 17. scandalum gene-
ras 164, 20.

sculpire 178, 13.

secare: a serra secatus est 180, 3.

securis, acc. securem 165, 7.

secuB praepo8.: secus porticum (-o

G) 175, 6.
sedere: sedit in sinagoga tomus 161,

14, uide resedere.
sedis 175, 7.

seminare, non serere: 168, 19. 21.
senior: septem catbedrae seniomni

173, 8.
sepultura = sepulcrum: inter ipsas

sepultnras cellulas sernornm dei

177, 12.
serare 186, 19.
sero = uespere: sextarium mane et

sextarium sero accipiebarous 183,

2. scro purificant se in aqua 165, 1.
serra: a serra secatus est 180, 3. 4.
seruientes: munera dantes ad ser-

uientes ibidem 179, 7.
serui dei = raonachi: 177, 12. 178,

9. 184, 16.
sextarius: 183, 2. plur. sextaria 185,

10 (GR). 178, 3 (G).
sic: neque basidem habet, sed sic

super terram stat 177, 4. infra

liquore illo sic stat (tempestas)

188, 13.
siclus (G, situlus R) 162, 18.
signum: ubi ascendit aqua ad signum

188, 19. — in qua columna tale

est signum (talis est signus G) 174,

6. ubi Moyses uidit signum rubi

ardentis 183, 22.
sinagoga uide synagoga.
sindon: induti sindonis 167, 14.
Bolius, plur. solia: solius grandis 163,

17. duo solia 176, 2.
soporare: dum soporati fuerint 163,

20.
sparsio: aqua sparsionis 167, 12.
species = res : induti sindones et mul-

tas cum alias species 164, 14. species

ad Antoninam Placentinum.

453

beatae Mariae 173, 6. c/. Du

Cangii gloss. s, v. 2.
spiritus, plur. spiritaa 179, 18.
splendidns, a, am: cioitas 159, 18.

cf. 178, 9. 180, 17. 189, 19.
spongia 173, 4. 5 (spangia G).
sponsus = maritas 181, 4. 7.
sportella 182, 5.
spangia uide Bpongia.
apatare 164, 20.
stagnum: per stagnam aenimas Ale-

zandria(m) 189, 17.
stare: stat aqiia 167, 6. axor Loth

170, 1. domas Baab 168, 14. ta-

balatio templi 171, 2. talea (fical-

neae) 170, 21. tempestas 188, 18.
stataa = statara: super statum ho-

minis 162, 8. stat in ipso statu

170, 1.
statura commanis 175, 12.
stercus: piscina redacta est in ster-

core 177, 17.
strata, ae 176, 21.
stndium litterarum (studius G) 159,

13.
suauitas: odor suauitatis 183, 11.
buauitado ad bibendum 178, 4.
8ub = prope: sub montana 159, 17.

168, 10. est basilica sub platea

175, 5.
subaneJlatus : capillos subanellatos

175, 12.
subtilis = italice, sottile': pes 175. 12.
subtus: miliario subtus monte Car-

melo 160, 14. subtus Sodoma et

Gomurra 166, 6. 176, 10.
«ubuertere: ciuitas subuersa est a

terrae motu 159, 9. 11. 14.
sudarium, qui fuit in fronte domini
. 168, 6.

sulphur et bitumen 166, 6.
sulphureus odor 169, 18. 188, 12.
flummitas (columnae) 177, 5.

super cum accus. 165, 11. 179, 16.
183, 10. 190, 21 (wo?) 160, 15 (woy)
— cum ahl. super lordane 168,
7. — m cod. G abl, in cod. B
acc: 169, 17. 172, 20. 175, 21.
177, 4.

supematare 166, 11.

surgere = entspringen 167, 16. 176,
1. 184, 8.

susceptio peregrinorum 175, 2.

susum 162, 11. susu B, sursum G
170, 8.

sjnagoga 161, 14. 15.

Tabulatio: cuius (templi) tabulatio
stat 171, 2.

talea: homo talea grossa 162, 8.
cuius (ficulneae) talea stat 170,
21.

tangere: et ego tetigi (= totondi)
barbas 184, 14.

tantum : in tantum cognoscitur uerum
esse, quia 177. 3.

tela: genicia diuersis generibus te-
larum 160, 10.

tempus, oris: uocata est in tempore
(= olim) Samaria, modo uero dici-
tur Neapolis 162, 15. cf. 171, 7.

Temporum ums insolentior: factus
fuerat 160, 3. si suspensa fuerit
160, 19. dum impletus fuerit 163,
17. dum soporati fuerint 163, 20.
quicquid ibi iactatum fuerit 166,
12. dum mortua fuerit 168, 2. dum
coUectus fuerit 169, 1. absconditus
fuit 184, 6. sublatam fuisse 170,
17. dum nupta fuisset 181, 3.

tenebrosus angulus 177, 19.

tenere: tenentes diaconi descendit
sacerdos 167, 4. — tenui theo-
phaniam 166, 17. — liquor ipsius
unguenti tenet (tenit G) per milia

j duo 188, 11. — uas non enm te-

454

Index uerborani

net (tenit G) 188, 6. tenens cir-
cnitam milia sex 162, 10.

terribilis ad nidendum 181, 13.

territorius in miracalis positas 168,
14.

testa = Schddel: aidi testam de
homine 174, 18.

testimoniam : pro testimoniam 180, 4.

theophania 166, 17.

tiriaca (= theriaca) conficitur (con-
ficiuntar G) 168, 11.

tollere: nec permittit se foris tolli
161, 18. de corpore sublatam fuisse
170, 17. = sumere: claues toUent
secum 186, 20. tollent inde aquam
167, 11. mensura tollitur exinde

174, 9. 175, 15. exinde bene-
dictionem tollent 171, 10. bene-
dictionem tulimus 190, 9.

tomns: sedit in sinagoga tomus 161,

14.
tormenta = FolienverJaseuge 190, 21.
totum aduerb.: eo quod totum harena

sit 186, 14.
trabis 161, 16.
trea (G) = tria 162, 13. 170, 14.

175, 3.

triceni = triginta: adduxit illis tu-
nicas (tonicas G) tricenas 182, 1.

Ubi = quo: ubi asccndit 169, 13.
ubi ibat 172, 4. ubi exeant 188,
21. ubi naues ueniunt 187, 13'.

ultra: monasterium puellarum ultra
XVI uel XVII 181, 11. ultra decem
et octo 188, 15. — ultra non ap-
parebit stella 173, 3.

unde: fons, unde exsurgit (fluuius)
160, 1. aqua, unde conplent omnes
178, 3. unde et benedictionem dant
185, 9. uitis, unde cistas plenas
uenales proponuntur 169, 9. ser-
pentes, unde tiriaca conficitur 168,

10. lapis, unde clansus monnmento
171, 10. unde omnino mirati snniaa
185, 4. — per plateas, unde (=
per quas) transiuimus 164, 13 c/.
Bovmet, le latin. de Gr^. p. 580.

unguentum 188, 3. 11.

unguere 186, 6.

unus pro artiado indefinito uswrpa-
tur: foris uico una condoma habent
posita 164, 17. habentes anam
asellum 181, 12. uidimus in nna
angulo tenebroso 177, 18. — unu»
— alius: 176, 3. 179, 2. omnes in
unum requiescunt 178, 18. doae
fontes in unum iunctae sunt 163, 8.

usque: de Golgotha usque ubi Innenta
est crux sunt gressos L 172, 10.
usque hactenus 189, 8. uBque in
hodiernum diem 179, 23.

usque dum baptismus perficiatnr
167, 7.

ut cum indicatiuo: ita ut ladaei
conuenient (G, -unt B) 179, 6. ita
ut lapis non inuenitnr (G, -atnr B)
179, 15. ita ut mensura toIlitar(G)
174, 9.

Yadere: uia, quae nadit iu Gaza 179,
10. heremus, qui uadit ad Sina
181, 2.

ualde: sterilis ualde 186, 3.

uas: uassi impletus (G, -umR) fuerit
188, 5.

uastitas heremi 185, 15. 187, 3.

uel = et: genicia olosirico uel di-
uersis generibus telamni 160, 9.
per oiuitates uel uicos Samarita*
norum 164, 12. in ista nel in illa
ripa 168, 9. nbi fuit inclansa uel
iacet s. Pelagia in corpore 170, 10.
ubi Esaias a serra secatus est ael
iacet 180, 4. iacet Gleophas nei
multa corpora sanctorum 170, 11.

ad Antoninum Placentinum.

455

circa monumentum uel Golgotha
172, 12. desoendit ad loppe et
Caesarea uel Diaspoli 176, 19. in-
censa offerenteB uel luminaria 179,

7. erogauit pauperibue uel mona^
steriis 181, 6. inter calaroita uel
palmita arobulantem 181, 9. lega-
mina uel oleum 182, 1. cicer fri-
xum uel lupinum 182, 6. habent
refugium transeuntes uel heremitae
stipendia 182, 12. familia Sarace-
norum uel uxores eorum 183, 5.
in quo sunt tres abbates uel multi
interpretes 184, 4. ibi requiescit

8. Athanasius uel alia multa cor-
pora sanctorum 189, 22.

uellus, oris: tamquara uellora lanae

(nubeculae) 179, 19.
nelut: petra uelut molaris est 171, 13.
uigiliae : in uigilias theophaniae fiunt

uigiliae grandes 167, 2.
uinea = uitis: poma et uineas inter

monumenta 177, 13.
uirga: uirga fasioli 169, 7. uirgae

ferreae 171, 14.

uirtuB = Kraftt Wunder : talis est uir-
tus petrae 160, 18. uiri multi uir-
tutum 177, 12. dixerunt de uirtuti^
Mariae 182, 2. in qua ciuitate
sunt multae uirtutes (wunderthdtige
Gegenstdnde) 161, 14. uirtutes
fiunt 175, 15. ostendere uirtutes
176, 5. 177, 8. operari 164, 9.

uisio: uidere per uisionem 190, 3.

uiuificare : nibil inuenitur uiuificatum
166, 11.

uiuus, a, um: aqua 172, 9. petra
188, 2. terra 162, 10.

uolubilis (?) : super Silua est basilica
uolubilis 176, 1. cf, monubilis apud
Du Cangium 8. v,

uulgariter: uulgariter appellatur ual-
lis losaphat 173, 16. uulgariter
Aegyptii uocantur 180, 13.

Xenodochium 163, 15. 165, 15. 168,
9. 175, 1. 187, 6. 9. — senodoc(h)iu8
(G) 168, 15. 182, 11. 187, 9.

Zona Mariae 173, 7.

8. Ad Ad

A, ab: locus ab humana desertus
habitatione 263, 17. ab oriente
locatum 226, 17. montem ab aqui-
lonali plaga habens 274, 1 etc.

ab intus sita 242, 7.

Ahlatiuus temporis: multis diebus
occultauit 236, 5. septem regnauit
annis 259, 8. multo tempore fuit
265, 5. duabus hospitatus est noc-
tibus 274, 21. una h. est nocte
275, 21. multis uixit annis 288,
19.

ablutam fieri facit eam 225, 18.

ablutio 256, 16.

abominabilis 225, 17.

abominationeB (stercorum) 225, 11.

mnanum.

abominamentum: stercoralia abomi-

namenta 226, 6.
abundanter 248, 12. 251, 1. 266, 24.
ac si 287, 23. 292, 6.
accedens intrauit 291, 5. accedens

dixit 237, 23.
accidere: quo casu accidente 264,

22.
adgregari 288, 4.
adhaereo cum datiuo 242, 8. 16. 248,

9. 14. 258, 23.
adhuc = hodieque 262, 7.
adiectio aquarnm: crux aquarum ad-

iectione protegitur 265, 18.
adimplere uumerum 293, 7.
adire crucem 266, 2. locum 247, 16.

456

Index aerborara

adrnirabilis cornscatio (ammirabiliB

codd.) 249, 26.
adomatio = ornamentum 259, 3.
adomo = omo 256, 8.
aduoluere lapidem 229, 3. 230, 18.

232, 1.
aeqaalis altitudo 246, 2.
aeque circamdolata (lapidis pars) 232,

6. aeque rotanda ecclesia 241, 4.

aeque iustus 241, 16.
aereus 233, 8. 247, 10. 249, 20.
aestimo = existimo 227, 8. 256, 18.
aestiaum solstitium 239, 16. 21.
aetates: ioxta aetatum ordinem 287, 8.
aetemas genitor 226, 11. deus 289,

18. 292. 7.
aether caelomm 246, 20.
Africus 261, 17 (affricus codd.).
agellus 260, 2. 261, 6.
agelluluB 243, 17. paruus agellulus

243, 19.
ait: respondens ait 227, 4. 258, 20.

locutus ait 275, 17. nobis inqui-

rentibus sic ait 257, 21.
alacritas: diuini amoris al. 248, 22.
albidas: lordanis color albidus quasi

lac 266, 19.
aliquis = uUus: nec culmine domus

nec aliquo tegmine protegi potuit

247, 21. sine aliquo ornamento

241, 14. 257, 13.
aliter = alius: aliter qualitas regio-

num monstratur 245, 10. cf. 267,

2. 5.
alligare contra columnam 288, 17.
alligamenta inaisibilia peccatorum

290, I,
Alliterationis iisus: felix et fidelis

furax 236, 8. cum timore et tre-

more 287, 14. terrifico tremore

296, 7. pannis aut pelliculis 245,

1. uicos et uillas 259, 11.
altare 232, 4. 8. 234, 6. 246, 15.

282, 15. 286, 25. 287, 5. altarium

240, 12. 286, 26. altaria 227, 20. 22.
altitudo : puteus altitudinis habet bis

uicenas orias 270, 19.
altrinsecus 235, 2.
altus: in altum extenditur 242, 2.

in altum sublimatus 248, 16.
ambire: longo ambitu murorum am-

bitur 282, 11.
ambitas murorum 224, 6. 226, 13.

259, 10. 276, 11. 282, 11.
ambo, ahl plur. fem. ambis 241, 15

(ambis manibus).
ammirabilis 249, 26.
aromoneo 297, 2.

amplecti honorifice munus 237, 8.
angulus 256, 2. ciaitatis 284, 8,
angustia: Tyrus interpretatur anga-

stia 277, 7.
anima, abl. pltir. aniraabus 238, 14.
animal et animans eodem sensu 283,

10. 11.
anniuersarius 225, 5. 249, 1. 287, 2.
annoto 226, 9.
ansula 235, 1.
anterior pars urbis 248, 18.
aperte ostenditur 252, 20.
apostolica ecclesia 243, 14.
appellatiua nominatio 286, 4.
appeto = peto: Constantinopolim ap-

petinit 284, 1. Romam appetens

enauigauit 296, 1.
aquaticae bestiae 283, 6.
aquiIonali8224, 20.225, 19. 229,5. 2H0,

6. 232, 11. 257/17. 261, 19.262,21.

264, 20. 274, 1 . 282,13. 284, 3. 286, 18.
aquiloneus 228, 13.
arbitrari: breuiter scribendum arbi-

tramur 251, 18.
archangelus 274, 18.
arcus: arcibus suffultus 242, 19. 274,

12. 286, 15. fuUus 266, 1. susten-

tatus 266, 9.

ad Adaxnnanum.

457

arida sc. terra 266^ 3.

arRiariiun 286, 19.

arripere = comprehendere : gladinm

234, 8.
artifice fabricatus 227, 21.
ascendere ad caelos 246, 11.
ascensio dominica 249, 2. 17. 25.
ascensus: ciuitatis H. de ualle losa-

phat ascensuB 248, 15.
aspicere propriis oculorum obtutibus

296, 11.
aspiratio: cum adspiratione scribere

276, 6.
asportare 262, 11.
assignare (adsignare eodd.) ippum

291, 16. donatum alicui 294, 1.
astella 262, 10.
auditus plur.: propriis aurium audi-

uit auditibus 296, 13.
auferre furanter 236, 9.
auster = meridies 242, 19.
australis pars 229, 14. plaga 273, 11.

ad a. partem 243, 19.
azymi: prima azymorum dies 252, 21.

Baptizatio tralaticie: post talem Hie-

rosolymitanam baptizationem 226, 8.
baptizare 265, 12. 266, 5.
baptizator 266, 15.
beatus: beata Maria 274, 18. ter

beatus 237, 1.
benedicere: calicem a se benedictum

apostolis tradidit 234, 22.
bibere de calice 235, 6. de aqua 270,

17. de fonticulo 272, 4. 273, 8.
bicolor 232, 18.
biduum: biduo restante usque ad

primara azymorum diem 252, 21.
bini = duo : cum aliis latronum binis

crucibus 234, 3.
bis: bis quinorum uestigia digitulorum

290, 12. portas bis ternas 224, 8.

bis uicenas orias 270, 19.

borealis 260, 11. 275, 6.

breuis relatiuncula 258, 8. breuia ez-
cerpta 269, 13. breui textu exoer-
pta 281, 18. non breui tempore
286, 12. breues libelli 296, 15.
tria orucis breuia ligna 287, 20.
in breui tabula figurata 294, 14.
corpuscula exilia et breuia 272, 11.
breuis uolatus 272, 11. breuis sta-
tura 228, 8. umbra 239, 19. an-
gusta et breuia aspera loca 245, 13.

breuiter dicendum est 239, 14. br.
intimandum esse uidetur 232, 1.
quaedam br. succincteque intimanda
sunt 243, 8. br. craxanda sunt ali-
qua 255, 8. br. commemorandum
aestimo 256, 17. br. scribendum
arbitramur 251. 17.

brucosa terrae qualitas (Vulg.) 245,20.

Cado: cecidit mortuus 289, 12.

caecias 228, 3.

calcare: calcatus deo puluis (Sulp.
Seu.) 247, 4.

calx: fonticulus lapideo protectus
tecto calce perlito 272, 4.

camera (camara): 228, 9. 246, 14. 17.
249, 12. 286, 15.

cameratas habens porticus 246, 12.

campestris planities 243, 15. 255,
14. 259, 13. 261, 18. uertex 275,
11.

campulus 251, 7. 264, 1.

oancer, cf. Du CangCy Glossanum
mediae et inf. lat. s. u. ecclesia
quattuor Buffulta cancris stat super
aqaas 266, 7. inferius cancris et
arcibus sustentata 266, 9. ecclesia
super duos fundata cancros 274, 9.
cf. duobus tumulis et interpositis
arcibus subfulta 274, 12.

candidi lapides 260, 24.

capax uniuH hominis lectus 229, 12.

458

Index aerboram

capsa lignea 286, 20. praedicabilis
286, 24. uenerabilis 287, 17.

capsella sacrosancta 287^ 6.

cardines qnattnor mundi 270, 7.

casus: quo casu accidente nescitur
264, 22. casas infesti 292, 1. di-
uersis casibas perdere 236, 20.

cauatura 232, 15.

cauitas 242, 4.

cauare : ferramentis interius cauatum
sepulchrum 232, 10. similiter 241,
13. natura cauatam fossam 256, 19.

celebris ecclesia 251, 15. 275, 14.
286, 10. portarum introitus 224, 16.

cellulae monachorum 275, 10. 20.

celsitudo montis = summitas, cacu-
men: una hospitatus est nocte in
eiusdem montis celsitudine 275,
22. — per tuae celsitudinis firmi-
tudinem orationis 292, 8.

cenaculum 256, 9.

centrum caeli 239, 16. 21.

cerata tabula 227, 13. paginula 230,
12.

cemo pro pasaitio uerbi uidere usW'
patur: 232, 6. 241, 1. 9. 248, 10.
273, 6.

ceruix: usque ad ceruicem 247, 11.

ceterum 226, 16. 232, 22. 286, 10.
et cetera 252, 13. 20. 267, 8. inter
cetera 270, 15.

christicola 276, 1. 292, 3.

circuitus: per circuitum 224, 14. 246,
12. 247, 10. per circuitam ciuitatis
224, 8. per illius maris circuitum
266, 23. in circuitu 255, 15. 276,
12. in circuitu eiusdem ecclesiae
262, 14. non longo circuitu Ca-
phamaum uenit 273, 18. post eun-
dem circuitum reuersus est 275, 2.
— per multos saeculorum circuitus
256, 22.

circnmcisus 260, 20.

circnmcingere 275, 9. 276, 11.
circumdolare 232, 7.
circumire 269, 4. 285, 10.
circumfulgere 239, 22. 258, 6. 8.
circuroiacere 255, 16.
circumponere 8pongp*am hjsopo 285, 3.
circumuenire: locus humiti circum-

uenitur muro 260, 8. lapideo omnia

circnmueniuntur muro 275, 21.
circumuolare 238, 11.
ciuitas = Stadt 224, 5. 21. 225, 2.

8 etc, passim,
ciuitatula 257, 23.
clarere: quae tria manifeste clarebunt

251, 22.
claritas solis 239, -20. lampadum 248,

11. 18.
claritudo lampadis 247, 25. caelestiB

258, 6. 8.
clerus 287, 13.
cliuus: molli cliuo 242, 16. per cli-

uum descendere 266, 2.
coartare : angusto coartata spatio 273,

21. ex duabus coartatus partibus

282, 4. uertex in angustum coar-

tatur cacumen 275, 11.
coctilis creta 266, 8.
cognatio = Familie 237, 5.
cohaerere cum datiuo: 233, 2. 23.

241, 12. 257, 17. 259, 2. 281, 11.

282, 21.
colligare: digitulos in marmorea for-

mula colligatos et insertos 289, 18.
colligere: mons Thabor mira rotun-

ditate ex omni parte collectus

275, 6.
coUocare = aedificare: ecclesia mira

rotunditate ex omni parte conlo-

cata est 227, 18. sepulcrum oili

operatione collocatum 259, 2. —

collooatus =3 positus 229, 20.

230, 6. 247, 11. 248, 7. 249, 20.

295, 13.

ad AdamnanQxn.

45»

comedere = edere 272, 19.
comitatus: in expeditionis comitatu

emigrat 291, 19.
commemorare = dicere: 293, 10.
superias commemoratnB 252, 10.
273, 17. 293, 8. supra commemo-
ratuB 252, 22.
commeare = proficisci: inter exer-
citus multitudinem commeans 291,
18.
commendare = legare, dare: omnem
Bubstantiam 236, 14. opes aub te-
stamento 236, 17.
commentarii s. Hieronymi 277, 13.
commercium equi 292, 20. oommercia

peragere 225, 6.
commodns: spatium ad exorandum
deum aptum et commodum 286, 18.
commorari: corcodrilli in Nilo fluuio

commorantur 283, 6.
commoratio: nullam domnm habens

commorationiB 263, 18.
communitus crebris turribus 276, 12.

282, 10. 284, 11.
concin(n}ere (concinnere PY) 251, 22
de orthographia huius uerbi apud
Britannoscf. Traube, Karol.Dich-
tungen, Berlin 1888 p, 40.
concordat narratio cum 247, 20. 277,

12.
oondensare: lapis ferro condensatus

265, 1.
condonare = donare: donnm 238, 4.
ippum, quem tibi promiseram con-
donandum 293, 17. angelorum con-
uentio ad Abraam fuerat condo-
nata 262, 14. deo condonaute 292, 3.
condicio = Stand: iuxta condicio-
nnm uel aetatum ordinem 287, 8.
conditio = Griindung 261, 11. situs
. et conditio 286, 7. 2^5, 20.
conditnm quieuit dominicutn corpus
229, 7.

conferre relationem 288, 13. rela-

tiunculam 258, 9.
confessor 289, 17. 19. 290, 5. 21.

291, 7. 9. 292, 7. 12. 17. 21. 293,

13.
confricare manibus folia 272, 18.
confringere hastile 289, 11. coxaro

290, 17. lapidem 265, 1.
congeries ferramentomm 285, 18.
conglobatae nndique occupationes

296, 20.
congregare: ferramentorum congeriem

in uno congregatam loco 285, 19.

numeruB solidorum sexaginta con-

gregatomm 293, 7.
conlido: hastile conlisum 289, 10.
conlisione fiuctuum 266, 22.
conparatio: ad montis Oliueti con-

parationem 246, 3.
conplecti: ecclesia talia intrinsecus

conplectitur s. loca 243, 12.
conponere monumentum 258, 8. mu-

ros 282, 11. altare 234, 6. ansulas

altrinsecus conpositas 235, 2. con-

positum nomen 268, 5. 286, 4.
conpositio nominis 286, 6.
conprobare cum nom. cum infinitiuo :

nuUas habere portas conprobatur

224, 23. lapides salsissimum sal

esse conprobantur 267, 5. Arculft

relatio non discrepare conprobatur

281, 17. cf. 267, 11. 14.
conpunctio interna 248, 23.
conroBUS (truncus) 262, 9.
consequenter = statim 285, 7.
consertae acies 238, 9.
considerare = conspicere: duodenos

lapides 264, 11. domus grandes
227, 7.
consolatoria unda 257, 3.
in conspectu alicuius haberi 226, 11.
Constantinopolitana (ciuitas, urbs)
283, 13. 20. 294, 11.

460

Indez uerborum

construere = hauen 226, 17. 20. 227,
12. 234, 1. 243, 8. 246, 16. 255,
16. 259, 12. 262, 16. 264, 6. 265,
6. 266, 14. 16. 270, 6. 274, 8. 18.
282, 1. 16. 23. 284, 10.

consuetudo = serrao: graeca et la-
tina consuetudine Sicima nomi-
natur 270, 4.

consuetum substantiue: ad consue-
tum octo lucernarum aliae adici
solent lampades 249, 23.

consummatio saeculi 252, 13.

consummare: ecclesia rotundissima

. consammatur camara 286, 15.

consurgere: (ecclesia) in tribus con-
surgens parietibus 227, 18. simi-
liter 286, 13. domus consurgant
284, 13. segetes ualde laete con-
surgant 245, 19.

contentiosi exercitus 238, 4.

conterminus 258, 1. 285, 11.

contexere = texere 239, 2. 4.

contigaus 256, 5. 257, 16.

continere = tenere: sudarimn in sinu
238, 1. calix duas in se ansulas
continens 235, 1. — loca, quae
intra Heliani continentar 240, 3.
ecclesia pastorum continens sepul-
chra 258, 15.

continuatim = statim 226, 8.

continuo = statim 260, 9. 285, 21,
286, 3.

continuus: in tribus continuis diebus
286, 24.

contra: alligatus contra columnam
288, 17. spelunca habita contra ual-
lem losapbat 241, 19. 21. contra
septemtiionalem, orientalem, meri-
dianam plagam 258, 11. 21. 260, 6.
— iratus contra insensibilem rem
289, 4.

contaberualis 291, 18.

conuenire in Hierosolymis 225, 5.

conuentio 251, 23. 262, 13.
conuentus: in ec^lesiae conuentu 238,

21.
conuiua dominus 234, 23. 242, 9.
conuiuantibus apostolis 234, 23.
coquere locustas per oleum 272, 13.
cor = animus: alacritatem credulo-

rum cordibus infundit 248, 22.
coram pleonastice usurpatum: coram

praesentibus ludaeis 237, 17.
corpusculum beatae Mariae 240, 16.

dominici ablutio corpusculi 256,

16. exilia et breuia 272, 11.
coruBcatio magnarum lucemarum 248,

19 cf. 249, 26.
coruscare: lampadum lumine coru-

scantium 248, 12.
coxa 290, 16.

crastina die = postridie 287, 10.
craxare 221, 6. 235, 22. 255, 8. 261.

12. craxator 297, 3.
credulus: satis idoneus credulus Iq-

daeus 236, 4. iideles credulos 237,

14. credulorum cordibus 248, 22.
crucifigere 232, 1. 235, 4.
cruor equinuB 290, 19.
cubitus: altare duos longitudinis ba-

bens cubitos 287, 1. bia uicenas

orias, hoc est quadraginta cubitos

270, 19.
culmen: sine culmine permanere 263^

17. culmine protegere 247, 20. ex-
terius culmen 228, 11. culmen de-
super humile 229, 15.

culrainare: ecclesia rotundissima cul-

minata camara 286, 15.
culpus maris 282, 11.
cultus: basilica magno cultu con-

structa 234, 1. lapides miro cultn

honorificantur 265. 8.
cycli annorum 234, 4 (circuli 236, 6).

De: egredi de 242, 17. excisus de

ad Adamnanuni.

461

petra 229, 10. 232, 11. de rupe
241, 12. de manu genitoris acci-
pere 236, 23. ceteri de semine eius
260, 13. de sacro puluere parti-
culas sumere 247, 18. de aqua bi-
bere 270, 17. de fonticulo bibere
272, 3. 273, 8. de calice bibere
235, 4.

deambulare: per longitudinem deam-
bulans urbis 282, 8.

declinare intrans. 238, 13.

decliuium 225, 20.

decrescere patrimonia coeperunt 236,
19.

defectio: sine ulla defectione uel di-
minutione 256, 23.

deferre = referre 236, 10. 269, 15.
277, 13. = afferre 292, 5 (adfero
292, 9. 17. 293, 4).

deficere = untergehen: quercus Mam-
bre 262, 3.

dehonoratio: ob Christi dehonoratio-
nem 294, 23.

demensiones geometricae 246, 4.

Deminutiua: agellns, agellulus, an-
sula, astella, campulus, capsella,
cellula, ciuitatula, corpusculum, de-
scriptiuncula, digitulus, domuncula,
filiolus, fonticulus, formula, homul-
lu8, homuncio, homunculus, ima-
guncula, infantulus, lectulus, libel-
lus, linteolum, litterula, maceriola,
mensula, misellus, monticulus, raon-
ticellus, paginula, paruulus, pelli-
cula, plateola, portula. relatiuncula,
scriniolum, semiunculus, stillula,
teguriolum, turricula, undula, ualli-
cula, uasculum.

demonstrare = monstrare: herbosa
et florida terrae qualitas demon-
stratur 245, 20. uestigia inpressa
in pulnere demonstrantur 247, 14.

demorari 284, 1.

deni = decem: denos digitos 289,

16. 290, 15.
depingere = pingere 227, 13. 230,

12. 247, 24. 249, 19. 288, 17. 291, 7.
descendere (plerumque in codd. di-

scendere) 224. 12. 225, 17. 238,

11. 242, 4. 273, 13. 293, 3.
describere (discribere) = heschreiben

297, 1. = jseichnen 243, 9.
supra descriptus Br., scriptus rell,

232, 4. 243, 11. 261, 15. 266, 13.

292, 11. supra descripsimus 242,

11. 277, 15.
descriptiuncula (discriptiuncula) =

Zeichnung 249, 21.
descriptio 281, 19.
desertum 257, 3. 272, 2. 15 (solitudo

272, 9).
desiderare: optare desiderat 236, 11.
destruo (distruo) 249, 14. 261, 11.

263, 10. 14. 19.
destructiones (distructiones): extra

illas muralium reliquias destructio-

num 259, 13.
desuper: culmen desuper humile emi-

nens 229, 15. solis claritas desuper

circumfulgens 239, 22. desuper te-

ctus 246, 13. rota desuper expla-

nata 247, 10. apertum desuper fo-

ramen 247, 17. desuper aperta per-

tusura 247, 13.
dextralis pars 261, 20.
dictus: supra dictus 230, 5. 236, 21.

245, 10. 249, 10. 252, 23, 256, 5.

265, 6. 267, 14. 275, 7. ut supra

dictum est 243, 15. 282, 19. ut

superius dictum est 274, 12. de

qua Buperius dictum est 246, 6.

saepe dictus 232, 9.
dictare 296, 10. 18.
dies fere semper gen. fem.^ dies gen.

masc. usque in hodiemum diem

290, 12. 292, 11.

462

Index u erbor am

die ac nocte 229. 17. 234, 14 P. die
et nocte 234, 14 YZBr. 248, 1.

diffamare: ciaitas fama praedicabilis
per uniuersanim gentium ecclesias
diffamata 255, 11.

difficultas portuensis 281, 20.

digitulus 290, 13.

di(g)no6cere : triQmmensura palmarum
haberi dignoscitur 228, 17. agellus
distare dignoscitur 261, 8.

diiudico (deiudico): inter utrosque
diiudicans dixit 237, 18.

diligenter 295, 11. diligentius human-
tur 243, 21. diligentius percunctari
221, 6. diligentius interrogare 227,
11. 234, 10. 249. 1.

dimergo: cauitas in profundum di-
mersa discendens 242, 4.

dimidia spelunca 256, 3.

dirigere: longitudo stadiis DLXXX
dirigitur 267, 17. recto tractu diri-
gitur 242, 5. recto tramite direc-
tus 242, 19. cf. 224, 15. 22.
274, 3.

dirimere populum iu duas partes
237, 14.

discere = cognoscere 236, 1. 249, 22.
272, 14. 274, 20. lectione discere
278, 7.

discrepantia noininum 228, 19.

disperire 243, 1. 291, 21.

disponere: Hierosolyniitanus sitns a
deo dispositus 225, 20. aedificare
disposuit Baeda 322, 5.

disterminare transiiiue: ostium Nili
Asiam cum Egypto et Libyam dis-
terminat 282, 22. — intransiHue :
mare, quod inter Asiam et £uro-
pam disterminat 284, 20.

distillare: tabula uerum ebulliens
distillat oleum 295, 14.

ditare terrenis opibus 236, 25.

diuersus = uarius: diuersorum pe-

ritus locorum 221, 2. cf. 236, 20.

237, 9. 262, 10. 285, 3. 291, 20.
diuinitus emissa uenti ualiditas 249,

14. in loco diuinitus designato

285, 23.
diuina largitio 237, 8. diainuB amor

248, 21.

dolatores siue excisores 232, 16. mo-
numentum dolatorum ferramentis
cauatum 232, 10.

dolare: lapidis pai-s ferramentis do-
lata 232, 3. circumcisas et dolatas
memorias 260, 20. cf. Amob. Vn
49: lapis iudolatus et asper.

dominicus, a, um: ascensio 248, 20.

249, 2. 25. corpus 229, 6. corpu-
sculum 256, 16. crux 233, 13. 287,
3. 288, 10. raonumentura 230, 13.
232, 5. 13. natalicium 256, 20. 295,
24. natiuitas 258, 7. praesepe 256,

7. res 295, 9. resurrectio 233, 2.
sepulchrum 230, 7. sudarium 236,

8. 25. uestigia 247, 25. uestimenta
266, 5.

domuncula 228, 8.

donator 238, 17.

donec: tamdiu, donec 249, 7.

donare: donante domino 236, 6. do-
nante deo 236, 24. ipso domino
donante 234, 4. deo condonante
292, 3. diuina donante largitione
237, 8.

dormire de morte uaurpaXum: dor-
mientes pausant 260, 19.

dorsum = iugum: ciuitas in dorso
sita angusto 255, 11. terrae dor-
sum 255, 12. dorsum monticelli
258, 1.

dualis 234, 5.

ducere: uia Chebron ducit 258, 21.
— uitam ducens solitariam 275, I.

ductor semitarura 276, 2.

duum gen. plur, 238, 4. 262, 8.

ad Adamnanttm.

463

duodeni = duodecim 229, 16. 264,

12. 265. 6.
dapUciter fabricata ecclesia 240, 11.
dnricora homo 294, 16.

Ebullire: ebuUiens oleum 295, 14.
ecce: luBtratis agrorum terminis et

ecce repperiunt 285, 17.
ecclesiastica Bollicitudo 296, 20.
edaces corcodrilli 283, 7.
effundere: lumine effuso 248, 12. co-

Tuscatione effusa 251, 1.
egredi domum 291, 17. 293, 19. de

ciuitate 242, 17.
electum marmor 228, 11.
eleemosjna: pauperum eleemosynae

offeruntur 234, 9 (elimosinae YP).
eleuare = leuare: quod (linteum) de

Bcrinio eleuatum uidit 238, 19.

crux supra altare eleuata ponitur

287, 3. super altare eleuatur 286,

26. eleuata uoce ait 237, 24.
emetiri = metiri: Arculfus indubi-

tanter emensus pronuntiauit 228,

18. (propria mensus est manu

229, 8).
emigrare = eiire, proficisci: iumen-

tum ad emigrandum instigat 292,

14. iu expeditionis comitatu emi-

grat 291, 19. cf. 285, 22.
eminentior locus 241, 21.
emittere = mittere: de caelo emis-

sum donum 238, 16. diuinitus emissa

uenti uaUditas 249, 14.
emundare = mundare: citius eam

(ciuitatem) emundat 226, 13. aquis

emundauit mundissimis 295, 12.
enarrare = narrare 249, 16. 270, 18.

278, 7. 284, 16. 294, 13.
enauigare = nauigare 296, 1.
«quinua cruor 290, 19.
erigere titulum super sepulcbrum

259, 5.

erumpere : mare a mari magno erum»

pens 284, 4.
eruptio aquarum 282, 24.
esca = cibus: in escam sumere 272,

18. 272, 7 = Matth. 4, 4.
et = etiam 228, 3. 232, 12. 235, 11.

267, 13. 268, 2. 270, 5. 10. 21.

273, 15. 292, 21. sed et 234, 10.

258, 18. 287, 19. sed et hoc etiam

225, 1. 229, 22. 249, 22. 276, 3.
eurus: ad eurum respicere 228, 4.
euaginatus gladius 234, 8.
excelsi aggeres 282, 23.
excerpere : baec de Arculfi experientia

excerpta detulimus 269, 15. de s.

Hieronjmi commentariis excerpta

detulimus 277, 13. quaedam breui

textu excerpta inseruimus 281, 18.
excipere: 227, 8. 245, 17. 284, 3.

285, 8.
excisor: dolatores siue excisores 232,

16.
excidere in petra 228, 6. 14. 233,

12. 260, 12. de petra 229, 10. 232,

12. de rupe 241, 12.
exedra, in qua calix domini est 234,

16. 21.
exercitus = multitudo: operariorum

285, 1. 24. exercitus militum

287, 4. inter exercitus multitudi-

nem 291, 18.
exhaurire = haurire: dc illo (puteo)

exhauriena aquam 274, 15.
exilis: corpuscula exilia et breuia

272, 11.
eximere ab omnibus infestis casibus

292, 2.
exitus quattuor ad uultumum spe-

ctant 228, 3.
exordium lordanis 269, 13. libelli

255, 6. mundi 262, 1.
exoriri: miri odoris flagrantia exori-

tur 287, 24.

464

Indexuerborura

exorare = orare:.238, 13. 286, 17.

297, 3.
expandere = pandere: expansis alis

238, 7.
expeditionis comitatns 291, 19.
experientia: haec de Arcnlfi experi-

entia excerpta detulimus 269, 15.

hanc ab Arculfo experientiam didi-

cimus 272, 14. cf. 274, 20.
experimentum: haec experimenta dic-

tauit 221, 6. 296, 17. horum

lectorem ammoneo experimentorum

297, 2.
expertus: ab expertis discere 288,

14. 290, 22. 294, 12.
explanata desuper rota 247, 11.
explere annum 286, 25. ingenicula-

tionem 292, 14. aententiam 260,

17.
exstare 232, 8. 243, 13. 246, 16.

261, 21. 266, 10. 291, 6.
extendere: ciuitas ab occasu in ortum

extensa dirigitur 274» 2.
extendi in altum 228, 9. 242, 2. cf.

270, 8.
extensio: oria siue cubitus est utrius-

que manus a latere extensio utro-

que 270, 20.
exterius: hastiie exterius confractum

est 289, 10.
extremitas: ad extreraitatem longi-

tudinis eius (ciuitatis) peruenire

poterat 282, 9. extremitatis monti-

culi supercilium 255, 15. uiae

259, 1. fluniinis 26t>, 3.
extrinsecus 228, 10.
exuberantia pluuialis 226, 2.
exuberatio fluminalis 226, 8.

Fabrefactus 229, 15. 248, 4.

fabrico: 227, 7. 10. 233, 2. 6. 22.
240, 11. 243, 16. 256, 11. 257,
23. 260, 21. 262, 17. 264, 3.

274, 17. 276, 17. — fabricor, dc-

ponens 226, 20.
facies: super terrae faciem iacere

245, 2.
facio cum accw. cum infinitiuo: ab-

lutam ab inmunditiis fieri facit eam

225, 18. ad me aliquos reuerti
facite 285, 14. talem facit uniuer-
sos sentire flagrantiam 288, 3.

famosus = nobilis: conditor urbis
278, 4. conuentio 262, 14. locus

226, 16. 234, 5. mons 276, 4.
fauces portus 278, 19.

felix et fidelis 236, 7.

feria sexta 287, 10. 296, 8. quarta

feria 252, 21.
ut fertur: 227, 1. 234, 2. 235, 5.

239, 4. 240, 17. 242, 3. 243, 2. 14.

261, 8. 273, 9. 293, 11.
ferramenta 232, 3. 10. 15. 241, 13.

285, 2. 9. 12. 14. 18. 20. 286, 1.
festinationis intuitu (= causa) 276, 3.
festiua nox 249, 25.
fidelis: fideles credulos 237, 14. felii

et fidelis furax 236, 7. fideles fide-

libus fideliter commendabant 237, 2.
figere tabemaculum 265, 5.
figura faciei 294, 18. figurae eccle-

siarum (= Plan) 230, 8. 10. 249,

19. 270, 8. lapides ad hanc figuram

formati 261, 1.
figuratio: licet tali uili figuratione

230, 14.
figurare in paginula cerata 230, 12.

239, 7. 294, 14.
filiolus = filius 236, 10.
finestra (P) 248, 4. 5.
fieri: ut mihi placabilis fias 292, 22.

— ablutam ab inmunditiis fieri

facit eam 225, 18.
fimiitudo: per tuae celsitudinis firmi*

tudinem orationis 292, 8.
flagellare 243, 14. 288, 17.

ad Adamnanum.

465

flageUatio 288, 18. |

flamen: ualidissimi flaminis procella

249. 3.
flamma ignis 288, 8.
flammare s= ardere: laropadis die

et nocte flammantis 248, 1. nocti-

bns flammare monstratnr 296, 9.
flatus terriflcus 249, 8.
flectere: flezis genibas 240, 21.
floridus: berbosus et floridus collis

261 , 16. mons 275, 7. terrae qualitas

245, 20.
fluminalis exuberatio 226, 8. flumi-

nales aquaram toUi 281, 18.
focus: ad focos nutriendos 263, 1.
fonticulus = fons 272, 1. 8.
foramen 285, 7. 247, 17. 249, 11.

294, 21. 23.
foras egressus 292, 18.
forma: forroa sermonis 252, 1. situs

et forma montis 277, 14. formam

in -tabula cerata depingere 227, 18.

quasi ad formam alicuius basilicae

paruas memorias fabricatas 260, 21.

cf. ad banc figuram formare 261, 1.
formidabilis procella 249, 15.
formula = Bild, cf. Du Cange s. v.

230, 5. 239, 6. 243, 9. 249, 20.

288, 17. 289, 4. 18. 291, 17. 292,

12 similiter forma 227, 13.
fortassis ideo non dizit 262, 2.
fortis = stark: uiri fortes 264, 22.

homo fortis 265, 21. forti impetu

inruere 249, 4.
fortiter contendcre 287, 12.
fragrantia (flagrantia codd.): miri

odoris fragrantia 287, 23. suauis-

simi odoris 288, 5.
frater tralaticie: noster frater Ar-

culfus 241, 1.
frequentator sedulus 240, 9. 247, 10.

251, 6. 253, 5. 296, 18. plur. 247.

23.

ZXXVIIII Itin. Hieroaol.

frequen<are 226, 20. 227, 4. 285, 9
15. 240, 10. 255, 9. 257, 12. 258,
10. 274, 14. 276, 17. saepe 228, 18.
243, 20. saepius 242, 14.

frumentum = Waizen: segetes fru-
menti et ordei 245, 19.

fulgida et praedicabilis coroscatio
248, 19.

fumosus 296, 12.

funda inpellente iactare 265, 22.

fundare = grUnden: ecclesiara 253,
1. 257. 17. 258, 14. 261, 20. 264,
6. 265, 2. 266, 5. 15. 274, 9. 275,
14. 276, 15.

furanter abstulit 236, 8.

farax: felix et fidelis furax 236, 8.
beatus furaz 286, 21.

Gaudenter laetificant 276, 18. gau-
denter intrat 292, 6.

generatio: usque ad quintam gene-
rationem 287, 4.

Genetiui ustM insolentior: puteus alti-
tudinis habet bis uicenas orias 270,
19. — Genetiui U8U3 pleonasticus:
eodem horae momento 293, 20. per
aliquoraminterQallum momentoram
238, 11. post multa temporum in-
terualla 263, 11. longo tramitis
spatio 282, 5. portaruni introitus
224, 17. expeditioniscomitatus291,
19. miri odoris fragrantia 287, 23.
suauissinii odoris fragrantia 288, 5.
imaginis tabula 295, 14. muralium
reliquiae distructionum 259, 13.
aedificioruni structurae 227, 9. uali-
dissiroi flaminis procella 249, 3.
propriis oculorum obtutibus 296, 11.
propriis aurium auditibus 296,
13.

genitor 236, 16. 23. — aeternus ge-
nitor 226, 11.

geiiibus flexis orare 240, 21.

30

466

Indei uerb orum

geometricae demenstones 246, 4.

globns niuis 289, 6.

gradns, iiec. plur. grados (P) 248, 16.

Graecitatis libri 276, 7.

grandis: aedificium 274, 7. basilica
243, 5. 11. 251, 10. 261, 20. bestia
283, 7. ciuitaa 255, 9. 278, 2. do-
mus 227, 6. ecclesia 227, 17. 246,
12. 264, 5. 276, 15. ficus 243, 1.
monasterium 251, 10. 266, 12. mons
262, 23. palmetum 268, 20. paries
quercus 262, 4. rota 283, 8. 247,
10. Btructura 256, 11. 282, 13.

gubemare: deo gubemante 238, 12.

Haberi = esse 228, 14. 17. 230, 7.

233, 12. 234, 9. 235, 7. 239, 5. 7,

9. 13. 240, 13. 242, 9. 12. 23. 247,

12. 248, 4. 257, 13. 262, 16. 264,

1. 265, 7. 8. 20. 266, 4. 24. 267,

3. 270, 11. 22. 274, 8. 17. 286, 20.

21. 287, 1. 20. 292, 5. 295, 22.

296, 4.
habitaculum 227. 3. 255, 18. 259, 8.

262, 16. 284, 13.
hastile 235, 14. 289, 9.
haurire aurire codd.) 270, 14. 16.
herbosus et floridus 245, 20. 261, 16.

275, 7.
hereditarius 237, 2. 6.
hic idem 235, 4. 12. 238, 2. 239, 14.

247, 24. 270, 6. 274, 11. 284, 6.
hic meus 291, 15. hic praesens 281, 19.

hic talis 266, 10.
hoc est 224, 11. 228, 1. 229, 5. 232,

5. 12. 233, 1. 234, 11. 237, 14.

240, 5. 258, 17. 259, 1. 260, 3.

270, 19. 281, 5. 287, 4. 10. 12. 20.
Hierosolymitanus : baptizatio 226, 7.

situs 225, 19. ciuitas = Burger-

schaft 235, 15. populus 235, 22.

plebs 237, 13. ciuitas = Stadt 239,

3. 253, 3.

hinc et inde 255, 16. 266, 8.
hodie: usque hodie 232, 14. hodie-

que 243, 1. 259, 4.
hodiemus 290, 12. 292, 11. usque in

hodiemnm diem 290. 12. 292, 11.
homuUus 290, 16.
homuncio 264. 2. 288, 20. 289, 11.

291, 19.
homunculus 289, 3. 290, 8. 291, 3.

21. 292, 16.

honorabilis: locus 265, 11. patibulum

287, 9.
honorati 233, 14.
honorificabile lignum 287, 22.
houorificare 265, 8.
honorifice 237, 8. 295, 12.
honorificentia 225, 2. 226, 12. 238,

16. 253, 1. 256, 8. 262, 15. 265.

8. 287, 14. 290, 4. 293, 19.
honorificus tliesaurns 287, 18. loca

226. 15.
hospitium : in uno eodemque hospitio

inmorari 276, 2. h. recipere 261,23.
hospitari = als Gast weilen 225, 8.

274, 5. 21. 275, 21. 276, 10. 283,

22. 296, 13.

hospitus: hospita ciuitas 225, 7.
huc et illuc 265, 14. huc atque illac

293, 5.
hucusque 253, 3. 261, 12.
humanus: genus 233. 11. 237, 25.

ab humana desertus habitatione

263, 18. stcrcora 294, 20.
humare 248, 21. 257. 12. 258. 11.

19. 260,5. 14.261,6.270,23. 282,14.
hymnificae laudes 238, 17.

lactare lapidem funda inpellente 265.

21.
idem ipse 257. 4.
ideo itaque 246, 16.
idoneus = innocens 221, 3. 236, 4.

290. 23.

ad Adamnannm.

467

ignitosQS 296, 11.

ille idem 232, 17.

imago 239, 7. 292, 5. 294, 2. antece-
dente : formula, figara, thoracida288,
22. 291, 8. 294, 14.19.23.295,10.14.

imagnncala 289, 10.

iraperatoria ciaitas 284, 7.

imas: ab imo fandamentoram 286, 13.

in : in anias stadii spatio distare 26 1,
7. longitudinem in septem pedum
mensara mensas est 229, 7. locam
in tali translatione cognouit sibi a
deo designari 286, 2. alio in tem-
pore 265, 17. in tribas continuis
diebas 286, 24. 287, 2. in aestiuo
solstitio 239, 21. in escam samere
272, 18. emit in possessionem 259,
19. in equi pretiam 292, 5. in
tantum 249, 4. 283, 7.

inclinare: inclinato ualtu 287, 7. —
inclinato uasculo 256, 17.

inconpertum babetur 295, 7.

indelebilis permanet idem equinus
cruor 290, 18.

indubitanter 294, 12.

inesse = esse 228, 6. 235, 3. 241,
4. 20. 242, 6. 11. 251, 10. 256, 3.
263, 20. 266, 12. 275, 10. 288, 22.

infantulum dominum 241, 15.

infesti casas 292, 1.

inflammatio : nimia inflammatione ar-
dere 237, 23.

ingeniculatione expleta 292, 13.

ingeniculari 238, 15.

inbabitabilis 266, 7.

inibi 287, 23. 296, 3.

inlacriraatus precatur 289, 20.

inlaqueatus uertice arboris 243, 2.

inmorari 276, 3.

inpenetrabilis passiue 290, 5. actiue
290, 7.

inpellere: iactare lapidem funda in-
pellente 265, 22.

inportuositas urbis 281, 20.
inruere forti inpetu 249, 4.
insensibilis res 289, 4.
instigare: instigante diabolo 289, 5.

2i94, 19. equum ad emigrandum

292, 15.
insustentabiles labores 296, 19.
integer et incolumis 238, 6.
intente diacere 295, 23. intentius

audire 236, 1.
intercapedo 224, 14. 255, 17.
intercidere : lapidem intercisum 232,2.
interfluere 276, 13.
interpretatar paseiue 277, 7.
interrogare ab aliquo 288, 22.
interuallum: per quaedam interualla

245, 9. per aliquorum ioteruallum

momentorum 238, 11. post multa

temporum interualla 263, 11.
intimare 266, 8.
intonare = tonare 296, 3. 6. 8.
intrinsecus 232, 14. 241, 13. 243, 12.

248, 6. 256, 8. 270, 11.
intuitu = causa: festinationis intuitu

276, 3.
inundatio 265, 17. 282, 22.
inuebere molestiam 225, 13.
inuisibilia alligamenta 290, 1. 293,

17.
ippus 291, 15. 293, 6. 16. 20.
iumentum = equus: tale iumentum

snpra sedens 292, 14.

Laboriosae occupationes 296, 19.

lacrimosa paenitentia 289, 20.

lactei coloris 272, 16.

lacuna plena lympbis 257, 5.

laetabundus discessit 294, 2.

laetatio 238, 15.

laetificare 230, 3. 275, 16. 276, 13.

287, 24.
laetiflcus = laetus: flnitis sanctis et

laetificis osculationibus 287, 16.

30»

468

Index aerboruin

lancea percntere 235, 11. 289, 5. 6.

pnngere 285, 10.
langnor nel morbus 288^ 7.
lapidare 243, 10.
lapideus 227, 6. 17. 233, 23 etc.
largitio: diuina donante largitione

237, 9.
latez: de latice eodem aqua sub-

rigitur 274, 15.
latitudo: in campi latitudine situB

262^ 21. per inmensam castrorum

latitudinem 285, 1.
latus: ad latus dexterum 229, 20. in

dextro latere 259, 1. in meridiano

latere 258, 1. ab aquilonaii latere

282, 13.
lauacrum : sacri lauacri aqua 256, 18.
lauatio: aqua primae lauatiouis 256,

14.
lectio : ex lectione cognouimus 281,18.
lectulus sepulcbralis 229, 18.
leuatis ad caelum manibus 238^ 14.
libellus 255. 6. breues libellos 296, 15.
licet tali uili figuratione 230, 14.

1. inuisibilibus alligamentis 293, 17.
linire 295, 17 (Psalm. 88, 21).
linteamen 229, 6. 237, 12. 238, 18.

239, 3. 7.
linteolum 236, 3. 237, 19.
linteum 237, 6. 239, 1. 6.
lini stipula 263, 16.
litterula = littera: latinis litterulis

276, 6.
locatus = situs 226. 17.
lucema 248, 20. 249, 24.
lucide: uestigia plane et lucide in-

pressa 247, 14.
Incidus fonticulus 272, 2. lucidissi-

mus fons 274, 13.
lustrare = suchen: ite et lustrate

285, 11. lustratis hinc et inde ter-

minis 285, 16.
lympha 256, 22. 257, 6.

Haceria: agellum lapidum maceriam

habentem 243, 21.
maceriola 229, 10.
magis ac magis crescere 236, 24.
magnificare Chiistum 294, 8.
magnifice construere 226, 16.
maiignus 295, 8.
mamilla: aqua uenit ad mammillaa

usque 265, 17.
manere = commorari: per aliqaot

dies in Sicilia manens 267, 10.
manifestare sudarium = ostendere

236, 9.
manifeste conspicere 247, 22. clarere

251, 22. ostendere 290, 3. coUe-

gere 294, 4. manifeste protractus

sermo 252, 15.
mansionem habere 264, 8.
mansuetus tutor 292, 18. roansneta

humanitas 293, 8.
manus: date in manam meam 237,

19. tradebatur in manus hominam

240, 21. de raanu genitoris acci-

pere 236, 23. humanae manus ars

249, 13. manu aitificis coniunctus

265, 1. propria manu 234, 22. 235, 8.
mare abl 269, 1.
marmor pretiosum 256, 8.
marmoreus 282, 16. 288, 16. 289, 10.

14. 17. 23. 290, 13. 291, 6.
materia plur.: quascunque materias

249. 12.
matrona: reginae, matronae et omnes

populi mulieres 287, 10.
mausoleum uel sepulchrum saluatoris

229, 22.

meare: equum ad meandum incitat

292. 23.
medietas = Mitte 280, 14. 242, 28.

247. 12. 270, 10.
mediterraneus 240. 6.
medium substaniiue: in medio eios

230, 6. in quorum medio 264, 1.

ad Adamnaniim.

469

in medio cioitatiB 239, 18. in medio
terrae 240, 1. sed in medio ciai-
tatis loco 274, 9.

mel silnestre 272, 7. 19.

melleas sapor 272, 16.

memoratus: 1) saepe memoratus 232,
5. 248, 26. 264, 5. 269, 2. 272. 2.
273. 3. 288, 21. 294, 10. 2) supra
memoratus 224, 14 (cf. 224, 19).
227. 22. 280, 20. 241, 7. 248, 8. 249,
14. 28. 258, 1. 265, 2. 7. 22. 275, 19.
286. 16. 287, 11. 288, 4. 290, 23. 291,
6. 292, 2. 8) 8aperiu8memoratu8252,
24. 267, 15. 273. 16. 4) saepe su-
pra memoratus 229, 1. 23. 234. 12.
5) supra saepius memoratus 232, 23.

memoria = monumentum 260, 21.
261, 4. 282, 16.

mensula (antecedente raensa): 242, 8.

mensura longitodinis 238, 21. 262, 8.
pes et semipes mensura in altum
extenditur 228, 9. quasi trium men-
sura altitudinispalmorum 228, 16.
in mensura longitudinia et lati-
tudinis 260, 22. in septem pedum
mensura mensus est 229, 8. calix
sextarii Galiici mensuram habet
285, 1.

mensurare: altitudo mensurata 247,
12.

mentio intercesBit 243, 7.

meridianus, a, um: bora 239, 21.
latus 258, 1. tempus 239, 16.

metari castra 264, 7.

metropolis 259, 7. 276, 20. 278, 2.
284, 2.

roetropolitana ciuitas 294, 13.

miles Christi 274, 23.

ministrator = minister 279, 11.

mirabili rotunda structura 240, 11.
mirabile oleum 295, 15. mirabili
plena suauitate 287, 24.

mirabiliter 248, 17. 290, 7.

miraculum peragere 256, 23.

mirifice fabricare 227, 10.

mirus = eximius, magnus 227, 7. 17.

24. 275, 6. 277, 16. 265, 8. 284,

12. 286, 10. 287, 23. mirum in mo-

dum 239, 15. 289, 6. mirum dictu

225. 14. 236, 18. 261, 21. 263, 13.

290, 12. 295, 13.
miscere: simul mixtus 268, 5.
misellus 289, 11. 13. 291, 20. 297, 2.
misericorditer 290, 2.
misericors 289, 21.
missa: sacrosancta missarura sollemnia

249, 4.
mitigare 290, 11.
mittere: manum in illam misit co-

lumnam 289, 14.
modus: in modum speluncae 229, 13.

digiti 272, 10.
molestare: maestitia molestatus 285,

6. languore uel morbo molestatus

288, 7.
rooUis: globus 289, 6. cliuua 242, 16.

molle decliuium 225, 20.
momentum : eodem momento 289, 12.

290, 10. eodem horae moroento

293^ 20. per aliquorum interuallnm

momentorum 238. 11.
monachorum monasterium 266, 12.
monstrari cum nom. cum inf, 241. 4.

242, 12. 247, 12.
monticellus 258, 1. 261, 17.
monticulus 255, 15. 257, 18. 266, 13.
monumentum (domini) =s sepulchrum

229, 1. 2. 6. 14. 230, 17. 21. 232,

5. 12. 13. 17. 241, 10. 258, 5. 7.

10. 261, 15.
mos: anniuersario more 225, 5. moris

est 260, 6.
mortales = homines: illius regionis

mortales 265, 7.
muralis: muraliuro reliquiae distru-

ctionum 259, 18.

470

Indez uerboram

mysteriam: illa pro defunctis sacro-
sancta mysteria 233, 17.

Narrator: ab ezpertis quibusdam satis

idoneis narratoribus dididt 290, 23.
nataliciam dominicum 256^ 21. 296, 1.
natiuitas dominica 256, 1. 6. 14. 16.

24. 258, 8.
nauigium 280, 9.
nec non = qnoque:. aereae nec non

rotae formula 249, 20.
nec non et 225, 10. 295, 21.
neglegere: exorare non neglegat

297, 4.
neglegenter: non neglegenter anno*

tare 226, 9. inquirere 251, 18. 257,

12. intueri 287, 19.
nidor 225, 12.
nihilominus et illam conspezit lan-

ceam 285, 11.
nimis = ualde: nimis pulchra ca-

mara 286, 14. nimis diuersae opes

237, 9.
nimius = magnus: nimia inflamma-

tione ardere 237, 22. tempore ni-

miae siccitatis 265, 17. nimia aqua-

rum eruptio 282, 24.
nominatio appellatiua 286, 5.
non pro ne: non reportetis 285, 13.

ezorare non neglegat 297, 4.
notitia: in notitiam populi uenit

236, 7.
notare (= annotare) 228, 19. 229,

22. 268, 6. 276, 4. 277, 11.
nuditas: infinitis sumptibus paene

nuditate omnium gentium coUectis

284, 18.
nudus: sub aGre nudo 246^ 15.
numerositas: camelorum plurima nu-

merositas 225, 9.
numerosi = plurimi: Constantino-

polis domus habet numerosas, ez

quibus plurimae 284, 12.

numerus: eiusdem nbmeri 248, 6.

264, 20.
nuntiare = narrare: idem de maris

mortui sale narrauit, quod a se

conprobatum nuntiauit 267, 14.
nutritor: loseph domini lesa nutritor

241, 17.

Ob id 239, 5. ob Christi dehono-
rationem 294, 22. ob honori-
ficentiam 226, 12. 256, 8. 262,
15.

obdormiscere = mori 248, 11.

obpugnantes obsedebant 263, 9.

obtatus = oculi: qui illnd propriis
conspezit obtutibus 235, 21. «tmt-
liter 257, 6. propriis illum ocalo-
rum adspezit obtutibas 296, 11.

obuius: columna pergentibus obuia
habetnr 239, 13.

octenalis 248, 19.

octoni (octeni PZ) 238, 22.

octuaginta 267, 17, cf. Baedae libel-
lum de orthographia.

occurrere: inter has ecclesias ille
famosus occurrit locus 234, 5. pons
lapideus occurrit 242, 18. respi-
ciens Tiberiadem ab australi parte
sibi occurrentem 278, 11. Mambre
respiciens Chebron ab Africo sibi
occurrentem 261, 17. cf. 259, 17.
262, 23. 282, 13.

ociuB = cito: quibus sermonibus
ocius terminatis 291, 17.

odorifer liquor 288, 2.

offerre sacrificium 233, 14. eleemo-
synas 234, 10. 'spongiam ori 285.
4. offerre donandum 291, 16.

oliuetum: in circuitn habens oliaeta
276, 12.

omnigena honorificentia 287, 14 (Br).

operarius 285, 15. innumerabiles ope-
rariorum ezercitus 285, 1.

ad Adamnanum.

471

operatio &= opuB: sepnlchram uili

operatione coUocatum 259, 2.
operator = operarius 285, 6.
operculum 285, 7. 286, 21.
optare desidero 236, 11.
opus: lapis uilioris operis 261, 3. se-

pulchrum simili opere conpositum

258, 3.
orationis domus 226, 18.
orbis imperator 287, 7. orbis in me-

dio 240, 1. in aliis orbis regio-

nibus 260, 5. ad diuersas orbis

prouincias 262, 11.
ordinatim accedere 287, 14.
oria siue cubitus = orgyia 270, 19.
omamentum 257, 14.
omatus, us 232, 14. 241, 14. 258, 4.
orthographia 276, 7.
ortus de fiurgunnia 275, 1.
08 putei 242, 10. quibus auditis ex

ore patris uerbis 236, 15. ab ore

Arculfi intente didicimus 295, 22.
osculari 235, 8. 287, 6. 9. 12. 15.

288, 11.
osculatio: finitis sanctis osculatio-

nibus 287. 16.
ostendere: tegurium ferramentoram

ostendit uestigia 232, 15. Chebron

uestigia ostendit minarum 259, 11.
ostium (hostiam codd.) 230, 21. 282,

4. 242, 13.

Faenitens 290, 11.

paenitudinem agere 289, 19.

paenitentia lacrimosa 289, 21.

paginula cerata 230, 11.

palmetum 263, 20.

palmus 228, 16.

papilio = Zelt: in papiUonibus dor-

mire 285, 2.
parens primus i. e. Adam 260, 18.
pars: ez omni parte 239, 22. ex ma-

iore parte 269, 3. pars = caeli

regio: occidentalis, orientalis etc,
dextera: 224, 17. 229, 14. 283, 2.
23 et saepe. in parte Arabiae 265,
21. Asiae 284, 19. Europae 285. 17.

Participia pleonastice addita: sus-
pensa pendebat 294, 15. inte^-

. posita insemimus 281, 19. prae-
sens interfuit 249, 17. obpugnantes
obsedebant 263, 9. praefatus nar-
rault inquiens 225, 3. 234, 11. locu*
tu8 est dicens 264, 13. locutus
ait 276, 17. loquitur dicens 295,
18. interrogat dicens 288, 22. —
Participiumperfectipropart.praes.
uaurpatum 235, 8. 266, 3. 275, 17.
296, 13. — Particip, praes. aet.
ui aorisiica: 238, 5. 283, 11. 285,
16. 287, 5. 292, 20. 23. 295, 11.
— Part.perf. pass. propart. praes.
pa88.: habitus = wv 239, 5. 241,
18. 265, 8. repertus 272, 19,

particula: de sacro puluere particulas
sumere 247, 18. astellamm parti-
culae 262, 11.

paruitas: secundum optionem nostrae
paraitatis 291, 14.

paruulus: portala, hoc est paruula
porta 224, 11. paruula quaedam
stiUula 288, 6.

pamus agellulus 243, 19. paruus et
angustus 246, 5 antecedente: an-
gastus et breuis 245, 13.

pascha 252, 22. ante pascha 287,
10.

paschaUs 287, 18. 295, 24.

passionis et resurrectionis loca 240, 2.

patibulum = crucis lignum: houo-
rabile osculatur patibulum 287, 9.

patriarcha 260, 1 ss.

patrimonia omnia 236, 18.

pauca aliqua 232, 22. 255, 8. pauca.
quaedam 224, 3. 262, 16. 273, 7.

pausare: humo tectus paasat 260, 16.

472

Index uerbornm

dormientes pansant 260, 19. sepulta

paasauit 240, 14.
paaefactus 275, 17.
paniraentum 228, 14. 242, 3. 11.

257, 13. 264, 19. 290, 17. 18.
pauor mentis 248, 23.
peccatoreB homines 240, 21. 289, 21.
pellicula: paimis aut pellicnlis tecti

245, 1.
pendere in cruce 235, 12. in funibus

233, 8. 248, 7. 294, 15. de uertice

ficus 243, 2.
penetrabilis sensu acUtw: lancea 290,

7. aensu passiuo: thoracida 290, 5.
penetralis: digiti 290, 9.
penitns totum deuorat animal 283,

11. penitus defecisse 262, 3.
pferagrator plurimarum regionum 276,

19.
pfercunctari aliquem 221, 7. 258, 20.

294, 16.
perdere: uninersa diuersis casibus

perdita 236, 20.
peregrini 243, 21.
Perfectum pro plusqu. usurpatum:

patrimonia, propter quae sudarium

uendidit 236, 19.
perforare 289, 7.
pergere = reisen 239, 13. 259, 2.

— ad alia pergamus 262, 18.
pergrandis ecclesia 233, 6. 274, 8.

silua 275, 8. armarium 286, 19.
peritus locorum 221, 3. 274, 23.
perlinere 272, 5.
perlustrare 239, 22.
permanere 262, 2. 263, 17. 290, 19.

296, 1.
permixtus 232, 18.
personae discipulorum 251, 19. — a

quibus personis corpusculum sit

sublatum 240, 16.
perterritus ualde 290, 11.
pertinaciter 237, 17.

pertransire: donec illa procella per*

transeat 249, 8.
pertundere = perforare: iUins oper-

culi foramen pertuai 235, 7.
pertusura 247, 13.
petra 228, 6. 229, 10. 232, 9. 17.

{altemans cum lapis) 233, 12.

240, 19. 22. 243, 10. 256, 13.
petrosa et aspera terra 245, 8.
peruius = in uia obuius: locum bene-

dictionis peruium habent 273, 16.
pictura sabiecta declarat 230, 7. for-

mare in pictura 230, 13.
pinetum 262, 19. 24.
pinea ligna 262, 24.
pinosus mons 262, 23.
plaga = caeli pars uel latus 224, 23.

246, 7. 255, 13. 258, 12. 21. 259,

17. 260, 7. 262, 22. 273, 11. 274,

1. 275, 6.
planeetlucideinpressauestigia247,14.
planta: a uertice usque ad plantaa

229, 12. plantae non ad orientem,

sed ad meridiem uersae 260, 4.
planus campus 245, 14. 273, 4. plana

Aegypti incolere 283, 2.
platea 233, 15.
plateola 234, 13. 14.
plaustrum 263, 2.
plenus seinper cum ablatiuo: 235, 3.

256, 22. 257, 5. 287, 24.
Plusqttamperfectum pro perfecto ad-

hibitum: 234, 19. 235, 12. 259, 8.

261, 10, 262, 14. 265, 13. 272, 15.

277, 10. 278, 2. 293, 16.
politanae plateae 225, 11.
pollen uel lutum 289, 15.
populari: eruptiones aquarum sub-

iacentes campos opprimont et po-

pulantur 283, 2.
populosus: urbs ualde populosa 278, 3.
populi = homines: multa populorum

milia uudique conueniebant 291, 5.

ad Adaronanum.

473

porrectuB: porrectis manibas sumere

247, 18. uallis in australem por-
recta partem 246, 7. cf. 255, 13
et 266, 1.

portnensis difficultas 281, 20.

portula 224, 11. 242, 13.

positio 224, 5. 282, 2.

posltus = situs 280, 16. 241, 21.

248, 6. 248, 18. 256, 15. 277, 9.
287, 15. 296, 7. laetificans omnes
intra parietes positos 288, 1. non
solum uicinis, sed etiam longe po-
sitis nationibus 267, 1.

post pro ahlaiiuo absoluto: post

peracta missaram sollemnia 249, 8.

post tres distructas ciuitates 268,

14. post ezpletum annum 286, 25.

post eqnum ascensum descensumque

293, 2. cf. 260, 9.
possessio: emit in possessionem du-

plicis sepulchri 259, 19.
potenter penetralis 290, 9.
praecedere = superare 261, 10.
praedicabilis capsa 286, 23. ciuitas

226, 10. fama 255, 10. angelorum

conuentio 262, 14. coruscatio 248,

19.
praefatus narrauit 225, 3.
praefulgere = fulgere 229, 21.
praerupta rupe 224, 22.
praesens iuterfuit 249, 17.
praesentia sua uisitare 263, 8.
praesepe, gen, praesepis, dat. prae-

sepio 256, 4. 7. 5.
pridie quam pateretur 284, 22.
primaria ciuitas 295, 23.
primule 290, 9. 292, 10.
principatus: Saracenorum rexadeptus

piincipatum regnat 276, 14.
procella: flaminis procella 249, 8.

formidabilis procella 249, 15.
processus: processu dierum 239, 19.

annorum multis processibus 237, 5.

procinctus: in procinctu belli seden-

tes acies 238, 9.
procul dubio 242, 7. 281, 3. 282, 3.

284, 2. baut procnl 241, 20. 262,

22.
profectus: quod sal nationibus ualdc

magnum profectum praebet 267, 1.
proferre = promere: proferentes de

scrinio 237, 20. — proferre sen-

tentiam de aliquo 260, 17.
profunditas infinita 242, 2.
profundus: cauitas in profundum di-

mersa 242, 4.
proinde = deinde 238, 11. 287, 9.
prolixus sermo 252, 14. 22.
promittere: promiseram condonandum

293, 16.
pronuntiare = narrare 236, 2. 241,

2. 291, 2.

pronuntiatio = narratio 235, 24.

in propatuio 287, 25.

prophetare 241, 16.

proprie dicitur, 229, 5.

proprietas siue discrepantia nominum

notanda 228, 19.
prosapia: secundum eorum prosapiae

seriem 237, 3.
prospere reuertitur 292, 3.
prospicere ciuitatem de monte 273,

20. mare de montis specula 269,

^9. — sudarium utrasque par-

tes de summis prospiciens 238,

10.
prostemere: prostratis uultibus iacere

249, 7.
protegere = tegere 247, 22. 261, 1.

3. 265, 18. 266, 8. 272, 4. altare
sub angusto protectum tecto 246,
16. sub ecclesiae protectum tegmine
262, 8.

protendi 274, 1. 282, 5. 284, 6.
protestari: haec columna protestatur
240, 1. hocmirabile oleumhonorem

474

Indez nerbbrum

protestatur Mariae 295, 16. — nar-
rationem aeram esse protestatur
populas 235, 23.

protoplastus 260, 8.

protractuB ex uerbis domini sermo
252, 16.

psalmographus 240, 2. psalmigraphus
295, 17,

purgare aluum 295, 2.

purgatio uentris 295, 5.

putrefactus 245, 2.

pyramis, c/. Du Cange 8. v. et Bee-
uesii indicem in Adamnani Vitam
Columhae: humilem lapideam ha-
bens pyramidem illud (sepulchrum)
circumdantem 257, 14. (sepulchrum
Rachel) lapidea circnmdatum pyra-
mide 259, 4.

Quadrangulata ecclesia 233, 3. stru-

ctura 233, 22. uallum 260, 11.
quadrangulum altare 232, 7. ecclesia

282, 15. orationis domus 226, 18.
quadratnm altare 232, 4. ecclesia

266, 4. lapides 266, 16. murus

260, 7.
quadriduanus mortuus 251, 11.
quadrifida: ecclesia, quae quadrifida

in quattuor mundi cardines for-

mata extenditur 270, 7.
quadrupedes bestiae 283, 7.
qualiscumque = quilibet: qualicum-

que languore molestati 288, 7.
qualitas regionum 245, 11. sermonis

251, 22. terrae 245, 20.
quamlibet sex portae numerentur

224, 15. qnamlibet indigni 237,

7. quamlibet in tenebrosis noctibus

248, 16. quamlibet inter laboriosas

occupationes constitutus 296, 18.

quamlibet uitiose 270, 5.
quamuis: uili quamuis pictura 249,

19. quamuis non tota 262, 3.

quando = cum 287, 22.

quanti uel qualis honoris 226, 10.

quantae et qualis honorificentiae

290, 3.
quasi: quasi hereditario iure 237, 2.

de eius quasi duritia293, 10 lancea

quasi per globum niuis penetrans

289, 6. quasi ad formam alicuius
basilicae 260, 20. quasi in simili-
tudinem crucis 270, 8. quasi de
summitate montis Oliueti coruscan-
tium 248,- 11. quasi adhaerens
eidem fenestrae 248, 9. albidus
quasi lac 266, 19. — quasi = fere:
quasi trium mensura palmorum

228, 16. quasi octenos habens pe-
des 238, 22. mensuram quasi duum
longitudinis uirorum habens 262,
8. quasi mille passibus 255, 13.
quasi quidam 247, 15. 256, 2. 19.

quatcrnales = quattuor: has quater-
nalium figuras ecclesiarum 230, 10.
post quaternales singulas uices

290, 11. bis quatemales 228, 1.

229, 19. 248, 4.
querimonium deferre 285, 6.

qui: qui itaque 282, 22. qui tamen
288, 18. qui utique, scilicet, uide-
licet cf. utique, scilicet, uidelicet.
initio apodoseoa: 289, 3. qui et:
Chebron, quae et Mambre 259, 7.
Sichem. quae et Sicima 270, 21.
alii8 lods additur: dicitur, nomi-
natur appellatur: 228, 3. 234, 1.
261, 22. 269, 3. 270, 5. 10. qui
idem 256, 20. 269, 18.

quicumque = quilibet 249, 12.

quiescere = pausare 229, 7. 260, 13
cf. 260, 16. 19.

quini: bis quini 290, 12.

quis pro uter: quis ez uobis 236, 12.
cui parti horum duum 238, 3.

quid plura? 293, 2.

ad Adamnanum.

475

qnisquis: quoquo inodo 249, 6.

quod cum coniunetiuo, ubi tnJtca-
tiuum exspeetes: sed et hoc etiam
notandum esse uidetur, quod mau-
soleum spelaeum recte uocari possit
229, 22. cf. 249, 22. 276, 4. 287,
19. qnercus Abraham dicitur, eo
quod sub ea angelos hospitio re-
ceperit 261, 22.

quomodo: subito quomodo sunt sub-
lata nescitur 285, 3. quomodo uixit
inconpertum habetur. 295, 7. cf.
240, 15.

Badicatus 262, 7.

radices Libani 268, 3. digitulorum

290, 13.
reaediflcator 278, 6.
recessio 225, 14.
reclinare: in quo (praesepio) natum

puerum reclinauit 256, 4.
recordatio: ob recordationem 253, 1.

262, 12.
recte concordare 247, 20.
recto tractu 242, 4. recto tramite

242. 19. uia uadunt recta 273, 14.
recuperare sanitatem = conualescere

288, 7.
refectione recreare 273, 9.
referre Christo hymnificas laudes 238,

17.
refulgere = fulgere 248, 11. 21.

249, 24.
regalis ciuitas 276, 9.
regia uia 258, 20.
regnator mbsequente rex: 287, 20.
relatio 235, 20. 249, 22. 277, 12.

288, 13. 290. 21. 294, 11.
relatiuncula 258, 9.
religiosa = Nonne 262, 16.
reliquiae dirutae ciuitatis 259, 11.

muralium reliquiae distructionnm

259, 13. ruinarum 226, 19.

remanere = manere: qui eam sordi-
datam remanere non patitur 226,
12. cf. 262, 7. 263, 14.

reperire = inuenire: de hoc sale
terrae in Siciliae monte reperto
267, 9. in omni ludaea plaustra
uel etiam currus raro repperiri pos-
8unt 263, 3.

requirere* = quaerere 295, 10.

resoluere = soluere 292, 22. 293, 18.

respicere a) transitii^: orientalem
plagam 224, 22. Chebron 261, 16.
Tiberiadem 273, 10. stagnum 275,
7. b) absolute: infundere alacrita*
tem respicientium cordibus 248,
22. c) cum praepos. ad: ad meri-
diem 227, 22. ad orientem 228,
10. ad eurum 228, 4. ad australem
partem 229, 15. ad eius quattuor
partes 270, 11.

resurrectio 226, 14. 227, 10. 230, 3.
233, 2. 285, 5. 236, 5. 240, 2. 17.
260, 15.

reuerentia: cum magn^ reuerentia
suscipere 237, 21. linteamen magna
reuerentia habitum 239, 5.

reuersio 291, 18.

reuersus = reuertens 266, 8.

reuiuiscere 239, 11, 15.

reuoluere lapidem 229, 4.

rigare campos 283, 1.

rogus 237, 22.

rotunditas mira 227, 17. 275, 6.
277, 16.

rotundissimus 286, 14.

rubeus color 239, 8.

ruinarnm reliqniae 226, 19. uestigia
259, 11. 263, 13.

Sacratus puluis 247, 16.
sacrificium ofiferre super altare pro

animabus 233. 14.
sacrosanctus: mysteria 233, 17. sn-

476

Index nerboram

darinm 235, 19. linteolnm 236, 3.

locns 265, II. capsella 287. 6.

crnx 287, 16. missaram sollemnia

249, 4.
saecolaris : homancalas saecalaris

291, 8.
saeculoram iadez 297, 8.
sal gen, neiUr. 266, 28. 267, 4.

11.
salsissimam mare 269, 18. sal 267,

4. 11.
salataris: crncis lignam 286, 21. 11*

gnam 295, 21. cnix 287, 6.
saluator 229, 28. 283, 11. 237, 25.

(Christas mandi salaator) 255, 7.

256, 8. 23. 263, 8. 273, 1. 4.

274, 11.
sanitatem plenam recaperare 288, 7.
sapor melleas 272, 16.
satis: aeraz index et satis idoneas

221, 3. satis idoneas credalas la-

daeas 236, 4. satis idoneus narra-

tor 290, 23. satis safficienter 267, 2.
satnrare 273, 5.

saxeam sepalchrum 240, 13. 260, 12.
scilicet: quae scilicet inundatio 226,

4. quod scilicet idem mare 269,

18. cai scilicet tali regioni 281, 2.
scriniolnm 235, 7.
scrinium 237, 20. 238, 18.
scriptores enangeliorum 251, 21.
sepro eo: de se ipso prolata expletnr

sententia 260, 16.
secus lacom 273, 15.
sedere ad mensam 242, 9.
sedulus frequentator 240, 9. 247, 9.
segetes frumenti et ordei 245, 19.
semen: de eiusdem semine nati 237,

1. 260, 13. = proles: cum uni-

uerso semine suo pausat 260, 15.
semiantram 256, 9.
semipes: pes et semipes mensara

228, 9.

semitarum ductor 276, 1.

seni = sex 264, 18.

sententia = iudicium: diaina exple-

tar sententia 260, 17.
sentire = olfacere: saaoisBiroi odoria

flagrantiam 288, 5.
sepaltlo 230, 21.
series prosapiae 237, 3.
sermuncalus 291, 17.
sextarius Gallicns 235, 1.
si, particula interrog,: si alias res

subtractas aadistis? 285, 7.
siccitas nimia 265, 17.
sicuti 255, 9. 262, 4. 285, 16. sicat

265, 13.
similitado: in similitudinem stagnan-

tium aquarum 226, 3. cracis 270.

8. olei 288, 3. — ad Tyri simili-

tudinem 284. 10. per similitndinem

dicere 267, 7.
sinus = gremium 237, 21. 238, 1. 13.
Sioneas mons 246, 2.
situs, ns 224, 2. 3. 255, 5. 6. 9.

277, 11. 14. 281, 16. 284, 9. 286,

7. 295, 20.
solarium = Soller 263, 15.
sollemnia missarnm 249, 4.
soUemnitas : dominicae ascenaionis

249, 2. paschalis 295, 24.
solere: saepe solitus erat 242, 10.
solitarius locus 275, 3. solitariam

aitam docere 275, 1.
solitudo = desertum: fonticalos soli-

tudinis 272, 1.
soUicitudo: simili soUicitudine in«

quirentibus nobis 257, 20. ecclesia*

sticae sollicitndinis occapationes

296, 20.
solstitium 239, 17. 21.
solummodo 236, 14. 259, 10. 273, 7.
Bordidatus 226, 11.
spatium uiae 227, 20. spatia aiaram

228, 2. anias stadii spatio distare

ad Adamnaniiin.

477

261, 7. longo tramitis spatio 282,
5. eodem temporiB spatio 288, 1.

(pecialis persona 251, 19. tegmen

247. 21.
spelaeum siue spelnnca 229, 24.
spedaliter 248, 10. 256, 11.
spectare ad unltumnm 228, 8.
specula montis 269, 19.
spinosae ualles 245, 9.
sponsus = maritus: loseph s. Mariae

sponsus 241, 17.
spurius (arbor) 262, 7. 9.
htabilire: altare sub linteaminibus

stabilitum 282, 8. per tres e re-

gione stabilitos parietes 228, 2.

pars arboris in suo stabilita loco

262, 5.

stagnantes aquae 226. 2.

stagnum = lacus 273, 18. 275, 7.

stare: aitare ante ostium stans con-
stitutum cemitur 282, 6. lignea
crax infiia stetit 288, 11. columna
in medio ciuitatis stans 239, 18.
ecclesia stat super aquas 266, 7.
in cuius orientali parte altare con-
structum extat 246, 16. sol stans in
centro caeli 239, 21.

statura breuis 228, 8.

stercoralia abominamenta 226, 6.

stercus: bumana stercora 294, 20.
proprii stercus uentris 295, 2.

stillula: paruula quaedam stillula
288, 6.

stipula 263, 16.

stolidus 289, 3. 294, 16. 295, 4.

strangulare: ciuitatis locus ex duabus
coartatus partibus strangulatur
282, 4.

stmctura: ecclesia fabricata rotunda,
quadrangulata, lapidea, grandi strn-
ctura 233, 23. 240. 12. 243, 16.
256, 11. exceptis eoram aedificio-
rum structuris 227, 9. de sanctomm

atructuris locorum pauca addenda
sunt 232, 22.

stmes lignomm 234, 7.

subiacentes campi 283, 1.

Bubicere: subiecta declarat pictara
230, 7. bac descriptiuncula mon-
stratur subiecta 249, 21.

subinferre 230, 4.

subintrare 266, 8.

Bublatio 285, 4.

subleuare lapidem de terra 264, 22.
imaginem 295, 11.

sublimis: in sublime uolare 238. 8.

sublimare: asccnsus in altum subli-
matus 248, 16. ecclesia sublimata
286, 14.

submouere = erschHitem: ut Siciliae
terra terrifico treraore submoueri
putetur 296, 7.

subnixa contentio 237, 18.

subrigere: subrectis tabulis et magnis
trabibus constmentes 226, 18. sur-
sum aqua subrigitur 274, 16.

substantia = Vermogen 286, 13.

subtrahere = stehlen 285, 8.

subuertere = eerstdren 263, 5. 12.

succincte: breuiter succincteque in-
timave 248, 9.

sufficienter: satis sufiicienter 267, 2.

summitas: montis amoena summitas
275, 8. muri summitas 256, 16.

sunimus: ualde summa columna 239,
12. rotunda et summa ecclesia
227. 21. lignea crux summa 265,
15. de Bummis prospiciens 238. 10.

super: inponens super illud 284, 6.
super caput fuerat positum 285,
20. 238, 1. super quem Saluator
sedebat 270, 12. super dorsum
iacere 229, 13. lampades super
marginem conlocatae 229, 19. ec-
clesia super illud (sepulchmm)
constracta 227, 12. 286, 14. super

478

Indez uerborum

cenaculum sanctae Mariae ecclesia
fundata est 256, 9. capsa super
altare eleuatur 286, 25. titulum
super illud (sepulchrum) erexit
259, 5. non super terram, sed in
terra humatus 260, 13. petru, super
quam Stephanus lapidatus est 243,
10. 13. — decem super uiginti
solidos adicicns 292, 20.

sapercilium montis 224, 20. 225, 19.
255, 16. 266, 13.

supercludere 242, 5. 286, 21.

Bupereminere cum datiuo: ciuitati
224, 21. ecclesiae 266, 13. ualli-
culis circumiacentibus 255, 17.

superius: nec superius nec inferius
pendeat 248, 8. cuius in superiori-
bus 233, 7. s. dicere, memorare etc:
248, 7. 246, 6. 252, 24. 261, 1.
262, 12. 265, 19. 267, 15. 278, 16.
274, 12. 277, 12. 295, 20.

supeme 248, 4.

superstrati iacent 249, 7.

Bupra sedere: tale iumentum supra
sedens 292, 14. sed et ipse super-
sedens 295, 1. hnmana stercora
supra sedentium uentribus degeri
solent 294, 21. crux supra altare
eleuata 287, 3. aquas supra 283, 5.

sursum aqua subrigitur 274, 15.

suspendere: imago in pariete sus-
pensa pendebat 294, 15. in , quo
(ligno) saluator suspensus est 286,
23. ludas laqueo se suspendens
disperierat 242, 24.

sustentare: ecclesiam duodecim su-
stentant columnae 227, 24. eccle-
sia arcibus sustentata 266, 9. ex-
teriuB culmen sustentat crucem
228, 12.

Tabernaculum figere 265, 5 {Stifls-
hutte). — 275, 18.

tabulatum: sub lapideo tabulato 240.

11.
tantummodo 287, 2.
talis sa^e tibi hic exspectes: 226, 7.

230, 14. 287, 8. 243, 12. 260, 16.

266, 19. 278, 9. 285, 20. 286, 2.

6. 25. 287, 16. 17. 292, 2. 14. —

haec talis ecclesia 266, 10. quae

talia uerba 293, 11.
taliter 249, 16.

tegmen = tectum 247, 21. 262, 8.
teguriolum 227, 16. 280, 6.
tegurium 228, 6. 12. 14. 229, 2. 5.

23. 282, 5. 10. 12. 14.
tempuft: alio in tempore 265, 17.

multo tempore = diu 265, 5. post

multa temporum interualla 263, 11.
tenebrosus 248, 16.
ter beatus 237, 1.
terminare 291, 17. 293, 19. positio

terminata 282, 2.
terminus: uitae terminum habere 295,

6. agrorum termini 285, 17.
temi = tres: porticus 246, 12. eccle-

siae 275, 14. dies 239, 18. 287, 2.

anni 236, 3. — bis terni 224, S.

ter temi 228, 7.
terrenis opibus ditari 236, 24.
terribilis: procella 249, 7. corascatio

249, 26.
terrificus: flatus 249, 8. tremor296, 7.
testamentum: snb testamento com-

mendare 236, 17.
teitus: breui textu scribere 221, 8.

breui teitu excerpta 281, 18.
thoracida, cf. Du Cangii glossarium

s. u. 290, 5. 294, 11. 295, 2.
titulus : nominis titulus hodieque mon-

stratur 259, 4.
toUere: de pariete tulit imagineni

294, 19.
tollus, c/. Hisper. famina ed. Sto-

wasser p. 22: cataractae. hoc

ad A d am na num.

479

est fiaminales aquarani tolli 281,
13.

tonitrualis sonitus 296, 12.

tonitruum 296, 6.

toti = cmnes : Vulcanus totis diebus
et noctibus intonat, sed maius
sexta feria 296, 6.

tractus: recto tractu dirigitur 242, 4.

trador cum nom. c. inf.: 256, 6. 246^
11. — ut traditur 265, 5. sicut
traditur ^66, 4. quemadmodum tra-
ditur 272. 3.

trames = tractus: recto tramite di-
rectus 242, 19. per longiorem tra-
mitem habitacula ciuium stemun-
tur 255, 18. longo maris tramite
discemt potest 266, 20. ciuitas lon-
go tramite protenditur 274, 1. lon-
go ualde et angusto tramitis spatio
protenditur 282, 5.

transfretare 286, 1.

transgredior passiue: lordane trans-
gresso 264, 7.

transmeare: fluuium transmeare283,4.

transmittere: solstitio transmisso =
transacto 239, 17. (annomm proces-
sibus transactis 237, 5). lordane
transmisso 263, 5, cf. 264, 7. (lor-
dane transgresso 264, 13).

transnatare fluuium 265, 14.

transuersus: tabulae 283, 5. lignum
287, 20.

tremor: cum timore et tremore 287, 14.
terrifico tremore submoueri 296, 7.

trinalia ligna = tria ligna 288. 2.

tripertitns: e quibus tripertitis ho-
norabiUbus lignis 287, 22.

troclea: in trocleis pendere 248, 1.
per trocleas subrigi 274, 16.

trudere: lapis multis tmdentibus uiris
aduolutus 232, 1.

truncatus: quoddam truncatum rema-
net 262, 7.

tum deinde 285, 9. 293, 7.
tumulus: ecclesia duobns tumulis

subfulta 274, 12, uide cancer.
turbae populorum 225, 8.
tunna: cum diuersis tnrmaram iu-

mentis 225, 15.
tnrricula = turris 241, 11.

Ultra citra circnmire 285, 10.

nmbilicuB terrae 240, 6.

undique ex omni parte 255, 11.

undula: quae eadem undula 256, 20.

unigenitus 226, 12.

unus idemque 228, 6. 232, 11. 276,
2. unus post unum accedens 287, 8.

urbs Constantinopolitana 291, 1.
294, 12. regia nrbs 286, 7. urb»
ualde populosa 278, 3.

usque: ad nostra usque tempora 256,
21 (aliter 290, 19). ad Hierosoly-
ma usque 262, 24. ad mammillas
usque 265, 17. ad aridam usqae
266, 1. ad radices usque 290, 15.
usque ad radices 290, 13. ad hanc
usque urbem 291, 12. — usque
hodie 232, 14. usque in hodiernum
diem 290, 12.

usquequo = his 233, 16. 293, 6.

ut: simili opere ut 258, 3.

utique: qui utique 227, 1. 17. 229,
16. 232, 18. 235, 2. 248, 5. 255,
12. 256, 9. 261, 8. 272, 17. 286, 26.

Yacuus: sepulchrum 240, 14. aer

238, 10.
ualde summa columna 239, 12.
ualiditas uenti 249, 14.
ualidissimus flatus 249, 17.
uallicula 255, 16.
ualuae uitreae fenestrarum 248, 5.

251, 1.
uasculum 256, 17. 274, 16.
uastissima cauitas 242, 3.

480

Index n erboram

naticinari: propheta naticinans canit

240, 3.
nector: diaersaram nectores rernm

(inmenta) 225, 10.
nel etiam 249, 5. 263, 2. 283, 10.
nelnti 269, 5.
nenerabilis: capsa 287, 17. donnm

238, 16.
neneratio: ob einsdem qnercns nene-

rationem 262, 11. cnm ingenti ne-

neratione frequentare 235, 9. cnm

omni neneratione oscnlari 287, 12.
nenire: aqnam hanrire ncnit 270, 14.

aqua nenit usqne ad collnm 265,

16.
nentns: caecias nentns 228, 8.
uerax indez 221, 8.
nero = antem 224, 4. 18. 228, 4.

229, 19. 232, 6. 16. 233, 6. 12.

286, 21. 237, 10. 241, 16 etc.pas-

sim.
uertez hominis 228, 7. ficus 248, 2.

iTiontis 275, 11. a neriice usque

ad plantas 229, 12.
uertere: uersus in puluerem 260, 15.
uersificus: luuencus presbyter uersi-

ficuB 243, 3.
nespertinnm tempns 282, 8.
niceni: bis uicenas orias 270, 19.
uices: per quattuor singnlas nices

293, 3. per quatemales singulas

uices 298, 11.
nicinia: muri 226, 17. nicinia (uel

uicina, c/. indnot erit.) Sodomo-

rum 267, 18.
uictorialis, e: lignum 287, 15 (cf.

salutaris cruz 287, 6, honorabile

patibulum 9, honorificabile lignum

22).
nici et uillae 259, 11.
uidelicet, plerumgue pronomini rela-

tiuo additutn: 229, 8. 24. 234, 14.
235, 8. 239, 6. 240, 22. 241, 11.
246, 4. 13. 249, 18. 258. 2. 259,
14. 261, 5. 262, 9. 264, 11. 266,

22. 270, 15. 273, 10. 277, 17. 286,

23. 288, 5. 289, 5. 293, 15.
uideo: ut nideo 292, 19.

nilis, e: opns 226, 20. 261, 3. ope-

ratio 259, 2. lapis 264, 19. pictnra

249, 19. sermo 297, 1.
nincnlare 289, 2. 290, 9. 293, 18.
uincnlum 288, 18. 289, 20.
uinetum 263, 19.
nirgo: Mariae semper nirginis 294,

18.
uirtns = Kraft: per orationnro nir-

tnteni tuarum 291, 10.
nisibilis, e: ninculum 289, 23, opp.

inuisibile alligamentum 290, 1.
uisio caelestis 275, 16.
nisitator: Arcnlfns sanctomm nisi-

tator locornm 241, 2.
uisitare: campnlum 251, 8. locum

sepulchromm 260, 3. agellnlum

saepe frequentans nisitabat 243,

20. sua praesentia nisitare 263. 8.
uisu et gustu atqne tactn probare

267, 10.
uitreus, a, nm: ualuae 248, 5. 251, 1.
nocamen = Name 286, 6. anUce-

dente nocabulnm et nominatio ap-

pellatiua 286, 4. 5.
nocitare 229, 24. 233, 1. 267, 6. 268,

5. 270, 5. 278, 3. 282, 20. 286, 5.

at uero nocare 229, 3,
nolatus breuis locnstarum 272, 12.
uultumus, qui et caecias dicitnr uen-

tus 228, 3.
uultns = facies: prostratis nultibns

249, 7. inclinato nnltu 287, 8.

CORRIGENDA.

p. 3, 15 not. soctio pro socio.

p. 7, 2 not. uersu 6, 24 pro uersu 12.

p. 9, 7 not. 7 add. ante populis V.

p. 9, 23 Leutuoano pro Leutuano.

p. 10, 6 not. add. XVII V.

p. 14, 8 not. 8 add. ante rail VIIII V.

p. 15, 14 Malogordis pro Malagordis.

p. 24, 4 ce 6 not. auct. IV Reg. pro II Eeg.

p. 26, 13 not. 13 add. ante syracella.

p. 30, 1 et ^ not. 9 pro 7; 11 pro 9.

p. 126, 6 interpungendum: a septentrione. Ingressis a septentrionali

parte urbem primum de locis etc. cf, p. 303^ 20.

p. 165, 17 not. auct. Fs. 182, 3 pro Ps. 32, 3.

p. 226, 17 comma post fuerat delendum post locatum ponendum est.

p. 235, 2 altrinsecus add. ante continens.

p. 247, 17 apertum pro apertara.

p. 257, 22 aic pro si.

p. 265, 4 uide praefatio p. XXXVIII.

p. 280, 11 ihidem.

p. 294, 6 not. auct. Leuit. 27, 10 pro Leuit. 27, 20.

p. 346 excidit: doraus Abrahae 65, 11. 2L 30.

XXXVIIII. Itln. Hierosol.

31

3^7

y^

-^i^rv u

•:••♦

ThebcMTOwernwstretumthisitemonorb^^ 1
the last date stamped below. If another user

places a recall for this item, the borrower wiD >•

benotified of the need for an earlier retum. ■

Non-receipt ofoverdue notices does not exempt
the borrower from overdue fines.

Harvard College Widener Library
Cambridge, MA 02138 617-495-2413

Please handle with care.

Thank you for helping to preserve
library collections at Harvard.